Б.Баатарцогт, PhD, Cтратегийн Бодлого Tөлөвлөлтийн Газар, Геологийн Бодлогын Xэлтэс, Монголын Уул Уурхайн Яам

1. Б.БААТАРЦОГТ, PhD
СТРАТЕГИЙН БОДЛОГО Т ӨЛӨВЛӨЛТИЙН ГАЗАР
ГЕОЛОГИЙН БОДЛОГЫН ХЭЛТЭС

2.  Геологийн судалгааны өнөөгийн байдал
 Тулгамдаж байгаа асуудлууд
 Төрөөс баримтлах бодлого

3. • Нутаг дэвсгэрийн 77 % (1191712км2) талбайд хийгдсэн
• 2016 он хүртэл 23 % (357654км2) талбайг
хамарч, Монгол орны нутаг дэвсгэр 100% бүрхэгдэнэ.
• УГЗ-200 төсөл хэрэгжсэнээр геологийн суурь
судалгааны олон жилийн үр дүнг нэгтгэн олон улсын
жишгээр хэрэглэгчийн шаардлагад нийцсэн
мэдээллийн нэгдсэн сан, жишигт нийцсэн зурагтай
болох юм

5. 2008 онд 8846км2 талбайд,
2009 онд 14452км2 талбайд,
2010 онд 31150км2 талбайд,
2011 онд 20152км2 талбайд.
2012 онд 46591.9 км2
2013 онд 31055,9 км2.
Монгол орны нутаг дэвсгэрийн 29,7%-ийг бүрхээд
байна.
2016 онд 40%-д хүргэнэ.

7.  Хүндийн хүчний 1:1 000 000 масштабын зураглал 100%,
 Агаарын соронзон1:200 000 масштабын зураглал 60%,
 Хилийн бүсийн дагуух 1:1000 000 геохимийн зураг
 Монгол оронд хийгдсэн геологи хайгуулын ажлын тайлан, ТЭЗ Ү, анхдагч
материалууд:
◦ 27000 орчим ном
◦ 125 000 ширхэг зураг
 Шинээр 370 ордын үр дүнгийн тайлан, 1:50 000 зураглалын ажлын 3
тайлан, геологи уул уурхайн жилийн ажлын төлөвлөгөө тайлангийн 3013
дэвтэр, 174 ордын хээрийн судалгааны анхдагчууд, 20 ордын чулуун
дээж архивлав.
 Ашигт малтмалын нөөцөд бүртгэж, архивт хүлээн авсан 396 ордын
протоколуудыг нэгтгэв.

8. Төв Ази болон зэргэлдээх нутгуудын 1:2 500 000
Геологи, Тектоник, Минерогени, Металлогенийн зураг

9. ТУСГАЙ ЗӨВШӨӨРӨЛ
1091 1085 1,158 1,198 1,237 1,253
4111
3659
2,979
2,572
2,303 2,239
5202
3,492
0
1000
2000
3000
4000
5000
2008.XII.31 2009.XII.31 2010.XII.31 2011.XII.31 2012.XII.31 2013.III.01
Тусгай зөвшөөрлийн тоо, 2008-2013
Ашиглалт Хайгуул Нийт
49.0
19.1
0.40 0.88
49.4
20.0
0.0
10.0
20.0
30.0
40.0
50.0
60.0
2008.XII.31 2009.XII.31 2010.XII.31 2011.XII.31 2012.XII.31 2013.III.01
Тусгай зөвшөөрөл бүхий талбай, сая. гектар, 2008-2013
Хайгуул
Ашиглалт
Нийт
9

10. 2013 оны эхний хагст ЭБМЗ-ийн хуралдаанаар хэлэлцэгдсэн нөөцийн мэдээгээр:
 д/д Ордын төрөл нийт нэгж Нөөц Нөөц Нөөц
 хүдэр.мян металл шлих Металл
 1 Алтны үндсэн 5 мян.тн/кг 4444.47 9024.39
 2 Алтны шороо 9 кг 2102.7 1937.15
 3 Холимог металл /Мо/ 2 мян.тн/тн 123892.08 16953.61
 Зэс тн 261118.38
 W тн 288.38
 Ag тн 64.4
 Zn тн 137340.9
 Cd тн 243.6
 4 Нүүрс 8 сая.тн 1776.02
 5 Хайлуур жонш 8 мян.тн 2090.15 1151.17
 6 Шохойн чулуу 4 сая.тн 285.4
 7 Барилгын чулуу 9 мян.м3 73490.34
 8 Элс-хайрга 5 мян.м3 8891.06
 9 Шавар 1 мян.м3 3352.33
 10 Мөсөн шүү 1 мян.м3 3797.18
 11 Гөлтгөнө 1 мян.м3 2403.06
 12 Цеолит 1 мян.м3 5015.1

11.  нутаг дэвсгэрийн геологийн зураглал, эрэл, хайгуулын
ажилд зарцуулж байгаа улсын төсвийн хөрөнгө
оруулалтыг жил бүр нэмэгдүүлж, геомэдээллийн
санг баяжуулах, эрдэс баялгийн нөөцийг өсгөн
нэмэгдүүлэх замаар уул уурхайн салбарыг тогтвортой хөгжүүлэх
бодлогыг дэмжих;
 нутаг дэвсгэрийн геологийн тогтоц, ашигт малтмалын тархалтын
зүй тогтол, хэтийн төлөвийг судлах зорилгоор улсын төсвийн
хөрөнгөөр гүйцэтгэж байгаа 1:50 000 масштабын
геологийн зураглал, ерөнхий эрлийн ажилд 2016
онд нийт нутаг дэвсгэрийн 40 хувийг хамруулах;
 геологийн салбарын бүтэц, зохион байгуулалтыг боловсронгуй болгох
ажлын хүрээнд Монголын Үндэсний Геологийн албыг
шинээр байгуулах;

12.  эрдэс баялгийн салбарын эрх зүйн орчныг боловсронгуй
болгох замаар дараах зорилтыг хэрэгжүүлнэ:
◦ ашигт малтмалын тусгай зөвшөөрөл олгоход тухайн орон нутгийн
иргэдийн оролцоог хангах;
◦ ашиглалтын тусгай зөвшөөрлийг Засгийн газрын шийдвэрт үндэслэн
олгодог болгох;
◦ аж ахуйн нэгж, хуулийн этгээдэд олгох ашигт малтмалын тусгай
зөвшөөрлийн тоонд тодорхой хязгаарлалт тавих;
◦ ашигт малтмалын хайгуулын тусгай зөвшөөрлийг орон нутгийн саналд
тулгуурлан зөвхөн төрөөс тогтоосон нутаг дэвсгэрт олгодог болгох;
◦ уул уурхайн олборлох үйлдвэрүүд бүтээгдэхүүнээ дотоодын
боловсруулах үйлдвэрүүдэд зах зээлийн үнээр тэргүүн ээлжид
нийлүүлдэг байх;
◦ улсын төсвийн хөрөнгөөр хайгуул хийгдсэн стратегийн ордууд дээр
байгуулагдах компанийн 51-ээс доошгүй хувийг Монголын тал эзэмших;
МОНГОЛ УЛСЫН ЗАСГИЙН ГАЗРЫН 2012-2016 ОНД
ХЭРЭГЖҮҮЛЭХ ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ ХӨТӨЛБӨР

13. МОНГОЛ УЛСЫН ЗАСГИЙН ГАЗРЫН 2012-2016 ОНД
ХЭРЭГЖҮҮЛЭХ ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ ХӨТӨЛБӨР
 эрдэс баялгийн салбарын эрх зүйн орчныг боловсронгуй болгох
замаар дараах зорилтыг хэрэгжүүлнэ:
◦ техник-эдийн засгийн үндэслэлээр ашиггүй нь тогтоогдсон, байгаль орчинд
хор хөнөөл ихтэй уурхайг ажиллуулахгүй байх зарчмыг баримтлах;
◦ нөхөн сэргээлтийг стандартын түвшинд хийж чадах санхүүгийн баталгаа
гаргасан аж ахуйн нэгжид ордыг ашиглах эрхийг олгодог болох;
◦ Ашигт малтмалын тухай хуулийн стратегийн ач холбогдол б үхий ордын
тодорхойлолтыг судалгаанд үндэслэн боловсронгуй болгож, эрчим хүчний
болон коксжих нүүрс, зэс, төмрийн хүдэр, газрын ховор элемент зэргийг
стратегийн ач холбогдол б үхий ашигт малтмалын ангилалд оруулсан
тусгайлсан бодлогыг хэрэгжүүлэх;
◦ геологийн хувьд нэгдмэл тогтоцтой ордуудын ашиглалтыг иж б үрнээр нэгдсэн
байдлаар олборлох бодлого баримтлах.

14.  Эрдэс баялгийн салбарт төрөөс баримтлах бодлого:
• Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн 2013 оны 3 дугаар сарын 7-ны өдрийн 3 дугаар
захирамжаар Уул уурхайн сайд Д.Ганхуягаар ахлуулсан “Эрдэс баялгийн
салбарт төрөөс баримтлах бодлого”-ын баримт бичгийг боловсруулах
ажлын хэсгийг байгуулж, төслийг боловсруулан Засгийн Газраар хэлэлцүүлж
УИХ-д өргөн бариад байна.
 Түгээмэл тархацтай ашигт малтмалын тухай хууль:
• Тусгай зөвшөөрөл эзэмшигчдийн үүрэг, хариуцлагын тухай,
• Байгаль орчин нөхөн сэргээлтийн талаар хүлээх хариуцлагын тухай,
• Орон нутгийн өөрөө удирдах байгууллага болон төрийн байгууллагуудын
уялдаа холбоог сайжруулах,
• Түгээмэл тархацтай ашигт малтмалын хайгуул, ашиглалтын тусгай
зөвшөөрлийг олгох эрхийг аймаг, орон нутгийн захиргаанд шилжүүлснээр
тусгай зөвшөөрөл олгох эрх мэдлийн төвлөрөл саарна.
• Ашигт малтмалын нөөц ашигласаны төлбөрийг түгээмэл тархацтай ашигт
малтмалын төрөлд 2.5 хувь байхаар тогтоох ба тусгай зөвшөөрлийн
төлбөрийн хэмжээг талбайн хэмжээтэй уялдуулан тогтоодог болно.
14

15.  Ашигт малтмалын тухай хуулийн нэмэлт өөрчлөлт:
◦ стратегийн ач холбогдол бүхий ордуудын хил хязгаар, тэдгээрийн
хайгуулын тусгай зөвшөөрлийг шилжүүлэх боломжийг бүрдүүлэх;
◦ ордыг ашиглах техник-эдийн засгийн үндэслэл хүлээн авах
асуудлыг шийдвэрлэх, уг баримт бичгийн үнэн, бодит байдалд
хариуцлага хүлээх этгээдийг тодорхой болгох;
◦ орон нутгийн засаг захиргааны байгууллагатай байгуулах гэрээг
тодорхой болгох;
◦ стратегийн ач холбогдол бүхий ордод төрөөс хөрөнгө
гаргалгүйгээр эзэмшлийн хувь хэмжээг тогтоох асуудлыг
шийдвэрлэх;
◦ хайгуулын болон ашиглалтын тусгай зөвшөөрөл эзэмшигч олон
улсын бирж дээр хөрөнгө босгож байгаа тухай мэдээллийг
тодорхой болгох;
◦ тусгай зөвшөөрөл эзэмшигчийн бүрдүүлэх зам, тээврийн дэд
бүтцийн зардлыг ордыг ашиглах техник-эдийн засгийн үндэслэлд
тусгуулах зэрэг болно:
◦ Геологи хайгуулын ажлын тайлан, нөөцийн тооцоонд зохиогч
болон шинжээч хариуцлага хүлээж байх:

16. 16
Геологи хайгуулын ажилд зарцуулах улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтыг
нэмэгдүүлж 2016 он гэхэд улсын нийт талбайн 40%-ийг 1: 50,000-ны
масштабын геологийн зураглалын ажлаар бүрхэх
Монголын Геологийн албыг бэхжүүлж улсын геологийн суурь судалгааг
шинжлэх ухааны үндэстэйгээр хийж, ашигт малтмалын
тархац, байршлын зүй тогтол, нийт улсын эрдэс баялгийн үнэлгээ
өгөх, улсын эрдэс баялгийн нөөцийг нэмэгдүүлнэ.
“Монгол улсын хатуу ашигт малтмалын нөөц, эрдсийн баялгийн
ангилал”-ыг олон улсын жишигт нийцүүлж боловсруулан, Нөөцийн олон
улсын хороонд гишүүн орон болох
Ашигт малтмалын ордын болон төслийн үнэлгээ, нээлттэй хувьцаа
гаргах эрх зүйн зохицуулалтыг боловсронгуй болгох

17. Нийтлэг үндэслэл
◦ Бодлогын баримт бичиг нь төрөөс эрдэс баялгийн салбарт
баримтлах зарчим, чиглэл, зохицуулалт, удирдлагын тогтолцоог
сайжруулах, боловсронгуй болгох хөгжлийн
чиглэлийгтодорхойлж, эрдэс баялгийн салбарын хууль
тогтоомж, дунд, урт хугацааны хөтөлбөр, дэд хөтөлбөр төслөөр
хэрэгжинэ.

18. БОДЛОГЫН БАРИМТ БИЧИГ:
1. Нийтлэг үндэслэл
2. Эрдэс баялгийн салбарт баримтлах зарчим
3. Эрдэс баялгийн салбарт баримтлах бодлогын чиглэл
I. Бодлогын хүрээнд хэрэгжүүлэх арга хэмжээ
II. ГЕОЛОГИЙН САЛБАР
III. Уул уурхайн салбар
IV. Олборлох салбар
V. Боловсруулах үйлдвэрлэлийн хүрээнд
VI. Байгаль хамгаалалт, нөхөн сэргээлтийн хүрээнд
4. Эрдэс баялгийн бодлогыг хэрэгжүүлэх арга зам, хүрэх үр дүн
ТӨРӨӨС ЭРДЭС БАЯЛГИЙН САЛБАРТ БАРИМТЛАХ БОДЛОГО

19.  Төрийн байгууллага нээлттэй, ил тод, хариуцлагатай байх;
 Төрөөс өмчийн хэлбэр болон хөрөнгө оруулагчийг ялгаварлахгүй байх;
 Улсын болон хувийн хөрөнгөөр хийж гүйцэтгэж байгаа бүх шатны геологийн
судалгаа, олборлолт, боловсруулалтын ажлын хуулиар хориглоогүй мэдээллийг
олон нийтэд ил тод, нээлттэй байлгах;
 Хөдөлмөрийн аюулгүй байдал, эрүүл ахуйтай холбогдсон хууль, тогтоомжийг
боловсронгуй болгох, стандартыг олон улсын түвшинд хүргэх;
 Хууль эрх зүйн орчныг өөрчлөх шийдвэрийг гаргахад шинжлэх ухааны
үндэслэлтэй судалгаа, шинжилгээнд суурилах, улмаар шийдвэрийн төслөөр уг
харилцаанд оролцогч талуудын саналыг сонсох, нээлттэй хэлэлцүүлэг явуулах
зэрэг зарчмыг баримтлана.

20.  Монгол Улсын геологийн тогтоцын ялгагдах онцлог байдал, дахин
давтагдашгүй онцгой тогтоц, стратиграфийн жишиг зүсэлтүүд, эрдэс
чулуулгийн ховор олдвор, дээж чулуулгийг улсын хамгаалалтанд авч
хадгалах эрх зүйн орчныг бүрдүүлж, үндэсний геопарк байгуулах;
 Уул уурхайн үйлдвэрлэлээс түрүүлүүлж улсын эрдэс баялгийн нөөцийг
бэлтгэн нэмэгдүүлэх;
 Эрдэс баялгийн нөөцийг нэмэгдүүлэх геологийн эрэл, хайгуулын
ажлыг төрөөс зөвшөөрсөн газар нутагт гүйцэтгэж, энэ чиглэлд хувийн
хэвшлийн хөрөнгө оруулалтыг татан оруулах;
 Эрдэс баялгийн хэтийн төлөв бүхий хүдрийн бүс, сав газар, улсын хил
орчмын нутаг дэвсгэр, дэд бүтцийн бүтээн байгуулалтын
төлөвлөлттэй уялдуулж геологийн зураглал, эрэл, хайгуулын ажлыг
нэмэгдүүлэх;
 Орчин үеийн шинэ техник, технологийн түүхий эд, материалын
геологийн судалгааг төрөөс дэмжих.

21.  Геологийн шинжлэх ухааны ажил, сэдэвчилсэн
судалгаа, зураглал, эрлийн ажилд хувийн хэвшлийн аж ахуйн нэгжийг
татан оруулах, ажлын үр дүнг чанартай болгох, энэ төрлийн ажлыг
хувийн хөрөнгөөр гүйцэтгэхийг бодлогоор дэмжих;
 Геологийн зураглал, ерөнхий эрлийн ажлын улсын төсвийн
санхүүжилтийг жил бүр тогтвортой өсгөж Монгол орны нарийвчлан
судлагдсан талбайн хэмжээг нэмэгдүүлэх;
 Улсын төсвийн хөрөнгөөр гүйцэтгэж байгаа геологийн зураглал,
ерөнхий эрлийн ажлын хүрээнд геофизик, геохими, уул-өрөмдлөгийн
ажлыг цогцоор нь гүйцэтгэж чанарыг сайжруулах, хүдрийн дүүрэг, илрэл
бүхий талбайд зарим онцгой тохиолдолд хайгуулын ажлыг гүйцэтгэх;
 1:200000-ны масштабын 5 сувагт агаарын геофизикийн зураглалын
ажлыг Монгол Улсын нийт нутаг дэвсгэрийн дийлэнх хэсэгт он
жил, талбайн дэс дараалалтайгаар гүйцэтгэх;

22.  Улсын хэмжээний геоэкологийн нэгдсэн судалгааг эрчимжүүлж, тодорхой
хот, аймаг болон сумдын хэмжээнд геоэкологийн төрөлжсөн судалгааг
гүйцэтгэх;
 Геологийн судалгааг мэргэшсэн инженер техникийн ажилтнаар
бүрдсэн багийн мэдлэг туршлагад түшиглэж, нутаг дэвсгэрийн геологийн
тогтоцын онцлогт тохирсон оновчтой арга аргачлал, дэвшилтэт
техник, технологиор гүйцэтгүүлж, геологийн судалгаа, эрэл, хайгуулын
ажлын чанар, үр өгөөжийг дээшлүүлэх;
 Монгол Улсад гүйцэтгэж байгаа төрөл бүрийн (байгалийн рашаан, газрын
доорхи ус, гидрогеологийн судалгаа, байгалийн хий, газрын тос, цацраг
идэвхит ашигт малтмал, эрдэс баялаг, инженер геологи г.м.) судалгааны
мэдээлэл, нөөц, үр дүнгийн тайланг үндэсний геомэдээллийн нэгдсэн санд
хамруулж улсын бүртгэлд авах;

23.  Монгол Улсын ашигт малтмалын нөөцийн хөдөлгөөнийг жил бүр
хийж, бүртгэл, хяналтын тогтолцоог боловсронгуй болгох;
 Геологи, эрдэс баялгийн судалгааны ажлын тайлан, үр дүнг олон улсын
жишиг, стандартад нийцсэн аргачлал, нөөцийн ангиллын дагуу нэгтгэн
боловсруулж, үндэсний геомэдээллийн нэгдсэн санг иж бүрнээр
бүрдүүлэн баяжуулах;
 Үндэсний геомэдээллийн санг цахим мэдээллийн технологийн системд
шилжүүлж, геологи хайгуулын ажлын тайлан, анхдагч баримт материал
болон дээж, чулуулгийн сорьц хадгалах, архивлах шинэчилсэн заавар
стандартыг бий болгох.
 Үндэсний геологийн албыг олон улсын жишгээр байгуулж
удирдлага, бүтэц, зохион байгуулалтыг нэгдмэл, оновчтой болгож
тогтвортой ажиллуулна. Геологийн алба нь ашигт малтмалын төрлөөс
үл хамааран геологийн судалгааны ажлыг цогцоор нь иж бүрэн хийж
гүйцэтгэх;
Эрдэс баялгийн салбарт баримтлах бодлого

24. Ministry of Mining, Mongolia
http://www.mm.gov.mn/
АНХААРАЛ ТАВЬСАНД БАЯРЛАЛАА
УУЛ УУРХАЙН ЯАМ
СТРАТЕГИЙН БОДЛОГО, Т ӨЛӨВЛӨЛТИЙН ГАЗАР
ГЕОЛОГИЙН БОДЛОГЫН ХЭЛТЭС
Монгол Улс, Улаанбаатар 15160
Нэгдсэн Үндэстэний Гудамж 5/1,
Засгийн газрын II дугаар байр
Утас: +976 51 264883
Факс: +976 11 329222