Nhận viết luận văn Đại học , thạc sĩ - Zalo: 0917.193.864 Tham khảo bảng giá dịch vụ viết bài tại: vietbaocaothuctap.net Download luận án tiến sĩ ngành luật hiến pháp với đề tài: Chế định Viện kiểm sát nhân dân qua các bản Hiến pháp Việt Nam, cho các bạn làm luận án tham khảo

1. VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI
NGÔ HÙNG THÁI
CHẾ ĐỊNH VIỆN KIỂM SÁT NHÂN DÂN
QUA CÁC BẢN HIẾN PHÁP VIỆT NAM
LUẬN ÁN TIẾN SỸ LUẬT HỌC
Hà Nội - 2020

2. VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI
NGÔ HÙNG THÁI
CHẾ ĐỊNH VIỆN KIỂM SÁT NHÂN DÂN
QUA CÁC BẢN HIẾN PHÁP VIỆT NAM
Ngành: Luật Hiến pháp và Luật Hành chính
Mã số: 938.01.02
LUẬN ÁN TIẾN SỸ LUẬT HỌC
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS HOÀNG THỊ MINH SƠN
Hà Nội - 2020

3. LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số
liệu nêu trong luận án là trung thực. Những kết luận khoa học của luận án
chƣa từng đƣợc ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác.
TÁC GIẢ LUẬN ÁN
Ngô Hùng Thái

4. MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1
Chƣơng 1: TỔNG QUAN VỀ TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU ................................7
1.1. Tình hình nghiên cứu trong nƣớc .................................................................7
1.2. Tình hình nghiên cứu ở nƣớc ngoài.............................................................19
1.3. Đánh giá tình hình nghiên cứu ....................................................................23
1.4. Câu hỏi nghiên cứu và giả thuyết nghiên cứu .............................................26
Chƣơng 2: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ CHẾ ĐỊNH VIỆN KIỂM
SÁT NHÂN DÂN.....................................................................................................28
2.1. Khái niệm, đặc điểm của chế định Viện kiểm sát nhân dân........................28
2.2. Cơ sở lý luận và thực tiễn của chế định Viện kiểm sát nhân dân................40
2.3. Vị trí, vai trò của chế định Viện kiểm sát nhân dân và mối quan hệ giữa
Viện kiểm sát nhân dân với một số thiết chế trong Hiến pháp Việt Nam.........53
2.4. Nội dung của chế định Viện kiểm sát nhân dân trong Hiến pháp Việt Nam.....65
Chƣơng 3: THỰC TRẠNG CHẾ ĐỊNH VIỆN KIỂM SÁT NHÂN DÂN
TRONG CÁC BẢN HIẾN PHÁP VIỆT NAM ....................................................75
3.1. Thực trạng các quy phạm về Viện kiểm sát nhân dân trong các bản
Hiến pháp Việt Nam (Phụ lục 1) ........................................................................75
3.2. Thực trạng thực hiện chế định Viện kiểm sát nhân dân trong các bản
Hiến pháp Việt Nam...........................................................................................83
3.3. Đánh giá thực trạng chế định Viện kiểm sát nhân dân trong các bản
Hiến pháp Việt Nam.........................................................................................106
Chƣơng 4: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CHẾ ĐỊNH VIỆN KIỂM SÁT
NHÂN DÂN TRONG HIẾN PHÁP VIỆT NAM ...............................................124
4.1. Quan điểm hoàn thiện chế định Viện kiểm sát nhân dân trong Hiến
pháp Việt Nam..................................................................................................124
4.2. Giải pháp hoàn thiện và bảo đảm thực hiện chế định Viện kiểm sát nhân dân132
KẾT LUẬN............................................................................................................155
DANH MỤC C NG TRÌNH NGHIÊN CỨU CỦA TÁC GIẢ LIÊN QUAN
ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN.......................................................................................157
TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................158

5. DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
HĐND Hội đồng nhân dân
KSV Kiểm sát viên
LTC.VKSND Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân
TAND Toà án nhân dân
UBKS Uỷ ban kiểm sát
UBND Uỷ ban nhân dân
UBTVQH Uỷ ban thƣờng vụ Quốc hội
VCT Viện Công tố
VKS Viện kiểm sát
VKSND Viện kiểm sát nhân dân
XHCN Xã hội chủ nghĩa

6. 1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Hiến pháp – một văn kiện pháp lý đặc biệt quan trọng phản ánh ý chí,
nguyện vọng của đông đảo các tầng lớp nhân dân, thể hiện rõ và đầy đủ bản chất
dân chủ, tiến bộ của Nhà nƣớc và chế độ ta trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã
hội;“với vị thế là luật gốc, luật cơ bản, là văn kiện chính trị - pháp lý căn bản nhất
của Quốc gia, Hiến pháp có vị trí, vai trò, sự ảnh hưởng to lớn và thường nhật
trong đời sống quốc gia, nhà nước, và của bản thân mỗi công dân” [87,tr.2], với
các chế định của mình, với tƣ cách là ―văn bản quy định việc phân chia quyền lực
nhà nước” [48,tr8], Hiến pháp quy định rõ ràng và đầy đủ về mọi phƣơng diện, về
các cơ quan trong bộ máy nhà nƣớc, trong đó có nội dung hết sức quan trọng về chế
định Viện kiểm sát nhân dân.
Với cơ sở là một chế định trong Hiến pháp, VKSND là hệ thống cơ quan
trong bộ máy nhà nƣớc, “là thiết chế hữu hiệu trong bảo vệ Hiến pháp và pháp
luật, đấu tranh với các loại tội phạm, trở thành chỗ dựa đáng tin cậy của nhân dân
trong việc bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người” [77,tr.2]. Xuất phát từ chức
năng, nhiệm vụ, có thể thấy đây là một cơ quan có vị trí quan trọng, có nhiều đóng
góp nhiều trong đấu tranh phòng, chống tội phạm và kiểm soát quyền lực nhà nƣớc.
Với bề dày lịch sử đến nay đã trải qua 60 năm tồn tại, trƣởng thành, phát triển, với
chiều dài lịch sử của mình, VKSND luôn đƣợc xác định là một cơ quan không thể
thiếu trong thực hiện chức năng cơ bản và mục tiêu của nhà nƣớc Việt Nam, và trở
thành chế định quan trọng trong Hiến pháp Việt Nam.
Với tƣ cách là một hệ thống cơ quan, các vấn đề từ tổ chức, hoạt động, vị trí,
chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn... của VKSND luôn là những vấn đề đƣợc quy
định trong văn bản có hiệu lực pháp lý cao, luôn gắn với Hiến pháp, đƣợc quy định
trong các quy phạm pháp luật Hiến pháp. Cho đến nay, qua các lần sửa đổi và ban
hành mới các bản Hiến pháp và Luật Tổ chức VKSND, xuất phát từ thực tiễn của
hoạt động tƣ pháp, xuất phát từ tính chất và tầm quan trọng của công việc ngành
kiểm sát, từ quan hệ phối hợp ngang cấp giữa các cơ quan điều tra, truy tố, xét xử
và quan hệ với các cấp uỷ đảng, chính quyền, có thể nói VKSND là hệ thống cơ
quan có vị trí hết sức quan trọng, thể hiện đƣợc vai trò to lớn trong đấu tranh phòng
chống tội phạm, trong hoạt động kiểm soát quyền lực nhà nƣớc nói riêng và đối với
sự phát triển của đất nƣớc nói chung, thể hiện là một hệ thống cơ quan đặc biệt quan
trọng trong thực hiện quyền lực nhà nƣớc.

7. 2
Sang thế kỷ XXI, thời kỳ đổi mới toàn diện, đồng bộ về kinh tế, chính trị,
thời kỳ xây dựng, bảo vệ, phát triển đất nƣớc và hội nhập quốc tế. Và trƣớc yêu cầu
của đổi mới đất nƣớc, của việc xây dựng Nhà nƣớc pháp quyền XHCN, cải cách tƣ
pháp diễn ra, Đảng ta đã chủ trƣơng đổi mới tổ chức hoạt động của các cơ quan tƣ
pháp, bên cạnh xác định Tòa án là trung tâm của cải cách tƣ pháp, thì việc nhận
thức về vị trí, vai trò và các vấn đề khác về VKSND luôn là một vấn đề đƣợc Đảng
và Nhà nƣớc ta hết sức quan tâm, và vấn đề này đã đƣợc ghị nhận tại các văn bản
pháp lý quan trọng của Đảng và Nhà nƣớc ta đó là Nghị quyết 08-NQ/TW ngày
02/01/2002 của Bộ Chính trị về một số nhiệm vụ trọng tâm công tác tƣ pháp trong
thời gian tới; Nghị quyết 48-NQ/TW ngày 24/5/2005 của Bộ chính trị về Chiến lƣợc
xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam; Nghị quyết số 49-NQ/TW
ngày 02/06/2005 của Bộ Chính trị về chiến lƣợc cải cách tƣ pháp đến năm 2020 và
các văn bản pháp lý có hiệu lực cao khác.
Cũng trong giai đoạn mới của cách mạng Việt Nam, để phù hợp với những
thay đổi của tình hình kinh tế xã hội, Hiến pháp 2013 đã ra đời ―với các nội dung
minh định, rõ ràng về nguyên tắc phân công, phối hợp và kiểm soát giữa các cơ
quan nhà nước trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp”
[6,tr.4]. Sự ra đời của Hiến pháp này trong thời kỳ mới với các quy định về VKSND
cho thấy những nhận thức về VKSND tiếp tục có sự thay đổi. Qua những quy định
trong Hiến pháp, qua thực tiễn hoạt động của VKSND, cho thấy mặc dù về cơ bản,
các quy định của pháp luật đã đi sâu vào đời sống xã hội, nhƣng các quy định cũng
nhƣ thực tiễn về vị trí, vai trò, chức năng… của VKSND ở nhiều phƣơng diện vẫn
còn những tồn tại, bất cập, do đó còn ảnh hƣởng đến yêu cầu để VKSND thực hiện
tốt hơn chức năng của mình. Bên cạnh đó, với những biến động của mình: vẫn là
Nhà nƣớc Việt Nam, vẫn bản chất nhà nƣớc ta nhƣ vậy, nhƣng trong bộ máy nhà
nƣớc ta đó là sự tồn tại của Viện Công tố, rồi đƣợc thay thế bằng VKSND, và hiện
nay tiếp tục là những quan điểm về việc có nên duy trì sự tồn tại của hệ thống này
hay không; là quan điểm chuyển VKSND thành Viện Công tố; đồng thời, cùng là
VKSND nhƣng vị trí, vai trò, và đặc biệt là chức năng của hệ thống này cũng luôn
có sự thay đổi qua các bản Hiến pháp…Do đó, chế định VKSND vẫn phải cần đƣợc
tiếp tục làm rõ và hoàn thiện cho phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh cụ thể của Việt
Nam, tạo cơ sở pháp lý để VKSND thực hiện tốt hơn nữa nhiệm vụ đã đƣợc Đảng,
Nhà nƣớc và nhân dân giao phó, đáp ứng với yêu cầu của cải cách tƣ pháp.

8. 3
Xuất phát từ những vấn đề nêu trên, xuất phát từ tầm quan trọng trong nhận
thức về VKSND, nhận thức về chế định VKSND trong Hiến pháp Việt Nam mà đặc
biệt là trong Hiến pháp 2013, có thể khẳng định đây là những vấn đề quan trọng cần
có sự quan tâm, đổi mới hơn nữa cả về phƣơng diện lý luận và thực tiễn, do đó cần
tiếp tục nghiên cứu làm rõ, hoàn thiện cho phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh cụ thể
của Việt Nam. Vì vậy, tác giả nhận thấy việc chọn đề tài "Chế định Viện kiểm sát
nhân dân qua các bản Hiến pháp Việt Nam" để nghiên cứu, xây dựng luận án tiến
sĩ luật học là cần thiết, có ý nghĩa cả về lý luận và thực tiễn. Đồng thời, qua quá
trình nghiên cứu, tác giả có điều kiện nâng cao trình độ, năng lực nghiệp vụ và kinh
nghiệm công tác của bản thân.
2. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu
2.1. Mục đích nghiên cứu
Mục đích của luận án là xác lập luận cứ khoa học đối với chế định VKSND,
qua đó luận giải về sự tồn tại và thay đổi của chế định này trong Hiến pháp Việt
Nam, góp phần xây dựng, phát triển chế định VKSND trong Hiến pháp Việt Nam.
Luận án đƣa ra các giải pháp phù hợp với tình hình hiện nay ở nƣớc ta nhằm bảo
đảm thực hiện và hoàn thiện các quy phạm trong chế định VKSND của Hiến pháp
2013 và các quy định trong Luật Tổ chức VKSND 2014.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để thực hiện mục đích nghiên cứu, luận án có những nhiệm vụ sau:
Một là: Đánh giá tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài, trong
đó tập trung tìm hiểu, đánh giá tình hình nghiên cứu trong nƣớc và ngoài nƣớc cũng
nhƣ những vấn đề đặt ra tiếp tục nghiên cứu, những nội dung mới luận án cần giải
quyết.
Hai là: Phân tích và làm rõ những vấn đề lý luận về chế định Viện công
tố/VKSND nhƣ khái niệm, đặc điểm; cơ sở lý luận và thực tiễn của chế định cũng
nhƣ các yếu tố tác động đến chế định này; vị trí, vai trò và mối quan hệ giữa
VKSND với một số thiết chế trong Hiến pháp Việt Nam; nội dung của chế định
VKSND về cơ cấu tổ chức, nguyên tắc tổ chức và hoạt động, chức năng nhiệm vụ
và chế độ báo cáo công tác, trả lời chất vấn, kiến nghị, yêu cầu.
Ba là: Nghiên cứu các quy định và thực trạng th ực hiện pháp luật về Viện
công tố theo Hiến pháp 1946, các quy định và thực trạng thực hiện chế định
VKSND trong Hiến pháp 1959, 1980, 1992/2001 và đặc biệt là trong Hiến pháp

9. 4
2013, từ đó đánh giá thực trạng chế định này đồng thời chỉ ra sự vận động của
VKSND qua các bản Hiến pháp. Trên cơ sở đó đƣa ra những kiến nghị nhằm hoàn
thiện và bảo đảm thực hiện chế định VKSND trong Hiến pháp hiện hành Việt Nam.
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Tác giả sẽ đi sâu nghiên cứu những vấn đề lý luận, nội dung và các vấn đề
liên quan của chế định VKSND trong Hiến pháp Việt Nam; thực trạng pháp luật và
quá trình thực hiện chế định VKSND trong Hiến pháp… qua đó làm sáng tỏ chế
định VKSND trong Hiến pháp Việt Nam, đặc biệt trong Hiến pháp 2013.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
Chế định VKSND trong các bản Hiến pháp Việt Nam có nội dung rộng,
chứa đựng nhiều vấn đề liên quan đến lý luận và thực tiễn, đòi hỏi phải nghiên cứu
một cách khách quan khoa học. Vì vậy để làm rõ nội dung của luận án trên cả
phƣơng diện lý luận và thực tiễn, luận án sẽ tập trung nghiên cứu, phân tích về một
số nội dung cơ bản của chế định Viện công tố/VKSND trong các bản Hiến pháp
Việt Nam, trong đó chú trọng đến các quy định của chế định VKSND trong Hiến
pháp 2013.
4. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu
4.1. Phương pháp luận
Phƣơng pháp luận của Luận án là Chủ nghĩa Mác-Lênin với phép duy vật
biện chứng và duy vật lịch sử; tƣ tƣởng Hồ Chí Minh về vấn đề nhà nƣớc và pháp
luật; đƣờng lối quan điểm của Đảng và Nhà nƣớc ta về xây dựng Nhà nƣớc pháp
quyền XHCN; về cải cách tƣ pháp; về Viện công tố/VKSND trong đó chú trọng về
đổi mới tổ chức hoạt động của VKSND trong cải cách tƣ pháp theo Nghị quyết số
08/NQ-TW ngày 2/1/2002; Nghị quyết 48/NQ-TƢ và Nghị quyết số 49/NQ- TƢ
ngày 2/6/2005 của Bộ Chính trị.
4.2. Phương pháp nghiên cứu
Để triển khai và đạt đƣợc mục tiêu, luận án sử dụng nhiều phƣơng pháp
nghiên cứu nhƣ: Phƣơng pháp hệ thống, phƣơng pháp phân tích và tổng hợp,
phƣơng pháp luật học so sánh, phƣơng pháp thống kê, phƣơng pháp lịch sử... Trong
từng phần của luận án tác giả vận dụng kết hợp giữa các phƣơng pháp, cụ thể là:
Tại chƣơng 1: Luận án sử dụng chủ yếu phƣơng pháp hệ thống, phân tích,
tổng hợp các công trình nghiên cứu về Viện công tố/VKS trong và ngoài nƣớc, qua

10. 5
đó xác định theo lát cắt các nghiên cứu về lý luận, các nghiên cứu về nội dung, các
nghiên cứu về thực hiện chế định Viện công tố/VKS... trên cơ sở đó xác định các
giá trị mà luận án sẽ kế thừa, các vấn đề tiếp tục nghiên cứu, các vấn đề mới luận án
cần giải quyết.
Tại chƣơng 2: Luận án sử dụng chủ yếu phƣơng pháp lịch sử, phân tích, tổng
hợp, so sánh. Phƣơng pháp lịch sử là phƣơng pháp chủ đạo trong tìm hiểu về khái niệm,
đặc điểm, cơ sở lý luận và thực tiễn của chế định VKSND, trong đó khái niệm chế định
VKSND trong Hiến pháp Việt Nam tác giả sử dụng các phƣơng pháp phân tích, tổng
hợp, tiếp cận đa ngành và liên ngành Luật học; Phƣơng pháp hệ thống, so sánh, tổng hợp
là phƣơng pháp chủ đạo trong nghiên cứu về nội dung của chế định VKSND; về mối
quan hệ giữa VKSND với các thiết chế khác trong Hiến pháp Việt Nam.
Tại chƣơng 3: Để làm rõ bức tranh quy định của pháp luật và thực tiễn thi
hành chế định VKSND, tác giả tiếp cận nghiên cứu dựa trên cơ sở phƣơng pháp hệ
thống hoá, thống kê, so sánh, phân tích, tổng hợp, kết hợp lý luận với thực tiễn, phƣơng
pháp lịch sử…nhằm tìm hiểu các quy định về Viện công tố/VKSND trong Hiến pháp
Việt Nam và thực tiễn thi hành chế định này, đồng thời sử dụng số liệu thống kê, tổng
hợp của cơ quan nhà nƣớc có thẩm quyền nhằm tìm hiểu, đánh giá về thực tiễn thi hành
chế định VKSND. Qua đó, ở mức độ khái quát nhất nhìn nhận về sự vận động của chế
định này trong Hiến pháp Việt Nam.
Tại chƣơng 4: Luận án chủ yếu sử dụng phƣơng pháp phân tích – dự báo
khoa học, phƣơng pháp kết hợp lý luận với thực tiễn để dự báo về xu hƣớng phát
triển của VKSND, từ đó chủ yếu sử dụng biện pháp tổng hợp để đƣa ra các giải
pháp nhằm bảo đảm thực hiện và hoàn thiện chế định VKSND trong Hiến pháp hiện
hành của Việt Nam.
Phải nhấn mạnh rằng, khi sử dụng các phƣơng pháp nghiên cứu cụ thể trên,
luận án luôn tuân thủ cách tiếp cận đa ngành, liên ngành và xuyên ngành luật học.
Phƣơng pháp phân tích, tổng hợp, so sánh là phƣơng pháp đƣợc sử dụng phổ biến
trong luận án.
5. Những đóng góp mới của luận án
Đây là công trình nghiên cứu đầu tiên có hệ thống và tƣơng đối toàn diện về
chế định VKSND qua các bản Hiến pháp Việt Nam, kết quả nghiên cứu góp phần:
- Luận giải các đặc điểm và xây dựng khái niệm chế định VKSND trong
Hiến pháp Việt Nam.

11. 6
- Làm rõ một cách có hệ thống tƣơng quan và mối quan hệ giữa VKSND
với các cơ quan khác trong bộ máy nhà nƣớc Việt Nam trên cơ sở nghiên cứu mối
quan hệ giữa VKSND với một số thiết chế trong Hiến pháp nhƣ thiết chế Quốc hội,
Chủ tịch nƣớc, Chính phủ, Toà án nhân dân (TAND) và Chính quyền địa
phƣơng/Hội đồng nhân dân (HĐND) và Uỷ ban nhân dân (UBND).
- Làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn của chế định VKS. Góp phần bổ sung cơ
sở lý luận và cơ sở thực tiễn của chế định VKSND trong Hiến pháp hiện hành của
nƣớc ta.
- Hệ thống hoá và so sánh các nội dung của chế định VKSND qua các bản
Hiến pháp Việt Nam.
- Đánh giá thực trạng chế định VKSND trong các bản Hiến pháp Việt Nam,
đặc biệt trong Hiến pháp 2013, từ đó đề xuất phƣơng hƣớng và kiến nghị nội dung
để bảo đảm thực hiện và hoàn thiện chế định này trong Hiến pháp hiên hành của
nƣớc ta.
6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận án
- Kết quả nghiên cứu của luận án góp phần bổ sung và làm rõ cơ sở lý luận,
cơ sở thực tiễn của chế định VKSND trong Hiến pháp Việt Nam.
- Kết quả nghiên cứu của luận án sẽ tạo ra nhận thức đúng đắn và toàn diện
về chế định VKSND, về cơ quan VKSND, qua đó tạo cơ sở vững chắc cho việc
VKSND thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ của mình.
- Các nghiên cứu sẽ là nguồn tƣ liệu mang tính lý luận và thực tiễn sâu sắc để cơ
quan có thẩm quyền và trách nhiệm tham khảo trong hoàn thiện và bảo đảm thực hiện
chế định VKSND/cơ quan VKSND, là tài liệu hữu ích cho nghiên cứu và giảng dạy tại
các cơ sở đào tạo Luật và các cơ sở đào tạo các chức danh pháp lý ở nƣớc ta.
7. Cơ cấu của luận án
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, nội dung luận
án gồm 4 chƣơng:
Chƣơng 1: Tổng quan về tình hình nghiên cứu
Chƣơng 2: Những vấn đề lý luận về chế định Viện kiểm sát nhân dân
Chƣơng 3: Thực trạng chế định Viện kiểm sát nhân dân trong các bản Hiến
pháp Việt Nam.
Chƣơng 4: Giải pháp hoàn thiện chế định Viện kiểm sát nhân dân trong Hiến
pháp Việt Nam.

12. 7
Chƣơng 1
TỔNG QUAN VỀ TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU
1.1. Tình hình nghiên cứu trong nƣớc
1.1.1. Các nghiên cứu về những vấn đề lý luận của chế định Viện kiểm sát nhân dân
Quan niệm về cơ quan tư pháp và hoạt động tư pháp là bài viết của
PGS.TS Phạm Hồng Hải, Phần kỷ yếu đề tài khoa học cấp Bộ: Những giải pháp
nâng cao chất lƣợng thực hành quyền công tố và kiểm sát các hoạt đông tƣ pháp,
Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Hà Nội, năm 2003. Bài viết luận giải về khái niệm
cơ quan tƣ pháp theo quan điểm của một số học giả trên thế giới, đồng thời tìm hiểu
vấn đề này theo quan điểm ở Việt Nam, trong đó có sự liên quan đến cơ quan công
tố/VKS ở Việt Nam và chức năng của cơ quan này. Bên cạnh đó bài viết cũng tìm
hiểu lý luận về hoạt động tƣ pháp ở Việt Nam; Bàn về quyền công tố, bài viết của
PGS.TS Phạm Hồng Hải, Phần kỷ yếu đề tài khoa học cấp Bộ: Những vấn đề lý
luận về quyền công tố và thực tiễn hoạt động công tố ở Việt Nam từ năm 1945 đến
nay, Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Hà Nội, năm 1999. Bài viết tìm hiểu về khái
niệm công tố, khái niệm quyền công tố trên thế giới và ở Việt Nam. Trên cơ sở đó
gắn vấn đề quyền công tốt với chức năng của VKS trong tố tụng hình sự ở nƣớc ta;
Một số vấn đề lý luận cơ bản về quyền công tố, bài viết của TSKH Lê Cảm, Phần
kỷ yếu đề tài khoa học cấp Bộ: Những vấn đề lý luận về quyền công tố và thực tiễn
hoạt động công tố ở Việt Nam từ năm 1945 đến nay, Viện kiểm sát nhân dân tối
cao, Hà Nội, năm 1999. Bài viết nói tìm hiểu về lịch sử của quyền công tố trên thế
giới và vấn đề này ở nƣớc ta, trong đó đặt vấn đề này trong mối quan hệ với
VKSND. Trên cơ sở lý luận và thực tiễn, bài viết đƣa ra các kết luận về khái niệm
quyền công tố; chức năng của quyền công tố; phạm vi của quyền công tố; chủ thể
thực hiện quyền công tố…; Một số vấn đề về quyền công tố của Viện kiểm sát, bài
viết của PTS Nguyễn Thái Phúc – Viện kiểm sát xét xử phúc thẩm TP.Hồ Chí
Minh, Phần kỷ yếu đề tài khoa học cấp Bộ: Những vấn đề lý luận về quyền công tố
và thực tiễn hoạt động công tố ở Việt Nam từ năm 1945 đến nay, Viện kiểm sát
nhân dân tối cao, Hà Nội, năm 1999. Bài viết nghiên cứu về khái niệm quyền công
tố theo các quan điểm ở nƣớc ta từ năm 1980 đến năm 1999, đồng thời tác giả đƣa
ra quan điểm của ình về cách hiểu quyền công tố và đặt vấn đề này trong mối quan
hệ với chức năng của VKSND. Trên cơ sở đó luận giải về vấn đề thực hành quyền
công tố ở Việt Nam; Một số ý kiến nghiên cứu chuyển đổi Viện kiểm sát thành Viện

13. 8
Công tố trong bối cảnh cải cách tư pháp ở nước ta, bài viết của tác giả Nguyễn
Thái Phúc, Phần kỷ yếu đề tài khoa học cấp Bộ, Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Hà
Nội, 2008. Bài viết tìm hiểu mô hình Viện công tố; mô hình Viện Kiểm sát ở trên
thế giới và ở Việt Nam; nêu ra các quan điểm về chuyển đổi và các quan điểm
không chuyển đổi Viện kiểm sát nhân dân thành Viện công tố ở Việt Nam, phân
tích ƣu nhƣợc điểm các quan điểm và đƣa ra quan điểm của tác giả; Một số vấn đề
về hoạt động tư pháp và kiểm sát hoạt động tư pháp ở nước ta hiện nay, bài viết của
PGS.TS Trần Văn Độ - Toà án Quân sự Trung ƣơng , Phần kỷ yếu đề tài khoa học
cấp Bộ: Những giải pháp nâng cao chất lƣợng thực hàh quyền công tố và kiểm sát
các hoạt đông tƣ pháp, Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Hà Nội, năm 2003. Bài viết
luận giải về quyền lực nhà nƣớc và nhu cầu kiểm soát quyền lực nhà nƣớc. Tìm
hiểu về quan niệm hoạt động tƣ pháp, kiểm sát hoạt động tƣ pháp ở nƣớc ta, trên cơ
sở đó đƣa ra các kiến nghị về vấn đề này; Viện Công tố thay thế Viện kiểm sát nhân
dân sẽ được tổ chức và hoạt động như thế nào, bài viết của GS.TS Thái Vĩnh
Thắng, Kỷ yếu đề tài khoa học cấp Bộ: Nghiên cứu những cơ sở lý luận và thực
tiễn cho việc xây dựng mô hình tổ chức và hoạt động của Viện công tố ở Việt Nam
theo yêu cầu cải cách tƣ pháp, Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Hà Nội, năm 2007.
Bài viết nói về vị trí,, chức năng, vai trò của Viện kiểm sát nhân dân ở Việt Nam;
bàn về quan điểm của sự chuyển đổi mô hình VKS sang Viện Công tố; Hoạt động tư
pháp và kiểm sát các hoạt động tư pháp là bài viết của TS Nguyễn Tất Viễn, Phần kỷ
yếu đề tài khoa học cấp Bộ: Những giải pháp nâng cao chất lƣợng thực hàh quyền
công tố và kiểm sát các hoạt đông tƣ pháp, Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Hà Nội,
năm 2003. Bài viết luận giải về các quan điểm, cách hiểu về hoạt động tƣ pháp trong
khoa học pháp lý ở nƣớc ta. Đồng thời gắn với vấn đề này là tìm hiểu và phân tích về
kiểm sát các hoạt động tƣ pháp của VKSND ở nƣớc ta trong các lĩnh vực, trên cơ sở đó
bình luận về phạm vi kiểm sát các hoạt động tƣ pháp của VKSND
Đề tài khoa học cấp Bộ: “Bàn về chức năng giám sát việc thực hiện quyền
lực nhà nước và chức năng kiểm sát việc tuân theo pháp luật của Viện kiểm sát ở
nước ta” do Tiến sĩ Lê Hữu Thể làm chủ nhiệm đề tài, Hà Nội năm 2010. Đề tài đã
nghiên cứu những vấn đề lý luận về chức năng giám sát việc thực hiện quyền lực
nhà nƣớc và chức năng kiểm sát việc tuân theo pháp luật của VKS; nghiên cứu thực
trạng kiểm sát việc tuân theo pháp luật của VKS ở nƣớc ta và nêu ra các kiến nghị
nhằm tăng cƣờng chức năng kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong các cơ chế giám

14. 9
sát việc thực hiện quyền lực nhà nƣớc. Đề tài Khoa học cấp Bộ mã số MS.DT
000374 của TS Lê Hữu Thể chủ nhiệm, Hà Nội 2008; Nghiên cứu những cơ sở lý
luận và thực tiễn cho việc xây dựng mô hình tổ chức và hoạt động của Viện kiểm sát
ở Việt Nam theo yêu cầu cải cách tư pháp. Nội dung của đề tài nói về lịch sử hình
thành và phát triển của cơ quan công tố, cơ quan kiểm sát ở Việt Nam từ thời kỳ
phong kiến đến năm 2008; nói về lịch sử hình thành và phát triển của cơ quan VKS
trong các văn bản khác nhƣ Hiến pháp và LTC VKSND; Nói về cơ quan công tố, cơ
quan kiểm sát ở một số quốc gia có nền kinh tế chuyển đổi, cơ quan công tố ở một
số nƣớc theo truyền thống Luật Án lệ, Luật Châu Âu lục địa, một số nƣớc châu Á…
Luận án Phó Tiến sĩ luật học ―Vị trí, vai trò của Viện kiểm sát nhân
dân trong bộ máy nhà nước xã hội chủ nghĩa Việt Nam‖ của TS Khuất Văn
Nga, Viện Nhà nƣớc và pháp luật, năm 1993. Đây là luận án nghiên cứu về
các nội dung: vị trí, vai trò của Viện kiểm sát nhân dân; cung cấp tri thức về
cơ sở thành lập VKSND ở Việt Nam; quyền hạn của Viện kiểm sát nhân dân.
Sửa đổi, bổ sung chế định Viện kiểm sát nhân dân trong Hiến pháp 1992
của TS. Lê Hữu Thể - Phó Viện trƣởng VKSND tối cao, Tạp chí Kiểm sát số 5,
tháng 3 năm 2012. Bài viết bàn về các quan điểm hình thành trong nghiên cứu sửa
Hiến pháp 1992; luận giải lý do không nên chuyển Viện kiểm sts thành Viện Công
tố; .Bàn về chế độ “song trùng” trực thuộc và pháp chế, Tạp chí Kiểm sát số 4,
tháng 2 năm 2016. Bài viết là bức thƣ của đồng chí Lênin gửi đồng chí Stalin vào
ngày 20/5/1922. Nội dung bức thƣ nêu lên nguyên tắc hoạt động và chức năng của
ngành kiểm sát, sự khác nhau giữa công tác kiểm sát và công tác thanh tra; Các khía
cạnh xung quanh hoạt động kiểm soát quyền lực tư pháp ở Việt Nam hiện nay, bài
viết của tác giả Trịnh Phƣơng Thảo, Tạp chí Kiểm sát số 17, năm 2017. Bài viết
nghiên cứu cơ sở việc kiểm soát quyền lực tƣ pháp; đối tƣợng và các phƣơng diện
của kiểm soát quyền lực tƣ pháp; nghiên cứu về hệ thống kiểm soát quyền lực tƣ
pháp ở Việt Nam và vai trò của VKSND đối với công tác kiểm soát quyền lực tƣ
pháp ở Việt Nam; Quyền tư pháp và quyền kiểm sát của tác giả Trần Thái Dƣơng,
Tập san Công tác kiểm sát, số tháng 2 năm 1994. Bài viết bàn về quyền tƣ pháp,
quyền kiểm sát; mối quan hệ giữa quyền kiểm sát và quyền tƣ pháp; Cơ sở lý luận
về vị trí, vai trò của Viện kiểm sát nhân dân và kiểm sát viên ở các địa phương của
tác giả Ngô Thái Hoà, Tạp chí Kiểm sát, số 20, tháng 10 năm 2015. Bài viết tìm
hiểu về vị trí, vai trò của VKSND ở các địa phƣơng và mối quan hệ với các cơ quan

15. 10
nhà nƣớc khác cùng cấp; nghiên cứu về vị trí, vai trò của đội ngũ KSV VKSND các
địa phƣơng trong thực hiện chức năng, nhiệm vụ của ngành kiểm sát nhân dân; Bàn
về mô hình Viện kiểm sát và chế định kiểm sát viên trong luật tổ chức Viện kiểm sát
nhân dân (sửa đổi) của tác giả Lại Hợp Việt, Tạp chí Kiểm sát, số 10, tháng 4 năm
2014. Bài viết tìm hiểu về mô hình VKSND cấp huyện; vị trí, vai trò và cơ chế hoạt
động của UBKS; nghiên cứu về các quy định đối với KSV VKSND; Mối quan hệ
giữa nguyên tắc tập trung thống nhất lãnh đạo trong ngành với nguyên tắc độc lập
trong tổ chức và hoạt động của Viện kiểm sát nhân dân của tác giả Lê Ngọc Duy ,
Tạp chí Kiểm sát, số 11, tháng 6 năm 2015. Bài viết tìm hiểu về nguyên tắc độc lập
và nguyên tắc tập trung thống nhất lãnh đạo trong ngành kiểm sát nhân dân, mối
quan hệ giữa 2 nguyên tắc này trong hệ thống cơ quan VKSND; Về chế định Viện
kiểm sát nhân dân trong Hiến pháp Việt Nam của tác giả Ngô Hùng Thái, Tạp chí
Khoa học Kiểm sát, số 05, năm 2017. Bài viết tìm hiểu các vấn đề mang tính bản
chất, cốt lõi, các đặc trƣng của chế định VKSND trong Hiến pháp Việt Nam; Bàn về
chế định Viện kiểm sát nhân dân quy định trong Hiến pháp năm 1992 của tác giả
Nguyễn Long Vân – Viện Khoa học VKSND tối cao, Tạp chí Kiểm sát số 7, tháng
4 năm 2012. Bài viết nói về hình thức kiểm soát quyền lực nhà nƣớc, thiết chế kiểm
soát quyền lực nhà nƣớc trong đó liên quan đến Viện kiểm sát nhân dân.
Quyền tư pháp độc lập và một số nguyên tắc cơ bản của nhà nước pháp
quyền XHCN Việt Nam – bài viết của tác giả Phí Thành Chung, Tạp chí Toà án
nhân dân số 7, năm 2017. Bài viết nghiên cứu về vấn đề độc lập tƣ pháp trong nhà
nƣớc pháp quyền Việt Nam; mối quan hệ giữa nguyên tắc quyền tƣ pháp độc lập và
nguyên tắc Đảng lãnh đạo; mối quan hệ giữa nguyên tắc quyền tƣ pháp độc lập với
nguyên tắc kiểm soát quyền lực tƣ pháp, với nguyên tắc giám sát quyền lực của
nhân dân; Quyền tư pháp và thực hiện quyền tư pháp ở Việt Nam hiện nay của
PGS.TS Nguyễn Đức Bình, Tạp chí Toà án nhân dân, số 5, tháng 3 năm 2014. Bài
viết nghiên cứu về vấn đề nhận thức về tƣ pháp và quyền tƣ pháp; về cơ quan thực
hiện quyền tƣ pháp; về vấn đề thực hiện quyền tƣ pháp ở Việt Nạm hiện nay trong
đó có vấn đề thực hiện quyền tƣ pháp trong việc hoàn thiện chức năng kiểm sát hoạt
động tƣ pháp của VKSND; Vấn đề đổi mới tổ chức và hoạt động của các cơ quan
tư pháp ở nước ta của tác giả Nguyễn Đình Lộc, Tạp chí Dân chủ và pháp luật, (6),
năm 1995. Bài viết tìm hiểu về các cơ quan tƣ pháp ở nƣớc ta, vai trò của các cơ
quan tƣ pháp và nhu cầu đổi mới trong tổ chức và hoạt động các cơ quan này trong
bối cảnh kinh tế xã hội thay đổi của đất nƣớc

16. 11
1.1.2. Các nghiên cứu về nội dung của chế định Viện kiểm sát nhân dân
Chức năng, nhiệm vụ của Viện kiểm sát nhân dân và những vấn đề đặt ra
đối với việc sửa đổi, bổ sung Hiến pháp năm 1992 của PGS.TS. Nguyễn Thái Phúc,
Tạp chí Kiểm sát số 13, tháng 7 năm 2012. Bài viết nói về việc lựa chọn mô hình
Viện kiểm sát hay là Viện Công tố gắn với chức năng của VKS; ƣu nhƣợc điểm của
các mô hình này; Sửa đổi Hiến pháp và vấn đề sửa đổi, bổ sung quy định về Viện
kiểm sát nhân dân trong Hiến pháp của GS.TSKH. Đào Trí Úc, Tạp chí Kiểm sát số
6, tháng 3 năm 2012. Bài viết nói về vị trí hiến định, tính chất, chức năng của
VKSND và những kiến nghị sửa đổi quy định về Viện kiểm sát nhân dân; Nguyên
tắc tập trung thống nhất lãnh đạo trong ngành kiểm sát – lý luận và thực tiễn ở Việt
Nam của tác giả Nguyễn Thị Thuỷ, Tạp chí Kiểm sát, số 21, tháng 11 năm 2013.
Bài viết tìm hiểu về nội dung nguyên tắc tập trung thống nhất lãnh đạo trong ngành
kiểm sát nhân dân; vấn đề hoàn thiện nguyên tắc này; kinh nghiệm về nguyên tắc
này ở một số nƣớc có nền kinh tế chuyển đổi và đƣa ra những đề xuất, kiến nghị
bƣớc đầu; Quá trình hình thành và hoạt động của Viện kiểm sát nhân dân trong
những năm từ 1960 đến 1965 của tác giả Vũ Việt Hùng – Viện Khoa học VKSND
tối cao, Tạp chí Kiểm sát số 7 tháng 4.2005. Bài viết nói về sự hình thành Viện
Kiểm sát, chức năng của VKS Việt Nam gắn với Hiến pháp 1959 và LTC VKSND
1960; Hoàn thiện các quy định về phạm vi điều chỉnh, chức năng, nhiệm vụ, thẩm
quyền của Viện kiểm sát nhân dân trong Dự thảo Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân
dân (sửa đổi) của tác giả Nguyễn Sơn Hà, Tạp chí Kiểm sát, số 11, tháng 6 năm
2014. Bài viết tìm hiểu và tham gia ý kiến về dự thảo Luật Tổ chức VKSND sau khi
Hiến pháp 2013 đƣợc ban hành về các vấn đề: Phạm vi điều chỉnh, chức năng
nhiệm vụ, các lĩnh vực công tác, thẩm quyền, nguyên tắc tổ chức và hoạt động,
trách nhiệm phối hợp trong công tác…của Viện kiểm sát nhân dân; Quan điểm và
những định hướng sửa đổi cơ bản trong Dự thảo Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân
dân (sửa đổi) của PGS.TS Nguyễn Hoà Bình, Tạp chí Kiểm sát, số 4, tháng 02 năm
2014. Bài viết nêu, phân tích, bình luận các quan điểm chỉ đạo cần quán triệt khi
xây dựng LTC VKSND sau khi Hiến pháp 2013 đƣợc ban hành; Sự phát triển và
hoàn thiện của chế định Viện kiểm sát nhân dân theo Hiến pháp 2013 của Th.s Ngô
Hùng Thái, Tạp chí Khoa học Kiểm sát, Số 2/2015. Bài viết này trình bày, phân tích
những điểm mới cơ bản, điểm phát triển và hoàn thiện về VKSND ở Hiến pháp
2013 so với Hiến pháp 1992 (Sửa đổi 2001) về các nội dung: vị trí và hình thức của

17. 12
chế định VKSND trong Hiến pháp 2013; nguyên tắc tổ chức và hoạt động của
VKSND; nguyên tắc hoạt động của KSV VKSND; tổ chức, chức năng, nhiệm vụ
của Viện kiểm sát nhân dân; Một vài nét về Viện kiểm sát Hunggari và việc đào tạo
kiểm sát viên ở Hunggari của tác giả Trần Trung – Viện Khoa học VKSND tối cao,
Tạp chí Kiểm sát số 10.2002. Bài viết nói về vị trí, cơ cấu tổ chức, nhiệm vụ, thẩm
quyền Viện trƣởng và công tác đào tạo, bồi dƣỡng KSV của VKS Hunggari; Vị trí,
chức năng, nhiệm vụ và các lĩnh vực công tác của Viện kiểm sát nhân dân của tác
giả Hoàng Thị Quỳnh Chi, Tạp chí Kiểm sát, số 04, tháng 02 năm 2014. Bài viết
tìm hiểu về vị trí, chức năng, nhiệm vụ và các lĩnh vực công tác của VKSND trong
dự thảo Luật tổ chức VKSND (sửa đổi); Tổng quan quy định về Viện kiểm sát nhân
dân trong Hiến pháp Trung Quốc của Th.s. Lại Thị Thu Hà – Viện Khoa học
VKSND tối cao, Tạp chí Kiểm sát số 9, tháng 5 năm 2012. Bài viết nói về kết cấu
của Hiến pháp Trung Quốc; những quy định về VKS Trung Quốc trong Hiến pháp
ở các phƣơng diện: Tổ chức, mối quan hệ với cơ quan đại biểu nhân dân, chức
năng, cơ chế thành lập, nguyên tắc hoạt động…. ; Hệ thống tổ chức của Viện kiểm
sát nhân dân của tác giả Phạm Hoàng Diệu Linh, Tạp chí Kiểm sát, số 04, tháng 02
năm 2014. Bài viết đi sâu tìm hiểu về hệ thống VKSND, về phạm vi thẩm quyền
từng cấp kiểm sát, về cơ cấu tổ chức, cán bộ của VKSND các cấp, về UBKS, về
thẩm quyền thành lập, sáp nhập, chia tách, giải thể của VKSND; Chế định Viện
kiểm sát nhân dân cấp cao trong Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân năm 2014
của tác giả Công Vinh, Tạp chí Kiểm sát, số 17, tháng 9 năm 2015. Bài viết tìm
hiểu về nhiệm vụ, quyền hạn, tổ chức bộ máy, cán bộ của VKSND cấp cao trong
LTC VKSND năm 2014; Mối quan hệ giữa chế đinh Quốc hội và chế định Viện
kiểm sát nhân dân trong các bản Hiến pháp Việt Nam của tác giả Ngô Hùng Thái,
Tạp chí Khoa học Kiểm sát, số 04, năm 2017. Bài viết tìm hiểu về mối quan hệ,
những nội dung liên quan giữa Quốc hội với Viện kiểm sát nhân dân qua các bản
Hiến pháp Việt Nam, trên cơ sở đó rút ra mối quan hệ giữa 2 cơ quan này trong tổ
chức bộ máy nhà nƣớc Việt Nam; Nắm vững những quy định về Viện kiểm sát trong
Hiến pháp mới của tác giả Hà Mạnh Trí – Phó Viện trƣởng VKSND Tối cao, Tạp
chí Kiểm sát, số tháng 3 năm 1992. Bài viết nói về những yêu cầu cần nắm vững,
những quy định mới của VKSND trong Hiến pháp 1992 ở các phƣơng diện về chức
năng, nhiệm vụ, tổ chức, nguyên tắc hoạt động; Quá trình hình thành, phát triển chế
định Viện kiểm sát nhân dân qua các bản Hiến pháp nước ta và sự cần thiết kế thừa

18. 13
trong sự nghiệp đổi mới của tác giả Lê Dân Khiết – Viện trƣởng VKSND tỉnh An
Giang, Tạp chí Kiểm sát số 13, tháng 7 năm 2012. Bài viết nói về chức năng của
VKSND qua các Hiến pháp từ năm 1946 đến 1992; Giới thiệu sơ lược về Hiến pháp
của một số nước đang duy trì mô hình Viện kiểm sát của Th.s. Lại Thị Thu Hà, Tạp
chí Kiểm sát số 13, tháng 7 năm 2012. Bài viết nói về kết cấu, các quy định về VKS
trong Hiến pháp các nƣớc Trung Quốc, Triều Tiên, Lào, Cu Ba, BêLaruts…, đồng
thời đƣa ra những nhận xét về kết cấu và nội dung những quy định về VKS trong
Hiến pháp một số nƣớc; Hoàn thiện các quy phạm hiến định về tổ chức và hoạt
động của Viện kiểm sát nhân dân theo yêu cầu đẩy mạnh cải cách tư pháp của Th.s.
Hồ Đức Anh – VKSND tối cao, Tạp chí Kiểm sát số 13, tháng 7/2012. Bài viết nói
về nguyên tắc tổ chức và hoạt động, chức năng VKS; chức danh KSV và những
kiến nghị sửa đổi Hiến pháp về tổ chức và hoạt động VKSND; Tìm hiểu hoạt động
của Viện kiểm sát Liên Xô trong công cuộc cải tổ của tác giả Nguyễn Trƣờng An.
Tập san công tác kiểm sát số 6/1987. Bài viết phân tích về những cải tổ của VKS
Liên Xô trong đấu tranh phòng chống một số loại tội phạm: tội giết ngƣời; tội trộm
cắp tài sản; tội hối lộ; tội đầu cơ… giai đoạn thập niên 80 thế kỷ XX; Về chế định
Viện kiểm sát nhân dân và Toà án nhân dân trong dự thảo sửa đổi Hiến pháp 1992
của tác giả Nguyễn Tiến Sơn, Vũ Duy Hoà, Nguyễn Hữu Hậu, Bùi Quang Dƣơng,
Tạp chí Kiểm sát số 6 năm 2013. Bài viết bình luận về những nội dung chế định
VKSND và TAND với những dự thảo sửa đổi liên quan đề vị trí, chức năng,
nguyên tắc hoạt động, cơ cấu tổ chức của chế định này trong dự thảo Hiến pháp
1992 sửa đổi…
1.1.3. Các nghiên cứu thực trạng thực hiện chế định Viện kiểm sát nhân dân
Đề tài khoa học cấp bộ: “Những vấn đề lý luận về quyền công tố và thực
tiễn hoạt động công tố ở Việt Nam từ năm 1945 đến nay” do Tiến sĩ Lê Hữu Thể
chủ nhiệm, Hà Nội,1999. Nội dung đề tài nghiên cứu về vấn đề lý luận của quyền
công tố; thực tiễn hoạt động công tố ở Việt Nam từ năm 1945 đến năm 1999, trên
cơ sở đó đề tài có đƣa ra các giải pháp nhằm hoàn thiện về quyền công tố và các
biện pháp nhằm tăng cƣờng chất lƣợng hoạt động công tố của VKSND ở Việt Nam;
Đề tài khoa học cấp bộ: “Vai trò của Viện kiểm sát trong việc thực hành quyền công
tố và kiểm sát các hoạt động tư pháp trong giai đoạn điều tra các vụ án hình sự
theo tinh thần Nghị quyết 08-NQ/TW của Bộ Chính trị” do Tiến sĩ Lê Hữu Thể chủ
nhiệm, Hà Nội-2004. Nội dung đề tài nghiên cứu về những vấn đề chung của thực

19. 14
hành quyền công tố và kiểm sát các hoạt động tƣ pháp trong giai đoạn điều tra;
Thực trạng và giải pháp của hoạt động thực hành quyền công tố và kiểm sát việc
tuân theo pháp luật trong các hoạt động tƣ pháp ở giai đoạn điều tra.
Sách Tổng kết một số vấn đề lý luận và thực tiễn về công tác của Viện kiểm
sát nhân dân qua 55 năm tổ chức và hoạt động của VKSND tối cao, NXB Chính trị
Quốc gia – Sự thật 2015. Cuốn sách viết về quá trình hình thành và phát triển của
VKSND ở Việt Nam; Tìm hiểu kết quả thực hiện một số công tác thực hiện chức
năng, nhiệm vụ của VKSND; nghiên cứu về công tác xây dựng ngành kiểm sát nhân
dân và đƣa ra những bài học kinh nghiệp cho ngành kiểm sát nhân dân; Sách
chuyên khảo Lịch sử Viện kiểm sát Việt Nam của tác giả Trịnh Nhu, NXB Chính trị
Quốc gia, 2010. Cuốn sách nói về lịch sử ra đời và hoạt động của VKS từ cách
mạng tháng 8.1945 đến năm 2010.
Bước chuyển từ Viện công tố tới Viện kiểm sát của tác giả Khuất Văn Nga,
Tập san công tác Kiểm sát số 01.1992. Bài viết nói về quá trình phát triển Viện
kiểm sát nƣớc ta từ năm 1945 với những thay đổi trong các quy định tại các bản
Hiến pháp, các Luật tổ chức VKSND, các Nghị quyết của Quốc hội…; nói về
những yêu cầu của sự thay đổi đối với cơ quan VKSND; Lịch sử lập hiến Việt Nam
với việc hình thành và hoàn thiện vị trí, vai trò của Viện kiểm sát nhân dân trong bộ
máy nhà nước của tác giả Nguyễn Văn Thìn – Phó Vụ trƣởng thƣờng trực VKSND
Tối cao, Tạp chí Kiểm sát, số tháng 3 năm 1992. Bài viết nói về sự phát triển của cơ
quan VKSND gắn với cách mạng Việt Nam trong các bản Hiến pháp và các Luật tổ
chức VKSND giai đoạn từ 1945 đến 1992; Một số đề xuất sửa đổi, bổ sung các quy
định về Viện kiểm sát trong Hiến pháp 1992 của TS. Lê Hữu Thể - Phó Viện trƣởng
VKSND tối cao, Tạp chí Kiểm sát số Xuân năm 2012. Bài viết nói về chức năng,
nhiệm vụ của VKSND; Vị trí VKSND trong bộ máy Nhà nƣớc Việt Nam trong
Hiến pháp qua các giai đoạn cách mạng Việt Nam; Xác định vị trí pháp lý của Viện
kiểm sát nhân dân trong một số văn bản pháp luật và dự án luật là bài viết của tác
giả Khuất Văn Nga, Tập san công tác kiểm sát, số 1-4 năm 1993. Bài viết luận giải
về vị trí pháp lý của VKSND trong Luật tổ chức VKS 1992 và một số văn bản pháp
lý khác nhƣ Pháp lệnh Thi hành án dân sự 1993; Hiến pháp 1992…; Cơ sở lý luận,
thực tiễn của việc sửa đổi, bổ sung chế định Viện kiểm sát nhân dân trong Hiến
pháp năm 1992 của PGS.TS. Nguyễn Hoà Bình - Viện trƣởng VKSND tối cao, Tạp
chí Kiểm sát số 13, tháng 7 năm 2012. Bài viết đánh giá về việc thi hành và nhu cầu

20. 15
sửa đổi Hiến pháp 1992; thực tiễn thi hành Hiến pháp 1992 trong ngành Kiểm sát và
những vấn đề đặt ra đối với việc sửa đổi, bổ sung chế định VKS trong Hiến pháp
1992; Hiến pháp sửa đổi và trách nhiệm tổ chức thực hiện của ngành kiểm sát nhân
dân của PGS.TS Nguyễn Hoà Bình, Tạp chí Kiểm sát, số 7, tháng 4 năm 2014. Bài
viết nói về những trọng tâm công tác của ngành kiểm sát nhân dân để triển khai thi
hành Hiến pháp năm 2013. Số chuyên đề về Viện kiểm sát/Viện công tố Việt nam
và một số nƣớc trên thế giới của tạp chí Thông tin Khoa học Kiểm sát, số 1+2 năm
2008, với các nội dung cơ bản: Hoạt động công tố ở Việt nam thời kỳ pháp thuộc
(1858 – 1945); Cơ quan công tố - tiền thân của VKSND (giai đoạn 1945 – 1960);
Tổ chức và hoạt động của VKSND từ năm 1960 đến năm 2008 và nghiên cứu về cơ
quan công tố/kiểm sát của một số nƣớc trên thế giới; Một số ý kiến về công tác kiểm
sát chung trong tình hình mới của tác giả Nguyễn Lƣ. Tập san công tác kiểm sát, số
6 năm 1986. Bài viết bàn về tình hình pháp chế và công tác kiểm sát cung trong giai
đoạn trƣớc năm 1986, và những đổi mới trong công tác kiểm sát chung giai đoạn
1987 đến năm 1990; Tư tưởng Hồ Chí Minh về ngành kiểm sát nhân dân của tác giả
Bùi Mạnh Cƣờng, Tạp chí Kiểm sát, số 14, tháng 7/ 2013. Bài viết nói về tƣ tƣởng
của Bác về vị trí, chức năng của VKSND; về cán bộ công chức của ngành kiểm sát
nhân dân và những vấn đề về thực hiện tƣ tƣởng của Ngƣời đối với ngành kiểm sát
nhân dân; Vai trò của cơ quan công tố các nước trên thế giới trong việc kiểm sát
điều tra các vụ án hình sự của tác giả Lê Đức Xuân – Phạm Lan Phƣơng, Tạp chí
Kiểm sát, số 13, tháng 7/2013. Bài viết nghiên cứu về hoạt động kiểm sát điều tra
các vụ án hình sự của các cơ quan công tố ở một số quốc gia trên thế giới; Ngành
kiểm sát nhân dân triển khai thi hành Hiến pháp nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa
Việt Nam của Tạp chí Kiểm sát, Tạp chí Kiểm sát số 5, tháng 3/2014. Bài viết nói
về việc triển khai thi hành Hiến pháp năm 2013 của ngành kiểm sát nhân dân theo
Kế hoạch số 03/KH-VKSTC-V8 ngày 15/1/2014 của VKSND tối cao; Một số vấn
đề về thực tiễn trong tổ chức và hoạt động của Viện kiểm sát nhân dân cấp cao của
tác giả Nguyễn Nông, Tạp chí Kiểm sát, số 11, tháng 6/2014. Bài viết nói về việc tổ
chức các đơn vị chuyên trách khi thực hiện nhiệm vụ của VKSND cấp cao; đặc
điểm của VKSND cấp cao và bàn về vấn đề cần giải quyết trên phƣơng diện quy
định của pháp luật cũng nhƣ tổ chức thực hiện của VKSND cấp cao; Cần giáo dục
và tổ chức thực hiện Hiến pháp 2013 thật sự hiệu quả của tác giả Hoàng Thị Kim
Quế, Tạp chí Kiểm sát, số 15, tháng 8/2014. Bài viết nói về tầm quan trọng của giáo

21. 16
dục Hiến pháp trong xã hội pháp quyền, dân chủ; về giáo dục Hiến pháp đối với đội
ngũ cán bộ công chức nhà nƣớc, đối với các tầng lớp nhân dân; Nâng cao hiệu quả
công tác kiểm sát dưới ánh sáng các Nghị quyết Đại hội lần thứ 26 của Đảng Cộng
sản Liên Xô của đồng chí BA SƠ CỐP – GS.TS Luật học, Hiệu trƣởng trƣờng nâng
cao nghiệp vụ cán bộ lãnh đạo VKS Liên Xô, Tập san công tác kiểm sát số tháng 2
năm 1983. Bài viết về sự hoàn thiện việc tỏ chức công tác trong cơ quan VKS; công
tác giáo dục và nâng cao trình độ cho cán bộ kiểm sát và vấn đề dân chủ hoá trong
công tác kiểm sát…
Hội thảo khoa học Viện kiểm sát nhân dân trong tiến trình cải cách tư pháp
do VKSND tối cao phối hợp với UNDP – Dự án VIE/02/05 tổ chức ngày 4,5 tháng
9 năm 2008. Đa số các tham luận tại hội thảo có nội dung phản đối việc chuyển
VKS thành VCT ở Việt Nam; các tham luận bày tỏ quan điểm khôi phục lại chức
năng kiểm sát chung với cơ sở lập luận là VKS là cần thiết để bảo đảm pháp chế
XHCN, tập trung thống nhất quyền lực Nhà nƣớc.
Luận văn tốt nghiệp trƣờng Cao đẳng Kiểm sát Hà Nội Tìm hiểu quá trình
hình thành và các giai đoạn phát triển của Viện kiểm sát nhân dân ở nước ta của
tác giả Võ Văn Thành – Khoá 3 – trƣờng Cao đẳng Kiểm sát Hà Nội, năm 1987, mã
số MS.DT 000005. Nội dung luận văn nói về sự hình thành của cơ quan VKSND
trong bộ máy nhà nƣớc Việt Nam và phân tích các giai đoạn phát triển của cơ quan
này theo Luật tổ chức VKSND năm 1981 so với Luật tổ chức VKSND năm 1960.
1.1.4. Các nghiên cứu chế định Viện kiểm sát nhân dân trong điều kiện xây dựng
nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam
Những thách thức và các giải pháp trong việc chuyển đổi mô hình tổ chức
Viện kiểm sát nhân dân ở Việt Nam hiện nay, bài viết của GS.TSKH Đào Trí Úc,
Phần kỷ yếu Hội thảo: Mô hình tổ chức các cơ quan tƣ pháp – kinh nghiệm quốc tế
và những đề xuất cho Việt Nam, Hà Nội, năm 2012. Bài viết về sự hình thành và
phát triển các mô hình tổ chức VKSND ở Việt Nam; phân tích bối cảnh xây dựng
nhà nƣớc pháp quyền và những thách thức của quá trình chuyển đổi mô hình tổ
chức của cơ quan này trong đó chú trọng giải pháp về mặt tổ chức của VKSND
trong bối cảnh đó; Viện kiểm sát nhân dân trong việc xây dựng nhà nước pháp
quyền, bài viết của tác giả Nguyễn Đăng Dung, Phần kỷ yếu đề tài khoa học cấp
Bộ: Nghiên cứu những cơ sở lý luận và thực tiễn cho việc xây dựng mô hình và tổ
chức của Viện công tố ở Việt Nam theo yêu cầu cải cách tƣ pháp, VKSND tối cao,

22. 17
Hà Nội, năm 2007. Bài viết tìm hiểu về cơ sở lý luận của mô hình Viện công tố,
trên cơ sở đó gắn với đổi mới Viện kiểm sát nhân dân ở Việt Nam trong bối cảnh
xây dựng nhà nƣớc pháp quyền; Cải cách tư pháp và sự phát triển về mặt mô hình
tổ chức, chức năng, nhiệm vụ của các cơ quan Viện kiểm sát nhân dân, bài viết của
TS Nguyễn Đình Lộc – Nguyên Bộ trƣởng Bộ Tƣ pháp, Kỷ yếu Hội thảo: Vai trò
của hoạt động tƣ pháp trong quá trình xây dựng Nhà nƣớc pháp quyền, Cửa Lò,
năm 2008. Bài viết tổng kết khái quát lại nền tƣ pháp nƣớc ta sau 25 năm đổi mới.
Bài viết nghiên cứu sâu về tranh tụng dân chủ và chức năng công tố của VKS ở Việt
Nam; tranh tụng dân chủ từ góc nhìn công tố; đặc biệt bài viết phân tích, bình luận
về chức năng, vị trí của VKSND trong bộ máy nhà nƣớc ta; Viện kiểm sát hay Viện
công tố, bài viết của tác giả Nguyễn Thái Phúc, Kỷ yếu đề tài khoa học cấp Bộ:
Nghiên cứu những cơ sở lý luận và thực tiễn cho việc xây dựng mô hình tổ chức và
hoạt động của Viện công tố ở Việt Nam theo yêu cầu cải cách tƣ pháp, Viện kiểm
sát nhân dân tối cao, Hà Nội, năm 2007. Bài viết nói về mô hình Viện kiểm sát,
Viện Công tố và ƣu, nhƣợc điểm của các mô hình này, vai trò của các mô hình này
trong tổng thể quyền lực nhà nƣớc. Nói về sự vận động của mô hình VKS ở Việt
Nam và bình luận về vấn đề có nên chuyển VKS thành Viện công tố hay không.
Đề tài khoa học cấp Bộ: “Xây dựng đội ngũ cán bộ kiểm sát đáp ứng yêu
cầu của cải cách tư pháp” do Tiến sĩ Phạm Mạnh Hùng làm chủ nhiệm, Hà Nội
năm 2010. Đề tài nêu ra những yêu cầu đối với cán bộ ngành kiểm sát, khái quát
quá trình xây dựng đội ngũ cán bộ ngành kiểm sát từ khi thành lập ngành đến năm
2002; Nghiên cứu thực trạng về công tác xây dựng đội ngũ cán bộ của ngành kiểm
sát nhân dân từ năm 2002 đến năm 2010; Đƣa ra giải pháp xây dựng đội ngũ cán bộ
kiểm sát đáp ứng yêu cầu cải cách tƣ pháp, xây dựng nhà nƣớc pháp quyền; Đề tài
khoa học cấp Bộ: “Cơ sở lý luận và thực tiễn của việc sửa đổi Luật Tổ chức Viện
kiểm sát nhân dân đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp” do Tiến sĩ Đỗ Văn Đƣơng
làm chủ nhiệm đề tài, Hà Nội năm 2011. Đề tài đã làm sáng tỏ một số vấn đề lý
luận về chế định VKS/VCT trong cơ cấu tổ chức quyền lực nhà nƣớc; nghiên cứu
thực trạng tổ chức và hoạt động của VKSND từ năm 1960 đến năm 2011; trên cơ sở
đó đã đƣa ra đề xuất sửa đổi LTC VKSND đáp ứng yêu cầu cải cách tƣ pháp.
Sách chuyên khảo Viện kiểm sát nhân dân trong Nhà nước pháp quyền của
tác giả Nguyễn Đăng Dung chủ biên, Hà Nội, NXB Tƣ pháp, 2014. Cuốn sách nói
về cơ quan VKSND trong điều kiện xây dựng Nhà nƣớc pháp quyền, các đặc trƣng

23. 18
của Viện kiểm sát nhân dân, vị trí, vai trò của VKSND trong tổ chức quyền lực nhà
nƣớc, những yêu cầu về hoàn thiện và phƣơng hƣớng xây dựng cơ quan VKSND
trong Nhà nƣớc pháp quyền…’ Sách chuyên khảo Viện kiểm sát nhân dân trong
quá trình hình thành, phát triển và đổi mới theo yêu cầu cải cách tư pháp ở Việt
Nam của tác giả Trần Văn Nam, Hà Nội, Nhà xuất bản Trẻ, 2017. Cuốn sách nói về
những vấn đề lý luận về Viện công tố/VKS; phân tích, bình luận về quá trình hình
thành, phát triển và thực trạng của VKSND ở nƣớc ta, trên cơ sở đó đƣa ra một số
nội dung kiến nghị đổi mới VKSND theo yêu cầu cải cách tƣ pháp, xây dựng nhà
nƣớc pháp quyền.
Các quy phạm Hiến định về hệ thống Viện kiểm sát nhân dân trong giai
đoạn xây dựng Nhà nước pháp quyền của GS.TSKH. Lê Văn Cảm, Tạp chí Kiểm
sát số Xuân, tháng 2 năm 2012. Bài nói về thực trạng các quy định có liên quan đề
tổ chức quyền tƣ pháp trong Hiến pháp 1992 trong đó có thực trạng về VKSND,
bình luận thực trạng quyền tƣ pháp; nói về các quy định liên quan đến VKSND
trong Hiến pháp của giai đoạn xây dựng Nhà nƣớc pháp quyền Việt Nam với những
đề xuất sửa đổi Hiến pháp, kiến giải lập hiến đối với các quy định quyền tƣ pháp;
Nhà nước pháp quyền với vấn đề cải cách bộ máy nhà nước và việc xác định vị trí
Viện kiểm sát của tác giả Khuất Văn Nga, Tập san công tác kiểm sát, số 1-4 năm
1993. Bài viết nói về vấn đề cải cách bộ máy nhà nƣớc trong giai đoạn xây dựng
nhà nƣớc pháp quyền có những biến động về tình hình kinh tế xã hội; những quan
điểm cải cách bộ máy nhà nƣớc; những vấn đề đƣợc đặt ra trong cải cách bộ máy
nhà nƣớc trong đó VKS là khâu xung yếu phải tiến hành cải cách.
Đổi mới mô hình tổ chức và hoạt động của hệ thống các cơ quan thực hiện
chức năng thực hành quyền công tố đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp, bài viết của
PGS.TS Phạm Hồng Hải, Tạp chí Nhà nƣớc và pháp luật (3), Hà Nội, năm 2006.
Bài viết bàn về thực trạng của Viện kiểm sát nhân dân về mô hình, về chức năng và
vai trò của cơ quan này. Trên cơ sở đó gắn với vấn đề cải cách tƣ pháp và đƣa ra
phƣơng án đổi mới mô hình tổ chức và hoạt động của VKSND. Viễn cảnh Viện
kiểm sát ở Việt Nam của Th.s Bùi Ngọc Sơn – Khoa Luật Đại học Quốc gia Hà Nội,
Tạp chí Nghiên cứu lập pháp, số 20 tháng 10 năm 2009. Bài viết nói về bản chất
kiểm sát chung; vị trí VKS trong Nhà nƣớc pháp quyền, trong bộ máy Nhà nƣớc
Việt Nam ở các Hiến pháp; ―hậu‖ của việc bỏ kiểm sát chung và mô hình việc
chuyển VKS thành VCT.

24. 19
Thông qua các công trình nghiên cứu trong nƣớc về VKSND sẽ giúp tác
giả hiểu đƣợc vị trí nghiên cứu của mình, có cái nhìn tổng thể về những nội dung
của vấn đề đã đƣợc nghiên cứu, những nội dung cần đƣợc tiếp tục nghiên cứu, cần
đƣợc tiếp tục kế thừa và cần thiết làm rõ, sâu sắc hơn, đồng thời qua đó thấy đƣợc
những nhƣợc điểm cần khắc phục trong nghiên cứu về chế định VKSND, từ đó xác
định hƣớng nghiên cứu đúng đắn.
1.2. Tình hình nghiên cứu ở nƣớc ngoài
1.2.1.Nhóm các công trình nghiên cứu về những vấn đề lý luận chung đối với
Viện kiểm sát/Viện công tố
Sách chuyên khảo“Курс прокурорского надзора” (Hoạt động kiểm
tra giám sát của Viện kiểm sát) - Б.В. Коробейников, В.И. Басков, М.:
Зерцало, 2000. - 512 с.), của tác giả Boris Vasilievich Korobeynikov và
Vladimir Ivanovich Baskov, Nxb Zertsalo, Moskva, năm 2000. Cuốn sách nói
bao quát và chuyên sâu về Hoạt động kiểm tra giám sát của VKS nói chung
và ở từng giai đoạn trong trình tự tố tụng hình sự, nghiên cứu làm rõ về bản
chất, nhiệm vụ của hoạt động kiểm tra giám sát của VKS; Hoạt động kiểm tra
giám sát việc thi hành pháp chế của VKS. Nội dung cuốn sách có liên quan
khá nhiều đến phần lý luận của luận án, đồng thời một số khó khăn, vƣớng
mắc trong quá trình kiểm sát việc tuân theo pháp luật có những điểm tƣơng
đồng với điều kiện hiện nay của nƣớc ta.
Sách chuyên khảo ―Закон Российской Федеральной прокуратуры‖ (Luật
Tổ chức Viện kiểm sát Liên bang Nga) do tác giả Bùi Quang Thạch dịch, Hà Nội,
NXB Tƣ pháp, 2007. Nội dung cuốn sách nói về vị trí, chức năng, nhiệm vụ, quyền
hạn, cơ cấu tổ chức… của VKS Liên bang Nga và mối quan hệ của cơ quan này với
một số cơ quan khác trong bộ máy nhà nƣớc trong thực hiện chức năng của mình…
“Положение о прокуратуре в системе государственных
равоохранительных органов Российской Федерации‖ (Vị trí Viện kiểm sát trong
hệ thống cơ quan pháp luật Nhà nước Liên bang Nga) của tác giả Nguyễn Xuân Hy
dịch, Tạp chí Kiểm sát, số 12.1996. Bài viết nói về sự tồn tại của VKS trong bộ máy
nhà nƣớc nƣớc Nga là cần thiết; vai trò VKS đối với sự phát triển nƣớc Nga; đặc
thù của VKS Nga; cơ chế phối hợp VKS với quyền lập pháp…

25. 20
Das Recht auf Strafverfolgung in der verwaltungspolitischen Struktur,
Legal Verlag – Hessische 1990 (Quyền công tố trong cơ cấu Hành chính – chính trị,
Nxb pháp lý Bang Hessische, năm 1990). Công trình viết về quyền lực nhà nƣớc
trong đó có quyền công tố và mối quan hệ giữa quyền công tố với các quyền lực
khác của nhà nƣớc; mối tƣơng quan giữa quyền công tố với cơ cấu hành chính –
chính trị nhà nƣớc.
Die Entwicklung von Justizbehörden in Bang Bac Fluss und Fluss, Eistaat
Hennann und das Kollektiv des Autors, Herausgeber Benhard 1990 (Sự phát triển
của các cơ quan tư pháp ở Bang Bắc sông Ranh, của Eistaat Hennann và tập thể tác
giả, Nxb Benhard, 1990). Công trình nói về nền tƣ pháp và cơ quan tƣ pháp trong
đó đề cập đến cơ quan công tố, sự phát triển, vai trò quyền công tố. Mối quan hệ
giữa công tố với vấn đề dân chủ, quyền con ngƣời...
Sách ―中国司法改革― (Cải cách tư pháp tại Trung Quốc) do Văn phòng
thông tin Hội đồng Nhà nƣớc Cộng hòa nhân dân Trung Hoa xuất bản tháng 10 năm
2012 tại Bắc Kinh. Nội dung cuốn sách gồm 5 phần: Phần I – Quy trình cải cách hệ
thống tƣ pháp; Phần II – Tƣ pháp và duy trì sự công bằng xã hội; Phần III – Tăng
cƣờng bảo vệ quyền con ngƣời; Phần IV – Tăng cƣờng khả năng tƣ pháp và phần V
– Quyền tƣ pháp phục vụ nhân dân. Đặc biệt tại phần II của cuốn sách, các tác giả
đề cập đến việc tăng cƣờng giám sát pháp lý đối với hoạt động tƣ pháp của Viện
kiểm sát nhân dân.
Giáo trình ―监督第一集‖ (Công tác kiểm sát tập I), do Giáo sƣ, tiến sỹ
Long Tông Trí biên soạn, Nxb Pháp luật, Bác Kinh năm 2002. Giáo trình nói
khái quát về công tác kiểm sát; sự phát triển và các loại hình của Viện kiểm
sát; Sự hình thành và phát triển của Viện kiểm sát Trung Quốc; Quyền kiểm
sát và các tính chất của nó; Chức năng giám sát việc tuân theo pháp luật của
Viện kiểm sát; Cơ cấu tỏ chức và thể chế kiểm sát; Địa vị pháp luật và quan
hệ với bên ngoài của Viện kiểm sát Trung Quốc.
Hội thảo khoa học Hệ thống cơ quan công tố và hoạt động tố tụng hình sự
của Cộng hoà liên bang Đức do Viện kiểm sát nhân dân tối cao tổ chức ngày
16.11.1998. Hội thảo giới thiệu về hệ thống tƣ pháp CHLB Đức; hệ thống cơ quan
công tố Đức; Vấn đề và mối quan hệ Tố tụng điều tra, xét xử; thủ tục thi hành án…
Hội thảo khoa học Quyền công tố và thực tiễn hoạt động, thực hiện quyền công tố

26. 21
do Viện kiểm sát nhân dân tối cao tổ chức 12.1999. Hội thảo nói về các vấn đề:
Khái niệm, phạm vi, nội dung, lĩnh vực pháp lý tác động quyền công tố; cơ quan
thực hiện quyền công tố…
“Role of independent judiciary‖ (Vai trò của tư pháp độc lập) của tác giả
Philippa Strum – Giáo sự chính trị học đồng thời là giáo sƣ về Luật Hiến pháp, Về
pháp quyền và chủ nghĩa hợp hiến – Một số tiểu luận của các học giả nƣớc ngoài,
Đại học Quốc Gia Hà Nội, Nxb Lao động xã hôi, Hà Nội 2012. Bài viết nói về
ngành tƣ pháp Hoa Kỳ, việc thành lập ngành tƣ pháp Hoa Kỳ; thể thức bổ nhiệm và
tƣ thế độc lập của ngành tƣ pháp; ngành tƣ pháp liên bang và nhân quyền ở Hoa Kỳ.
―The importance of judicial independence‖ (Tầm quan trọng của độc lập tư
pháp) của tác giả Sandra Day O’Connor – Phó Chánh án Toà án tối cao Hoa kỳ, Về
pháp quyền và chủ nghĩa hợp hiến – Một số tiểu luận của các học giả nƣớc ngoài,
Đại học Quốc Gia Hà Nội, Nxb Lao động xã hôi, Hà Nội 2012. Bài viết nói về tƣ
pháp, vai trò của tƣ pháp và ý nghĩa đặc biệt quan trọng của tƣ pháp độc lập trong
vấn đề quyền lực nhà nƣớc ở Mỹ cũng nhƣ cơ chế bảo đảm và thực hiện vấn đề này.
1.2.2. Nhóm các công trình nghiên cứu về nội dung của chế định Viện kiểm
sát/Viện Công tố
―Overview of the United States prosecution system‖ (Tổng quan về hệ
thống công tố Hoà Kỳ), bài viết của Giáo sƣ Theodore Parnall – Cố vấn Luật cao
cấp, Dự án VIE/95/016-017-018, Phần kỷ yếu đề tài khoa học cấp Bộ: Những vấn
đề lý luận về quyền công tố và thực tiễn hoạt động công tố ở Việt Nam từ năm 1945
đến nay, VKSND tối cao, Hà Nội, năm 1999. Bài viết nói khái quát về hệ thống
công tố Mỹ và cơ sở, yêu cầu sự ra đời của hệ thống công tố Mỹ. Giới thiệu về tổ
chức công tố cấp Bang và cấp liên bang; hệ thống tranh tụng trong pháp luật Mỹ và
thẩm quyền của Công tố viên.
судебная власть в Российской Федерации (Tổ chức quyền tƣ pháp ở Liên
bang Nga), của tác giả Xavitxki V.M, Matxcowva 1996. Công trình nói về tổ chức
quyền lực nhà nƣớc ở Liên bang Nga trong đó chú trọng đi vào quyền tƣ pháp và
thực hiện quyền tƣ pháp; nói về Viện kiểm sát Liên bang Nga về mặt tổ chức, chức
năng và vai trò của cơ quan này trong bộ máy nhà nƣớc.
Bài dịch Luật tổ chức Viện kiểm sát nhân dân Trung Hoa. Tập san công tác
kiểm sát, số 1- 4 năm 1993. Bài dịch nói về các vấn đề: cơ cấu tổ chức, nguyên tắc hoạt
động, chức năng, nhiệm vụ, vai trò của VKSND nƣớc Cộng hoà nhân dân Trung Hoa…

27. 22
Giáo trình ―监督第二集‖(Công tác kiểm sát tập II, do Giáo sƣ, tiến sỹ
Long Tông Trí biên soạn, Nxb Pháp luật, Bác Kinh năm 2002. Giáo trình nói về
Nguyên tắc cơ bản của hoạt động kiểm sát Trung Quốc; Chế độ điều tra, bắt giữ,
truy tố của Viện kiểm sát Trung Quốc; Chế độ giám sát tƣ pháp, chế độ chức năng,
chế độ KSV của Viện kiểm sát Trung Quốc; Cơ chế trách nhiệm giải quyết vụ án
của VKS Trung Quốc; đồng thời giáo trình còn giới thiệu sơ lƣợc VKS Hồng Kông,
Ma Cao và Đài Loan.
“日本における監視体制の特徴‖ (Đặc trưng của chế độ kiểm sát ở Nhật
Bản của tác giả KAZUNO – SAKAKIBARA , Kiểm sát viên Viện nghiên cứu đào tạo
pháp vụ - Bộ Tƣ pháp Nhật Bản, Tạp chí Kiểm sát số Xuân năm 2000. Bài nói về
quyền kiểm sát ở khía cạnh hành chính và tƣ pháp; đặc trƣng quyền kiểm sát ở KSV và
VKS; đặc trƣng chế độ kiểm sát Nhận Bản mà ở các quốc gia khác không có.
Luận văn Thạc sỹ luật học Hoàn thiện pháp luật về bổ nhiệm, quản lý và sử
dụng kiểm sát viên ở nước Cộng hoà dân chủ nhân dân Lào của tác giả Nouanthong
SengnouThong, năm 2016 tại trƣờng Đại học Luật Hà Nội. Nội dung luận văn đã
khái quát về cơ cấu tổ chức bộ máy, nguyên tắc tổ chức và hoạt động, chức năng,
nhiệm vụ…của VKSND Lào, đặc biệt luận văn đã đi sâu về tìm hiểu các quy định
pháp luật và thực trạng trong việc bổ nhiệm, quản lý, sử dụng Kiểm sát viên trong
hệ thống cơ quan VKSND ở Lào, trên cơ sở đó đƣa ra những kiến nghị hoàn thiện
pháp luật về vấn đề này.
Luận án Tiến sĩ ―Формирование правовых основ контроля и
надзора за местами лишения свободы Кыргызской Республики” (Hình
thành cơ sở pháp lý cho hoạt động kiểm tra và giám sát tại những nơi thi
hành hình phạt tù của nước Cộng hòa Kưrgưstan), của tác giả Shagivaliev
Amir Kaiumovich, năm 2002, mã ngành: 12.00.08. Công trình gồm 4 chƣơng,
với các nội dung chính: Sự hình thành và phát triển hệ thống giáo dục, cải tạo
phạm nhân của nƣớc Cộng hòa Kƣrgƣstan thời kỳ thuộc Liên bang Xô Viêt;
Vị trí của các cơ quan, đơn vị giáo dục cải tạo phạm nhân của nƣớc Cộng hòa
Kƣrgƣstan trong hệ thống quản lý nhà nƣớc; Cơ sở pháp lý cho hoạt động
kiểm tra và giám sát tại những nơi thi hành án phạt tù; Hoạt động kiểm tra,
giám sát trong quá trình thức hiện các quyền sinh nở và tình dục tại những nơi
thi hành án phạt tù. Với những nội dung đó, công trình đã làm rõ lịch sử hình

28. 23
thành, phát triển, thực trạng và phƣơng hƣớng tiếp tục hoàn thiện hoạt động
kiểm tra, giám sát tại những nơi thi hành án phạt tù của nƣớc Cộng hòa
Kƣrgƣstan.
“Прокурорский надзор за исполнением законов в местах лишения
свободы” (Hoạt động kiểm tra, giám sát của Viện Kiểm sát đối với việc thực
thi pháp luật tại những nơi thi hành án phạt tù) đăng trên trang http://text-
books.ru/pravo/prosecutor/269.html. Trong bài viết, tác giả đã phân tích về mục
đích của hoạt động kiểm tra, giám sát của Viện kiểm sát đối với việc thực thi
pháp luật tại nơi thi hành án phạt tù; phân tích đối tƣợng kiểm sát của Viện kiểm
sát và các quyền của Kiểm sát viên khi kiểm sát thi hành án phạt tù...
Tổng quan cho thấy tình hình nghiên cứu trên thế giới về chế định
VKSND/Viện công tố; về cơ quan VKSND/ Viện công tố khá đa dạng, phong
phú, tuy nhiên chƣa có công trình nào nghiên cứu một cách tổng thể và xuyên
suốt cả về lý luận và thực tiễn về chế định VKSND trong Hiến pháp và qua
các bản Hiến pháp. Do đó, thật cần thiết nghiên cứu bổ sung về vấn đề này.
1.3. Đánh giá tình hình nghiên cứu
1.3.1. Những ưu điểm, các giá trị, kết quả nghiên cứu mà Luận án sẽ kế thừa, phát
triển
Thứ nhất, các công trình đã đề cập, phân tích, luận giải về sự ra đời, cơ sở
lý luận của VCT/Viện kiểm sát trong tổ chức bộ máy nhà nƣớc; về các phƣơng diện
vị trí, tính chất, chức năng, vai trò, nhiệm vụ, quyền hạn, nguyên tắc tổ chức và hoạt
động, cơ cấu tổ chức, mối quan hệ của VKS/Viện công tố với các cơ quan nhà nƣớc
khác; đề cấp đến cơ chế, mô hình cơ quan VKS/ Viện công tố trong đấu tranh
phòng chống tội phạm, trong kiểm soát quyền lực nhà nƣớc; đề cập nghiên cứu các
quan điểm của các quốc gia về VKS/ Viện công tố... Đây chính là xuất phát điểm
quan trọng, mang tính tiền đề để tác giả tiếp tục đi sâu phân tích ở chƣơng 1 (Những
vấn đề lý luận về chế định Viện kiểm sát nhân dân), từ đó làm cơ sở nghiên cứu lý
luận và thực tiễn của chế định VKSND trong Hiến pháp Việt Nam, qua đó làm rõ sự
thay đổi của chế định này trong các bản Hiến pháp, đồng thời hƣớng đến các đề
xuất để hoàn thiện các quy định ở Hiến pháp 2013.
Thứ hai, đối với mỗi quốc gia, khu vực có truyền thống pháp lý khác nhau,
xuất phát điểm khác nhau; hình thức chính thể khác nhau; cách thức tổ chức quyền

29. 24
lực nhà nƣớc là khác nhau; điều kiện kinh tế xã hội khác nhau… thì sẽ có các quy
định khác nhau về VKS/ Viện công tố, nên tác giả tiếp cận nghiên cứu về cơ sở lý
luận; về pháp luật cũng nhƣ thực tiễn thực hiện các quy định này của Hiến pháp các
nƣớc dƣới các giác độ khác nhau. Các công trình đã nêu cho phép tác giả đánh giá
một cách đa chiều và có tính chất so sánh, đối chiếu các quan niệm, các quy định về
VKS/Viện công tố cũng nhƣ các ƣu điểm, hạn chế mô hình của từng quốc gia về cơ
quan VKS/Viện công tố - đây là nguồn tài liệu tham khảo quan trọng đối với tác giả
khi hình thành ý tƣởng, xem xét, đánh giá, nhận định về vấn đề chế định Viện công
tố/VKSND trong các bản Hiến pháp Việt Nam.
Thứ ba, các công trình ở trong nƣớc đã làm rõ ở mức độ nhất định nhiều
các vấn đề về VKSND ở Việt Nam liên quan đến đề tài nhƣ: cơ sở của sự ra đời,
đặc trƣng, vị trí, tính chất, vai trò, chức năng, nhiệm vụ quyền hạn, cơ cấu tổ chức
và hoạt động, mô hình cơ quan VCT/Viện kiểm sát… cũng nhƣ thực trạng thực hiện
các quy định về VKSND trong các bản Hiến pháp Việt Nam, từ đó, hình thành cơ
sở để đánh giá và ý tƣởng để đề xuất việc hoàn thiện và bảo đảm việc thi hành chế
định VKSND trong Hiến pháp hiện hành trên những phƣơng diện nhất định.
Thứ tƣ, do các công trình nghiên cứu trực tiếp về chế định VKSND qua các
bản Hiến pháp Việt Nam chƣa nhiều, và chủ yếu đó là các nghiên cứu bóc tách về
các phƣơng diện của VKSND, từ đó cho thấy chế định VKSND trong các bản Hiến
pháp Việt Nam mà đặc biệt từ khi Hiến pháp 2013 ra đời vẫn còn những vấn đề cần
phải tiếp tục nghiên cứu và làm rõ; cần nghiên cứu những nguyên nhân dẫn đến
những sự thay đổi từ mô hình VCT chuyển sang mô hình VKS; từ mô hình VKS có
chức năng kiểm sát chung chuyển sang việc bỏ chức năng này (chỉ còn kiểm sát
hoạt động tƣ pháp); cần tiếp tục nghiên cứu thực tiễn vƣớng mắc, bất cập trong các
quy định của chế định VKSND ở Hiến pháp hiện hành. Các kết quả nghiên cứu trên
là một trong những cơ sở quan trọng và sẽ đƣợc tác giả đánh giá, bình luận, đƣa ra
những quan điểm riêng trong Luận án của mình.
1.3.2. Những vấn đề cần tiếp tục nghiên cứu
Thứ nhất, các công trình mới dừng ở việc nghiên cứu lý luận cơ sở hoặc
một số phƣơng diện của lý luận cơ sở cũng nhƣ cơ sở thực tiễn về chế định
VKSND. Do vậy, trách nhiệm của Luận án cần làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn
một cách có hệ thống của chế định VKSND trong Hiến pháp Việt Nam. Bên cạnh
đó, khái niệm, đặc điểm của chế định VKSND trong Hiến pháp Việt Nam chƣa

30. 25
đƣợc các công trình nghiên cứu một cách toàn diện để chỉ những đặc tính căn bản
của chế định này.
Thứ hai, đã có nhiều quan điểm, phƣơng hƣớng và giải pháp nâng cao hiệu
quả hoạt động và vai trò của VKSND mà nhiều công trình nghiên cứu đã nêu ra.
Tuy nhiên, cần phải nhìn nhận một cách toàn diện hơn, đặt trong điều kiện, hoàn
cảnh thực tế; đồng thời phải quán triệt đầy đủ các quan điểm, đƣờng lối, chính sách
của Đảng trong Chiến lƣợc cải cách tƣ pháp đến năm 2020 và một số chủ trƣơng
lớn khác đang triển khai; phải gắn với vấn đề chính thể nhà nƣớc ta, bản chất nhà
nƣớc ta, cách thức tổ chức và thực hiện quyền lực nhà nƣớc Việt Nam.
Thứ ba, từ thực tiễn công tác, thực tiễn thực hiện chức năng nhiệm vụ, thực
tiễn trong mối quan hệ với các cơ quan khác trong bộ máy nhà nƣớc Việt Nam, đặc
biệt trong mối quan hệ với cơ quan điều tra và cơ quan xét xử… cho thấy những
quy định trong chế định VKSND còn cần tiếp tục đƣợc hoàn thiện và bảo đảm thực
hiện, do đó hoàn thiện và bảo đảm thực hiện chế định VKSND trong Hiến pháp
Việt Nam phải đƣợc quan tâm và cần thể hiện tính cập nhật cao.
Thứ tƣ, có không ít mô hình cơ quan VKS/ Viện công tố, song vẫn tồn tại
những hạn chế của từng mô hình qua thực tiễn. Vì vậy, tính hiệu quả từ từng mô
hình, cơ cấu tổ chức và hoạt động, chức năng của từng mô hình đang là vấn đề phải
tiếp tục nghiên cứu, qua đó tìm ra hƣớng phù hợp nhất để áp dụng vào Việt Nam.
Kết quả nghiên cứu nhằm làm rõ nội dung, yêu cầu nêu trên sẽ là công trình
khoa học không chỉ có giá trị về mặt lý luận mà sẽ đáp ứng nhu cầu của thực tiễn
đang đòi hỏi, nhất là về hoàn thiện chế định VKSND trong Hiến pháp hiện hành
Việt Nam.
1.3.3. Những nội dung mới luận án phải giải quyết
Trên cơ sở nghiên cứu các công trình trong và ngoài nƣớc; trên cơ sở những
giá trị tham khảo, kế thừa ở các công trình nghiên cứu; trên cơ sở những nội dung
cần tiếp tục nghiên cứu… những nội dung mới của luận án cần phải giải quyết đƣợc
xác định nhƣ sau:
Thứ nhất, nghiên cứu chuyên sâu một cách hệ thống các vấn đề lý luận cơ
bản của VKS; về những phƣơng diện cơ bản của chế định VKSND qua các bản
Hiến pháp Việt Nam, từ đó có cách nhìn và đánh giá tổng thể về chế định này - đặc
biệt từ khi Hiến pháp 2013 ra đời, trên cơ sở đó tạo tiền đề để đƣa ra đề xuất hoàn
thiện và bảo đảm thực hiện chế định VKSND trong Hiến pháp Việt Nam. Thứ hai,

31. 26
nghiên cứu, xây dựng một cách có hệ thống, hoàn chỉnh các vấn đề lý luận cơ bản
của chế định VKSND trong Hiến pháp Việt Nam đó là khái niệm, đặc điểm, vị trí,
vai trò của chế định VKSND; mối quan hệ giữa VKSND với một số thiết chế trong
Hiến pháp; cơ sở lý luận và thực tiễn của chế định VKSND trong Hiến pháp Việt
Nam. Thứ ba, nghiên cứu, đánh giá pháp luật và thực trạng thực hiện chế định
VKSND trong các bản Hiến pháp Việt Nam. Trên cơ sở những nội dung này, luận
án sẽ đề xuất những giải pháp nhằm hoàn thiện chế định VKSND trong Hiến pháp
hiện hành của nƣớc ta và trong Luật tổ chức VKSND năm 2014.
1.4. Câu hỏi nghiên cứu và giả thuyết nghiên cứu
* Các câu hỏi nghiên cứu đặt ra
1. Chế định Viện công tố/VKS đƣợc hiểu và quan niệm nhƣ thế nào? Chế
định này trong Hiến pháp Việt Nam là gì, có vai trò gì trong Hiến pháp/trong bộ
máy nhà nƣớc ta và có gì khác với các chế định khác?
2. Các đặc trƣng của chế định VKSND? Các đặc trƣng này có ý nghĩa gì đối
với việc tổ chức và triển khai thực hiện quyền lực nhà nƣớc Việt Nam?
3. Cơ sở sự ra đời và tồn tại của chế định VKSND trong Hiến pháp Việt
Nam nhƣ thế nào? Mối quan hệ giữa VKSND với các thiết chế biểu hiện ra sao?
4. Nội dung cơ bản của chế định VKSND: cơ cấu tổ chức; nguyên tắc tổ
chức và hoạt động; chức năng; nhiệm vụ; chế độ báo cáo công tác và trả lời chất
vấn, kiến nghị, yêu cầu trong Hiến pháp Việt Nam nhƣ thế nào? Sự thay đổi của
những vấn đề này qua các bản Hiến pháp Việt Nam ra sao?
5. Những ƣu điểm và bất cập ở các quy định về VKSND trong Hiến pháp
cũng nhƣ thực trạng thực hiện chế định này trong thực tiễn? Nguyên nhân của tồn
tại đó là gì?
6. Định hƣớng, quan điểm và giải pháp hoàn thiện chế định VKSND trong
Hiến pháp hiện hành của Việt Nam?
* Giả thuyết nghiên cứu
Viện công tố/VKSND là một chế định trong Hiến pháp Việt Nam, là một
thiết chế quan trọng trong bộ máy nhà nƣớc, gắn với việc tổ chức và thực hiện
quyền lực nhà nƣớc ta. Từ khi Nhà nƣớc Việt Nam dân chủ cộng hòa ra đời đến
nay, Viện công tố/VKSND là chế định, là cơ quan có rất nhiều sự biến động thể
hiện ở việc thay đổi về tên gọi; sự thay đổi về vị trí trong bộ máy nhà nƣớc; sự thay
đổi về mối quan hệ với các cơ quan khác trong bộ máy nhà nƣớc ta; sự thay đổi về

32. 27
chức năng, nhiệm vụ... Và trong giai đoạn hiện nay, khi mà chúng ta đang thực hiện
cải cách bộ máy nhà nƣớc, cải cách tƣ pháp thì đã có nhiều quan điểm khác nhau
đặt ra đối với hệ thống này, đó là các quan điểm về chức năng; về tên gọi, thậm chí
về sự tồn tại của nó trong bộ máy nhà nƣớc. Vậy nguyên nhân của những sự biến
động, thay đổi đó là gì và tƣơng lai nào cho Viện kiểm sát nhân dân?
Kết luận chƣơng 1
Nghiên cứu Chƣơng 1 “Tổng quan về tình hình nghiên cứu” giúp đƣa ra
đƣợc những kết luận sau:
Thứ nhất, VKS/Viện công tố là thể chế mà ở rất nhiều quốc gia ghi nhận
trong văn bản có hiệu lực pháp lý cao nhất là Hiến pháp; là thiết chế tồn tại trong
mô hình bộ máy nhà nƣớc dân chủ, nhà nƣớc lập hiến và tồn tại ở các quốc gia
trong giai đoạn hiện nay. Với các nội dung, các phƣơng diện mà các công trình
đƣợc các tác giả nghiên cứu, có thể thấy VKS/Viện công tố là công cụ, là phƣơng
tiện hữu hiệu không thể thiếu để triển khai thực hiện quyền lực nhà nƣớc, kiểm soát
quyền lực nhà nƣớc và là thể chế để bảo vệ quyền, lợi íh hợp pháp của các chủ thể
trong xã hội trƣớc hành vi phạm tội.
Thứ hai, các công trình nghiên cứu trong và ngoài nƣớc đều chỉ ra rằng trong
một nhà nƣớc mà đặc biệt ở nhà nƣớc lập hiến thì luôn cần có sự tồn tại của
VKS/Viện công tố, và sự tồn tại của cơ quan này phải bảo đảm tính độc lập trong
thực hiện chức năng, nhiệm vụ, trong việc thực hiện mục tiêu, chức năng của nhà
nƣớc. VKS/Viện công tố là công cụ, phƣơng tiện hết sức quan trọng để nhà nƣớc
đảm bảo đƣợc quyền con ngƣời, quyền công dân, phát huy dân chủ, công bằng
trong xã hội.
Thứ ba, việc nghiên cứu của các nhà khoa học trong và ngoài nƣớc về chế
định VKS/Viện công tố, về cơ quan VKS/Viện công tố rất phong phú, tuy nhiên các
công trình đều tiếp cận ở từng vấn đề, từng phƣơng diện khác nhau, chƣa có công
trình nghiên cứu nào toàn diện về chế định VKSND qua các bản Hiến pháp Việt
Nam nên rất cần thiết phải tiếp tục đƣợc bổ sung nghiên cứu.

33. 28
Chƣơng 2
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ
CHẾ ĐỊNH VIỆN KIỂM SÁT NHÂN DÂN
2.1. Khái niệm, đặc điểm của chế định Viện kiểm sát nhân dân
2.1.1. Khái niệm chế định Viện kiểm sát nhân dân
Quyền lực ra đời và tồn tại cùng với sự tồn tại của con ngƣời, bởi trong
hoạt động mang tính cộng đồng của con ngƣời luôn cần tới sự phối hợp, do đó cần
tới ngƣời tổ chức, ngƣời phục tùng… Khi xã hội loài ngƣời phân chia giai cấp, có
mâu thuẫn, đối kháng giai cấp, và cùng với điều đó là tƣ hữu ra đời, loài ngƣời đã
biết đến Nhà nƣớc và quyền lực nhà nƣớc - đây là một loại quyền lực đặc biệt bởi
đó là loại quyền lực xuất phát từ nhân dân, do nhân dân ủy quyền trao cho nhà
nƣớc, là loại quyền lực mạnh nhất để nhà nƣớc kiểm soát, buộc các chủ thể khác
phải phục tùng, đó là quyền lực công, thống nhất, bao trùm toàn xã hội. Với xu
hƣớng vận động của quyền lực nói chung và quyền lực nhà nước nói riêng - xu
hƣớng ―sử dụng trái phép quyền lực được giao để phục vụ cho lợi ích cá nhân, gia
đình, dòng họ (lợi dụng quyền hạn)”; xu hƣớng ―lạm dụng quyền lực (lộng quyền,
lạm quyền)” [93,tr.9], điều đó tất yếu dẫn đến sự cần thiết phải giám sát thực hiện
quyền lực nhà nƣớc, bên cạnh đó, với vai trò điều tiết và bảo vệ các quan hệ xã hội,
tất yếu dẫn đến yêu cầu nhà nƣớc xử lý những hành vi vi phạm pháp luật - điều này
gắn với sự ra đời của chức năng buộc tội (công tố), đây là những vấn đề vấn đề gắn
với xã hội loài ngƣời có giai cấp, có nhà nƣớc, là vấn đề mà ở các quốc gia, các kiểu
nhà nƣớc luôn đặt ra và đi tìm các giải pháp để đạt đƣợc mục đích này. Trong các
phƣơng thức, biện pháp mà con ngƣời đã tìm ra, đã thực hiện, có thể khẳng định
Hiến pháp là một biện pháp, một phƣơng thức, là thể chế, là công cụ phƣơng tiện
hữu hiệu để thực hiện mục tiêu này bởi đây là đạo luật cơ bản, luật gốc làm cơ sở để
thực hiện những mục tiêu đó, gắn với Hiến pháp đó là vấn đề quyền lực nhà nƣớc.
Nhìn khái quát lại lịch sử các kiểu nhà nƣớc cho thấy, trên thế giới có
nhiều cách thức tổ chức quyền lực nhà nƣớc khác nhau (chính thể): Ở chế độ chiếm
hữu nô lệ và phong kiến, trong các nhà nƣớc thì quyền lực đƣợc tổ chức theo mô
hình chính thể tập quyền - quyền lực nhà nƣớc tập trung trong tay một ngƣời (Vua),
nên các quyền lập pháp, hành pháp, tƣ pháp do ngƣời này thực hiện cả mặc dù “để
thực hiện quyền lực của mình, Vua vẫn phải tổ chức bộ máy từ trung ương đến địa

34. 29
phương” [74,tr.10], trong tổ chức bộ máy tồn tại hệ thống kiểm tra, giám sát (Gọi
chung là Ngự sử đài) - “một hình thức phôi thai của Viện kiểm sát ngày nay”
[74,tr.23], còn chức năng công tố chỉ tồn tại trong phạm vi hẹp để bảo vệ lợi ích nhà
nƣớc và cộng đồng, dù vậy nhƣng sự phân công không rõ, từ đó không phân định
đƣợc chức năng của các cơ quan. Đến cuối thời kỳ phong kiến, giai cấp tƣ sản muốn
xóa bỏ nhà nƣớc phong kiến, qua đó xây dựng dựng nhà nƣớc tƣ sản đƣợc tổ chức
theo mô hình chính thể phân quyền (Áp dụng học thuyết Tam quyền phân lập mà
hạt nhân là Montesquieu), do đó, khi ra đời thì ở các nƣớc tƣ sản, việc phân chia
quyền lực nhà nƣớc làm ba nhánh là rõ nét và giữa ba nhánh quyền lực này có cơ
chế kiểm tra, giám sát, kìm chế, đối trọng nhau rất mạnh, bên cạnh đó ở các nƣớc tƣ
sản thì cơ bản họ theo chế độ đa nguyên, đa đảng nên giữa các đảng phái chính trị
cũng có cơ chế giám sát nhau mạnh, vì thế ở chính thể phân quyền, nhu cầu thành
lập cơ quan riêng có chức năng giám sát tuân theo pháp luật không nhiều nên họ
không thành lập VKS, mà chủ yếu họ chỉ có nhu cầu có cơ quan có chức năng công
tố, do đó trong tổ chức bộ máy nhà nƣớc của họ có VCT là nhƣ vậy, và vì công tố
bản chất là áp dụng pháp luật, nên cơ quan này thƣờng nằm trong nhánh hành pháp;
Đến nhà nƣớc XHCN và ở Việt Nam, tổ chức bộ máy nhà nƣớc dựa trên cơ sở chủ
nghĩa Mác – Lênin, mô hình là tập quyền XHCN với đặc trƣng cơ bản quyền lực
nhà nƣớc là thống nhất, có sự phân công, phối hợp, kiểm tra, giám sát giữa các cơ
quan nhà nƣớc, quyền lực nhà nƣớc tập trung vào nhân dân, nhân dân trao quyền
lực nhà nƣớc cho Quốc hội và Quốc hội thay mặt nhân dân thực hiện quyền lực đó,
với chức năng của mình mà trong đó có chức năng giám sát tối cao, thì đây là việc
giám sát quyền lực nhà nƣớc trực tiếp và ở tầm vĩ mô của Quốc hội, còn lại thì
Quốc hội giao cho VKSND và một số cơ quan khác. Nhƣ vậy ở nƣớc ta và các nƣớc
XHCN, bên cạnh nhu cầu bảo vệ pháp chế, nhu cầu kiểm sát việc tuân theo pháp
luật luôn đƣợc đặt ra và đó chính là một trong những căn nguyên ra đời của Viện
kiểm sát nhân dân.
Tóm lại, dù là theo chính thể nào, dù là cách thức tổ chức quyền lực nhà
nƣớc nhƣ thế nào thì việc nhà nƣớc tổ chức ra cơ quan có chức năng kiểm tra, giám
sát và công tố là tất yếu, và việc thành lập cơ quan này phải đảm bảo tính độc lập vì
có thế nó mới thực hiện đƣợc chức năng đƣợc giao một cách hiệu quả. Tuy nhiên dù
giống nhau về nhu cầu những chức năng đó, nhƣng ở mỗi nƣớc việc tổ chức thực
hiện khác nhau (Có nƣớc VKS có chức năng chính là giám sát; có nƣớc VKS có

35. 30
chức năng chính là công tố; có nƣớc thì cả hai chức năng có vai trò nhƣ nhau), từ
điều này dẫn đến vị trí, vai trò và đặc biệt là chức năng của cơ quan này trong bộ
máy nhà nƣớc ở mỗi quốc gia là khác nhau, cho nên dẫn đến có những mô hình
khác nhau. Nhƣ vậy, nhìn khái quát nhất thì từ sự khác nhau về chính thể, về cách
thức tổ chức quyền lực nhà nƣớc, về điều kiện kinh tế xã hội…dẫn đến sự khác
nhau về vị trí, vai trò, nhiệm vụ, quyền hạn, và đặc biệt là chức năng của Viện công
tố/VKS, do đó trên thế giới tên gọi của chủ thể này là khác nhau: VKS; Viện công
tố; cơ quan công tố; Văn phòng công tố; Ngự sử đài; Đô sát viện; Bộ công quyền…
và từ khi VKS ra đời trên thế giới, nó là chủ thể thực hiện hai chức năng này. Còn ở
Việt Nam, cũng tồn tại những tên gọi khác nhau để chỉ cơ quan thực hiện hai chức
năng này tƣơng tự nhƣ VKS ngày nay, đó là “Công tố, công tố viên, công tố uỷ
viên, thẩm phán buộc tội, biện lý, chưởng lý, Viện công tố (từ 1945 đến 1960),
VKSND (từ 1960 đến nay)” [37,tr.4].
Trên thế giới, khi đời sống nhà nƣớc biết đến Hiến pháp, thì cơ sở cho sự
tồn tại của chủ thể này chính là Hiến pháp. Hiến pháp Mỹ là “bản Hiến pháp đầu
tiên của nhân loại ra đời vào năm 1787‖ [29,tr.20], mặc dù về mặt lịch sử, “hiến
pháp đã ra đời từ rất lâu, nhưng sau đó bị chết yểu cùng với nền dân chủ cổ đại Hy
Lạp, mãi đến thời kỳ cách mạng tư sản Hiến pháp mới được sử dụng lại” [23,tr.16].
Nhƣ vậy, có thể nói, bản hiến pháp thành văn chính thức đầu tiên của loài ngƣời là
Hiến pháp Mỹ năm 1787, và từ đó cho đến nay Hiến pháp đƣợc sử dụng với nghĩa
là đạo luật tối cao của nhà nƣớc trong đó quy định cách thức tổ chức quyền lực nhà
nƣớc ở mỗi quốc gia trên thế giới. Trong lịch sử nhân loại, có rất nhiều quan điểm,
các học thuyết khoa học về Hiến pháp, và gần nhƣ tất cả các quan điểm, học thuyết
khoa học đó đều xuất hiện trong thời kỳ cách mạng tƣ sản, cận hiện đại và hiện đại.
Các quan điểm đó với các nội dung chính: ―Hiến pháp như văn bản giới hạn quyền
lực nhà nước”; ―Hiến pháp như là văn bản quy định tổ chức quyền lực nhà nước”;
“Hiến pháp là văn bản bảo vệ quyền con người” [23, tr.16-28]; Quan niệm “Hiến
pháp là một văn bản thể hiện tinh thần và đường lối chính trị” [124]; Quan
niệm “Hiến pháp là tài sản tinh thần, là “khế ước” xã hội, nơi xác định chủ
quyền nhân dân, các quyền tự do cơ bản của cá nhân, công dân và trách
nhiệm của nhà nước” [87,tr.2]; Quan niệm “Hiến pháp là sự phản ánh mối tương
quan lực lượng thực tế tồn tại trong xã hội” [136,tr.35]; Quan niệm “Hiến pháp là
tổng thể các quy định và phân định sự phân chia quyền lực trong hệ thống chính trị