1. ΗΜΕΡΙΔΑ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ
«ΟΙ ΦΙΛΟΛΟΓΟΙ ΤΗΣ ΘΗΒΑΣ ΠΡΟΤΕΙΝΟΥΝ»
19 Ιουνίου 2013, Θήβα
Διοργάνωση: Στρατής Μαϊστρέλλης
Σχολικός Σύμβουλος Φιλολόγων Ν. Βοιωτίας
ΛΑΖΑΡΟΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ, 1ο ΓΕΛ Θήβας
«Η δραματουργικότητα και το βιωματικό θεατρικό παιχνίδι ως
εργαλεία προσέγγισης της «Αντιγόνης»
ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ ΣΤΗΝ «ΑΝΤΙΓΟΝΗ» ΤΟΥ ΣΟΦΟΚΛΗ
ΤΙΤΛΟΣ: Πρόλογος Αντιγόνης
ΧΡΟΝΙΚΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 2 διδακτικές ώρες
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ: Μεγάλη αίθουσα/ εξοικείωση
των μαθητών με την ομαδοσυνεργατική διδασκαλία/
«έκθεση» πρώτα του διδάσκοντα (με γκριμάτσες, βάδισμα
αργό ή νευρικό, χειρονομίες βεβιασμένες, κινησιολογία
δραματική)
ΣΤΟΧΟΣ ΓΕΝΙΚΟΣ: Βιωματική προσέγγιση του λόγου με δύο
εργαλεία: τη δραματουργική επεξεργασία των ρόλων και το
θεατρικό παιχνίδι
ΣΤΟΧΟΙ ΕΙΔΙΚΟΙ: 1.Να αντιληφθούν οι μαθητές ότι το κείμενο
δεν είναι ύλη για στείρα γραμματοσυντακτική διδασκαλία,
αλλά είναι ένα κείμενο λογοτεχνικά ά-ψογο, με ζωντανούς
χαρακτήρες που πρέπει να τους κινήσουν. Είναι θέατρο
1

2. 2. Να «ζωντανέψουν» στην τάξη και οι παρεξηγημένοι
δεύτεροι και τρίτοι ρόλοι
3. Να παράξουν μουσική με τον ήχο που βγάζουν οι λέξεις και
τα αντικείμενα της τάξης
4. Να δούμε όλοι ποιες λέξεις επιβίωσαν μέχρι σήμερα, με την
ίδια σημασία
ΧΩΡΟΣ ΠΡΑΞΗΣ:Η σχολική τάξη
ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ: Θρανία, η έδρα, οι καρέκλες, μάσκες(αν
υπάρχουν), τύμπανα μικρά(αν υπάρχουν), στυλό και χάρακες,
cd.
ΕΡΓΑΛΕΙΑ: Φύλλα εργασίας, το βιβλίο το σχολικό και η
μετάφραση που θα υπηρετήσει το στόχο της τη
δραματουργική επεξεργασία και τη σκηνική παρουσίαση του
αποσπάσματος
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (αρ.1)
(στ.1-20)
ΛΕΞΙΛΟΓΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1. Οι λέξεις «κοινόν, αυτάδελφον, κάρα Ισμήνης», που
χρησιμοποιεί η Αντιγόνη, έχουν περίπου την ίδια
σημασία. Με ποια λέξη την προσφωνεί, στη συνέχεια, η
Ισμήνη; Οι λέξεις που χρησιμοποιούν δείχνουν το
χαρακτήρα τους;
2. «έχεις τι κεισήκουσας» (στ. 9). Το σχήμα λέγεται
πρωθύστερο. Γιατί;
2

3. 3. «αισχρόν, άτιμον» (στ.5). Μεταφράζουμε ως ντροπή και
ατιμία. Τι σχέση έχουν με τη ζωή της Αντιγόνης
(παρελθόν και παρόν)
4. «φρούδος> προ+οδός». Μπορείτε να βρείτε τρεις
σύνθετες λέξεις της νεοελληνικής με το β’ συνθετικό;
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟΣΥΝΤΑΚΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ
«Κοινόν, αισχρόν»: Πώς είναι ο συγκριτικός του ουδετέρου
γένους στην ονομαστική
«έχεις τι κεισήκουσας;» Πώς θα ήταν τα ρήματα στις
προτάσεις, αν ήταν στο α’ πληθ. πρόσωπο του ίδιου χρόνου
Η λέξη «τι» είναι: α)επιθετ. Προσδ β)επιρρημα του τόπου
γ)σύστοιχο αντικείμενο
Η λέξη «καλώς» δηλώνει α)τρόπο β)ποσό γ)χρόνο
Στους στ. 11-12 βρείτε δύο επιθετικούς προσδιορισμούς
ΔΡΑΜΑΤΟΥΡΓΙΚΗ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ- ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ
Χωριστείτε σε 5 ομάδες των 4 ατόμων. Χωρίς τα βιβλία,
σηκωθείτε στο χώρο
Η μια ομάδα να κάνει εμπόδιο στις άλλες τρεις , οι οποίες θα
πρέπει να το περάσουν (π.χ. μικρά ανοίγματα, μέσα από τα
οποία πρέπει να περάσουν). Προσπαθείτε όλοι να περάσετε,
στην αρχή χωρίς να γελάτε και στη συνέχεια με δύο
συνεχόμενα γέλια( θα διαπιστώσετε ότι είναι δύσκολο να
καταφέρετε και τα δύο όταν σας το ζητά κάποιος)
Τα εμπόδια γίνονται δυσκολοδιάβατα. Η κάθε ομάδα λέει τις
λέξεις «αισχρόν και άτιμον», όπως θέλει, καθώς περνά από το
άνοιγμα
3

4. Κάθεστε στις ομάδες σας. Μελετάτε για 7-8 λεπτα τη
μετάφραση που σας δόθηκε
Η κάθε ομάδα αποφασίζει ποιους στίχους θα προφέρει
τονίζοντας ή δεν τονίζοντας κάποιες λέξεις
Οι άλλες ομάδες κρίνουν τον επιτονισμό ή ρωτούν το λόγο που
επιλέχθηκε
Η μια ομάδα να διαβάσει το λόγο της Αντιγόνης με οργή και
μια άλλη με χαϊδευτικά και μητρικά προς την Ισμήνη
Αν δεχτούμε ότι η Αντιγόνη είναι του Διονύσου στους στ. 1-20
ποιος στιχος το τονίζει
Αν η συνάντηση των κοριτσιών, η μια ομάδα να το δείξει με
κινήσεις στο χώρο
Σκηνοθετική σύμβαση (οδηγία) είναι η προσπάθεια του
συγγραφέα να δώσει τις απαραίτητες σκηνοθετικές
πληροφορίες στο θεατή. Ποιες είναι αυτές στους στ. 1-19
Αν η Αντιγόνη είναι το φεγγάρι τότε η Ισμήνη που βρίσκεται;
Σκεφτείτε από πού θα τη φωτίσετε. Δείξτε το στο χώρο
ΝΟΗΜΑΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ
Τι έμμεσες πληροφορίες δίνει η Αντιγόνη στους πρώτους
στίχους
ΔΡΑΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗ
Γράψτε 2-3 στίχους που θα έλεγε ο Κρέων στον πρόλογο για
την ταφή των δύο αδερφών, αν ήταν παρών
4

5. ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ(αρ 2)
Ακούτε τη μουσική του B. Wrede και σημειώνετε ποιυς στίχους
θα λέγατε, που να ταιριάζουν σ’ αυτή
Πείτε η κάθε ομάδα τι συναισθήματα νιώθει, όταν ακούει τη
μουσική με τα λόγια που επέλεξε η άλλη ομάδα
Προσπαθείστε να εντάξετε λέξεις ή συλλαβές από τους
πρώτους δέκα στίχους, πάνα σ’ αυτούς τους ήχους
Μια ομάδα να προσπαθήσει να παράξει δικούς της ήχους με
τα θρανία, τα παράθυρα( με στυλό, χάρακες ή παλάμες ή
δάχτυλα), τον πίνακα ή με τα τουμπερλέκια. Η άλλη ομάδα να
εντάξει λέξεις ή συλλαβές από το στ. 1-20 στη «μουσική» που
επελέγη από την άλλη ομάδα
Ταυτίζονται τα λόγια με ό, τι φαντάστηκε η ομάδα, όταν
παρήγαγε τους ήχους;
Όσοι υποστηρίζουν την Αντιγόνη να σχηματίσουν όρθιοι μια
ομάδα. Όσοι την Ισμήνη μια άλλη,. Να κάνετε ένα διάλογο
(αφού σκεφτείτε 5-6 λεπτά) στο εξής πλαίσιο: Η Αντιγόνη
κατηγορεί την Ισμήνη ότι ενδιαφέρεται μόνο για τη ζωή της και
για τον Κρέοντα. Η Ισμήνη υποστηρίζει τη γυναικεία φύση της,
θυμίζει το παρελθόν της γενιάς της και πόσο υπέφερε από τα
«κουτσομπολιά» της εποχής και ότι τελικώς είναι με το νόμο
5

6. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΑ ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
Συμμετέχουν όλοι οι μαθητές
Το μάθημα γίνεται ομαδοσυνεργατικό
Φάνηκε η δημιουργικότητα των παιδιών. Κάποια με δυνατή
φωνή, χωρίς συστολές, φάνηκαν πολύ ευαίσθητα
Κατανόησαν τι σημαίνει «ήθος» στην πράξη
Διέκριναν την έννοια «διάνοια» μέσα από τη σκηνοθετική
προσέγγιση
Είδαν ως παιχνίδι τις γραμματικές και συντακτικές ασκήσεις,
που πρέπει να τελειώσουν μαζί τους για να αρχίσει «η μίμησις
της πράξεως»
Ο διδάσκων «έκλεψε» ιδέες των παιδιών για τα σκηνικά και τη
μουσική. Γυμνάστηκε και ο ίδιος στα πόδια και στα χέρια μαζί
με τα παιδιά!
Τα παιδιά απέρριψαν προτάσεις, ενστερνίστηκαν άλλες, μέσα
από το εικονικό αποτέλεσμα και όχι με στείρο διδακτισμό (που
συχνά λησμονιέται)
Αγαπά ο διδάσκων το έργο του, βρίσκει ενδιαφέρον σ’ αυτό,
αποφεύγει τη μονοτονία της Αντιγόνης, ως ένα επιπλέον
μάθημα αρχαίων Ελληνικών. Το μεγαλύτερο κέρδος: η
έκπληξη!
6