1. Njohja e përgjithshme e PC-së:
PC-ja është e përbërë nga HARDWERI-pjesët (HARD-Fortë) dhe SOFTWERI-programet (SOFT-
Butë)(sikurse edhe njeri nga TRUPI dhe SHPIRTI)
[redakto]HARDWERI (Trupi)
Paraqet pjesët e forta të kompjuterit që mund ti shohim me sy dhe mund ti prekim me dorë dhe i ndajmë
në: Pjesë hardwerike të mbrendshme dhe pjesë hardwerike të jashtme
[redakto]Pjesët hardweike të mbrendshme janë:
ROM (Read Only Memory) - Memoria vetëm për lexim e cila nuk fshihet asnjëherë por ngel ashtu si e ka
dhënë prodhuesi.
RAM (Random access memory) - Memoria per lexim dhe shkrim e cila aktivizohet me kyqjen e
kompjuterit dhe është aktive deri sa është aktiv edhe kompjuteri, me çkyqjen e kompjuterit kjo memori
fshihet, ndërsa kapaciteti i saj mamtet me MB (standarde e tanishme është 256 MB).
HDD (Hard Disku) - Hard disku është njësi hardwerike ku ruhen të dhënat, programet, shenimet e
ndryshme etj, thjeshtë paraqet një magazinë të madhe, kapacitete e HDD maten me GB (standardi i
tanishëm është 40-80 GB).
Procesori - Është pjesa kryesore ku bëhet përpunimi i informatave hyrëse-dalëse dhe ai përcakton
kompjuterin se me çfarë kompjuteri kemi të bëjmë, kemi disa lloje procesorësh si p.sh AMD.Cirix,
Pentium etj. (Standardi i tanishëm është Intel - PENTIUM IV).
Kartela grafike - përcakton pamjen në ekran, kemi disa lloje, kapacteti i matet me MB.
Kartela e zërit – Përcakton zërin në kompjuter.
...dhe pjesë tjera , që gjenden në brendi si Pllakëza amzë etj.
[redakto]Pjesë të jashtme hardwerike janë:
Tastatura – E cila përpos si pjesë hardwerike mund të përcaktohet edhe si njesi hyrëse nga ku i japim të
dhënat dhe komandat e caktuara ,
Ekrani - I cili gjithashtu mund të përcaktohet edhe si pjesë dalëse hardwerike ku i shohim të dhënat e
caktuara ,
FDD - flopi disku ose disketa , ketu mund te bejme incizimin e shenimeve te caktuara dhe ti marim me
vete , kapaciteti standard i disketes eshte 1.44 MB .
Miu – I cili zavendeson tastaturën në shume raste dhe lehtëson punën me kompjuter .
Printeri – Njesi e jashtme ku i shohim të dhenatdhe rezultatet e caktuara nga puna e jonë me PC-në.
Skaneri,CD ROM-i ,CD-RW,Kamera etj.
[redakto]SOFTWERI (Shpirti)
Nga vetë fjala SOFT shihet se kemi të bëjmë më diçka të butë dhe të pa prekshme por të dukshme e që
si ngjajsi kemi marrë Shpirtin e njeriut , Thjesht SOftweri paraqet programet e komjuterit , edhe pse nuk

2. ka ndonje ndarje karakteristike të softwerit ne do te bëjmë nje ndarje logjike që të kuptojmë me mire
programet e caktuara , si psh .
1.Sistemet Operative (DOS,WINDOWS,UNIX,LINUX) 2.Paqet programet (MS OFFICE etj) 3.Programet
aplikative (Programe private ) 4.Programe të internetit (Internet explorer , Netskape etj) 5.Programet tjera
[redakto]Kompjuteri
Kompjuteri është një pajisje elektronike, më e përparuara në botë. Atë e përdorin të gjithë njerëzit e
botës. Në fillim kur u krijua, ai ishte më i madh se një dhomë. Pastaj shkencëtarët studiuan shumë dhe
zbuluan kompjuterë më të vegjël. Tani në kohën tonë kompjuterët janë shumë të vegjël, saqë mund t'i
mbajmë edhe në xhep. Atë e përdorim shumë shpesh. Ai ka shumë të mira nëse dimë t'a përdorim, por
është shumë i keq nëse e përdorim për të keq. Nëse kemi internetin atëherë duhet t'a ruajmë kompjuterin
duke pasur anti virusin sepse mund të hynë shumë virusa. Disa njerëz që dinë t'a përdorin shumë mirë
kompjuterin i bëjnë virusat. Prandaj duhet të ruhemi sa më shumë nga këta njerëz.
Kompjuteri eshte nje pajisje elektronike , e afte te perserite ne menyre automatike vargje
teper te gjata veprimesh (nga me te nderlikuarat) per informacione nga me te
shumellojshmet , sipas planifikimit (programimit) qe i eshte bere paraprakisht nga njeriu.
Nese ne veshtrimin e pare kompjuteri duket si nje ``kuti mekanike``e lidhur me nje
monitor dhe nje tastiere , teknikisht ai eshte i perbere nga dy pjese kryesore:
-Sistemi elektronik , me te gjithe perberesit e tij fizike dhe qe ne gjuhen e perditshme
emertohet harduer (hardware)
-Programet , instruksionet dhe komandat , te cilat drejtojne punen e komjuterit per
zgjidhjen e detyrave te ndryshme dhe qe ne gjuhen e perditeshme ermetohen softuer
(software).
Por kjo makine e persosur vihet ne shfrytezimim nga njerezit te cilet formojne elementin
kryesore te dipolot njeri-kompjuter.Ky element zakonisht emertohet Laifuer )liveware , life
jete).
Per shfrytezimin dhe mirembajtjen e sistemeve kompjuterike , programautoret dhe
operatoret duhet te jene specialiste dhe te keni kualifikim te larte , sipas detyres.Por
kompjuteret personal (pc) dhe sistemet e programeve , me te cilet ata sot jane pajisur ,
krijojne mundesi qe edhe njerez te zakonshem te punojne me lehtesi per zgjudhjen e
detyrave te thjeshta , per shfrytezimin e internetit etj.
Madje , edhe femijet kane lodrat e tyre ne kompjuter dhe kane mundesi te zgjidhin detyra
sipas moshes dhe nivelit shkollor.E gjithe kjo behet e mundur saje te programeve
kompleksete hartuara nga konstruktoret , qe lehtesojne komunikimin ndermjet njeriut dhe
makines .
Hardware eshte i perbere nga disa pjese kryesore :
1.Njesia qendrore perpunuese , qe zakonisht duhet edhe procesori qendror (perpunuesi
qendror) , kryen te gjitha veprimet matematike dhe logjike , sipas instruksioneve dhe
komandave qe jane dhene.Ne njesine qendrore perpunuese ruhet perkohesisht edhe te

3. dhenat e perpunuara.
Njesia qendrore perpunuese perbehet nga :
a)Nyja aritmetiko-logjike , qe kryen veprimet matematike dhe logjike me te dhenat e
futura ne kompjuter.
b)Nyja komanduese , qe lp,amdpm ve[ro,et e te gjithave njesive te kompjuterit.
c)Kujtesa e punes , ne te cilen ruhen perkohesisht te dhenat qe jane perpunuar nga njesia
aritmetiko-logjike.Kjo kujtese ne gjuhen teknike emertohet Ram (Random access memory -
Kujtese me hyrje te rastit)
Ram mund te krahasohet me nje dollap te ndare ne kuti te vogla , ku secila nga keto kuti
permban nje shenje (karakter) qe mund te jete numer , shkronje shenje veprimeve
matematike , shenje pikesime etj. Nje nga keto ``kuti`` eshte nje bajt (byte)
Te tri keto nyja komunikojne me njera-tjetren duke forumuar nje njesi te madhe te vetme ,
si edhe me njesita e tjera te kompjuterit.
Keshtu ne njesine qendrore ndodhet trupi i nje kompjuteri i perbere nga nyjra artmetiko-
logjike dhe nyja komanduese , i cili quhet edhe njesi qendrore perpunuese (central
procesing Unit , CPU).Kjo njesi lexon dhe zbaton instruksionet e programeve , kryen
llogaritje matematike dhe ben veprime logjike , duke marre edhe vendimet perkatese.Ajo
kontrollon edhe perfundimet e veprimeve te kryera.Kjo njesi i dergon ne kujtese
informacionet e perpunuara.
Elementi kryesore i CPU-se eshte perpunuesi (procesori). Ne kompjutere personal , ky
element quhet mikroprocesor.
Mikroprocesorei eshte nje qart i integruar i perbere nga transistore dhe element te tjera
elektronike te mentuara sipas nje skeme te caktuar.
Ne mikroprocesoret e kompjuterave te prodhuar ne fundin e 70 ishin te muntuar 29 000
transistore kurse ne mikroprocesoret e kompjuterave te prodhuar te 95 jane montuar 5 500
000 transistore dhe gjithcka ne nje siperfaqe disa centimtrasl katrore.
Tipi i njesise qendrore perpunuese percakton kapacitetin perpunues te kompjuterit dhe
shpejtesine me te cilen ai kryen veprimet.
Mikroprocesoret klasifikohen nga sasia e informacionit elementar qe perpunoi njeheresh me
nje veprim te vetem si dhe nga shpejtesia me te cilen kryehen keto veprime.
Sot prodhohen mikroprocesore dhe procesore qe kryejne disa dhjetra milion instruksione ne
sekonde.
Jane ndertuar mikroprocesore 8 , 16 , 32 dhe 64 byte.Mikroprocesoret 8 bite mund te beje
veprime informacione , qe shprehen ne 8 byte kurse mikroprocesorei 16 byte kryen veprime
me informacione qe shprehen ne 16 byte(psh numra nga 1 deri ne 65 536) . Pra
mikroprocesoret 8 byte duhet te beje disa veprime per te kryer punen qe mikroprocesori 16
byte kryen me nje veprim te vetem.
Mikroprocesoret 32 dhe 64 byte jane shume e shume me te fuqishem se microprocesoret qe
permendem.
Shpejtesia me te cilin kompjuteri kryen veprimet , percaktohet nga frekuenca e impulseve
elektronike , qe qarkullojne neper procesore , i cili quhet ndryshe edhe frekuenca e
punes dhe matet me MegaHerc (MHz)
__________________

4. Pajisje hyrese : jane elemente lidhese nermejet komljuterit dhe njeriut.Ato sherbejne per
futjen ne njesine qendrore te te dhenave qe do te perpunohen , instruksioneve dhe
komandave te ndryshme.
Si pajisje hyrese sherben tastiera dhe ne shumicen e rasteve edhe `miu` (mouse).Edhe
disa lloje pajisjesh te tjera si psh , disketa magnetike , disku optik peroren ne futjen e
informacioneve ne kupjuter.
Tastiera : ka pamje te ngashme me pjesen e perparme te makines se shkrimit.Duke
shtypur tastet , futen ne njesine qendrore te dhenat dhe komandat , te cilat shfaqen ne
ekran.Kjo krijon mundesine qe te dhenat te kontrollohen perpara se te kalohen ne kujtesen
e kompjuterit.
Ekrani sherben per per afishimin e te dhenave ose komandave si edhe te perfundimeve te
perpunimit.Ne kete menyre ekrani sherben per realizimin e dialogut kompjuter-
njeri.Afishimet mund te jene shifrore ose grafike/
Pajisja e vogel , i ashtuquajturi ``miu`` , ndihmon ne lehtesimin e komunikimit ndermjet
njeriut dhe makines.
Krahas pajisjeve te mesiperme standarte , sot perdoren edhe pajisje te tjera hyrese te
informacionit.
Gjithnje e me shume po perdoret ``skaneri`` i cili kap vizatimet , fotografi e dokumente te
tjera dhe i regjistron ne kompjuter per perpunim te metejshem.Ne ngjashmeri me
fotokopjuesin , skaneri ne vend qe te riprodhoje dokumentin , e shnderron ne informacion
ne trajte binare , e cila regjistrohet ne kompjuter.
Ne disa lloje kompjuteresh , si psh ne kompjuteret qe perdoren ne arkat e dyqanave
perdoren lexuesit optike , te cilet lexojne kodet e mallrave te shtypura etiketat.
Kompjuteri regjistron automatikisht cmimet dhe llogarit shumen qe duhet te paguhet.
Lexuesit optike perdoren edhe ne kompjuterat qe sherbejne per leximin e dokumenteve te
shifruara etj.Keto pajisje punojne mbi bazen e intesitetit te drites se pasqyruar nga objekti
qe lexohet , kur te bie rrezja lazer.
Pajisjet e daljes : sherbejne oer te paraqitjen e perfundimeve te perftuara si dhe per te
treguar ecurine e perdorur ne perpunimin e te dhenave.
Krahas ekranit ne pajisjet e daljes eshte edhe makina e shtypit (printeri) , e cila kryen
shtypjen ne leter te informacionee.
Makina e shtypit mund te jete mekanike , por edhe e modernizuar qe e hedh drejtperdrejt
bojen mbi leter.Ky proces mund te behet duke e shperndare bojen me pika te vogla ose
duke e shperndara me ndihmen e rrezeve lazer.(printer lazer)
Nese para disa vitesh printeret kufizoheshin vetem ne shtypjen e shkronjave , shifrave ose
vizatimeve , sot teknologjia eshte persosur ne ate shkalle qe nepermjet printereve
perftohen fotografi te cilesise se larte.
Nje lloje i vecante printeri eshte edhe ``vizatuesi`` (plotter) qe perdoret per realizimin e

5. vizatimeve tekniko-inxhinierike me siperfaqe te medha.
Per daljen e informacioneve nga kompjuteri perdoren edhe disa lloje kujtesave te hasgtne si
; disketa magnetike , disku optik CD etj.
Por nese informacionet qe dalin nga shpypja ne printer jane te lexueshme nga neria ,
disketat etj perdoren per te kaluar informacionet nga nje kompjuter ne tjetrin.
Kujtesat e jashtme : pajisje , ne te cilat ruhen per nje kohe te gjate informacionet si edhe
sistemet e programeve.
Zakonisht , kujtesat e jashtme perbehen nga disqe magnetike ose optike si dhe nga shiritat
magnetike.
Disketat : jane diskqe plastike te perkulshme (floppy disc) , te veshura me ``boje``
magnetike (si shiritat e magnetofonit) , ku informaconet ``shkruhen ne forme rrethore (si
te pllakat e magnetofonit) ne menyre magnetike ashtu si regjistrohet zeri te magnetofoni.
Disqet : , ndryshe nga disketat jane prodhur me material te forte te paperkulshem dhe
prandaj quhen edhe ``disqe te ngurta`` (Hard Disk). Per tu mbrojtur nga pluhuri disqet e
ngurta mbyllen hermetikisht dhe montohen ne brendesi te njesise qendrore.
Keto cilesi kane lejuar teknologhine te prodhoje disqe te ngurta me kapacitete me te medha
se disketat qe jane te ``hapura `` dhe te ``levizshme``.
Disqet optike (CD) : jane te ngjashme me disketat , por shkrimi edhe leximi ne to behet
me rreze lazer (si edhe ne cs muzikore)
Pershkrimi :
Disketat kane kapacitet mbajtates te informacionit te vogel qe arrin ne 1400 000 shkronja
(1.1 MB).Disqet e ngurta kane kapacitete qe arrjne deri ne disa miliarda shkronja (disa giga
byte GB ) jane shume me te shpejta dhe me te qendrueshme .Keto cilesi e bejne diskun e
ngurte ``berthamen`` e kujteses se jashtme te nje kompjuteri.
Nje CD mund te mbaje deri ne 650 000 000 shkronja (650 MB) dhe shpejtesia me cilen ai
mund te punojne eshte shume me e vogel nga shpejtesia e disqeve te ngurta.
Por , shkrimi optik ne nje Cd eshte shume me i qendrueshem se shkrimi i magnetik prandaj
sot CD perdoren gjithnje e me shume , duke zevendesuar disktetat e vogla te brishta.

6. Punim Seminarik Projektimi i Sistemeve Informative —
Presentation Transcript
1. UNIVERSITETI AAB-RIINVEST Drejtimi:
Menaxhment dhe Informatik PUNIM
SEMINARIK Lënda: “Projektimi i Sistemeve
Informative” Tema: Kompjuteri, Paisjet hyrëse
dhe dalëse Profesori i lëndes: Vehbi
RAMAJ,phd-candidat ______ Studenti: Veton
SOPJANI _______
2. Hyrje Kompjuteri personal përbëhet nga disa
komponente themelore. Ato nuk shihen nga
jasht dhe karakteristikat e tyre nuk janë të
dukshme. Porë në mënyrë laike tek KP.
standard mund të dallojmë katër tërësi: njësia
sistemore (shtëpiza ) , monitori , tastatura dhe
miu . Modeli i KP. bashkëkohor është mjaft i
ngjajshëm me modelin logjik të kompjuterit që e
ka dhënë Xhon von Nojman (Neumann).
3. Karakteristikat e sistemit kompjuterik Paisjet
hyrëse/dalëse Sistemi kompjuterik perbehet nga
keto elemente teknike dhe fizike. Hardveri
kompjuterik Softueri kompjuterik Bazat e te
dhenave Paisjet Hyrese dhe dalese te
kompjuterit Personeli punues
4. Hardwerët -konsistojnë në pajisje
kompjuterike që përdoren për të kryer veprimin
e hyrjes së informacionit, përpunimit të
informacionit dhe daljes së informacionit të
perpunuar. Softveri - kompjuterik qe perfshine
programet dhe instruksionet per udheheqje me
vete sistemin kompjuterik dhe kryerje te
aplikacioneve te ndryshme.

7. 5. Bazat e te dhenave ose depot e informacioneve
ne mediumin kompjuterik ( ne disk apo ne shirit
magnetik ), te cilave kompjuteri mund t’u qaset
drejteperdrejt, ose ne mediumin off-line (
mikrofilmi ose letra e shtypur per perdorim
manuel ) Procedurat, ku perfshihen doracaket
ose instruksionet per perdorim te sistemit dhe te
aplikacioneve te tij, Personeli punues, (
operatoret kompjuterik, programeret dhe
analitiket e sistemit )
6. Pjesët hyrëse , shërbejnë për hyrje të të
dhënave në kompjuter. Pjesët dalëse, shërbejnë
për prezantimin e të dhënave dalëse, gjegjësisht
për prezantimin e operacioneve të kryera.
Memoria e jashtme, shërben për ruajtje
afatgjate të të dhënave ose të programeve
operative.
7. Shtëpiza Shtëpiza është një kuti alumini në të
cilën janë vendosur komponente të tjera. Përveç
rolit mbrojtës që ka shtëpiza në të ndodhen edhe
sistemi për furnizim me energji elektrike dhe
transformimi i saj ne formë të përshtatshme.
Varësisht nga qëllimi i kompjuterit ekzistojnë
disa lloje të shtëpizave: Shtepiza të shtrime,
shtepiza vertikale, shtëpiza kullë etj.
8. Disa lloje të shtëpizave
9. MOTHER BOARD (PLLAKA AMË)
Shërben për vendosjen e të gjitha elementeve të
sistemit kompjuterik, përmes pllakës amë
vendoset komunikimi ndërmjet njësive të
ndrshme. Komunikimi me njësitë e integruara
bëhet përmes njësive të mbrendshme ose basave

8. të mbrendshme me njësitë të jashtme përmes
basav të jashtëm. Në mother board janë të
vendosura sllotet ose ram memorie të madhësive
të ndryshme, pastaj në pllakën amë është i
vendosur procesori. Ndërsa në të
ashtuquajturën sllot janë të vendosura të gjitha
kartelat e tjera ( kartela e zërit , kartela e rrjetit
, kartela e radios ose televizionit ,..). Ekzistojnë
edhe disa pllaka amë në të cilat disa kartela janë
të integruara (të vendosura në vetë pllakën):
video , e rrjetit dhe kartela e zërit .
10. MOTHER BOARD ( PLLAKA AMË )
11. Procesori qendror – përbëhet nga njësia
aritmetiko-logjike, njësia dirigjuese dhe
memoria punuese të cilat faktikisht janë pjesët
me të rëndësishme të kompjuterit. Njësia
artmetiko-logjike, shërben për kryerjen e
operacioneve matematikore dhe logjike me të
dhëna hyrëse. Njësia dirigjuese shërben për
udhëheqje me operacione të kompjuterit.
12. Memoria punuese RAM, është e bazuar në
gjysmëpërçues dhe shërben për ruajtje të
përkohëshme gjatë punës të të dhënave të cilat
përpunohen nga njësia aritmetiko-logjike
13. PROCESORI – PJESA QENDRORE E
KOMPJUTERIT Njësia qendrore procesorike (
Central processing unit ), ose shkurt CPU dhe
paraqet “ trurin e kompjuterit ”. Sa një pullë
postare në brendi të kompjuterit.
14. Procesori qendror nuk është i vetmi
procesor, procesor ka kartela grafike, kartela e
zërit dhe shumë pjesë tjera, por kur themi

9. procesor zakonisht mendojme ne procesorin
qendror. Lexon dhe ekzekuton instruksionet
programore, kryen kalkulimet si dhe merr
vendime. Aty zhvillohen operacionet aritmetike,
logjike dhe kontrolluese. Realizon ruajtjen dhe
rikthimin e informacioneve në disk apo në
mjedise tjera memoruese.
15. Te kompjuteret personal, CPU njihet me
emrin mikroprocesor dhe është i realizuar nga
qarku i integruar. Qarku i integruar (
Integrated Circuit – IC ), është i ndërtuar si një
kompleks i transistorëve dhe i qarqeve të tjera
elektrike të përfshira në një pllakëz të vogël të
kristaltë gjysmë përquese të silicit, e cila
ndryshe quhet çip (Chip).
16. Procesori (CPU) si edhe elementet e tjera të
integruara janë të ndërtuara në një kuti të vogël
të qeramikës me këmbëza metalike anash. Këto
“ këmbëza” kanë funksionin e ndërlidhjes së
çipit të procesorit me tabelën e përbërë nga
qarqet me fije të qelqta të vendosura në brendi
të kompjuterit dhe poashtu përcjellin impulset
elektrike në çip dhe nga çipi.
17. Në brendi të kutisë së qeramikës është i
vendosur vetë çipi, një pllakëz e silicit me
dimensione prej disa mm 2 . Në këtë siperfaqe të
vogël janë të vendosur disa milionë transistorë të
ndërlidhur funksionalisht në mes veti.
18. Lloji i CPU – e përcakton fuqinë
përpunuese- shpejtësinë e ekzekutimit të
instruksioneve të ndryshme në kompjuter.
Përcakton repertorin e instruksioneve të cilat

10. kompjuteri i kupton si dhe cilat programe mund
të aktivizohen dhe të punojnë në kompjuter. Në
ditët e sotme, procesoret mund të ekzekutojnë
edhe disa dhjetëra milionë instruksione për
sekondë (MIPS – millions of instructions per
second)
19. HARDISKU Hard Disk Drive, (lexohet
shkurt:HDD) është një memorizues magnetik
(shpesh ferro-magnetik) i arkivave
kompjuterike, i cili i shkruan arkivat binar mbi
sipërfaqen e një disku rrotullues. Të dhënat
ruhen në HDD edhe pas largimit të kësaj pjese
nga tërësia e sistemit kompjuterik. Ekzistojnë
HDD të jashtëm dhe të brendshëm, ku të parët
instalohen në brendi të kopjuterëve ose
sistemeve kompjuterike, kurse të dytët lidhen
me kompjuterët ose sistemet kompjuterike nga
jashtë për mes kabllove të ndryshëm e zakonisht
me kabllo USB.
20. Katela grafike Karta grafike është një nga
paisjet kryesore të kompjuterëve modern. Këto
karta kanë në brendesi të tyre GPU-ne (Graphic
Processing Unit), ky i fundit është shumë i
ngjashëm me CPU por ndryshon në faktin që
është i optimizuar në kryerjen e operacioneve
matematike që janë mese të zakonshme në
manipulimin e grafikëve. Prodhuesit më të
rëndesishëm të kartave grafike në botë janë : •
NVIDIA • ATI • INTEL dhe VIA
21. PAISJET HYRËSE Tastiera (keyboard)
22. Me shtypjen e tastit të caktuar, mbyllet
qarku gjegjës elektronik, sinjalet elektronike

11. mikroprocesor të tastierës –kod (sinjalet
digjitale) perpunohen në CPU dhe dalin të
perpunuara në monitor.
23. Tastet bazike – në pjesën qendrore Tastet
numërike – tastet si në kalkulator Tastet
funksionale – F1, F2, ..F12, Esc, Print Screen,
Scroll Losk, Pause, Insert dhe Delete Tastet
kursorike – Home, End, PageUp, PageDown,
tastet me shiqeta, tasti Tab) Tastet ndihmëse –
Ctrl, Alt dhe Shift Poça kontrollues – NumLock,
CapsLock ose Scroll Lock
24. Monitori Është pajisje dalëse e cila e paraqet
në ekran regjistrimin e informatave me
ndihmën e pajisjeve hyrëse. Ekzistojnë dy lloje
të monitorëve: monitorë me gyp katode (CRT,
Cathody Ray Tube)dhe monitorë LCD (Liquid
Crystal Display). Karakteristikat kryesore të
monitorëve janë: madhësia (zakonisht matet me
inç: 14, 15, 17, 19, 21..), rezolucioni (dendësia e
pikave me rezolucion të zakonshëm horizontal
dhe vertikal që sot përdoret deri më 800 x 600,
1024 x 768,1280 x 1024 madje edhe më të
mëdhenj), frekuenca e freskimit (numri i
vizatimit të fotografisë në një sekondë të
shprehur me herc Hz) dhe madhësia e pikës
(matet me milimetër, ndërsa e shpreh distancën
ndërmjet dy pikave në ekran.
25. Miu (Mouse) Mause pad – mbështetsën e
gomës
26. Topthi gjurmues (trackball) – topth i
dukshëm, alternativë për mausin Tabela grafike
me laps sensitiv – e cila mundëson që në pllakën

12. në formë të tabelës të vizatohet me anë të lapsit
sensitiv dhe vizatimi me anë të softuerit
përkatës, automatikisht të bartet në ekran të
kompjuterit. Xhoistiku (Joy stick), është paisje
hyrëse e cila mundëson manipulimin e
kompjutrit në disa video-lojëra por edhe në
softuerin i cili bënë simulimin e realitetit të
njohur me emrin realiteti virtual.
27. CDROM-i Kompakt disku (CD) është
medium ekstern për ruajtje të të dhënave,
ndryshe i njohur si medium standard për
përcjellje të regjistrimeve muzikore, i cili i
zëvendësoi pllakat e magnetofonit dhe
revolucionarizoi industrinë muzikore dhe
përhapjen e këngëve në format digjital. Duke
pasur parasysh që bëhet fjalë për regjistrim
digjital, zbatimi i tij tek kompjuterët imponohet
vetvetiu. Pasi nga CD disku mundet vetëm të
lexohet, ai e merr emrin CD ROM (Compaq
Disk Read Only) Kemi edhe disce te cilat bejn
inqizimin e CD-ve
28. Skeneri (Scanner) Skeneri është paisje e cila
mundëson përfitimin e kopjes së figurës (
fotografisë, vizatimit ose faqes me tekst ) në
kompjuter dhe përkthimin e tij ( përshtatjen )
në formë të cilën kompjuteri mund ta pranojë
dhe të manipulojë me të.
29. Kamerat (Aparatet fotografike) digjitale
Fotografi digjitale lexohen nga softueri –
përpunohen në kompjuter dhe shtypen me anë
të shtypësit kompjuterik. Në anën e prapme të
aparatit gjendet LCD ekrani ( Liquid Crystal
Display) me katër taste, me të cilat rregullohet

13. Rezolucioni i fotografimit Nënekspozimi
Mbiekspozimi dhe Fshihen fotografimet e
padëshiruara
30. Aparatet digjitale kanë të ndërtuar kartelën
e flash RAM memories në të cilën hapsirë
vendosen sllajdet e fotografive, pra paraqet “
filmin digjital” 2 MB, 4 MB, 8MB flash RAM
memorie etj.
31. Kartela elektronike grafike (video kartela)
Secili kompjuter në përbërje duhet që të ketë
një pjesë të posaçme e cila quhet kartelë grafike
në mënyrë që të mund të realizohet komunikimi
me ekran. Kartela grafike e përcakton
rezolucionin, prandaj edhe kualitetin e
fotografisë Sot ekzistojnë edhe TV kartelat
elektronike të cilat mundësojnë që fotografia
televizive të bartet në kompjuter. Këto kartela
elektronike e bëjnë konvertimin e sinjaleve
analoge televizive në sinjale digjitale të
kompjuterit.
32. Shtypësi (Printer) Shtypës matricor Shtypës
InkJet Shtypës termik Shtypës laserik
33. Ploterët ( vizatuesit) Ploteri është paisje e
cila shtypjen në letër e realizon nëpërmes penës,
lëshimit të ngjyrës në letër ose laserit dhe
përdoret për shtypje profesionale të projekteve
të ndryshm arkitektonike apo të tjera
inxhinierike të formateve shumë të mëdha.
34. Ploterët InkJet dhe laresik të ngjashëm me
shtypësit por të shtypjes në dimensione shumë
më të mëdha.

14. 35. Paisjet hyrëse/dalëse Kartela elektronike e
zërit (Audio kartela) Modemi Kartela
elektronike e zërit (Audio kartela) është paisje e
cila na mundëson realizimin e zerit
36. Modemi Fjala modem shkurtesë për
shprehjen Modulator-DEModulator. Me
modulim nënkuptojmë ndryshimin e vetive të
sinjalit, ndërsa demodulimi paraqet rikthimin e
vetive burimore të sinjalit. Modemi është paisje
e cila na mundëson lidhjen e internetit përmes
lidhjes telefonike.
37. Përfundim Kompjuteri është pajisje
elektronike e cila i përpunon të dhënat dhe I
shndërron në informata të dobishme. Në
brendinë e kompjuterëve, zhvillohen programe
që i përpunojnë të dhënat dhe, në bazë të
udhëzimeve të programit, realizohen detyra.
Kompjuterët përdoren për punë të ndryshme:
kontrollin e fluturimeve kozmike, drejtimin e
avionëve, përgatitjen dhe shtypjen e librave,
ndezjen e dritave në kohë të caktuar saktë,
dhënien e fletëpagesës në kasën e shitores.
Kompjuterët hasen në madhësi dhe fuqi të
mëdha, duke filluar nga superkompjuterët që i
përdor ushtria ose NASA, pastaj kompjuterët
personal të cilët na rrethojnë vazhdimisht, e deri
kompjuterët e dorës që janë sa madhësia e një
çokollate.
38.