1. ÁÎÀÆß-ÍÛ Õ¯ÐÝÝËÝÍ ÁÓÉ ÎÐ ÈÍ,
ÁÀÉÃÀËÈÉÍ ÍªªÖÈÉÍ ÃÀÇÐÛÍ
АХЛАХ МЭРГЭЖИЛТЭН 2011.10.21

2.  Óóë óóðõàéí ñàëáàðò áàðèìòàëæ áóé
áàéãàëü îð÷íû áîäëîãî
 Óóë óóðõàéí íºõºí ñýðãýýëòèéí ºíººãèéí
áàéäàë
 Авч õýðýãæ¿¿ëæ áуé àðãà õýìæýý
 Öààøèä àâ÷ õýðýãæ¿¿ëýõ áîäëîãûí
çîðèëò

3. Óóë óóðõàéí ñàëáàðò áàðèìòàëæ áóé áàéãàëü îð÷íû
áîäëîãî íü äàðààõè ýðõ ç¿éí áàðèìòóóäààð
òîäîðõîéëîãäîæ áàéíà
 Áàéãàëü îðчíû áàãö õóóëü /Үүнд: 30 ãàðуé
хууль байдаг бөгөөд геологи, уул уурхайн
салбарт голлон дараахи хуулиуд зохицуулж
байна.
 “Áàéãàëü îð÷íûã õàìãààëàõ òóõàé” õóóëü
 “Áàéãàëü îð÷èíä íºëººëºõ áàéäëûí
¿íýëãýýíèé òóõàé” õóóëü
 “Àøèãò ìàëòìàëûí òóõàé” õóóëü
 “Ãàçðûí õýâëèéí òóõàé” õóóëü

4.  Монгол улсын Мянганы хөгжлийн зорилтод суурилсан
Үндэсний хөгжлийн цогц бодлого, Засгийн газрын мөрийн
хөтөлбөр, Байгаль орчны талаар төрөөс баримтлах
бодлого болон бусад тулгуур баримт бичгүүдийн хүрээнд
Үндэсний хөтөлбөрүүдийг шинээр болон шинэчлэн
боловсруулж гаргаад байна. Тухайлбал:
- Ус үндэсний хөтөлбөр
- Цөлжилттэй тэмцэх үндэсний хөтөлбөр
- Уур амьсгалын өөрчлөлттэй тэмцэх хөтөлбөр
- Шинэ бүтээн байгуулалт дунд хугацааны зорилтот
хөтөлбөр
- Ашигт малтмал ашиглах үйл ажиллагааг байгаль
орчинд сөрөг нөлөөлөл, хохирол багатай явуулах
хөтөлбөр

5.  Газрын нэгдмэл сангийн 2010 тайланд
тусгагдсанаар ашигт малтмалын эрэл хайгуулын
явцад эвдэрсэн газрын хэмжээ 1904.5га, уул
уурхайн нөөц бүхий талбайд үйлдвэрлэлийн
ашиглалт, малтмал хийх явцад эвдэрсэн газрын
хэмжээ 17966 га байна. Үүнээс 2010 оны 4
сарын байдлаар нийт 4199.8 га газарт техникийн
нөхөн сэргээлт, 4135.6 га талбайд биологийн
нөхөн сэргээлт хийсэн мэдээ байна.

6. Сүүлийн 3 жилд нийт
1371 төслийн
байгаль орчинд
нөлөөлөх байдлын
нарийвчилсан
үнэлгээний тайлан
батлагдсанаас алт
олборлох 206 , бусад
ашигт малтмал 123,
аялал жуулчлал 263,
үйлдвэрлэл 156,
шатахуун түгээх
станц 347
дэд бүтэц, зам
барилга зэрэг бусад
төслүүд 276 байна.

7. 47.4 15.8 сайн
хангалтгүй
36.8
хангалттай

8. •Геологи, уул уурхайн үйл ажиллагааны улмаас эвдрэлд орсон
газрыг нөхөн сэргээхэд тавигдах шаардлагууд, арга
аргачлалуудыг боловсронгуй болгоход анхаарч ажиллаж
байна.
•2009- 2010 онд “Уул уурхайн олборлолт болон бусад үйл
ажиллагаанаас эвдрэлд орж орхигдсон газрын тооллого хийх”
ажлыгХэнтий, Архангай, Өвөрхангай, Баянхонгор, Өмнөговь,
Дорноговь, Дархан-Уул, Дорнод, Дорноговь, Говь-Сүмбэр,
Дундговь, Сүхбаатар, Төв, Булган, Сэлэнгэ гэсэн 15 аймгийн
нутаг дэвсгэрийн хэмжээнд хийлээ.
•Улсын нэгдсэн үзлэг шалгалтыг жил бүр холбогдох
байгууллагуудтай хамтран зохион байгуулж байна.

9. Баталсан
Д/д Эрх зүйн баримт бичгийн нэр Дугаар Огноо
байгууллага
“Уул уурхайн үйл ажилагааны улмаас
эвдрэлд орсон газарт техникийн болон 2009 он
1 БОАЖЯ 417
биологийн нөхөн сэргээлт хийх /12-29/
аргачлал”
“Уул уурхайн үйл ажиллагааны улмаас
2 эвдрэлд орсон газрыг нөхөн сэргээх БОАЖЯ, ЭБЭХЯ А-132/112 2010 он
зардлын үнэлгээ тооцох аргачлал”
“Байгаль орчны хохирлын үнэлгээ,
3 нөхөн төлбөр тооцох аргачлал” БОАЖЯ А-157 2010 он
“Усан сан бүхий газрын онцгой болон
энгийн хамгаалалтын бүс, ус БОАЖЯ,
4 51/75 2009 он
хангамжийн эх үүсвэрийн эрүүл ахуйн ЭМЯ
бүсийн дэглэм”
Уул уурхайн нөхөн сэргээлтийн
5 мэдээллийн тайлан гаргах маягт БОХ-3 БОАЖЯ 24 2009 он
9

10. Уул уурхайн олборлолтод өртсөн газрыг нөхөн сэргээх
ажлын стандартыг Ашигт малтмал, газрын тосны хэрэг
эрхлэх газартай хамтран байгаль цаг уурын бүс, бүсчлэлд
тохирсон байдлаар боловсруулж мөрдүүлсэн. Үүнд:
 Уул уурхайн үйлдвэрлэлийн үйл ажиллгаагаар эвдэрсэн газрын
ангилал, MNS 5915:2008
 Эвдэрсэн газрын нөхөн сэргээлтийн нэр томьёо, тодорхойлолт,
MNS 5914:2008
 Уул уурхайн үйлдвэрийн үйл ажиллагаагаар эвдэрсэн газрын нөхөн
сэргээлт, MNS 5917:2008
 Газар шорооны ажлын үед үржил шимт хөрс хуулалт, хадгалалт,
MNS 5916:2008
 Эвдэрсэн газрыг ургамалжуулах техникийн шаардлага, MNS
5918:2008

11. ¿ðãýëæëýë…
Баталсан
Д/д Эрх зүйн баримт бичгийн нэр Дугаар Огноо
байгууллага
“Хайгуулын болон ашиглалтын тусгай
зөвшөөрөл эзэмшигчийн байгаль орчныг
хамгаалах, нөхөн сэргээх талаар
хүлээсэн үүргээ биелүүлэх баталгааны
тусгай дансны гүйлгээнд хяналт тавих 2007 он
7 БОЯ 06
журам” /12-29/
“Байгаль орчныг хамгаалах төлөвлөгөө,
орчны хяналт шинжилгээний хөтөлбөр
8 боловсруулах, тайланг хянан батлах БОАЖС А-36 2011 он
журам”
11

12. ЭВДЭРСЭН ГАЗРЫН ТООЛЛОГО
 2009-2010 онд уул уурхайн үйл ажиллагаанаас эвдэрч
нөхөн сэргээгдэлгүй орхигдсон газрын тооллогыг Хэнтий,
Архангай, Өвөрхангай, Баянхонгор, Өмнөговь, Дорноговь,
Дархан-Уул, Дорнод, Дорноговь, Говь-Сүмбэр, Дундговь,
Сүхбаатар, Төв, Сэлэнгэ, Булган гэсэн 15 аймгийн 56
сумын нутаг дэвсгэрт нийт 566 нэгж талбарт 3984.46 га
газар эвдрэлд орж орхигдсон байгааг тогтоов.
 Эдгээр эвдрэлд орсон талбайн 60 орчим хувь нь /170/ аж
ахуйн нэгж байгууллагын үлдсэн нь гар аргаар ашигт
малтмал олборлогчдын үйл ажиллагаанд өртсөн байгаа нь
судалгаанаас харагдаж байна.
12

13. 13

14.  "Ашигт малтмал хайх, ашиглахыг хориглосон
Гол мөрний урсац бүрэлдэх эх, ойн сан бүхий
газрын хилийн заагийг тогтоох" Засгийн газрын
тогтоол гаргуулах,
 Монгол орны гадаргын усны нөөцийн 70%-ийг
бүрдүүлж буй сав газрын эхэд хамаарах хэсэг,
газрын доорхи цэнгэг усны орд газруудыг
хамгаалалтанд авах,
 Уул уурхайн үйл ажиллагаанаас үүсч буй сөрөг
нөлөөллийг бууруулах зорилгоор бүс нутгийн
экосистемийн үнэлгээ хийж, биологийн төрөл
зүйлийн нөхөн хамгааллын үйл ажиллагааг
нэвтрүүлэх,

15.  Усны урсац бүрэлдэх эх, усны сан бүхий газрын
хамгаалалтын бүс, ойн сан бүхий газрын хилийн
заагийн дотор болон бусад уул уурхайн олборлох
үйл ажиллагаа эрхэлж байгаа бүх компаниудад
нөхөн сэргээлтийн ажлын үр дүнг сайжруулах
шаардлагыг өндөржүүлэх,
 Ашигт малтмалын ордын ашиглалтын хаалтын
нөхөн сэргээлт, баяжуулах үйлдвэрийн байгаль
орчны техникийн шаардлагын талаар стандарт,
цацраг идэвхит ашигт малтмал, газрын тосны
ашиглалтын үеийн байгаль орчны шаардлагын
стандарт, аргачлалуудыг шинээр боловсруулах

16.  Уул уурхайн зориулалтаар эвдрэлд орж нөхөн
сэргээгдэлгүй орхигдсон газрын тооллого хийх ажлыг
үргэлжлүүлэн зохион байгуулж дуусгах
 Хөвсгөл, Говь-Алтай, Завхан, Увс, Ховд
 Улаанбаатар хот орчмын Туул голын дагуу ашигт
малтмалын хайгуул, олборлолт явуулж буй үйл
ажиллагаанд хяналт, шалгалт хийж, холбогдох
чиглэлээр санал боловсруулах
 Хууль бусаар ашигт малтмал олборлогчдийг цэгцлэх,
холбогдох журмын шаардлагын дагуу ажиллуулах,
журамын шаардлагыг хэрэгжүүлэхгүйгээр явуулж буй
үйл ажиллагааг таслан зогсоох талаар ХЗДХЯ-нд
асуудал дэвшүүлэх,

17. Àíõààðàë òàâüñàíä áàÿðëàëàà
Холбоо барих хаяг: 266426
УБ хот Чингэлтэй дүүрэг, НҮБ-ын гудамж,
Засгийн газрын II байр. БОАЖЯ
www.mne.mn