2. SEJARAH, DASAR DAN PERANAN BM
SBG BHS KEBANGSAAN
• Pengertian Melayu
-Bangsa Melayu merupakan bangsa termuda
antara bangsa-bangsa lain di dunia.
-Kerajaan Mo-lo-yeu- dipercayai di daerah Jambi
- I-Tsing= penggunaan kata Maloyu merujuk dua
buah kerajaan yg dilawatinya sekitar 675 thn
Masihi (Darwis Harahap, 1992:13).
- Bahasa Melayu yg disebut sbg Kw’un Lun di
Sriwijaya digunakan sbg bhs
perdagangan&pemerintahan pd abad ke-7.
3. • Zuber Usman- perkataan Melayu berasal drpd
perkataan ‘Himalaya’ dan kemudian menjadi
‘Malaya’ seterusnya menjadi ‘Melayu’.
- Perkataan ‘Himalaya’ berasal drpd perkataan
‘Hima’ dan ‘alaya’.
- Hima=salji/salju alaya=tempat
- Himalaya=tempat sejuk, seperti di puncak
gunung yg tinggi.
4. • Slametmuljana=kata Melayu berasal drpd
perkataan Sanskrit.
- Perkataan tersebut berkembang di dua
tempat yg berbeza, iaitu di seberang Utara
Selat Melaka dan di seberang sebelah Selatan.
- Di seberang Utara Selat Melaka= perkataan
tersebut mengekalkan sebutan aslinya, iaitu
‘Malaya’
- Di seberang sebelah Selatan- mengalami
perubahan bunyi, menjadi ‘Melayu’.
5. • Pendapat pengkaji lain=perkataan Melayu berasal
drpd perkataan ‘pamalayu’, iaitu peristiwa ketika
berlaku penyerangan oleh Raja Kartanegara dr
Singhasari Jawa Timur di Hulu Jambi di sempadan
Sumatera Barat. Di kawasan tersebut didirikan
sebuah prasasti, iaitu prasasti Amoghapasa sbg
peringatan berlakunya ekspedisi angkatan perang
dari Jawa Timur tadi ke daerah Melayu pada
tahun 1286.
• Pamalayu bermaksud “Ekspedisi Melayu”, iaitu
penyerangan dan seterusnya penguasaan
terhadap negeri Melayu.
6. • Dalam pengertian yg luas, istilah Melayu
merujuk kpd bangsa-bangsa Austronesia yg
terdapat di Semenanjung T. Melayu & kaw. yg
secara tradisional disebut sbg gugusan pulau-
pulau Melayu.
• Kamus Dewan (2006:1014), mendefinisikan
Melayu merujuk kpd nama suatu bangsa &
bhs terutama di Semenanjung Malaysia.
7. • Kajian UNESCO (1972):
- Bangsa Melayu merupakan satu keluarga bangsa
yg mempunyai satu keluarga bahasa yg sama.
- Bentuk fizikal tubuh bdn hampir sama, berkulit
sawo matang, rambut lurus, mempunyai
ketinggian sederhana, penduduk asli di satu kaw.
yg sgt besar, iaitu dr Madagaskar di pantai timur
benua Afrika di barat hingga ke Pulau Paskah
(Easter Island) di lautan Pasifik berhampiran dgn
Republik Chile di Timur, kemudian dr kepulauan
Hawaii dan Taiwan di utara hingga ke Pulau New
Zealand di selatan.
8. • Takrifan tersebut menyimpulkan bhw apa yg
dimaksudkan sbg Melayu itu dr segi
penentuan taraf kewarganegaraan, penduduk
yg menjadi rakyat negara Melayu berkenaan
boleh menjadi sesiapa shj selain rakyat
Melayu sendiri.
• Pengertian Melayu dari suku bangsa
bermaksud mereka ini mestilah berketurunan
Melayu dari segi darah dagingnya.
• Agama Islam tidak menjadi syarat.
9. • Di Malaysia- Org Melayu mestilah beragama
Islam, mengamalkan adat istiasat Melayu.
• Perlembagaan persekutuan Tanah Melayu dlm
perkara 160(2) menakrifkan:
- Orang Melayu sbg seorg yg beragama Islam
- Bertutur bahasa Melayu
- Mengamalkan adat istiadat Melayu
- Lahir sebelum hari Merdeka sama ada di
Persekutuan atau di Singapura, atau pada hari
Merdeka dia bermastautin di Persekutuan
atau di Singapura.
10. • Dari segi takrifan antrapologi, Syed Husin Ali
menjelaskan bhw org Melayu itu dr segi
lahiriah;
*lazimnya berkulit sawo matang
*berbadan sederhana besar serta tegap dan
*selalu berlemah lembut serta berbudi
bahasa.
11. Teori Asal Usul Bangsa & Bhs Melayu
1. Teori Yunan
- Teori yg lebih popular
- Dinamakan juga sbg Teori Affinities Gendang
Dongsong- dikemukakan oleh H.Kern dan R.H
Geldern.
- Org Melayu dikatakan dtg ke Kepulauan
Melayu menerusi 3 gelombang yg utama
- Melayu Negrito Melayu Proto Melayu
Deutro.
12. • Robert Von Heine Geldern (Sarjana Austria)
“Orang-orang zaman neolitik (org darat Mon-
Khmer) yg membawa kebudayaan beliung segi
panjang itu adalah pengembang bahasa
Kepulauan Melayu” (Ismail Hussien, 1984:2)
- Teori ini lemah- ditolak krn kapak-kapak ini
telah dijumpai di Amerika dan Eropah pd
zaman yg sama.
13. • Hendrick Kern (1889)
- Beliau merumuskan BM adalah berasal drpd
satu bahasa induk yg ada di Asia.
- Mengkaji beberapa perkataan yg digunakan
seharian, antaranya tebu, nyiur, buluh, bambu
dll.
- Perkatan-perkataan ini digunakan di Pulau
Madagaskar, Filipina, Taiwan dan beberapa
pulau lain di Lautan Pasifik hgga ke Pulau Pass
di Amerika sama dgn perkataan2 yg terdapat
di Champa, Chochin Cina dan Kampuchea.
14. • Asmah Hj. Omar (1988)
-Menyokong teori Hendrick Kern
- Namun menyatakan bhw, proses migrasi atau
perpindahan mereka tidak sekali gus dan
tidak juga melalui satu jln.
- Ada yg melalui jalan darat (tanah
semenanjung), ada yg melalui jln laut barat
melalui Lautan Hindi dan ada yg melalui arah
Timur, iaitu melalui Laut China Selatan.
15. • Nik Safiah Karim, Farid M. Onn, Hashim Musa
& Abd. Hamid Mahmod (1997)
- Menyokong teori bhw penutur2 BM dtg dari
daerah Yunan dan telah turun dlm beberapa
gelombang pergerakan manusia.
- Mula mendiami wilayah Asia Tenggara di
antara thn 2500 S.M hgga thn 1500 S.M.
- Masyarakat Ausronesia ini tersebar luas di
seluruh kepulauan Melayu dan Lautan Pasifik.
16. 2. Teori Nusantara-Bangsa Melayu dikatakan telah
mendiami kawasan Nusantara sejak sekian lama
• John Crawford(1884)
- Membuat perbandingan antara BM dgn bhs Lampung,
BM-bhs Sunda, BM-bhs Madura, BM-bhs Bali, BM-bhs
Bugis dan beberapa bhs di Indonesia Timor, Pulau Roti
danPulau Sawu.
- Terdapat juga perbandingan BM dgn bhs Tagalog,
Bisaya, Campa, Farmosa dan beberapa bhs lain di
lautan Pasifik hgga bhs Malagasi di Pulau Madagaskar.
- Merumuskan bhw bangsa Melayu dan bangsa Jawa
menjadi induk bg semua bhs tersebut- dinamakan
“Malayan”.
- Berpendapat bahasa Jawa ialah bhs tertua & menjadi
induk kpd bhs2 lain.
17. • Sutan Takdir Alisjahbana (ahli bhs Indonesia)
- Menyatakan bangsa Melayu ini berkulit gelap yg
tinggal di Asia Tenggara spt di Thailand, Myanmar,
Malaysia dan Indonesia.
- Penduduk2 ini dikatakan berasal dari rumpun
bangsa yg sama.
- Mempunyai persamaan dari segi warna kulit dan
saiz bentuk badan.
- Manusia kuno spt Homo Soloinensis dgn Homo
Wajakensis terdapat di Pulau Jawa.
- Penemuan manusia kuno menunjukkan
kemungkinan org Melayu adalah keturunan drpd
manusia kuno tersebut yg berasal dari Jawa.
18. • Nik Hassan Shuhaimi Nik Abdul Rahman
(ATMA, UKM)
- Menegaskan bhw org Melayu sudah berada di
Semenanjung sejak 35 000 thn lalu.
- Bukti- kajian arkeologi melalui pendekatan
sejarah seni.
- Mengemukakan teori evolusi atau perubahan
- Faktor berlakunya evolusi ialah perdagangan jalan
darat dan perdagangan maritim akibat
kewujudan kapal layar.
- Org Melayu dan bumiputera sebenarnya berasal
drpd satu baka sahaja-membezakan org Melayu
dengan bumiputera adalah anutan agama.
19. • Rumpun Bahasa Melayu
Rumpun bahasa Austronesia terdiri drpd 4 keluarga
bahasa yg lebih kecil, iaitu:
i. Bahasa-bahasa Nusantara (Bahasa-bahasa
kepulauan Melayu) spt- BM, Aceh, Jawa Sunda,
Dayak, Tagalog, Solo dll.
ii. Bahasa-bahasa Polinesia spt bhs Tonga, Hawaii,
Maori & Haiti.
iii. Bahasa-bahasa Melanisia spt bahasa2 di
Kepulauan Fuji, Irian dan kepulauan Kaledonia.
iv. Bahasa2 Mikronesia spt bahasa2 di Kepulauan
Marshall, Carolina, Marianna & Gilbert.
20. • Keluarga Bahasa Melayu
- Bahasa Melayu menjadi bhs kebangsaan di 4
buah negara Asia tenggara, iaitu
Indonesia, Malaysia, Brunei dan Singapura.
- Di Malaysia- BM turut dikenali sbg ‘Bahasa
Malaysia’ dan di Singapura dan Brunei sbg Bahasa
Melayu atau Bahasa Kebangsaan.
- BM turut dituturkan di kepulauan Farmosa hgga
ke Madagaskar.
- Faktor yg menyumbang kpd penyebaran BM ialah
perkahwinan, perdagangan, penghijrahan dan
penjajahan.
21. • Di Malaysia- BM menyebar, berkembang dan
membentuk beberapa dialek yg kebetulan
ditandai dgn persempadanan negeri.
• Wujud dialek Utara (Kedah dan Utara Perak),
dialek P.Pinang, dialek Perak, dialek Johor,
dialek Selangor, dialek Melaka, dialek Pahang,
dialek Kelantan, dialek Terengganu,dialek
N.Sembilan, dialek Sarawak dan dialek Sabah.
22. • Perkembangan Bahasa Melayu
1. Bahasa Melayu Kuno
2. Bahasa Melayu Klasik, dan
3. Bahasa Melayu Moden
23. a.Bahasa Melayu Kuno
- Kegemilangannya berlaku dari abad ke-7 hgga ke abad
ke-13, iaitu pd zaman Sriwijaya.
- BM menjadi lingua franca dan bhs pentadbiran kerana:
- bersifat sederhana dan mudah menerima
pengaruh luar
- tidak terikat kpd perbezaan susun lapis
masyarakat
- mempunyai sistem yg lebih mudah berbanding dgn
bahasa Jawa.
-Bhs Melayu Kuno byk dipengaruhi oleh sistem bhs
Sanskrit
24. - BM Kuno dapat dilihat pada batu2 bersurat abad
ke-7 yg ditulis dgn huruf Palava:
i. Batu bersurat Kedukan Bukit, Palembang
(683M)
ii. Batu bersurat Talang Ruwo, dkt Palembang (684
M)
iii. Batu bersurat di Kota Kampur, Pulau Bangka
(686M)
iv. Batu bersurat di Karang Brahi, Meringin, daerah
Hulu Jambin(686 M)
-Bhs Melayu Kuno pada batu bersurat di Gandasuli,
Jawa Tengah (832 M) ditulis dlm huruf Nagiri.
25. • Ciri-ciri BM Kuno:
- Penuh dgn kata2 pinjaman Sanskrit
- Susunan ayat bersifat Melayu
- Bunyi b ialah w (cth: bulan-wulan)
- Bunyi e pepet tidak wujud (cth: dengan-dgan
@dangan)
- Awalan ber- ialah mar- (cth:berlepas-marlapas)
- Awalan di- ialah ni- (cth:diperbuat-niparwuat)
- Ada bunyi konsonan yg diaspirasikan spt bh,th,
ph, dh, kh, h (cth: sukhatshitta)
- Huruf h hilang dlm bhs moden (cth: semua-
samuha, saya-sahaya)
26. • Peralihan BM Kuno ke BM Klasik
-Dikaitkan dgn pengaruh agama Islam yg semakin mantap
di Asia Tenggara
-BM mengalami banyak perubahan dari segi kosa kata,
struktur ayat dan tulisan
-Terdapat 3 batu bersurat yg penting memperlihatkan
peralihan ini:
i. Batu bersurat di Pagar Ruyung, Minangkabau (1356)
-ditulis dlm huruf India
-mengandungi prosa Melayu kuno dan beberapa baris
sajak Sanskrit
-Bhsnya berbeza sedikit drpd bhs batu bersurat abad ke-7.
27. ii. Batu bersurat di Minye Tujuh, Acheh (1380)
- Masih memakai abjad India
- Buat pertama kali terdapat penggunaan kata2 Arab spt
kalimat nabi, Allah dan rahmat
iii. Batu bersurat di Kuala Berang, Terengganu (1303-1387)
-ditulis dalam tulisan jawi
-membuktikan tulisan Arab telah digunakan dalam BM pd
abad itu
Ketiga-tiga batu bersurat ini merupakan bukti catatan terakhir
perkembangan BM krn selepas abad ke-14, muncul
kesusasteraan Melayu dlm bentuk tulisan.
28. b. Bahasa Melayu Klasik
- Dibahagikan kpd 3 zaman penting:
-Zaman kerajaan Melaka
- Zaman kerajaan Acheh
- Zaman kerajaan Johor-Riau
29. Ciri-ciri bahasa Klasik
-ayat:panjang, berulang, berbelit2
-byk ayat pasif
-menggunakan bhs istana
Kosa kata klasik:ratna mutu manikam, edan
kesmaran (mabuk asmara), sahaya, masghul
(sedih)
-banyak menggunakan perdu perkataan (kata
pangkal ayat):sebermula, alkisah, hatta, adapun
-ayat sonsang
-banyak menggunakan partikel “pun” dan “lah”
30. c. Bahasa Melayu Moden
-Bermula pada abad ke-19
-Karya karangan Munsyi Abdullah dianggap sbg permulaan
zaman BM moden
-Sblm penjajahan British-BM mencapai kedudukan yg tinggi,
berfungsi sbg bhs perantaraan, pentadbiran, kesusasteraan
dan bhs pengantar di pusat pendidikan Islam.
-Slps Perang Dunia Kedua-British mengubah dasar menjadikan
BI sbg bhs pengantar dlm sistem pendidikan.
-Semasa Merdeka- Perlembagaan Persekutuan Perkara 152
menetapkan BM sbg bahasa kebangsaan.
-Akta bhs Kebangsaan 1963/1967 menetapkan BM sbg bhs
rasmi negara dlm sistem pendidikan negara.
31. • Perkembangan BM Moden
a. Peranan Dewan Bahasa dan Pustaka (DBP)
-bertanggungjawab utk merancang pemodenan
BM spt perancangan penetapan bunyi atau
sebutan, perancangan sistem ejaan,peristilahan,
tatabahasa, perkamusan,dan penyuburan bhs
melalui penerbitan dan penghasilan karya
sastera. Usaha ini dilakukan dgn kerjasama ahli2
bhs dan pertubuhan serantau terutamanya
MABBIM.
32. b. Melalui sistem pendidikan
- Laporan Razak (1956)-mencadangkan BM
dijadikan bhs pengantar di semua sekolah
kebangsaan dan diajar di sekolah jenis
kebangsaan.
- Maktab Perguruan Bahasa ditubuhkan pd
tahun 1956 bertujuan utk melatih guru2 agar
dpt mengajar dlm BM dgn baik.
- Tahun 1970- penggunaan BM diperluas di
sekolah2 jenis kebangsaan. Beberapa subjek
yg disampaikan dlm bhs ibunda spt sivik,
pend.jasmani dan pend. Seni diajar dlm BM.
33. - Peperiksaan LCE, MCE dan HSC dimansuhkan
dan di peringkat institusi pengajian tinggi
sebahagian drpd kursus2nya disampaikan dl
BM.
- Universiti Kebangsaan Malaysia ditubuhkan
pada thn 1970 khas utk memartabatkan BM.
34. c. Peranan badan2 bukan kerajaan (NGO)
- NGO turut serta dalam usaha2 memajukan BM
- Antaranya syarikat ESSO dan GAPENA.
- Kedua-duanya telah beberapa kali menganjurkan peraduan
mengarang dlm bahasa Melayu sbg usaha memajukan BM
- Institut Insurans Malaysia telah bekerjasama dgn DBP utk
mencipta istilah dalam bidang perakaunan dan Persatuan
Linguistik Malaysia(PLM) dalam bidang kebahasaan.
- Permodalan Nasional Berhad (PNB) setiap tahun
menganjurkan aktiviti debat BM, pertandingan menulis dan
pelbagai aktiviti kebahasaan sempena minggu amanah
saham.
- Kerjasama dgn NGO menyumbang ke arah usaha
memantap dan memajukan lagi BM agar setaraf dgn
kedudukannya sbg bhs kebangsaan dan bhs rasmi Malaysia.
35. d. Peranan Kerajaan dan Perjuangan
Mendaulatkan BM
i.Perdaulatan Bahasa Melalui Perlembagaan dan
Akta
ii. Perdaulatan melalui Dasar Pendidikan
Kebangsaan
iii. Penubuhan Universiti Kebangsaan
Malaysia(UKM)
iv.Kerjasama serantau dan antarabangsa
36. • BM dalam Pendidikan
a. Laporan Razak (1956) mencadangkan:
- Pembentukan satu sistem pendidikan
kebangsaan
- Pengakuan matlamat akhir BM menjadi bhs
pengantar utama
- Permulaan kurikulum yg berorientasikan
alam sekeliling Malaysia
- Mewujudkan sistem peperiksaan yg sama bg
semua
37. b. Laporan Rahman Talib (1961) mencadangkan:
-Penegasan kpd pendidikan asas 3M, iaitu
membaca, menulis dan mengira.
-Penegasan kpd pendidikan kerohanian yg kukuh
dan unsur2 disiplin yg diingini.
-Penengasan kpd kurikulum berorientasikan
Malaysia
-Pendidikan menengah atas melalui dua jurusan,
akademik dan vokasional
-Peluang melanjutkan persekolahan dari 9 tahun ke
11 thn
-Melicinkan tatacara pengurusan pelajaran dan
meningkatkan mutu pelajaran keseluruhan
38. c. Akta Bahasa Kebangsaan 1963/67-
memperuntukkan slps 1 September 1967, bhs
kebangsaan hendaklah digunakan bg maksud2
rasmi, kecuali dlm beberapa kes tertentu spt
undang2 yg sedia ditulis dalam BI.
- Akta ini menimbulkan ketidakpuasan hati org2
Melayu dgn jaminan bhw BI terus digunakan
dan dilihat sbg mengancam kedudukan BM
sbg bahasa rasmi.
39. d. Pemberitahuan Undang2 No. 410/1967
diwujudkan utk membenarkan penggunaan
bahasa Inggeris dengan bersyarat digunakan bagi
tujuan2 rasmi shj.
e. Akta Pendidikan 1995, fasal 17(1)
memperuntukkan bhw:
“Bhs Kebangsaan hendaklah menjadi bahasa
pengantar utama di semua institusi pendidikan
dlm Sistem pendidikan Kebangsaan kecuali di
sekolah jenis kebangsaan yang ditentukan di
bawah seksyen 28 atau mana2 institusi
pendidikan lain yg dikecualikan oleh Menteri drpd
subseksyen ini”.
40. f. Bahasa Melayu dalam Sistem Pendidikan
1957- Mata pelajaran wajib sekolah rendah dan sekolah
menengah
1970- Bahasa pengantar darjah 1
1975- Semua Sekolah Rendah Inggeris selesai ditukar menjadi
Sekolah Rendah Kebangsaan
1976- Bahasa pengantar Tingkatan 1
1979- Bahasa Pengantar Tingkatan VI aliran sastera
1980- Bahasa pengantar jurusan sastera tahun 1 di universiti
1981- Bahasa pengantar tingkatan VI aliran sains
1982- Bahasa pengantar semua peringkat persekolahan
1983- Bahasa pengantar semua kursus di universiti
(Sumber: Bhgn Dasar dan Pengurusan Korporat, KPM)
