Nhận viết luận văn đại học, thạc sĩ trọn gói, chất lượng, LH ZALO=>0909232620 Tham khảo dịch vụ, bảng giá tại: https://vietbaitotnghiep.com/dich-vu-viet-thue-luan-van Download luận văn thạc sĩ ngành quản lí công với đề tài: Quản lý tài chính tại Học viện Thanh thiếu niên Việt Nam, cho các bạn làm luận văn tham khảo

1. p
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ
HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA
LÊ THÚY QUỲNH
QUẢN LÝ TÀI CHÍNH
TẠI HỌC VIỆN THANH THIẾU NIÊN VIỆT NAM
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG
HÀ NỘI – 2017

2. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ
HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA
LÊ THÚY QUỲNH
QUẢN LÝ TÀI CHÍNH
TẠI HỌC VIỆN THANH THIẾU NIÊN VIỆT NAM
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG
Chuyên ngành: Quản lý công
Mã số: 60 34 04 03
NGƢỜI HƢỚNG DẪN: TS. ĐẶNG THỊ HÀ
HÀ NỘI – 2017

3. LỜI CAM ĐOAN
Tác giả xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của bản thân. Các số
liệu, kết quả trình bày trong luận văn là trung thực và chưa từng được công bố
trong bất kỳ công trình nào trước đây.
Tác giả luận văn
LÊ THÚY QUỲNH

4. LỜI CẢM ƠN
Trong suốt thời gian từ khi bắt đầu học tập, nghiên cứu chương trình cao
học chuyên ngành Quản lý công tại Học viện Hành chính Quốc gia đến nay, tác
giả đã luôn nhận được sự quan tâm, giúp đỡ của các thầy, cô giáo, gia đình, bè
bạn và đồng nghiệp.
Tác giả xin được gửi lời cảm ơn chân thành nhất tới Cô giáo TS. Đặng Thị
Hà đã tận tình hướng dẫn trong suốt quá trình làm luận văn.
Với lòng biết ơn sâu sắc, tác giả xin gửi đến các thầy cô giáo Học viện
Hành chính Quốc gia đã quan tâm, giúp đỡ, truyền đạt kiến thức, phương pháp
nghiên cứu khoa học trong suốt thời gian học tập và nghiên cứu hoàn thành đề
tài luận văn.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Hà Nội, ngày tháng năm 2017
Tác giả luận văn
LÊ THÚY QUỲNH

5. DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
CLC Chất lượng cao
CNTT Công nghệ thông tin
ĐHCL Đại học công lập
ĐVSN Đơn vị sự nghiệp
KBNN Kho bạc nhà nước
KTX Ký túc xá
NCKH Nghiên cứu khoa học
NN Nhà nước
NS Ngân sách
NSNN Ngân sách nhà nước

6. MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN
LỜI CẢM ƠN
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
MỤC LỤC
DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ
MỞ ĐẦU .............................................................................................................. 1
Chƣơng 1. CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI CÁC
TRƢỜNG ĐẠI HỌC CÔNG LẬP .................................................................... 9
1.1. Tổng quan về trƣờng đại học công lập và các hoạt động tại trƣờng
đại học công lập................................................................................................ 9
1.1.1. Khái niệm trường đại học công lập...................................................... 9
1.1.2. Đặc điểm của trường đại học công lập............................................... 10
1.1.3. Sự cần thiết và vai trò của các trường đại học công lập đối với sự
nghiệp giáo dục và đào tạo........................................................................... 12
1.1.4. Hoạt động của các trường đại học công lập....................................... 14
1.2. Quản lý tài chính tại các trƣờng đại học công lập............................... 16
1.2.1. Khái niệm quản lý tài chính tại các trường đại học công lập............. 16
1.2.2. Nguyên tắc, vai trò, phương pháp và công cụ quản lý tài chính trong
các trường đại học công lập.......................................................................... 17
1.2.3. Cơ chế quản lý tài chính trong các trường đại học công lập.............. 20
1.2.4. Nội dung quản lý tài chính trongcác trường đại học công lập........... 21
1.2.5. Các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý tài chính tại các trường đại học
công lập ........................................................................................................ 31
1.3. Kinh nghiệm quản lý tài chính giáo dục đại học trên thế giới và bài
học kinh nghiệm trong quản lý tài chính đối với trƣờng Đại học công lập
tại Việt Nam.................................................................................................... 36
1.3.1. Kinh nghiệm quản lý tài chínhgiáo dục đại học trên thế giới............ 37

7. 1.3.2. Bài học kinh nghiệm về quản lý tài chính đối với trường đại học công
lập tại Việt Nam ........................................................................................... 39
Tóm tắt chƣơng 1 .............................................................................................. 41
Chƣơng 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI HỌC VIỆN
THANH THIẾU NIÊN VIỆT NAM................................................................ 42
2.1. Khái quát về Học viện Thanh thiếu niên Việt Nam ............................ 42
2.1.1. Sơ lược lịch sử hình thành và phát triển Học viện Thanh thiếu niên
Việt Nam ...................................................................................................... 42
2.1.2. Chức năng, nhiệm vụ của Học viện ................................................... 44
2.1.3. Tổ chức bộ máy của Học viện............................................................ 47
2.2. Thực trạng quản lý tài chính tại Học viện Thanh thiếu niên Việt Nam
.......................................................................................................................... 48
2.2.1. Thực trạng lập dự toán tài chính ........................................................ 50
2.2.2. Thực trạng quản lý công tác chấp hành dự toán tại Học viện Thanh
thiếu niên Việt Nam ..................................................................................... 51
2.2.3. Quản lý hoạt động quyết toán thu – chi tài chính tại Học viện Thanh
thiếu niên Việt Nam ..................................................................................... 65
2.2.4. Thanh, kiểm tra việc thực hiện kế hoạch tài chính của Học viện Thanh
thiếu niên Việt Nam ..................................................................................... 70
2.3. Đánh giá thực trạng quản lý tài chính tại Học viện Thanh thiếu niên
Việt Nam ......................................................................................................... 71
2.3.1. Những kết quả đạt được trong quản lý tài chính của Học viện Thanh
thiếu niên Việt Nam ..................................................................................... 71
2.3.2. Những hạn chế và nguyên nhân của hạn chế trong quản lý tài chính
của Học viện Thanh thiếu niên Việt Nam.................................................... 73
Tóm tắt chƣơng 2 .............................................................................................. 80
Chƣơng 3. ĐỊNH HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ TÀI
CHÍNH TẠI HỌC VIỆNTHANH THIẾU NIÊN VIỆT NAM..................... 81

8. 3.1. Định hƣớng hoàn thiện quản lý tài chính tại Học viện Thanh thiếu
niên Việt Nam................................................................................................. 81
3.2. Giải pháp hoàn thiện quản lý tài chính tại Học viện Thanh thiếu niên
Việt Nam ......................................................................................................... 82
3.2.1. Giải pháp khai thác nguồn thu tại Học viện Thanh thiếu niên Việt
Nam .............................................................................................................. 84
3.2.2. Giải pháp quản lý chi tiêu của Học viện Thanh thiếu niên Việt Nam ....... 87
3.2.3. Giải pháp hoàn thiện công tác quyết toán.......................................... 92
3.2.4. Tăng cường kiểm tra, kiểm soát đối với hoạt động quản lý tài chính
tại Học viện Thanh thiếu niên Việt Nam ..................................................... 98
3.2.5. Đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ trong quản lý tài chính tại
Học viện Thanh thiếu niên Việt Nam......................................................... 100
3.3 Kiến nghị................................................................................................. 100
3.3.1. Đối với Chính Phủ............................................................................ 101
3.3.2. Đối với Bộ giáo dục và đào tạo........................................................ 102
3.3.3. Đối với Kho bạc nhà nước ............................................................... 104
Tóm tắt chƣơng 3 ............................................................................................ 105
KẾT LUẬN ...................................................................................................... 106
TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................................. 108

9. DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ
BẢNG:
Bảng 2.1. Nguồn thu của Học viện Thanh thiếu niên Việt Nam từ năm 2013 -
2015..................................................................................................................... 54
Bảng 2.2. Nguồn thu từ ngân sách Nhà nước cấp cho Học viện Thanh thiếu niên
Việt Nam từ năm 2013 - 2015............................................................................. 57
Bảng 2.3. Nguồn thu ngoài ngân sách của Học viện Thanh thiếu niên Việt Nam
từ năm 2013 - 2015 ............................................................................................. 58
Bảng 2.4. Cơ cấu chi của Học viện Thanh thiếu niên Việt Nam từ năm 2013 –
2015..................................................................................................................... 61
Bảng 2.5. Chi từ nguồn kinh phí ngoài NSNN của Học viện Thanh thiếu niên
Việt Nam từ năm 2013 – 2015............................................................................ 63
Bảng 2.6. Chênh lệch kết quả hoạt động tài chính của Học viện Thanh thiếu niên
Việt Nam từ năm 2013 – 2015............................................................................ 65
Bảng 2.7. Tình hình chi trả tiền lương tăng thêm của Học viện Thanh thiếu niên
Việt Nam từ năm 2013 – 2015............................................................................ 68
BIỂU ĐỒ:
Biểu đồ 2.1. Nguồn thu ngoài ngân sách của Học viện Thanh thiếu niên Việt
Nam từ năm 2013 - 2015..................................................................................... 59

10. 1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Trong đời sống xã hội giáo dục và đào tạo là lĩnh vực có vai trò quan
trọng đối với mọi quốc gia, dân tộc ở mọi thời đại. Với xu thế phát triển tri thức
ngày nay, sự nghiệp giáo dục ở Việt Nam tạo ra những bước phát triển là cơ sở
và động lực cho sự phát triển kinh tế xã hội. Do đó, một tỷ trọng lớn trong tổng
Ngân sách Nhà nước đã được đầu tư cho sự nghiệp giáo dục Đại học công lập
Việt Nam qua các năm đều tăng trưởng. Song, việc sử dụng nguồn tài chính tại
các trường Đại học công lập chưa mang lại hiệu quả như mong muốn, vẫn còn
tồn tại những yếu kém, bất cập kể trên. Hơn nữa, quản lý tài chính là hoạt động
không tách rời với các hoạt động quản lý khác của trường, nó giữ vị trí quan
trọng, quyết định và ảnh hưởng tới các hoạt động khác.
Nhằm thực hành tiết kiệm, chống lãng phí để trên cơ sở đó nâng cao chất
lượng đào tạo của trường, công tác quản lý tài chính đối với các trường đã
được thực hiện, song trước xu hướng phát triển không ngừng của sự nghiệp
giáo dục và đào tạo, quản lý tài chính chính lỏng lẻo cố hữu của một số
trường Đại học công lập và quan điểm “cha chung không ai khóc” còn tồn tại
là một trong những nguyên nhân dẫn đến chất lượng đào tạo còn nhiều hạn
chế. Đáp ứng nhu cầu đổi mới trong quản lý tài chính công, Chính phủ đã ban
hành Nghị định số 43/2006/NĐ-CP ngày 25/4/2006, và đến ngày 14/02/2015
nghị định 16/2015/NĐ-CP được ban hành Quy định cơ chế tự chủ của đơn vị
sự nghiệp công lập. Tuy nhiên cho đến nay Học viện Thanh thiếu niên Việt
Nam vẫn đang áp dụng Nghị định số 43 của Chính Phủ.
Mục tiêu của chính sách tài chính là thực hiện cải cách mạnh mẽ phương
thức quản lý đối với các đơn vị sự nghiệp công lập, cụ thể là: sử dụng biên
chế và kinh phí quản lý hành chính một cách hợp lý nhất để hoàn thành tốt
chức năng, nhiệm vụ được giao; sắp xếp, tổ chức bộ máy tinh gọn; nâng cao

11. 2
hiệu suất lao động, hiệu quả sử dụng kinh phí quản lý hành chính, tăng thu
nhập cho cán bộ, công chức.
Nghị định 43 (nay là Nghị định 16) của Chính phủ đã tạo nhiều thuận lợi
cho các trường Đại học công lập nói chung và Học viện Thanh thiếu niên Việt
Nam nói riêng. Cơ chế tài chính đối với các cơ sở giáo dục đại học công lập
từng bước đổi mới, theo hướng nâng cao quyền tự chủ, gắn với tự chịu trách
nhiệm về tài chính. Các cơ sở giáo dục đại học công lập có quyền tự chủ ngày
càng cao, trong việc sử dụng nguồn ngân sách nhà nước giao; được tự chủ
trong việc khai thác và sử dụng các nguồn thu, phát huy tiềm năng về cơ sở
vật chất, tài sản hiện có, đội ngũ giảng viên, để mở rộng quy mô đào tạo, đa
dạng hoá các loại hình đào tạo gắn với nhu cầu của xã hội trong nhiều lĩnh
vực. Nghị định tạo khung pháp lý để các trường tổ chức các hoạt động tài
chính một cách hiệu quả hơn, đáp ứng mục tiêu, sứ mạng tốt hơn. Tuy nhiên
thực tế đã cho thấy vẫn còn tồn tại nhiều bất cập đó là được tự chủ tài chính,
nhưng không được tự chủ về mức thu học phí. Các cơ sở đào tạo vẫn phải
thực hiện mức thu học phí theo “trần” quy định thấp, không đủ bù đắp chi phí
hoạt động thường xuyên. Điều này dẫn đến, việc thực hiện tự chủ tài chính
không thực chất. Nghị định 43 mới chỉ giao một phần quyền tự chủ tài chính
cho các trường trong tổ chức chi, mà chưa được tự chủ trong thiết lập học phí
tương ứng với chất lượng đào tạo. Mặc dù khung học phí năm 1998 đã được
được sửa đổi bằng Nghị định 49/2010/NĐ-CP. Bất cập này đòi hỏi các trường
Đại học công lập phải không ngừng nâng cao hiệu quản lý nguồn thu đồng
thời không ngừng tìm tòi để tăng nguồn thu nhằm góp phần thực hiện tốt mục
tiêu đào tạo của đơn vị mình.
Tuy nhiên, việc triển khai thực hiện chế độ tự chủ tài chính tại đơn vị
cũng đã bộc lộ những hạn chế nhất định. Để đánh giá những hạn chế đó, phân
tích tìm ra nguyên nhân và đề ra biện pháp tăng cường thực hiện chính sách

12. 3
đang là một yêu cầu cấp bách. Nhận thức được tầm quan trọng của vấn đề, tác
giả đã lựa chọn đề tài “Quản lý tài chính tại Học viện Thanh thiếu niên Việt
Nam” làm đề tài luận văn tốt nghiệp của mình.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài
Từ khi triển khai Nghị định số 43/2006/NĐ-CP ngày 25/04/2006 của
Chính Phủ trong thời gian qua đã tạo điều kiện cho các Học viện, Đại học
được chủ động tổ chức hoạt động chuyên môn, gắn việc quản lý, sử dụng
nguồn lực tài chính với chất lượng và hiệu quả hoạt động. Theo đó các Học
viện, Đại học đã thực hiện việc kiểm soát chi tiêu nội bộ, phát huy tính dân
chủ, chủ động, sáng tạo của lãnh đạo và cán bộ, giảng viên trong nhà trường;
nâng cao kỹ năng quản lý, thực hiện nhiệm vụ chuyên môn, ; từng bước
giảm dần sự can thiệp trực tiếp của các cơ quan chủ quản và cơ quan tài
chính đối với hoạt động của đơn vị. Đây là vấn đề thu hút nhiều sự quan tâm
của các nhà quản lý, nhà khoa học, các học viên đã có nhiều công trình
nghiên cứu như:
- Luận án tiến sĩ kinh tế “Hoàn thiện cơ chế quản lý tài chính đối với
tổng công ty bảo hiểm Việt Nam theo mô hình tập đoàn kinh doanh” của
Nguyễn Quốc Trị (2006) đã đề xuất một số giải pháp cơ bản nhằm hoàn thiện
cơ chế quản lý tài chính đối với TCT BH Việt Nam theo mô hình TĐKD đã
lựa chọn, đó là: hoàn thiện cơ chế huy động vốn theo hướng đổi mới cơ chế
huy động vốn chủ sở hữu từ hình thức giao vốn sang hình thức Nhà nước đầu
tư vốn vào tập đoàn; thực hiện đa dạng hóa sở hữu thông qua hình thức cổ
phần hóa trụ sở chính của TCT BH Việt Nam; hoàn thiện cơ chế điều hòa vốn
theo hướng dựa trên cơ sở hợp đồng kinh tế về góp vốn đầu tư; hoàn thiện cơ
chế quản lý tài sản dựa trên nền tảng quan hệ về quyền tài sản và quan hệ
pháp luật giữa CTM và CTC; hoàn thiện cơ chế quản lý doanh thu, chi phí và
lợi nhuận theo hướng: doanh thu, chi phí và lợi nhuận của CTM và các CTC

13. 4
được hạch toán riêng và có sự tách bạch rõ ràng như đối với một doanh
nghiệp có tư cách pháp nhân độc lập; đồng thời, cần hợp nhất doanh thu, chi
phí và lợi nhuận của CTM và các CTC trong báo cáo tài chính hợp nhất của
tập đoàn theo thông lệ của các TĐKD trên thế giới; đổi mới cơ chế phân phối
lợi nhuận theo hướng do chủ sở hữu quyết định trên cơ sở quan hệ về quyền
tài sản, quyền bình đẳng giữa các chủ sở hữu, đảm bảo hài hòa các lợi ích,...;
đổi mới cơ chế kiểm soát tài chính theo hướng tổ chức hệ thống Ban Kiểm
toán nội bộ trực thuộc HĐQT của CTM, để làm công cụ kiểm tra, giám sát
hoạt động hạch toán tài chính, kế toán của các CTC; đồng thời, đổi mới cơ
chế kiểm soát tài chính từ mệnh lệnh hành chính sang kiểm soát dựa trên cơ
sở quyền tài sản.
- Nguyễn Tấn Lượng (2011) trong đề tài luận văn thạc sỹ “Hoàn thiện
quản lý tài chính tại các trường đại học công lập tự chủ tài chính trên địa bàn
Tp. Hồ Chí Minh” đã chỉ ra nguồn NSNN cấp chi thường xuyên có xu hướng
giảm, nguồn thu học phí ngày càng đóng vai trò quan trọng. Mặt khác luận
văn cũng đã chỉ ra những tồn tại, hạn chế trong trong quản lý và sử dụng các
nguồn lực tài chính. Những tồn tại đó được thể hiện ở nhiều mặt ở cả cấp vĩ
mô và vi mô.
- Đề tài “Hoàn thiện công tác tài chính tại bệnh viện Đa khoa TX. Ninh
Hoà” của Nguyễn Thị Là (2009) đã khái quát sơ bộ về tình hình tài chính tại
bệnh viên đa khoa T.X Ninh Hoà, từ đó tác giả đã đề ra các biện pháp hữu
hiệu nhằm góp phần hoàn thiện công tác tài chính tại bênh viện trong thời
gian tới
- Trần Hồng Hà (2006) với đề tài luận văn thạc sỹ “Quản lý tài chính các
đơn vị Sự nghiệp có thu tại tỉnh Bình Thuận” đưa ra quan điểm rằng những
chính sách liên quan cần được hoàn thiện hơn nữa để có thể thực hiện được
các mục tiêu của cơ chế mới là cho phép đơn vị huy động đa dạng và sử dụng

14. 5
hiệu quả các nguồn tài chính góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động sự nghiệp
của các đơn vị cung cấp dịch vụ công, đáp ứng ngày càng cao nhu cầu phát
triển của con người.
- Trong luận án tiến sĩ “Hoàn thiện cơ chế quản lý tài chính đối với
doanh nghiệp viễn thông ở Việt Nam theo mô hình tập đoàn kinh tế trong điều
kiện phát triển và hội nhập” của Trần Duy Hải (2009) tác giả đã tập trung
nghiên cứu thực trạng cơ chế quản lý tài chính của các DNVT trong suốt
những năm đổi mới từ 1986 đến 2006 để tìm ra những hạn chế trong cơ chế
quản lý tài chính hiện tại. Từ đó tác giả đưa ra các nhóm giải pháp nhằm hoàn
thiện cơ chế quản lý tài chính đối với doanh nghiệp viễn thông ở Việt Nam
theo mô hình tập đoàn kinh tế.
- Đề tài “Giải pháp hoàn thiện hoạt động quản trị tài chính tại công ty
cổ phần đường Quảng Ngãi” của Nguyễn Thị Phương Hảo (2011) đã đánh
giá vấn đề quản trị tài chính còn bộc lộ nhiều nhược điểm ảnh hưởng đến
chiến lược, mục tiêu phát triển của Công ty. Do vậy, với những hạn chế còn
tồn tại trong việc lập kế hoạch tài chính; khai thác và sử dụng vốn; xây dựng
chính sách cổ tức; luận văn đã đưa ra một số giải pháp để hoàn thiện hơn nữa
hoạt động quản trị tài chính với các nội dung chính như: hoàn thiện tổ chức
hoạt động quản trị tài chính; giải pháp nâng cao khả năng quản lý và sử dụng
tài sản; xây dựng cơ cấu vốn hợp lý và khai thác một cách hiệu quả hơn
nguồn vốn tài trợ cho hoạt động SXKD; kiến nghị về chính sách cổ tức,…
Các công trình nghiên cứu trên đã đề cập đến nhiều khía cạnh khác nhau
về quản lý tài chính trong từng giai đoạn ở đơn vị khác nhau. Tại Học viện
Thanh Thiếu Niên Việt Nam trong giai đoạn gần đây chưa có công trình nào
nghiên cứu, đánh giá, phân tích vấn đề này. Vì vậy, việc nghiên cứu đề tài này
sẽ góp phần tiếp tục hoàn thiện chế độ quản lý tài chính tại Học viện.

15. 6
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích
Hoàn thiện công tác quản lý tài chính tại Học viện Thanh thiếu niên Việt
Nam giai đoạn 2013-2015. Nghiên cứu cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm, cơ
chế quản lý tài chính; thực trạng các nguồn lực và việc sử dụng các nguồn lực
tài chính tại quản lý tài chính tại trường Đại học công lập. Từ đó hoàn thiện
quản lý tài chính tại Học viện Thanh thiếu niên Việt Nam nhằm hỗ trợ cho
công tác giảng dạy và đào tạo tại Học Viện góp phần nâng cao chất lượng dạy
và học của nhà trường.
3.2. Nhiệm vụ
Trên cơ sở vấn đề lý luận, đề tài nêu được cơ sở khoa học về cơ chế quản
lý tài chính tại trường Đại học công lập nói chung để làm cơ sở đi đến nghiên
cứu thực trạng triển khai thực hiện cơ chế tài chính tại Học Viện Thanh Thiếu
Niên Việt Nam.
- Hệ thống một cách có chọn lọc những vấn đề cơ sở khoa học về quản
lý tài chính tại trường Đại học công lập.
- Phân tích và đánh giá thực trạng quản lý tài chính tại Học viện Thanh
thiếu niên Việt Nam.
- Đề xuất giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý tài chính tại Học viện
Thanh thiếu niên Việt Nam.
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu : Quản lý tài chính tại Học viện Thanh thiếu niên
Việt Nam.
Phạm vi nghiên cứu: Chuyên đề tập trung nghiên cứu tại Học viện Thanh
thiếu niên Việt Nam trong thời gian từ năm 2013 đến năm 2015 và giải pháp
đề ra cho giai đoạn tiếp theo.

16. 7
5. Phƣơng pháp nghiên cứu và cơ sở lý luận của đề tài
5.1. Phương pháp luận
Đề tài nghiên cứu dựa trên cơ sở phương pháp luận chủ nghĩa duy vật
biện chứng, duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác – Lênin và hệ thống cơ sở lý
luận có liên quan đến đề tài để nghiên cứu và viết luận văn.
5.2. Phương pháp nghiên cứu
Để thực hiện các nhiệm vụ nghiên cứu cụ thể, luận văn sử dụng các
phương pháp nghiên cứu cụ thể như: phương pháp tổng hợp, phương pháp
phân tích để so sánh và đánh giá.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
6.1. Ý nghĩa lý luận
Đề tài nêu được cơ sở khoa học về quản lý tài chính của các đơn vị sự
nghiệp có thu nói chung để làm cơ sở đi đến nghiên cứu thực trạng triển khai
thực hiện cơ chế quản lý tài chính tại Học viện Thanh thiếu niên Việt Nam.
6.2. Thực tiễn
Đề tài đánh giá đúng thực trạng hoạt động tại Học viện Thanh thiếu niên
Việt Nam, những kết quả đạt được, những hạn chế và nguyên nhân để từ đó
đưa ra một số giải pháp để hoàn thiện cơ chế quản lý tài chính tại đơn vị.
7. Đóng góp mới của đề tài
Đề tài góp phần hoàn thiện việc thực hiện cơ chế quản lý tài chính tại
Học viện Thanh thiếu niên Việt Nam nhằm hướng tới mục tiêu tự chủ tài
chính và nâng cao chất lượng đào tạo.
8. Kết cấu của đề tài
Tên đề tài: “Quản lý tài chính tại Học viện Thanh thiếu niên Việt Nam”.
Kết cấu đề tài: Ngoài phần mở đầu, kết luận, mục lục, các bảng biểu,
danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục, nội dung luận văn gồm 3 chương:

17. 8
Chương 1. Cơ sở khoa học về quản lý tài chính tại các trường đại học
công lập.
Chương 2. Thực trạng quản lý tài chính tại Học viện Thanh thiếu niên
Việt Nam.
Chương 3. Định hướng và giải pháp hoàn thiện quản lý tài chính tại Học
viện Thanh thiếu niên Việt Nam.

18. 9
Chƣơng 1
CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ QUẢN LÝ TÀI CHÍNH
TẠI CÁC TRƢỜNG ĐẠI HỌC CÔNG LẬP
1.1. Tổng quan về trƣờng đại học công lập và các hoạt động tại trƣờng
đại học công lập
1.1.1. Khái niệm trường đại học công lập
Các trường đại học công của Mỹ (trường của bang, State College hoặc
University): do chính phủ các bang quản lý và cung cấp tài chính. Mỗi bang ở
Mỹ có ít nhất một trường Đại học tổng hợp và một số trường đại học đơn
ngành loại này.
Khái niệm public university của Nhật Bản thật ra là đại học địa phương
(do chính quyền các tỉnh lập và quản lý). Đó cũng là một phần của hệ thống
đại học công bao hàm cả các trường national university, là đại học quốc gia
nhưng đúng ra là đại học trung ương vì do chính quyền trung ương lập ra và
quản lý.
Luật Giáo dục Đại học năm 2012 quy định “cơ sở giáo dục đại học công
lập do Nhà nước thành lập, đầu tư xây dựng cơ sở vật chất và bảo đảm chi
thường xuyên”.
Khái niệm, mô hình và địa vị pháp lý của trường đại học công có sự khác
nhau trong hệ thống giáo dục đại học ở mỗi quốc gia. Tuy nhiên khái niệm về
trường đại học công lập có thể được hiểu như sau:
Trường đại học công lập là trường do cơ quan nhà nước có đủ thẩm
quyền thành lập và quản lý. Nguồn kinh phí đảm bảo cho các trường đại học
công lập hoạt động phụ thuộc vào chính sách đầu tư tài chính và mức độ xã
hội hóa nguồn lực dành cho giáo dục đại học của mỗi quốc gia.

19. 10
Các trường ĐHCL là một loại hình đơn vị sự nghiệp có thu, cung cấp dịch
vụ trong lĩnh vực giáo dục đào tạo, hoạt động không vì mục đích lợi nhuận,
mục tiêu chính của các trường ĐHCL là góp phần đào tạo, phát triển nguồn
nhân lực có chất lượng cao cho sự nghiệp phát triển kinh tế, xã hội của đất
nước nói chung và phát triển ngành giáo dục đào tạo nói riêng. Hoạt động của
các trường ĐHCL tuân thủ theo các quy định đối với các đơn vị hoạt động
trong lĩnh vực giáo dục đào tạo về chuyên môn, nghiệp vụ, đồng thời, tuân thủ
các quy định về quản lý tài chính đối với các đơn vị sự nghiệp công lập.
1.1.2. Đặc điểm của trường đại học công lập
Ngoài các đặc điểm cơ bản như bất kỳ một trường đại học nào được trình
bày ở trên, các trường đại học công lập còn có các đặc điểm riêng, ảnh hưởng
quyết định tới cơ chế tài chính của trường đại học đối với hoạt động đào tạo,
NCKH và các hoạt động khác của nhà trường. Các đặc điểm đó là:
1.1.2.1. Về cơ chế quản lý và bộ máy tổ chức hoạt động
Trường đại học công lập do chính quyền thành lập nên chịu sự quản lý,
kiểm tra, giám sát về tổ chức bộ máy, hoạt động hành chính theo quy định của
Nhà nước hoặc chính quyền các cấp. Bộ máy quản lý, điều hành của trường
đại học công lập được tổ chức phù hợp với điều kiện cụ thể của từng trường
nhưng phải tuân thủ các quy định về lĩnh vực này trong các văn bản pháp luật
của Nhà nước hoặc địa phương.
Bộ máy quản lý điều hành của trường đại học công lập thường có Hội
đồng trường, Ban Giám hiệu, các phòng chức năng và khoa đào tạo, viện
nghiên cứu chuyên ngành. Hoạt động của Hội đồng trường trong các trường
đại học công lập được quy định trong văn bản pháp luật và có tính chất khác
với Hội đồng quản trị trong các trường đại học tư thục.
Ngoài ra, các trường đại học công lập còn chịu sự quản lý chuyên môn
của cơ quan quản lý Nhà nước về GDĐH. Thông thường ở các nước, cơ quan

20. 11
này sẽ quản lý hoặc giám sát về nội dung chương trình đào tạo, về chỉ tiêu và
phương thức tuyển sinh của các trường đại học.
1.1.2.2. Về nguồn tài chính và cơ chế quản lý tài chính
Các trường đại học công lập còn có đặc điểm quan trọng là sở hữu thuộc
về Nhà nước. Các trường đại học công lập do Nhà nước thành lập và đầu tư
kinh phí để xây dựng và hoạt động nên tính chất hoạt động của các trường đại
học công lập thường không vì mục đích lợi nhuận.
Về nguồn kinh phí: (i) Nhà nước cấp kinh phí đầu tư cơ sở vật chất, bảo
đảm chi phí hoạt động thường xuyên để thực hiện nhiệm vụ chính trị, chuyên
môn được giao; (ii) trường được phép thu một số khoản phí, lệ phí (được coi
là nguồn thu thuộc NSNN), mức thu học phí bị khống chế trong khung quy
định của Nhà nước; (iii) trường tổ chức hoạt động sản xuất cung ứng dịch vụ
để có nguồn thu khác. NSNN chiếm tỷ trọng chủ yếu trong tổng nguồn tài
chính của trường đại học công lập.
Về cơ chế quản lý tài chính: các trường đại học công lập được tự chủ
trong khuôn khổ quy định. Các trường được tự chủ tối đa ở một số khoản chi
nhất định; nhưng đồng thời phải tuân thủ các khoản mục chi đã được ấn định
bởi cơ quan phân bổ và giao dự toán. Điều này chưa cho phép các trường đại
học công lập thực hiện được chính sách ưu đãi đối với người dạy và người
học hoặc tập trung đầu tư để nâng cao chất lượng.
Như vậy, trường đại học công lập là một thiết chế vô cùng quan trọng
của xã hội và trong bối cảnh của nền kinh tế tri thức toàn cầu, trách nhiệm của
trường đại học ngày càng quan trọng đối với sự phát triển của đất nước. Đồng
thời các trường đại học có tính tự chủ rất cao trong các hoạt động học thuật,
trong phương thức tổ chức quản lý và đào tạo,… Nhận thức về vai trò, sứ
mạng và đặc điểm của trường đại học là nền tảng để hoạch định chính sách
giáo dục đại học, quyết định một cơ chế quản lý (trong đó bao gồm cả cơ chế

21. 12
quản lý tài chính) phù hợp để các trường đại học hoạt động thực sự có chất
lượng, đáp ứng được nhu cầu và kỳ vọng của cả xã hội.
1.1.3. Sự cần thiết và vai trò của các trường đại học công lập đối với
sự nghiệp giáo dục và đào tạo
* Sự cần thiết của các trường đại học công lập
Đại học công lập là cơ sở đào tạo thuộc sở hữu Nhà nước, do NSNN đầu
tư vốn để xây dựng phòng học, nhà làm việc, thư viện và các tài trợ khác
thuộc phạm vi xây dựng cơ bản của mỗi cơ sở đại học công. Mọi khoản chi
phí cho quá trình hoạt động (từ tiền lương, phụ cấp, vật tư văn phòng, mua
sắm TSCĐ,…) cũng chủ yếu lấy từ nguồn vốn cấp phát NSNN. Chính vì vậy,
cơ cấu tổ chức, bộ máy quản lý, phục vụ, mức tiền lương, tiền thưởng của cơ
sở đào tạo đại học công lập đều phải tuân thủ nguyên tắc của các cơ quan Nhà
nước có thẩm quyền.
Đại học cũng đóng vai trò then chốt trong sự phát triển kinh tế xã hội,
trong đó, hệ thống các trường đại học công lập đóng vai trò chủ đạo trong quá
trình định hướng phát triển cơ cấu ngành nghề của nền kinh tế thị trường.
Hệ thống các trường đại học và cao đẳng công lập được thành lập ở các
tỉnh thành để đảm bảo quyền được tham gia học tập và nâng cao trình độ với
nguồn ngân sách nhà nước tài trợ. Đồng thời, thông qua hệ thống giáo dục
đào tạo công lập, nhà nước sẽ giám sát được chất lượng đào tạo, điều chỉnh cơ
cấu ngành nghề phù hợp với định hướng phát triển của nền kinh tế quốc dân.
Các nhà kinh tế và Chính phủ của các quốc gia đều nhất trí cho rằng
muốn sự phát triển kinh tế - xã hội thì giáo dục nói chung và giáo dục đại học
nói riêng phải là hạt nhân của chiến lược phát triển đó; là một trong những
động lực quan trọng nhất quyết định sự phát triển KTXH của một quốc gia.
*Vai trò của các trường đại học công lập

22. 13
Hệ thống các trường đại học công lập đóng vai trò quan trọng đối với sự
phát triển kinh tế xã hội của mỗi quốc gia, thể hiện khái quát qua các mặt sau:
- Sự ra đời và hoạt động của các trường đại học công lập thể hiện vai trò
của Nhà nước đối với GDĐH. Nhà nước thông qua các hoạt động của trường
đại học công lập để điều tiết các nguồn lực xã hội sao cho có hiệu quả nhất, từ
đó điều tiết cơ cấu đào tạo nhân lực hợp lý, duy trì và phát triển giáo dục đào
tạo. Thông qua các trường đại học công lập, Nhà nước muốn đầu tư nhằm
đảm bảo lợi ích công về GDĐH. Lợi ích này lan tỏa ra toàn xã hội, đảm bảo
tất cả mọi người đều có cơ hội bình đẳng tiếp cận với GDĐH.
- Trường đại học công lập là nơi triển khai các chính sách đầu tư phát
triển GDĐH của mỗi quốc gia. Các trường đại học công lập thuộc sở hữu Nhà
nước, được Chính phủ hoặc chính quyền ở các địa phương cấp ngân sách để
triển khai các chính sách phát triển GDĐH của chính quyền các cấp. Ví dụ
như các trường đại học công lập được Quỹ đào tạo nhân tài cung cấp kinh phí
để đào tạo nhân tài như ở Hàn Quốc. Hoặc được Chính phủ đầu tư thành các
trường đại học trọng điểm như ở Trung Quốc. Ở Việt Nam các trường đại học
công lập được Nhà nước giao kinh phí, tài sản, cơ sở vật chất để thực hiện các
mục tiêu và chính sách ưu tiên đầu tư cho giáo dục đào tạo của đất nước.
- Trường đại học công lập giữ vai trò định hướng cho hoạt động và sự
phát triển của hệ thống GDĐH của quốc gia. Các trường đại học công lập
định hướng cho phát triển các chương trình đào tạo bằng cách bổ sung, hoàn
thiện các chương trình đã có sẵn, xây dựng các chương trình đào tạo mới phù
hợp với xu thế phát triển của xã hội; định hướng cho nghiên cứu khoa học
thông qua việc xây dựng các nhóm nghiên cứu mạnh, duy trì các hướng
nghiên cứu cơ bản, triển khai các hướng nghiên cứu mới,...
- Trường đại học công lập có sứ mạng đào tạo, cung cấp nguồn nhân lực
CLC, NCKH và chuyển giao công nghệ đáp ứng nhu cầu phát triển của đất

23. 14
nước. Trong hệ thống GDĐH, các trường đại học công lập có lợi thế hơn các
trường tư thục về điều kiện đảm bảo chất lượng như đội ngũ cán bộ, cơ sở vật
chất, học liệu, thư viện để thực hiện được các sứ mạng nêu trên.
1.1.4. Hoạt động của các trường đại học công lập
1.1.4.1. Các trường đại học công lập là các đơn vị sự nghiệp có thu
Theo điều 9 của Nghị định số 43/2006/NĐ-CP ngày 25 tháng 4 năm
2006 của Chính phủ “Quy định quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm về thực
hiện nhiệm vụ, tổ chức bộ máy, biên chế và tài chính đối với đơn vị sự nghiệp
công lập” quy định: Căn cứ vào nguồn thu sự nghiệp, đơn vị sự nghiệp được
phân loại để thực hiện quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm về tài chính như sau:
Đơn vị có nguồn thu sự nghiệp tự bảo đảm toàn bộ chi phí hoạt động
thường xuyên (gọi tắt là đơn vị sự nghiệp tự bảo đảm chi phí hoạt động);
Đơn vị có nguồn thu sự nghiệp tự bảo đảm một phần chi phí hoạt động
thường xuyên, phần còn lại được NSNN cấp (gọi tắt là đơn vị sự nghiệp tự
bảo đảm một phần chi phí hoạt động);
Đơn vị có nguồn thu sự nghiệp thấp, đơn vị không có nguồn thu, kinh
phí hoạt động thường xuyên theo chức năng, nhiệm vụ do NSNN bảo đảm
toàn bộ kinh phí hoạt động (gọi tắt là đơn vị sự nghiệp do NSNN bảo đảm
toàn bộ chi phí hoạt động).
Việc phân loại đơn vị sự nghiệp theo quy định trên được ổn định trong
thời gian 3 năm. Sau thời hạn 3 năm sẽ xem xét phân loại lại cho phù hợp.
Trường đại học công lập là trường do NN thành lập và quản lý. Kinh phí
cho các hoạt động thường xuyên của trường đại học công lập chủ yếu do
NSNN cấp, bên cạnh đó, trường có thêm kinh phí từ các nguồn thu khác được
giữ lại cho trường theo quy định của NN. Trường đại học chịu sự quản lý nhà
nước về giáo dục của Bộ Giáo dục và Đào tạo; chịu sự quản lý hành chính
theo lãnh thổ của Ủy ban Nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương nơi

24. 15
trường đặt trụ sở. Cơ quan chủ quản phối hợp với Bộ Giáo dục và Đào tạo
thực hiện quản lý nhà nước đối với các trường đại học trực thuộc theo quy
định. Các trường đại học công lập là các đơn vị sự nghiệp có thu.
1.1.4.2. Hoạt động của các trường đại học nhằm đào tạo con người
Trước đây, quan hệ giữa các trường đại học rất hạn chế, các trường chỉ
chú trọng đến việc điều hành các hoạt động thường nhật. Ngày nay, các
trường không còn thu mình được nữa, không thể hoạt động độc lập mà đang
chịu sự giám sát và đánh giá của xã hội. Sự đánh giá liên quan đến nhiều vấn
đề như chất lượng đội ngũ, thành tích về đào tạo và NCKH, chất lượng sinh
viên đầu ra. Các tiêu chí này không chỉ được đánh giá trong phạm vi nước ta
mà còn được đánh giá ở tầm quốc tế, khi mà ngày càng có nhiều công ty nước
ngoài hoạt động tại Việt Nam. Chất lượng đào tạo và uy tín của một trường
đại học Việt Nam sẽ được nâng lên rất nhiều nếu sinh viên tốt nghiệp được
các công ty nước ngoài, tập đoàn đa quốc gia đánh giá cao và tuyển dụng vào
làm việc.
Chính vì vậy lãnh đạo các trường đại học phải tự xem trường mình như
là những doanh nghiệp thực thụ và phải thường xuyên điều chỉnh chiến lược
phát triển trong môi trường cạnh tranh hiện nay. Các trường không đơn thuần
chỉ mở cửa và đợi sinh viên, mà phải đi tìm sinh viên, đặc biệt là sinh viên
giỏi về trường. Muốn được như vậy, trước hết các trường phải không ngừng
nâng cao chất lượng đào tạo, duy trì sự phát triển tốt và bền vững để nâng cao
vị thế của mình trong và ngoài nước.
1.1.4.3. Giáo dục – đào tạo theo nguyên tắc lý luận gắn liền với thực tiễn
Hoạt động giáo dục – đào tạo được thực hiện theo nguyên tắc học đi đôi
với hành, giáo dục kết hợp với lao động sản xuất, lý luận gắn với thực tiễn,
giáo dục nhà trường kết hợp với giáo dục gia đình và giáo dục xã hội.

25. 16
1.2. Quản lý tài chính tại các trƣờng đại học công lập
1.2.1. Khái niệm quản lý tài chính tại các trường đại học công lập
Quản lý tài chính tại các trường đại học nói chung và các trường ĐHCL
nói riêng, tuân thủ một hệ thống các nguyên tắc, quy định, quy chế, chế độ
của nhà nước được thể hiện trong các văn bản pháp luật như: luật, pháp lệnh,
nghị định, thông tư…. Ngoài ra, còn được thể hiện trong các quy định, quy
chế của trường đại học trên cơ sở các quy định của nhà nước.
Như vậy, các trường đại học nói chung và các trường ĐHCL nói riêng
đều tuân thủ theo một cơ chế quản lý tài chính nhất định. Đó là việc sử dụng
một hệ thống các phương pháp, công cụ và hình thức để quản lý hoạt động tài
chính của trường trong những điều kiện cụ thể nhằm thực hiện các mục tiêu
trong chiến lược đào tạo nguồn nhân lực có chất lượng cao phục vụ cho sự
nghiệp phát triển kinh tế, xã hội. Một cơ chế quản lý tài chính phù hợp có vai
trò quan trọng đối với cả các cơ quan quản lý và bản thân các trường đại học.
Đối với cơ quan quản lý, cơ chế quản lý tài chính phù hợp sẽ giúp huy động
các nguồn lực tài chính trong xã hội để đầu tư phát triển giáo dục, trong đó có
giáo dục đại học. Đối với các trường đại học, một cơ chế quản lý tài chính
thích hợp sẽ giúp cho các trường có thể thu hút nguồn vốn cả trong và ngoài
NSNN để đa dạng hoá các loại hình đào tạo, nâng cao hiệu quả sử dụng các
nguồn lực tài chính của trường. Đồng thời, cơ chế quản lý tài chính phù hợp
còn giúp các trường nâng cao tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm trong việc huy
động, quản lý và sử dụng các nguồn lực tài chính, từ đó, thúc đẩy sử dụng
nguồn tài chính một cách tiết kiệm, lành mạnh và có hiệu quả cao.
Tóm lại, Quản lý tài chính trường đại học công là quá trình tác động
của Nhà nước tới hệ thống quản trị đại học công (bộ máy quản trị đại học
công) thông qua hệ thống các công cụ của Nhà nước để thực hiện các chức

26. 17
năng cơ bản từ việc lập kế hoạch tài chính, tổ chức tạo nguồn và sử dụng
nguồn tài chính đến kiểm tra, giám sát nhằm đạt được những mục tiêu đề ra.
1.2.2. Nguyên tắc, vai trò, phương pháp và công cụ quản lý tài chính
trong các trường đại học công lập
1.2.2.1. Nguyên tắc quản lý tài chính trong các Trường đại học công lập
- Nguyên tắc tập trung dân chủ: Đây là nguyên tắc hàng đầu trong QLTC
nói chung và của các Trường ĐHCL nói riêng. Tập trung dân chủ đảm bảo
cho các nguồn lực của các Trường được sử dụng tập trung và phân phối hợp
lý. Các khoản thu – chi trong nhà trường phải được bàn bạc thực sự công khai
nhằm đáp ứng các mục tiêu vì lợi ích chung của đơn vị.
- Nguyên tắc hiệu quả: Nguyên tắc hiệu quả là nguyên tắc quan trọng
trong quản lý tài chính. Hiệu quả trong QLTC được thể hiện khi thực hiện các
khoản chi tiêu. Hiệu quả kinh tế và hiệu quả xã hội là hai nội dung quan trọng
cần được xem xét đồng thời khi quyết định chính sách tài chính.
- Nguyên tắc thống nhất: Thống nhất quản lý theo qui định của pháp luật
là nguyên tắc không thể thiếu trong quản lý tài chính. Nguyên tắc này được
đảm bảo thực hiện từ việc hình thành, sử dụng, thanh tra, kiểm tra, quyết toán,
xử lý những vướng mắc trong quá trình thực hiện. Thực hiện nguyên tắc quản
lý thống nhất sẽ đảm bảo tính bình đẳng, công bằng, đảm bảo hiệu quả và hạn
chế những tiêu cực, rủi ro khi quyết định các khoản chi tiêu.
- Nguyên tắc công khai, minh bạch: Minh bạch trong QLTC là nguyên
tắc quan trọng nhằm đảm bảo QLTC thống nhất và hiệu quả. Thực hiện công
khai, minh bạch trong QLTC sẽ tạo điều kiện kiểm tra, giám sát các hoạt động
thu – chi của đơn vị, hạn chế những thất thoát, lãng phí và đảm bảo tính hiệu
quả của QLTC. Gắn trách nhiệm của lãnh đạo nhà trường đối với tất cả các
hoạt động trước cơ quan quản lý cấp trên, đồng nghiệp và cán bộ công chức
viên chức nhà trường. Tất cả những ai quan tâm đến các thông tin về hoạt

27. 18
động tài chính của nhà trường, đơn cử như: sau 1 năm học nhà trường công
khai các báo cáo tài chính theo đúng quy định của Nhà nước về nội dung, thời
gian và hình thức công khai.
1.2.2.2. Vai trò của nguồn tài chính đối với sự phát triển của các cơ sở
đào tạo đại học
Thứ nhất, nguồn tài chính là nhân tố có tính chất quyết định tới sự phát
triển của đào tạo đại học: thông qua chức năng của mình nguồn tài chính đảm
bảo cho hoạt động đào tạo, xây dựng, đổi mới và chuẩn hóa đội ngũ giáo viên,
chương trình, nội dung, phương pháp giảng dạy cũng như xây dựng trường
lớp, mua sắm trang thiết bị, phương tiện phục vụ cho hoạt động giảng dạy,
học tập và nghiên cứu trong các trường đại học.
Thứ hai, nguồn tài chính góp phần điều phối cơ cấu đào tạo đại học:
thông qua cơ cấu thu – chi của nguồn tài chính sẽ điều chỉnh về mặt qui
mô đào tạo, cơ sở vật chất, nội dung chương trình, đội ngũ giáo viên của
các trường.
Thứ ba, thông qua việc kiểm tra, giám sát quá trình phân phối và sử dụng
các nguồn kinh phí để từ đó tiến hành điều chỉnh cơ cấu nguồn vốn, cơ cấu
chi tiêu phù hợp với từng trường, đảm bảo đúng nội dung, mục đích, đúng các
chế độ, chính sách với giáo viên, sinh viên.
1.2.2.3. Phương pháp và công cụ quản lý tài chính trong các Trường đại
học công lập
Chủ thể quản lý tài chính trong các trường ĐHCL là người đứng đầu các
cơ sở đào tạo. Đối tượng của quản lý tài chính của các trường ĐHCL là các
hoạt động tài chính phát sinh trong quá trình hoạt động của nhà trường, bao
gồm các hoạt động thu, chi bằng tiền của nhà nước và các nguồn thu sự
nghiệp của nhà trường; hoạt động tạo lập và sử dụng các quỹ tiền tệ diễn ra
trong các bộ phận cấu thành của tài chính các trường ĐHCL.

28. 19
Trong quản lý tài chính, các chủ thể quản lý có thể sử dụng nhiều
phương pháp quản lý và nhiều công cụ quản lý khác nhau.
Phương pháp tổ chức được sử dụng để thực hiện ý đồ của chủ thể quản
lý trong việc bố trí, sắp xếp các mặt hoạt động tài chính theo khuôn mẫu đã
định và thiết lập bộ máy quản lý phù hợp với các mặt hoạt động đó.
Phương pháp hành chính được sử dụng khi các chủ thể quản lý tài chính
muốn các đòi hỏi của mình phải được các khách thể quản lý tuân thủ một
cách vô điều kiện. Đó là khi các chủ thể quản lý ra các mệnh lệnh hành chính.
Phương pháp kinh tế được sử dụng thông qua việc dùng lợi ích vật chất
để kích thích tính tích cực của các khách thể quản lý, tức là tác động tới các tổ
chức và cá nhân đang tổ chức các hoạt động tài chính.
Các công cụ quản lý tài chính bao gồm:
Hệ thống pháp luật thuộc lĩnh vực tài chính là một loại công cụ quản lý
có vai trò đặc biệt quan trọng để quản lý và điều hành các hoạt động tài chính.
Bao gồm các chính sách, cơ chế quản lý tài chính; các chế độ quản lý tài
chính, kế toán, thống kê; các định mức, tiêu chuẩn về tài chính, mục lục Ngân
sách nhà nước (NSNN), qui chế chi tiêu nội bộ, công khai báo cáo tài chính,
kiểm toán nội bộ, hệ thống chính sách nội bộ.
Cùng với pháp luật, hàng loạt các công cụ phổ biến khác được sử dụng
trong quản lý tài chính công như: kiểm tra, thanh tra giám sát; các tiêu chí
đánh giá hiệu quả quản lý tài chính…
Mỗi công cụ kể trên có đặc điểm khác nhau và được sử dụng theo các
cách khác nhau nhưng đều nhằm cùng một hướng là thúc đẩy nâng cao hiệu
quả hoạt động tài chính công nhằm đạt tới mục tiêu đã định.
Mục tiêu của QLTC trong các Trường ĐHCL không vì mục đích lợi
nhuận, phục vụ cho cộng đồng xã hội là chủ yếu cho nên QLTC tại các

29. 20
Trường ĐHCL là quản lý sử dụng có hiệu quả, đúng định hướng các nguồn
kinh phí NSNN cấp và các nguồn thu khác theo qui định của pháp luật.
1.2.3. Cơ chế quản lý tài chính trong các trường đại học công lập
Đại học công lập là trường đại học do Nhà nước đầu tư về kinh phí và cơ
sở vật chất và hoạt động chủ yếu bằng kinh phí từ các nguồn tài chính hoặc
các khoản đóng góp phi vụ lợi. Do đó, cơ chế quản lý tài chính của ĐHCL
bên cạnh phục vụ mục tiêu kinh tế - tài chính còn phục vụ mục tiêu xã hội của
ĐHCL. Đây là một trong những điểm cần chú ý đối với việc nghiên cứu về cơ
chế quản lý tài chính giáo dục ĐHCL ở nước ta. Nếu các đại học tư nhân
được tự chủ về nguồn thu, chi và tập trung vào kinh doanh và tối đa hóa lợi
nhuận của họ thì các ĐHCL phải cân đối hài hòa giữa nhiệm vụ kinh tế và
nhiệm vụ xã hội.Điều này cũng đặt ra một giới hạn nhất định đối với thiết lập
cơ chế quản lý tài chính giáo dục ĐHCL. Sự ràng buộc đó đối với giáo dục
ĐHCL khiến cho hàm mục tiêu tài chính của ĐHCL trở nên khó khăn hơn
trong việc tiến đến điểm tối ưu.
Khi bàn về cơ chế tài chính của ĐHCL chúng ta không dừng lại ở những
khoản thu chi mà cần nhìn vào nhiệm vụ. Nhiệm vụ chủ đạo của chúng nằm ở
những giá trị vô hình về hệ thống kiến thức của người học và những đóng góp
vào quá trình phát triển. Cơ chế quản lý tài chính GDĐH được hiểu là một tập
hợp các phương pháp, công cụ quản lý tài chính tuân theo hệ thống pháp luật
hiện hành nhằm thực hiện mục tiêu tài chính và phi tài chính của đại học. Cơ
chế quản lý tài chính, do đó, được xây dựng đơn giản hay phức tạp tùy thuộc
vào quy mô của trường đại học.
Nội dung cơ bản của cơ chế quản lý tài chính giáo dục đại học công lập
Trên cơ sở hoạt động tài chính trong GDĐH công lập gắn liền với hoạt
động của nhà trường có thể hình dung cơ chế quản lý tài chính của GDĐH

30. 21
với quan niệm là phương thức điều hành bao gồm những nội dung chủ yếu
sau đây:
Thứ nhất, cơ chế phân cấp quản lý ngân sách GDĐH.
Thứ hai, cơ chế quản lý quá trình huy động nguồn lực tài chính ngoài
NSNN cho GDĐH.
Thứ ba, cơ chế quản lý các khoản chi cho GDĐH.
Tóm lại, với tư cách là phương thức điều hành các khoản chi, cơ chế
quản lý chi cho GDĐH chịu sự chi phối bởi nhiều nhân tố, cần thiết phải xem
xét để định hình nội dung của cơ chế quản lý chi cho GDĐH được hình thành
với những nội dung thích hợp. Tư tưởng chỉ đạo chung của cơ chế quản lý các
khoản chi cho GDĐH là nâng cao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm về quản
lý tài chính của các trường đại học công lập.
1.2.4. Nội dung quản lý tài chính trongcác trường đại học công lập
QLTC trong Trường ĐHCL dựa trên cơ sở hệ thống các nguyên tắc, các
quy định, chế độ của Nhà nước mà hình thức biểu hiện là những văn bản pháp
luật, pháp lệnh, nghị định…Nó còn thể hiện qua các quy chế, quy định của
Trường đại học đối với các hoạt động quản lý tài chính, các quy định này phải
tuân theo các văn bản pháp quy của Nhà nước liên quan đến hoạt động quản
lý tài chính của trường đại học.
Hoạt động quản lý tài chính phải phân công và quy định chế độ trách
nhiệm như sau:
- Hầu hết các trường đại học công lập là đơn vị dự toán cấp 3 vì vậy thủ
trưởng cơ quan sẽ phải chịu trách nhiệm trực tiếp trước cơ quan quản lý cấp
trên và trước pháp luật về các quyết định của mình trong quá trình quản lý tài
chính của đơn vị. Trong đó, người thủ trưởng đơn vị là người chủ tài khoản,
người trực tiếp đưa ra các quyết định quản lý việc huy động và sử dụng nguồn
lực tài chính trong đơn vị.

31. 22
- Thủ trưởng đơn vị tổ chức thực hiện công tác kế toán, thống kê, quản lý
tài sản theo đúng quy định của pháp luật, phản ánh đầy đủ, kịp thời toàn bộ
các khoản thu, chi của đơn vị trong sổ sách kế toán và thực hiện các quy định
về chế độ thông tin, báo cáo hoạt động sự nghiệp của đơn vị theo quy định
hiện hành.
- Trưởng phòng tài chính kế toán là cá nhân phải chịu trách nhiệm trước
lãnh đạo và cơ quan tài chính, cơ quan quản lý cấp trên về toàn bộ hoạt động
tài chính kế toán của đơn vị và phải trực tiếp bố trí nhân lực điều hành công
tác của phòng Tài chính kế toán, tổ chức điều hành bộ máy kế toán đảm bảo
thực hiện quản lý các khoản thu cũng như xây dựng các định mức chi và quản
lý các khoản chi phát sinh trong tổ chức, thực hiện công tác kế toán và xây
dựng báo cáo kế toán theo quy định của pháp luật, thực hiện việc phân tích
giám sát các hoạt động tài chính của tổ chức.
- Phòng kế toán dưới sự chỉ đạo trực tiếp của trưởng phòng chịu trách
nhiệm thực hiện công tác kế toán từ việc lưu trữ chứng từ kế toán đến việc hạch
toán vào sổ kế toán và lập các báo cáo kế toán, thực hiện việc lập và thực hiện
dự toán các khoản thu chi cũng như toàn bộ vật tư tài sản trong cơ quan.
1.2.4.1. Quản lý công tác lập dự toán
Quản lý tài chính trong các trường đại học thường được tiến hành bắt
đầu từ việc quản lý việc lập dự toán thu chi tài chính sau đó là quản lý việc
chấp hành dự toán, quyết toán thu chi tài chính và cuối cùng là việc thanh
kiểm tra.
Đây là quá trình phân tích, đánh giá giữa khả năng và nhu cầu các nguồn
tài chính để xây dựng các chỉ tiêu thu, chi tài chính hằng năm của đơn vị một
cách đúng đắn, có căn cứ khoa học và thực tiễn. Các trường ĐHCL khi lập dự
toán thu chi tài chính của đơn vị mình cần căn cứ vào định mức, chế độ do cơ
quan nhà nước có thẩm quyền quy định, căn cứ vào nhiệm vụ được giao của

32. 23
đơn vị năm kế hoạch. Việc lập dự toán có thể đươc thực hiện theo một trong
hai phương pháp: phương pháp lập dự toán dựa trên cơ sở quá khứ, dựa vào
kết quả hoạt động thực tế của năm trước liền kề, có điều chỉnh theo tỷ lệ tăng
trưởng và tỷ lệ lạm phát dự kiến và phương pháp lập dự toán dựa trên cơ sở
nhiệm vụ, mục tiêu hoạt động trong năm kế hoạch. Đối với các trường
ĐHCL, dự toán chi có thể được xác định dựa trên cơ sở phân chia các nhóm
mục chi (chi cho con người hay chi thanh toán cho cá nhân; chi nghiệp vụ
chuyên môn; chi cho mua sắm, sửa chữa tài sản; và các khoản chi khác) và
tiến hành tính toán số chi thường xuyên cho từng nhóm mục chi cụ thể dựa
trên nhiệm vụ được giao và mức chi cho từng nhiệm vụ.
Hiện nay, dự toán của các đơn vị sự nghiệp công lập nói chung và các
trường ĐHCL nói riêng được lập ở cả năm đầu thời kỳ ổn định phân loại sự
nghiệp và 2 năm tiếp theo trong thời kỳ ổn định.
- Lập dự toán năm đầu thời kỳ ổn định phân loại đơn vị sự nghiệp:
Đơn vị lập dự toán thu, chi năm kế hoạch căn cứ vào chức năng, nhiệm
vụ được cấp có thẩm quyền giao, nhiệm vụ năm kế hoạch, chế độ chi tiêu tài
chính hiện hành, kết quả hoạt động sự nghiệp và tình hình thu chi tài chính
của năm trước liền kề (có loại trừ các yếu tố đột xuất, không thường xuyên).
Đồng thời, xác định loại đơn vị sự nghiệp theo quy định và số kinh phí đề
nghị NSNN đảm bảo nhằm bảo đảm hoạt động thường xuyên (nếu là đơn vị
sự nghiệp tự đảm bảo một phần chi phí hoạt động).
Đối với dự toán thu: Đơn vị căn cứ vào đối tượng thu, mức thu và tỷ lệ
được để lại chi theo quy định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền lập dự
toán các khoản thu phí, lệ phí; căn cứ vào kế hoạch hoạt động dịch vụ và mức
thu do đơn vị quyết định hoặc theo hợp đồng đơn vị đã ký kết để lập dự toán
thu đối với các khoản thu sự nghiệp.

33. 24
Đối với dự toán chi thường xuyên: Các trường ĐHCL thực hiện lập dự
toán chi tiết cho từng loại nhiệm vụ theo quy định, như: chi thường xuyên
thực hiện chức năng, nhiệm vụ nhà nước giao; chi phục vụ cho công tác thu
phí và lệ phí; chi hoạt động dịch vụ. Việc lập dự toán các khoản chi thường
xuyên phải căn cứ vào nhiệm vụ được giao năm kế hoạch, các chế độ, định
mức, tiêu chuẩn chi ngân sách do Nhà nước quy định, quy chế chi tiêu nội bộ
của đơn vị và phải tính đến kết quả phân tích, đánh giá tình hình thực hiện
nhiệm vụ các năm trước, đặc biệt là năm báo cáo để xây dựng được dự toán
chi phù hợp với thực tiễn của đơn vị.
Đối với dự toán các khoản chi không thường xuyên: đơn vị lập dự toán
của từng nhiệm vụ chi theo quy định
Dự toán thu, chi của đơn vị phải có thuyết minh cơ sở tính toán, chi tiết
theo từng nội dung thu, chi gửi cơ quan quản lý cấp trên trực tiếp để xem xét
tổng hợp gửi Bộ, ngành chủ quản (đối với các trường ĐHCL trực thuộc Bộ,
ngành trung ương), gửi cơ quan chủ quản địa phương (đối với các trường
ĐHCL địa phương) theo quy định của pháp luật.
- Lập dự toán 2 năm tiếp theo trong thời kỳ ổn định:
Đối với dự toán thu, chi hoạt động thường xuyên: Các trường căn cứ vào
quy định của nhà nước để lập dự toán thu, chi hoạt động thường xuyên của
năm kế hoạch. Trong đó: kinh phí NSNN đảm bảo hoạt động thường xuyên
(đối với các trường tự đảm bảo một phần chi phí hoạt động, các trường do
NSNN đảm bảo toàn bộ kinh phí hoạt động) theo mức kinh phí NSNN đảm
bảo hoạt động năm trước liền kề, cộng (+) hoặc trừ (-) kinh phí của nhiệm vụ
tăng hoặc giảm của năm kế hoạch do cơ quan có thẩm quyền quyết định.
Đối với dự toán chi không thường xuyên: đơn vị lập dự toán của từng
nhiệm vụ theo quy định hiện hành.

34. 25
Dự toán thu, chi của các trường gửi cơ quan quản lý cấp trên để xem xét,
tổng hợp gửi Bộ, ngành chủ quản (đối với các trường ĐHCL trực thuộc Bộ,
ngành trung ương), gửi cơ quan chủ quản địa phương (đối với các trường
ĐHCL địa phương) theo quy định.
1.2.4.2. Quản lý việc chấp hành dự toán
Là quá trình vận dụng tổng hợp các biện pháp kinh tế tài chính và hành
chính nhằm biến các chỉ tiêu thu, chi tài chính trong dự toán của đơn vị thành
hiện thực. Các đơn vị căn cứ vào dự toán được giao, triển khai thực hiện, đưa
ra các biện pháp cần thiết để đảm bảo hoàn thành tốt nhiệm vụ thu, chi được
giao; đồng thời có kế hoạch sử dụng kinh phí ngân sách theo đúng mục đích,
chế độ, tiết kiệm và có hiệu quả.
Sau khi được Bộ chủ quản (đối với các trường ĐHCL trực thuộc Bộ,
ngành trung ương), cơ quan chủ quản địa phương (đối với các trường ĐHCL
địa phương) giao dự toán thu, chi hoạt động thường xuyên và dự toán các
khoản chi không thường xuyên, các trường triển khai thực hiện kế hoạch tài
chính của đơn vị mình.
- Thực hiện dự toán thu:
Trong quá trình tổ chức thực hiện dự toán các khoản thu từ hoạt động sự
nghiệp, đặc biệt là các khoản thu học phí, lệ phí, các trường ĐHCL phải đảm
bảo thực hiện thu đúng, thu đủ theo mức thu và đối tượng thu do cơ quan nhà
nước có thẩm quyền quy định.
Các trường ĐHCL căn cứ vào khung mức thu do cơ quan nhà nước có
thẩm quyền quy định, đồng thời căn cứ vào nhu cầu chi phục vụ cho hoạt
động, khả năng đóng góp của xã hội để xác định mức thu cụ thể phù hợp với
từng loại hoạt động, từng đối tượng, nhưng không được vượt quá khung mức
thu do cơ quan có thẩm quyền quy định.

35. 26
Đối với các khoản thu về hàng hoá, dịch vụ do cơ quan nhà nước đặt
hàng thì mức thu được xác định theo đơn giá do cơ quan nhà nước có thẩm
quyền quy định. Trường hợp các sản phẩm chưa được cơ quan nhà nước có
thẩm quyền quy định giá, thì mức thu được xác định trên cơ sở dự toán chi
được cơ quan tài chính cùng cấp chấp thuận thẩm định.
Đối với các hoạt động dịch vụ theo hợp đồng với các tổ chức, cá nhân
trong và ngoài nước, các hoạt động liên doanh, liên kết, đơn vị được quyết
định các khoản thu, mức thu cụ thể theo nguyên tắc đảm bảo bù đắp chi phí
và có tích luỹ.
- Thực hiện dự toán chi:
Đối với các khoản chi thường xuyên được cấp có thẩm quyền giao, đơn
vị được điều chỉnh nội dung chi cho phù hợp với tình hình thực tế của đơn vị;
đồng thời gửi cơ quan cấp trên và Kho bạc nhà nước nơi đơn vị mở tài khoản
giao dịch để theo dõi quản lý, thanh toán và quyết toán.
Trong quá trình chấp hành dự toán chi thường xuyên, các trường ĐHCL
cần căn cứ vào định mức chi của từng chỉ tiêu đã được duyệt trong dự toán;
khả năng nguồn kinh phí có thể dành cho nhu cầu chi thường xuyên trong mỗi
kỳ báo cáo; đồng thời, dựa vào các chính sách, chế độ chi NSNN hiện hành
và quy chế chi tiêu nội bộ của đơn vị.
Cuối năm ngân sách, dự toán chi thường xuyên và các khoản thu sự
nghiệp chưa sử dụng hết đơn vị được chuyển sang năm sau tiếp tục sử dụng.
Đối với các khoản chi không thường xuyên: việc điều chỉnh nội dung
chi, nhóm mục chi; kinh phí cuối năm chưa sử dụng, hoặc sử dụng không hết
thực hiện theo quy định của Luật Ngân sách nhà nước và các văn bản hướng
dẫn hiện hành.
Trong quá trình tổ chức thực hiện kế hoạch tài chính tại đơn vị, để chủ
động sử dụng kinh phí hoạt động thường xuyên được giao đúng mục đích, tiết

36. 27
kiệm và có hiệu quả, các trường ĐHCL thực hiện tự chủ, tự chịu trách nhiệm
về tài chính có trách nhiệm xây dựng quy chế chi tiêu nội bộ làm căn cứ để
cán bộ, viên chức thực hiện và KBNN thực hiện kiểm soát chi. Thủ trưởng
đơn vị sự nghiệp tự đảm bảo chi phí hoạt động và đơn vị sự nghiệp tự đảm
bảo một phần chi phí hoạt động được quyết định mức chi quản lý và chi
nghiệp vụ cao hơn hoặc thấp hơn mức chi do cơ quan nhà nước có thẩm
quyền quy định. Đối với các đơn vị sự nghiệp do NSNN đảm bảo toàn bộ
kinh phí hoạt động, Thủ trưởng đơn vị được quyết định mức chi nhưng không
vượt quá mức chi do cơ quan nhà nước có thẩm quyền quy định.
Bên cạnh đó, có một số tiêu chuẩn, định mức và mức chi đơn vị sự
nghiệp phải thực hiện đúng các quy định của nhà nước như: tiêu chuẩn, định
mức sử dụng xe ô tô; tiêu chuẩn, định mức về nhà làm việc; tiêu chuẩn, định
mức trang bị điện thoại công vụ tại nhà riêng và điện thoại di động; chế độ
công tác phí nước ngoài; chế độ tiếp khách nước ngoài và hội thảo quốc tế ở
Việt Nam; chế độ quản lý, sử dụng kinh phí các chương trình mục tiêu quốc
gia; chế độ sử dụng kinh phí thực hiện nhiệm vụ đột xuất được cấp có thẩm
quyền giao; chế độ chính sách thực hiện tinh giản biên chế (nếu có); chế độ
quản lý, sử dụng vốn đối ứng dự án, vốn viện trợ thuộc nguồn vốn NSNN;
chế độ quản lý, sử dụng vốn đầu tư xây dựng cơ bản, kinh phí mua sắm, sửa
chữa lớn tài sản cố định phục vụ hoạt động sự nghiệp theo dự án được cấp có
thẩm quyền phê duyệt.
Đồng thời, căn cứ vào tính chất công việc, khối lượng sử dụng, tình tình
thực hiện năm trước, thủ trưởng đơn vị quyết định phương thức khoán chi phí
cho từng cá nhân, bộ phận, đơn vị trực thuộc hạch toán phụ thuộc sử dụng.
Phần kinh phí tiết kiệm được đơn vị được xác định chênh lệch thu, chi và
được phân phối, sử dụng theo chế độ quy định.

37. 28
Trong quá trình tổ chức thực hiện các nội dung chi tài chính tại đơn vị,
các trường ĐHCL cần quán triệt các nguyên tắc:
Thứ nhất, nguyên tắc quản lý theo dự toán. Theo đó, mọi nhu cầu chi
thường xuyên dự kiến năm kế hoạch phải xác định trong dự toán. Đơn vị phải
căn cứ vào dự toán kinh phí đã được duyệt để phân bổ và sử dụng các khoản,
mục chi và phải hạch toán theo đúng mục lục NSNN đã quy định. Định kỳ,
theo chế độ quyết toán kinh phí đã quy định, đơn vị khi phân tích, đánh giá
kết quả thực hiện kỳ báo cáo phải lấy dự toán làm căn cứ đối chiếu.
Thứ hai, nguyên tắc tiết kiệm, hiệu quả. Đây là một trong những nguyên
tắc quan trọng hàng đầu của quản lý kinh tế, tài chính. Nguyên tắc này chỉ
được đảm bảo khi đơn vị xây dựng được định mức, tiêu chuẩn chi tiêu phù
hợp với từng đối tượng hay tính chất công việc và có tính thực tiễn; thiết lập
được các hình thức cấp phát đa dạng và lựa chọn hình thức cấp phát phù hợp
cho mỗi đơn vị, mỗi nhóm mục chi; lựa chọn thứ tự ưu tiên cho các loại hoạt
động để sao cho với nguồn lực tài chính có hạn mà vẫn đảm bảo hoàn thành
nhiệm vụ được giao.
Thứ ba, nguyên tắc chi trực tiếp qua KBNN. Thực hiện nguyên tắc này
đơn vị sử dụng NSNN uỷ quyền cho KBNN trích tiền từ tài khoản của mình
để chuyển trả vào tài khoản cho người được hưởng. Để thực hiện nguyên tắc
này, tất cả các khoản chi NSNN phải được kiểm tra, kiểm soát một cách chặt
chẽ trong quá trình cấp phát, thanh toán. Các khoản chi phải có trong dự toán
NSNN được duyệt; đúng tiêu chuẩn, định mức, quy định của quy chế chi tiêu
nội bộ của đơn vị và được thủ trưởng đơn vị sử dụng NSNN chuẩn chi. Mặt
khác, đơn vị sử dụng NSNN phải mởi tài khoản tại KBNN, chịu sự kiểm tra,
kiểm soát của cơ quan Tài chính và KBNN trong quá trình lập dự toán, phân
bổ dự toán, cấp phát, thanh toán, hạch toán và quyết toán NSNN.

38. 29
1.2.4.3. Quyết toán thu chi
Việc lập dự toán, chấp hành dự toán, hạch toán và quyết toán thu - chi
NSNN đối với các trường ĐHCL thực hiện theo quy định của luật NSNN,
luật kế toán, các văn bản hướng dẫn Luật và quy định tại Nghị định
43/2006/NĐ-CP ngày 25/04/2006 của Chính Phủ về việc quy định quyền tự
chủ, tự chịu trách nhiệm về thực hiện nhiệm vụ, tổ chức bộ máy, biên chế và
tài chính đối với đơn vị sự nghiệp công lập; hạch toán, quyết toán thu – chi
theo quy định của mục lục NSNN và chế độ kế toán hành chính sự nghiệp tại
Quyết định số 19/2006/QĐ-BTC ngày 30/03/2006 của Bộ tài chính.
Để đảm bảo cho việc chi tiêu công từ các nguồn lực Nhà nước được thực
hiện một cách có hiệu quả, bên cạnh việc lập dự toán chi tiêu đầy đủ và hợp
lý, tổ chức thực thi dự toán đó một cách nghiêm túc và linh hoạt, cần theo dõi,
giám sát và kiểm tra việc chi tiêu một cách chặt chẽ để đảm bảo đáp ứng các
mục tiêu ngân sách đã đặt ra. Các công cụ để theo dõi giám sát và kiểm tra chi
tiêu cơ bản và có hiệu lực là: kế toán và báo cáo tài chính (hạch toán, quyết
toán thu – chi), kiểm tra tài chính và kiểm toán. Còn hạch toán, quyết toán thu
– chi là một trong các công cụ để theo dõi, giám sát và kiểm tra việc chấp
hành ngân sách Nhà nước, thông qua đó giúp cho việc quản lý tài chính, tiền
vốn của Nhà nước một cách có hiệu quả.
Quyết toán chi NSNN được tiến hành theo quý và theo năm. Đến kỳ
quyết toán các đơn vị phải lập đầy đủ các biểu mẫu quyết toán theo quy định
gửi cho cơ quan chủ quản cấp trên. Các cơ quan chủ quản cấp trên xét duyệt
quyết toán của các đơn vị cấp dưới trực thuộc, tổng hợp số liệu thành báo cáo
quyết toán của toàn nghành gửi cơ quan tài chính đồng cấp thẩm định và tổng
hợp. Sau khi được thẩm định và tổng hợp thì nó trở thành cơ sở để lập báo
cáo quyết toán chi năm đó.

39. 30
Báo cáo quyết toán chi năm được Bộ tài chính lập trình Thủ tướng Chính
phủ xem xét, nếu Thủ tướng nhất trí thì trình Ủy ban kinh tế và ngân sách của
Quốc hội và Quốc hội xét duyệt và phê chuẩn. Số liệu quyết toán được Quốc
hội phê chuẩn là số liệu quyết toán hợp lệ, hợp lý.
1.2.4.4. Thanh tra, kiểm tra công tác quản lý tài chính
Sau mỗi quý, năm ngân sách, đơn vị lập báo cáo kế toán quý, quyết toán
năm gửi cơ quan quản lý cấp trên theo quy định. Quyết toán thu, chi tài chính
là quá trình kiểm tra, tổng hợp số liệu về tình hình chấp hành dự toán trong kỳ
báo cáo và là cơ sở để phân tích, đánh giá kết quả chấp hành dự toán để từ đó
rút ra bài học kinh nghiệm cho các kỳ tiếp theo.
Trong quá trình thực hiện chu trình quản lý ngân sách tại đơn vị, việc
kiểm tra kiểm soát cần được thực hiện một cách thường xuyên, liên tục trong
suốt chu trình ngân sách. Kiểm soát chi của các đơn vị sự nghiệp nói chung và
các trường ĐHCL nói riêng được KBNN thực hiện theo quy định hiện hành.
Nội dung kiểm soát chi đối với các đơn vị sự nghiệp có thu nói chung của
KBNN bao gồm kiểm soát tiền lương, tiền công; kiểm soát thu nhập tăng
thêm; kiểm soát các khoản chi quản lý, chi hoạt động nghiệp vụ; kiểm soát chi
mua sắm tài sản, trang thiết bị, phương tiện, vật tư; các khoản chi phục vụ
công tác thu phí, lệ phí và các khoản chi khác. Việc kiểm soát được thực hiện
theo quy định của nhà nước về kiểm soát chi đối với các đơn vị sự nghiệp
thực hiện tự chủ, tự chịu trách nhiệm về thực hiện nhiệm vụ, tổ chức bộ máy,
biên chế và tài chính; đồng thời dựa trên các chế độ chi tiêu hiện hành do cơ
quan có thẩm quyền ban hành.
Cùng với sự kiểm soát của KBNN, trong quá trình thực hiện quyền tự
chủ, tự chịu trách nhiệm về tài chính, các trường có trách nhiệm tự kiểm tra
tình hình thực hiện các nhiệm vụ thu, chi ngân sách của mình.

40. 31
Đồng thời, các cơ quan chủ quản và cơ quan nhà nước có liên quan thực
hiện việc kiểm tra, thanh tra các hoạt động thu, chi của các trường theo quy định.
Công tác quyết toán, kiểm toán các khoản chi thường xuyên phải đảm
bảo các yêu cầu: Phải lập đầy đủ các loại báo cáo tài chính và gửi kịp thời các
loại báo cáo đó cho các cơ quan có thẩm quyền xét duyệt theo đúng chế độ
quy định; Số liệu trong các báo cáo phải đảm bảo tính chính xác, trung thực.
Nội dung các báo cáo tài chính phải theo đúng các nội dung ghi trong dự toán
được duyệt và theo đúng mục lục NSNN đã quy định; Báo cáo quyết toán
năm của đơn vị dự toán phải có xác nhận của Kho bạc nhà nước đồng cấp;
Thủ trưởng các đơn vị dự toán cấp trên có trách nhiệm kiểm tra và duyệt
quyết toán thu, chi ngân sách của các đơn vị trực thuộc, chịu trách nhiệm theo
dõi các khoản chi thường xuyên của NSNN.
1.2.5. Các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý tài chính tại các trường đại
học công lập
Quản lý tài chính là hoạt động quan trọng không chỉ đối với doanh
nghiệp sản xuất kinh doanh (SXKD) mà cả đối với các trường ĐHCL, là yếu
tố quan trọng quyết định qui mô, chất lượng cũng như uy tín của trường đại
học trong giai đoạn xã hội hóa giáo dục và nâng cao tính tự chủ về tài chính
của các trường ĐHCL hiện nay. Hoạt động QLTC của trường ĐHCL chịu sự
tác động của các nhân tố khách quan và chủ quan như sau:
1.2.5.1. Các nhân tố khách quan
Bản thân hoạt động tài chính rất phức tạp. Đổi mới quản lý tài chính là
một yêu cầu cấp thiết phù hợp với thực tiễn của đất nước. Hoạt động tài chính
vốn đã phức tạp với các văn bản quy phạm pháp luật lại liên quan trực tiếp
đến các nguồn lực quan trọng trong hoạt động của mỗi tổ chức đứng trước
yêu cầu này lại càng phức tạp. Vai trò quản lý Nhà Nước về tài chính trong
nền kinh tế chịu sự chi phối của rất nhiều chủ thể trong xã hội càng làm cho

41. 32
nội hàm về quản lý tài chính phức tạp. Quản lý tài chính trong các trường Đại
học công lập chịu ảnh hưởng bởi các nhân tố khách quan như sau:
- Chính sách, cơ chế tài chính của Nhà nước
Việc triển khai thực hiện Nghị định số 43/2006/NĐ-CP ngày 25/04/2006
của Chính Phủ trong thời gian qua đã tạo điều kiện cho các trường đại học
được chủ động tổ chức hoạt động chuyên môn, gắn việc quản lý, sử dụng
nguồn lực tài chính với chất lượng và hiệu quả hoạt động. Theo đó, các
trường đại học đã thực hiện việc kiểm soát chi tiêu nội bộ, phát huy tính dân
chủ, chủ động, sáng tạo của lãnh đạo và cán bộ, giảng viên trong nhà trường ;
nâng cao kỹ năng quản lý, thực hiện nhiệm vụ chuyên môn; từng bước giảm
dần sự can thiệp trực tiếp của cơ quan chủ quản và cơ quan tài chính đối với
hoạt động của đơn vị. Tạo điều kiện phát huy các nguồn lực của đơn vị để
cung cấp dịch vụ với chất lượng cao cho xã hội, trên cơ sở đó tạo nguồn chi
trả tiền lương và thu nhập tăng thêm cho người lao động.
Bên cạnh việc tác động tích cực như trên, với bối cảnh hiện nay, cơ chế
quản lý tài chính theo Nghị định số 43/2006/NĐ-CP ngày 25/04/2006 của
Chính phủ vẫn còn 3 yếu tố bất cập cơ bản ảnh hưởng đến quá trình thực hiện
như sau:
Thứ nhất, yếu tố liên quan đến giao quyền tự chủ về tài chính như:
Việc hỗ trợ từ NSNN đối với cơ sở giáo dục ĐHCL vẫn mang tính
bìnhquân theo khả năng của NSNN nên không tạo động lực cạnh tranh nâng
cao chất lượng đào tạo giữa các trường ĐHCL và chưa giải quyết tối đa tình
trạng khó khăn về đào tạo, tài chính… của một số trường đại học đào tạo các
chuyên ngành cơ bản, khó tuyển sinh trong những năm gần đây.
Nội dung phân bổ NSNN chủ yếu dựa vào yếu tố “đầu vào” nên chưa
gắn kết giữa kết quả sử dụng nguồn lực NSNN với kết quả, hiệu quả thực hiện
nhiệm vụ. Theo đó đã không khuyến khích tính năng động, sáng tạo của các

42. 33
ĐHCL trong việc huy động thêm nguồn lực xã hội; vẫn còn tình trạng trông
chờ vào sự bao cấp của NSNN.
Chế độ học phí đối với các trường ĐHCL chậm được đổi mới, chưa có
sự phân tầng về mức thu theo nhóm các khối trường, chưa phù hợp với mặt
bằng giá cả và việc điều chỉnh chính sách cải cách tiền lương trong những
năm qua. Điều này đã làm hạn chế quyền tự chủ của các trường trong việc
quản lý và sử dụng các nguồn lực tài chính. Các cơ sở giáo dục ĐHCL không
có đủ nguồn lực tài chính cần thiết để bù đắp chi phí đào tạo, đảm bảo chất
lượng đào tạo và tái đầu tư phát triển, nâng cao chất lượng đào tạo, nên phần
lớn các cơ sở đào tạo công lập đều không đáp ứng đủ tiêu chí về cơ sở vật
chất đảm bảo chất lượng. Do bị khống chế về trần học phí, không được phép
tự định giá học phí cao hơn mức trần của Nhà Nước (trong khi đó mức trần
học phí lại rất thấp) nên để có thêm nguồn thu, các cơ sở ĐHCL buộc phải
tang số lượng và quy mô học sinh đào tạo, mở rộng các loại hình đào tạo
không chính quy, liên kết đào tạo, nhưng việc mở rộng quy mô đào tạo không
tương xứng với năng lực đào tạo của nhà trường (về giáo viên, cơ sở vật chất,
thư viện, phòng thí nghiệm …). Mặt khác, việc tăng nguồn thu dựa vào tăng
các chỉ tiêu cũng bị khống chế bởi các cơ quan chủ quản vì vậy càng làm cho
vấn đề tăng nguồn thu thông qua tăng học phí khó khăn hơn.
- Về thu nhập của người lao động: Do chưa có các văn bản quy định tiêu
chí cụ thể để đánh giá mức độ hoàn thiện nhiệm vụ và đánh giá hiệu quả công
việc của đơn vị khi được giao quyền tự chủ, vì vậy việc xây dựng quy chế chi
tiêu nội bộ chưa phát huy tác dụng, phân phối thu nhập còn mang tính bình
quân, chưa gắn với hiệu quả và chất lượng công việc. Mức thu nhập của
người lao động ở các trường ĐH có nguồn thu lớn cao hơn rất nhiều lần so
với các cơ sở không có nguồn thu hoặc nguồn thu hạn hẹp, từ đó tạo sự bất
hợp lý về thu nhập giữa những người lao động trong ngành giáo dục.

43. 34
Thứ hai, yếu tố liên quan đến chế độ tự chủ về tổ chức bộ máy và biên chế.
Mặc dù đã có Thông tư liên tịch 07/2009/TTLT-BGDĐT-BNV ngày
15/04/2009 của Liên Bộ GD và ĐT, Bộ Nội Vụ hướng dẫn cụ thể về việc trao
quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm về thực hiện tổ chức và biên chế cho các
đơn vị sự nghiệp công lập, nhưng trên thực tế một số cơ sở giáo dục đào tạo
chưa được tự chủ đầy đủ trong việc tuyển chọn nhân sự, tổ chức bộ máy.
Thứ ba, yếu tố liên quan đến quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm trong
thực hiện nhiệm vụ: Đến nay văn bản hướng dẫn vẫn còn chưa đầy đủ, chưa
hệ thống.
Như vậy, cơ chế QLTC của Nhà nước tạo môi trường pháp lý cho việc
tạo lập và sử dụng các nguồn lực tài chính nhằm đáp ứng yêu cầu hoạt động
của đơn vị. Cơ chế này sẽ vạch ra khung pháp lý về mô hình QLTC của các
trường ĐHCL, từ việc xây dựng các tiêu chuẩn, định mức, các qui định về lập
dự toán, điều chỉnh dự toán, cấp phát kinh phí, kiểm tra, kiểm soát, …nhằm
phát huy tối đa hiệu quả quản lý gắn với tinh thần tự chủ, tự chịu trách nhiệm
của đơn vị. Do đó, nếu cơ chế tài chính phù hợp sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho
hoạt động QLTC, đảm bảo phát huy tối đa hiệu quả, giúp cho trường ĐHCL
thực hiện tốt nhiệm vụ chuyên môn được giao. Ngược lại, nếu cơ chế này
không phù hợp sẽ trói buộc, cản trở đến hoạt động QLTC, ảnh hưởng xấu đến
kết quả hoạt động đào tạo, NCKH của đơn vị.
- Quy mô của trường ĐHCL
Thực hiện cơ chế QLTC đối với đơn vị sự nghiệp công lập, trên cơ sở
quy mô của mỗi trường sẽ điều chỉnh các quan hệ tài chính khác nhau, như
việc xác định các hình thức huy động nguồn tài chính cho giáo dục – đào tạo
hay việc phân phối chênh lệch thu – chi hàng năm của trường thế nào.
Với các trường đại học quy mô lớn, nguồn kinh phí nhiều, sẽ dễ dàng tiết
kiệm các khoản chi phí để đầu tư trang thiết bị, phòng học, đào tạo cán bộ

44. 35
giáo viên… nhằm nâng cao chất lượng đào tạo. Mặt khác, sẽ thuận lợi trong
việc điều tiết các nguồn thu hợp lý nhằm hỗ trợ cho cán bộ, viên chức có thêm
thu nhập cải thiện đời sống và làm việc cho tốt hơn.
Ngược lại, với quy mô nhỏ, các trường đại học sẽ gặp khó khăn trong
việc đa dạng hóa các hình thức huy động và sử dụng có hiệu quả các nguồn
tài chính để hiện đại hóa cơ sở vật chất và triển khai các nhiệm vụ trọng tâm.
1.2.5.2. Các nhân tố chủ quan
Quản lý tài chính trong các trường Đại học công lập bên cạnh sự ảnh
hưởng do các nhân tố khách quan còn do các nhân tố chủ quan tác động, đó là:
- Trình độ, năng lực của cán bộ quản lý tài chính của các trường đại
học công lập
Trình độ cán bộ quản lý là nhân tố có ảnh hưởng trực tiếp đến tính kịp
thời, chính xác của các quyết định quản lý nói chung và QLTC nói riêng. Nếu
đội ngũ cán bộ QLTC có năng lực và trình độ chuyên môn nghiệp vụ chuyên
sâu, có kinh nghiệm sẽ đưa hoạt động QLTC của đơn vị ngày càng đi vào nề
nếp, góp phần cho hoạt động của đơn vị ngày càng hiệu quả. Ngược lại, đội
ngũ cán bộ quản lý thiếu kinh nghiệm, hạn chế về chuyên môn sẽ dẫn đến
hoạt động QLTC lỏng lẻo, dễ thất thoát, lãng phí, đồng thời hoạt động QLTC
sẽ không được chuẩn hóa phù hợp với vai trò và vị trí của đơn vị. Đó là:
- Tổ chức bộ máy làm công tác QLTC trong các trường công lập: tổ chức
công tác quản lý tài chính tương đối chặt chẽ, đa số đã ứng dụng công nghệ
thông tin để nâng cao chất lượng công tác quản lý tài chính, tuy nhiên nhiều
nơi tổ chức bộ máy còn lỏng lẻo, mang tính hình thức nên chưa phát huy được
hiệu quả của công tác này.
- Con người làm công tác quản lý tài chính: Phần đông cán bộ tài chính
chăm lo rèn luyện đạo đức, tác phong, giữ vững phẩm chất, liêm khiết, gương
mẫu. Phẩm chất cán bộ tài chính thể hiện rõ qua sự tận tụy, không kể ngày

45. 36
đêm, bám sát nguồn lực sao cho thu đúng, thu đủ, chi kịp thời, đúng mục
đích, có hiệu quả. Tuy nhiên, vẫn còn một số bộ phận nhỏ cán bộ làm công
tác quản lý tài chính trình độ còn hạn chế về mặt chuyên môn và có sự xói
mòn về nhân cách, bị lu mờ trước sự cám dỗ của các lợi ích kinh tế và sức
mạnh của quyền lực.
- Hệ thống kiểm tra, kiểm soát nội bộ trong các trường đại học công lập
Hệ thống kiểm tra, kiểm soát nội bộ là các quy định, các thủ tục kiểm
soát do đơn vị xây dựng và áp dụng nhằm đảm bảo việc tuân thủ pháp luật và
các quy định để kiểm tra, kiểm soát, ngăn ngừa, phát hiện sai sót nhằm quản
lý và sử dụng các nguồn tài chính của nhà trường một cách có hiệu quả. Đơn
vị có hệ thống kiểm soát nội bộ chặt chẽ, hữu hiệu sẽ giúp cho công tác quản
lý tài chính sẽ được thuận lợi, chặt chẽ, giúp đơn vị chấn chỉnh và kịp thời
phát hiện sai sót, ngăn chặn hành vi gian lận trong công tác quản lý tại đơn vị.
1.3. Kinh nghiệm quản lý tài chính giáo dục đại học trên thế giới và bài
học kinh nghiệm trong quản lý tài chính đối với trƣờng Đại học công lập
tại Việt Nam
Tại các nước có nền kinh tế phát triển cao nhất thế giới, giáo dục đào tạo
gần như được Nhà nước bao cấp hoàn toàn qua ngân sách nhà nước. Bởi chỉ
có Nhà nước mới có thẩm quyền, uy tín, tài lực đảm đương tính công bằng
dân chủ của quốc sách giáo dục: ai cũng có thể đi học, đạt trình độ nếu có
năng khiếu. Ví dụ ở Bỉ, ngân sách nhà nước cấp 75%, phần thu học phí từ
sinh viên chỉ chiếm 4%, phần còn lại là từ hợp đồng dịch vụ, dự án nghiên
cứu công nghệ… Ở Mỹ, nguồn thu lớn của các trường đại học công lập là tài
trợ lấy từ nguồn thuế của bang chiếm 25% đến 40%, nguồn thu học phí của
sinh viên chiếm khoảng 20%, thu từ hoạt động dịch vụ chiếm hơn 20%, và
còn lại từ nguồn khác. Ở Đức, ngân sách nhà nước cấp gần như toàn bộ kinh
phí cho các trường đại học công lập hoạt động, sinh viên theo học không phải

46. 37
đóng học phí. Tại nước Nga, chủ trương quan trọng là tăng cường đồng thời
nguồn ngân sách nhà nước (nguồn chủ yếu) kết hợp với huy động, thu hút
nguồn đóng góp bổ sung thường xuyên ngoài ngân sách về tài chính – vật tư
của xã hội, gia đình, cộng đồng địa phương, xí nghiệp.
1.3.1. Kinh nghiệm quản lý tài chínhgiáo dục đại học trên thế giới
1.3.1.1. Kinh nghiệm của Mỹ
Từ đầu những năm 80 của thế kỷ trước trở lại đây, Mỹ rất chú trọng đầu
tư cho giáo dục, nhất là giáo dục đại học. Theo đó, ngân sách đầu tư cho giáo
dục của Mỹ rất cao: năm 1985 khoảng 300 tỷ USD, năm 1989 là 353 tỷ USD,
đến năm 1999 đạt 653 tỷ USD, kéo theo đó là sự gia tăng về số lượng tuyệt
đối chi ngân sách cho giáo dục đại học. Hiện nay tỷ lệ đầu tư cho giáo dục đại
học của Mỹ chiếm 7% GDP, toàn bộ chi tiêu cho giáo dục đào tạo hàng năm
xấp xỉ 1. 000 tỷ USD, trong đó giáo dục đại học chiếm khoảng hơn 700 tỷ.
Nguồn thu lớn của các trường ĐHCL ở Mỹ chủ yếu từ NSNN chiếm khoảng
51%, từ nguồn thu học phí của sinh viên chiếm khoảng 18%, thu từ đóng góp
cộng đồng và thu khác của trường chiếm khoảng 31%.
Thu học phí của sinh viên được xem là một giải pháp chủ yếu nhằm chia
sẻ chi phí giáo dục đại học. Học phí đại học được tính toán sao cho có thể bù
đắp đáng kể các chi phí hoạt động của nhà trường và các chi phí do lạm phát
gây ra. Vì vậy, mức học phí ở các trường đại học luôn thay đổi theo xu hướng
tăng lên.
Ở Mỹ hiện có khoảng 3.900 trường đại học, trong đó, có khoảng trên
1.800 trường tư do những người không có chuyên môn về học thuật điều hành
và trên 1.800 trường công lập. Hệ thống các trường tư thục có tiêu chuẩn cao
chủ yếu tuyển chọn sinh viên thuộc tầng lớp thượng lưu trong xã hội, đồng
thời, cũng có loại trường dành cho sinh viên nghèo. Có một số trường đại học
tư thục nổi tiếng đã đào tạo ra nhiều nhân tài kiệt xuất cho nước Mỹ và thế

47. 38
giới như Harvard, Yale, Columbia, Stanford. Tuy nhiên, ở các trường này,
sinh viên phải đóng kinh phí mỗi năm cũng rất cao (khoảng 20.000 USD/năm
trở lên).
Việc đào tạo nguồn nhân lực có trình độ cao được các công ty Mỹ rất
chú trọng. Mỗi năm, các công ty ở Mỹ đóng góp khoảng trên 150 tỉ USD cho
giáo dục đại học. Các trường đại học Mỹ chịu tác động sâu sắc của thị trường
và có mối quan hệ đa dạng với thị trường thông qua các doanh nghiệp. Họ
nhận được sự đầu tư dồi dào của các doanh nghiệp qua cạnh tranh các hợp
đồng nghiên cứu khoa học, dịch vụ tư vấn, đào tạo nhân lực chất lượng cao.
1.3.1.2. Kinh nghiệm của Trung Quốc
Ngân sách nhà nước là thành phần chính trong các nguồn vốn cho giáo
dục đại học ở Trung Quốc, điều đó được ghi rõ trong Điều 60, Luật giáo dục
đại học của nước này. Từ năm 1994, thực hiện yêu cầu “3 tăng trưởng”, có
nghĩa là “mức tăng ngân sách nhà nước cho giáo dục phải cao hơn mức tăng
thu nhập ngân sách thường xuyên để từng bước tăng chi phí giáo dục tính bình
quân theo đầu học sinh, bảo đảm tăng lương giáo viên và tăng chi phí dung
chung tính theo đầu học sinh”, từ đó đến nay, ngân sách đầu tư cho giáo dục
của Trung Quốc không ngừng tăng lên. Tuy nhiên, sức ép về nhu cầu mở rộng
quy mô nâng cao chất lượng giáo dục đại học cộng với nhu cầu đầu tư cho các
lĩnh vực khác đã buộc Chính phủ Trung Quốc phải giảm tỷ lệ đầu tư từ ngân
sách nhà nước cho giáo dục đại học và chỉ tăng lượng đầu tư tuyệt đối. Hiện
nay, mức chi cho giáo dục của Trung Quốc chiếm khoảng 3, 28 % GDP.
Trung Quốc, trước năm 1989, Nhà nước bao cấp hoàn toàn kinh phí cho
giáo dục đại học. Từ năm 1989 trở lại đây, Chính phủ nước này đã thực hiện
chế độ thu học phí đối với giáo dục đại học trong các trường công lập, ngay
cả sinh viên được học bổng theo kế hoạch tuyển sinh của Nhà nước cũng phải
đóng học phí từ 100 đến 300 CNY/ năm học. Năm 1995, Trung Quốc chính