1. 
ΗΜΕΡΙΔΑ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ
 «ΟΙ ΦΙΛΟΛΟΓΟΙ ΤΗΣ ΘΗΒΑΣ ΠΡΟΤΕΙΝΟΥΝ»

19 Ιουνίου 2013, Θήβα
Διοργάνωση: Στρατής Μαϊστρέλλης
Σχολικός Σύμβουλος Φιλολόγων Ν. Βοιωτίας



2. Η αρχική ιδέα
Στα πλαίσια της διδασκαλίας του Ηρόδοτου στο «συμπιεσμένο»
χρονικά Γ΄ τρίμηνο προσπαθήσαμε:
1.Να κρατήσουμε τα πιο βασικά στοιχεία από το έργο του Ηρόδοτου
και να αξιοποιήσουμε όσο το δυνατόν καλύτερα τις δεκαοκτώ
ώρες του αναλυτικού προγράμματος.
2. Να δουλέψουμε σε ανομοιογενείς
ομάδες και κατά τη φάση της
κατανόησης-
ανάλυσης
κειμένου
αλλά κυρίως κατά την ανάθεση
ερωτήσεων και σύνθετων εργασιών.
[ομαδοσυνεργατική διδασκαλία]

3. Οι διδακτικοί στόχοι που θέσαμε ήταν οι
εξής:
 Να εξοικειωθούν οι μαθητές με τη διάκριση των
πολιτευμάτων.
 Να συγκρίνουν τα πολιτεύματα της εποχής του
Ηροδότου με σύγχρονα πολιτικά συστήματα.
 Να εντοπίσουν τις αξίες- ιδέες που διέπουν το
έργο του ιστορικού στη συγκεκριμένη ενότητα.
(αξία της ελευθερίας , σεβασμός στον «άλλο»,
ύβρη- τιμωρία, μέτρο)
 Να γνωρίσουν το διάλογο («αγώνες λόγων») και
την επιχειρηματολογία ως κειμενικά είδη

4. 1η διδακτική ώρα
Αφόρμηση: Ο Ηρόδοτος οργανώνει την αφήγησή
του με άξονα τη διαδοχή των τεσσάρων Περσών
βασιλέων.
Κροίσος (ο τελευταίος Λυδός μονάρχης)
Κύρος: ο θεμελιωτής της Περσικής αυτοκρατορίας
Καμβύσης: στο τέλος της βασιλείας του
διαπράττει ύβρη.
[ Ας δούμε τι αναφέρει το σχολικό εγχειρίδιο: Στο τρίτο
βιβλίο ο Ηρόδοτος συνεχίζει την εξιστόρηση της
εκστρατείας του Καμβύση κατά της Αιγύπτου. Ο Πέρσης
βασιλιάς, υποδουλώνει τη χώρα, αλλά αρχίζει να
τρελαίνεται και εκτρέπεται σε πράξεις εγκληματικές και
ιερόσυλες. Ενώ το τόξο της ζωής του Καμβύση ακολουθεί
πια καθοδική πορεία, ανατέλλει το αστέρι ενός νέου
ηγέτη, του Δαρείου ]

5. Δαρείος: συμμετέχει στο διάλογο που θα παρακολουθήσουμε (θα
καταπνίξει την Ιωνική επανάσταση το 496π.χ. και θα
στείλει το 490π.χ. τους στρατηγούς Δάτη και Αρταφέρνη
εναντίον της Ελλάδας.)
Ξέρξης: Ο Πέρσης αντίπαλος στις Θερμοπύλες και τη
Σαλαμίνα
Δαρεικός (περσικό νόμισμα)·
θεωρείται ότι απεικονίζει τον Ξέρξη

6. Η ιστορία –πλαίσιο του διαλόγου
Ο Σμέρδης, αδελφός του βασιλιά Καμβύση, είχε δολοφονηθεί με διαταγή
του ίδιου του βασιλιά. Η υπόθεση είχε κρατηθεί μυστική και έτσι δεν ήταν από
την αρχή βέβαιο αν ήταν ο πραγματικός Σμέρδης ή κάποιος που
εκμεταλλεύτηκε την κατάσταση αυτός που παρουσιάστηκε και διεκδίκησε το
θρόνο μετά το θάνατο του Καμβύση. Στην πραγματικότητα ήταν ο μάγος
Γαυμάτας του οποίου ο Κύρος είχε κόψει τα αυτιά .Ο Οτάνης σε συνεργασία
με την κόρη του Φαιδύμια αποκάλυψε την πλεκτάνη . Η Φαιδύμια πλάγιασε με
τον Γαυμάτα και όταν αυτός κοιμήθηκε του έβγαλε το σκούφο, απέδειξε ότι δεν
είχε αυτιά και έτσι αποκαλύφθηκε η πραγματική του ταυτότητα. Για πέντε μέρες
μετά την καθαίρεση του σφετεριστή επικρατεί αναρχία και επτά επίλεκτοι
Πέρσες συζητούν προκειμένου να επιλέξουν το καλύτερο πολίτευμα για το
κράτος. Δεν γνωρίζουμε αν ο διάλογος έγινε πραγματικά ή αν ο Ηρόδοτος
προβάλλει ελληνικές απόψεις στους Πέρσες πρωταγωνιστές. Πάντως είναι
αμερόληπτος όταν παρουσιάζει τα θετικά κάθε πολιτεύματος με τα
επιχειρήματα που εκφράζει κάθε ομιλητής.
είχε δολοφονηθεί = ο Καμβύσης είχε δει σε όνειρο ότι το κεφάλι του
αδερφού του Σμέρδη άγγιζε τον ουρανό. Φοβήθηκε ότι ήταν θεϊκό σημάδι πως
θα έχανε το θρόνο από τον αδερφό του και έτσι διέταξε τη δολοφονία του
επτά επίλεκτοι = Οτάνης, Ασπαθίνης,Γωβρύας,Μεγάβυξος, Ινταφρένης,
Υδάρνης και Δαρείος

7. Επεξεργασία του
κειμένου
ΙΙΙ80 Οτάνης:
α. Θα αποκηρύξει τη μοναρχία
Μιλά με επιχειρήματα εναντίον της μοναρχίας
με πρόσφατο το παράδειγμα του υβριστή
Καμβύση. Υποστηρίζει ότι:
• ο μονάρχης είναι ανεξέλεγκτος
• χάνει το μέτρο και τη λογική> κόρος >ύβρη
• φθόνος για τους εξαίρετους πολίτες
• ανασφάλεια και καχυποψία, νομίζει ότι όλοι
συνωμοτούν εναντίον του
• ανατρέπει νόμους ,βιάζει , σκοτώνει , αρπάζει χωρίς
δικαστική απόφαση.
Για όλα αυτά είναι εξαιρετικά επικίνδυνος

8. β. Θα υπερασπιστεί και θα προτείνει τη δημοκρατία με
διαφορετικό όμως όνομα
Θα αποκαλέσει το πολίτευμα της συμμετοχής
του λαού στην εξουσία ισονομία γιατί όλοι είναι
ίσοι απέναντι στο νόμο και έχουν ίσα
δικαιώματα στη λήψη αποφάσεων
• Οι πολλοί είναι το παν(Αριστοτέλης ,Πολιτικά «Το όλον –πόλις
προηγείται του επιμέρους-ατόμων, ομάδων)
• Τα αξιώματα ορίζονται με κλήρο
• οι αποφάσεις εγκρίνονται από το λαό
• μετά τη θητεία τους οι αξιωματούχοι λογοδοτούν
«η εξουσία κοινό κτήμα των Περσών»

9. ΙΙΙ81 Δεύτερος μιλά ο Μεγάβυξος, ο οποίος
θα προκρίνει το ολιγαρχικό πολίτευμα. Λίγοι
στον αριθμό και ευγενείς στην καταγωγή είναι
εκείνοι που θα έχουν το δικαίωμα και τα
προσόντα να ασκούν την εξουσία και θα
αποφασίζουν για το πλήθος.
α) απορρίπτει τη μοναρχία αποδεχόμενος
όσα λέει ο Οτάνης
β) χειρότερα όμως καταφέρεται εναντίον της
δημοκρατίας με τα εξής επιχειρήματα:

10.  Η αμόρφωτη μάζα , το χυδαίο πλήθος είναι το χειρότερο
πράγμα του κόσμου
 Αν ο μονάρχης είναι το ένα κακό και το πλήθος το άλλο
χειρότερο είναι το πλήθος γιατί δεν ξέρει τι κάνει, ενώ ο
μονάρχης έχει επίγνωση των πράξεων του
 Το πλήθος δεν έχει τη γνώση να ασχοληθεί με τα δημόσια
θέματα (Σωκράτης «Δεν με ενδιαφέρει η γνώμη των
πολλών αλλά η γνώμη του ειδικού.» Ισχύει αυτό σήμερα;)
 Το πλήθος σαρώνει τα πάντα σαν χείμαρρος με την
απερισκεψία του
 Τη δημοκρατία επιθυμούν μόνο όσοι θέλουν το κακό των
Περσών.
«Οι καλύτεροι άνδρες θα πάρουν τις καλύτερες
αποφάσεις»

11. ΙΙΙ 82 Τρίτος μιλά ο Δαρείος ο οποίος :
α) συμφωνεί με όσα είπε ο Μεγάβυξος εναντίον της
δημοκρατίας και αναφέρει ότι:
o Όταν έχει την εξουσία το πλήθος προκύπτουν ομάδες
που προασπίζουν τα συμφέροντα τους σε βάρος του
κοινωνικού συνόλου
o Και ο ηγέτης της δημοκρατικής μερίδας αφού
περιορίσει τις ομάδες γίνεται στην ουσία μονάρχης
β) απορρίπτει την ολιγαρχία με τα εξής επιχειρήματα:
o Καθένας από τους ολίγους επιθυμεί να είναι πρώτος
μεταξύ ίσων .Ακολουθούν διαμάχες, συνωμοσίες και
τελικά επικρατεί ένας= στην ουσία μοναρχία

12. γ) θεωρεί ότι η μοναρχία είναι το άριστο πολίτευμα
(αν και αναγνωρίζει ότι και τα άλλα δυο
πολιτεύματα μπορούν να έχουν μια ιδανική
εκδοχή, εντούτοις είναι κατώτερα από την
άριστη μορφή της μοναρχίας)
Επιχειρήματα:
 Ο Κύρος ως απόλυτος μονάρχης θεμελίωσε το
Περσικό κράτος (ιστορικό παράδειγμα)
 Ένας άνδρας με μοναδική αρετή και νοητική
ικανότητα θα παίρνει τις καλύτερες αποφάσεις
 Δεν θα διαρρέουν τα κρατικά μυστικά
Η μοναρχία είναι σύμφωνη με τα πατροπαράδοτα
ήθη των Περσών

13. III83 O Οτάνης μειοψηφεί και αποσύρεται από τη
διεκδίκηση της εξουσίας. Ωστόσο, αρνείται και να εξουσιάζεται
(ποια βασική αρχή της δημοκρατίας καταργεί έτσι;)
Ο Δαρείος
(λεπτομέρεια ανάγλυφου)

14. Μια σύγχρονη διάκριση των πολιτευμάτων (από το βιβλίο
της Γ΄Γυμνασίου Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή)
Πολίτευμα, είναι ο τρόπος οργάνωσης και άσκησης της κρατικής
εξουσίας.
Τα πολιτεύματα, διακρίνονται σε:
Μοναρχικά, αυτά δηλαδή στα οποία είτε όλες οι εξουσίες
συγκεντρώνονται στο πρόσωπο του μονάρχη (απόλυτη μοναρχία),
είτε περιορίζονται από την ύπαρξη ενός Συντάγματος (Συνταγματική
μοναρχία).
Ολιγαρχικά, αυτά στα οποία η εξουσία ασκείται από περιορισμένο
αριθμό προσώπων. Σήμερα τα ολιγαρχικά πολιτεύματα εμφανίζονται
συνήθως με τη μορφή των στρατιωτικών δικτατοριών. Οι
δικτατορίες καταργούν τις δημοκρατικά εκλεγμένες κυβερνήσεις και
παραμένουν στην εξουσία δια της βίας, ενάντια στη θέληση του λαού.
Δημοκρατικά είναι τα πολιτεύματα στα οποία πηγή εξουσίας και
ανώτατο όργανο της Πολιτείας είναι ο λαός.

15. Φύλλο εργασίας (2η διδακτική ώρα )
Μετά την νοηματική εξομάλυνση του κειμένου οι
ομάδες καλούνται να ασχοληθούν με κάποιες από τις
παρακάτω ομαδικές εργασίες:
1. Με ποια επιχειρήματα ο Οτάνης καταδικάζει τη μοναρχία
– τυραννία; Πως αντικρούει τα λόγια του ο Δαρείος
μιλώντας για μοναρχία στην άριστη μορφή της;
2. Συμφωνείτε με την αντίληψη του Μεγάβυξου για το
εκχυδαϊσμένο πλήθος; Πότε κατά τη γνώμη σας η
δημοκρατία γίνεται οχλοκρατία;

16. 3. α) Ως στοιχεία του διαλόγου χαρακτηρίζονται οι ρητορικές
ερωτήσεις, εικόνες ,παρομοιώσεις , η υπερβολή, οι
αντιθέσεις, το ασύνδετο σχήμα.
Μπορείτε να εντοπίσετε τα στοιχεία αυτά στη ενότητα που
είδαμε;
β) Ποιες πιστεύετε ότι είναι οι προϋποθέσεις για την
επιτυχία του διαλόγου; (Μπορείτε να αναφέρετε
παραδείγματα από τη σχολική ζωή , τα ΜΜΕ, την
καθημερινότητα)
4. Συμφωνείτε με την άποψη του Οτάνη ότι ο
μονάρχης/τύραννος είναι αλαζόνας και υβριστής; Μπορείτε
να αναφέρετε κάποια ιστορικά παραδείγματα γνωστά και
από τον Ηρόδοτο ή την ιστορία; (Καμβύσης, Ξέρξης,
Πολυκράτης, Κροίσος, Θρασύβουλος [στάχυα], Κρέων,
Αγαμέμνων).

17. 5. Ποιο είναι το κριτήριο του Αριστοτέλη για τη διάκριση των
πολιτευμάτων; Πόσο συμφωνείτε με τις απόψεις του;
Τα ορθά πολιτεύματα και οι παρεκκλίσεις κατά τον Αριστοτέλη
Είδος πολιτεύματος Κυβερνούν
Σκοπός
Αξιολόγηση
Βασιλεία (μοναρχία)
Ένας
Το κοινό συμφέρον
Ορθό
Τυραννίδα
Ένας
Το προσωπικό συμφέρον
Παρέκκλιση
Αριστοκρατία
Λίγοι
Το κοινό συμφέρον
Ορθό
Ολιγαρχία
Λίγοι
Το συμφέρον των λίγων
Παρέκκλιση
Πολιτεία/ Δημοκρατία Λαός
Το κοινό συμφέρον
Ορθό
Οχλοκρατία
Λαός
Το συμφέρον των απόρων Παρέκκλιση
Ορθά είναι τα πολιτεύματα που εξασφαλίζουν το συμφέρον του
συνόλου των πολιτών. Παρεκκλίσεις είναι τα πολιτεύματα που
φροντίζουν για τα συμφέροντα μιας ομάδας πολιτών, η οποία και
ελέγχει την εξουσία.
Η τυραννίδα, η ολιγαρχία και η οχλοκρατία αποτελούν σύμφωνα με τον
Αριστοτέλη παρεκκλίσεις από το ορθό πολίτευμα γιατί σε κάθε
περίπτωση η ομάδα που ασκεί την εξουσία φροντίζει για τα
συμφέροντά της και μόνο γι’ αυτά και όχι για τα συμφέροντα όλων
των κοινωνικών ομάδων, όλου του κοινωνικού συνόλου.

18. 6. Ποιες ήταν οι πολιτικές
πεποιθήσεις του
Ηροδότου; (Θυμηθείτε και
την εισαγωγή)
Πιστεύετε ότι μεροληπτεί
υπέρ ή εναντίον κάποιου
πολιτεύματος;
Να δικαιολογήσετε την
απάντηση σας.
•Ηρόδοτος ο Αλικαρνασσεύς (485 - περ. 425
π.Χ.). Προτομή, ρωμαϊκό αντίγραφο. Νέα
Υόρκη, Μητροπολιτικό Μουσείο.

19. 3η διδακτική ώρα. (Προαιρετικά)
Μια περιήγηση στα πολιτεύματα του αρχαιοελληνικού
κόσμου
(Οι ομάδες μας εδώ θα ασχοληθούν με δυσκολότερες
έννοιες, εφόσον ο χρόνος και η «ωριμότητα» της τάξης μας
το επιτρέψει.)

20. Εργασίες:
1. Στον Επιτάφιο του Περικλή όπως τον διασώζει ο Θουκυδίδης
αναφέρει ο ρήτορας για το πολίτευμα της Αθήνας του 431π.χ.στο
κεφ. 37: «Και έχουμε πολίτευμα που δε ζηλεύει τους νόμους των
άλλων, όντας εμείς οι ίδιοι παράδειγμα σε άλλους παρά μιμούμενοι
ετέρους. Και το όνομα του πολιτεύματος επειδή δε βρίσκεται στους
λίγους αλλά στους πολλούς η εξουσία έχει κληθεί δημοκρατία.»
Και στο κεφ 40. ο ρήτορας δίνει ακόμα ένα χαρακτηριστικό του
πολιτεύματος:
«Και μόνοι εμείς(= οι Αθηναίοι) αυτόν που δε συμμετέχει στα
πολιτικά πράγματα δεν τον θεωρούμε φιλήσυχο αλλά
άχρηστο»
Ποιο πολίτευμα περιγράφει ο Περικλής στην ιδανική
μορφή του; Ποια σημασία έχει στις σύγχρονες κοινωνίες η
ενεργός συμμετοχή του πολίτη στις κοινές υποθέσεις;

21. 2. Μετά το τέλος του πελοποννησιακού πολέμου ,
την ολιγαρχία των τριάντα τυράννων που
εγκαθιδρύθηκε το 404πχ.στην Αθήνα και
διήρκησε
οκτώ
μήνες,
η
δημοκρατία
αποκαταστάθηκε στην αρχαία Αθήνα αλλά σε
τίποτα δε θύμιζε τη δημοκρατία κατά το «χρυσό
αιώνα» του Περικλή.
Ο φιλόσοφος Πλάτωνας έχοντας δει τα
άσχημα αποτελέσματα της ολιγαρχίας, έχοντας
πικραθεί από το «δημοκρατικό πλήθος» που
καταδίκασε σε θάνατο το δάσκαλό του το
Σωκράτη και απορρίπτοντας τη μοναρχία όπως
τη συνάντησε στο πρόσωπο του τυράννου των
Συρακουσών Διονύσιου Α΄ κατέληξε στο εξής
συμπέρασμα:

22. «Όλα τα πολιτεύματα είναι διεφθαρμένα και μόνο αν
κυβερνήσουν οι φιλόσοφοι ή οι ηγεμόνες αρχίσουν να
φιλοσοφούν μπορεί να υπάρξει υγιής πολιτική ζωή.»
(7η Επιστολή)
Και αλλού αναφέρει: «Ο καθένας να πράττει αυτό για το
οποίο είναι πλασμένος και κατάλληλα εκπαιδευμένος. Αν όλοι
θέλουν να έχουν λόγο και να αποφασίζουν για όλα τότε θα
επικρατήσει το χάος»
Αφού μελετήσετε τις απόψεις του Πλάτωνα να απαντήσετε στα
ακόλουθα:
• Μπορεί να υπάρξει μια ιδεατή μοναρχία όπως την περιγράφει
ο φιλόσοφος; (θυμηθείτε το Νέστορα στην Πύλο, τον Αλκίνοο
στους Φαίακες, το Σολομώντα στην Παλαιά Διαθήκη)
• Πώς κρίνετε την άποψη του φιλόσοφου ότι αν όλοι έχουν λόγο
για όλα θα δημιουργηθεί χάος;

23. 3. Αφού μελετήσετε τα παρακάτω αποσπάσματα
από την Ιλιάδα και την Οδύσσεια του Ομήρου
να παρουσιάσετε στην τάξη τη αποδυνάμωση
της βασιλείας και την πορεία προς την
αριστοκρατία. (μπορείτε επίσης να αντλήσετε
πληροφορίες από την Αρχαία Ιστορία Α΄
Γυμνασίου)
ΚΕΙΜΕΝΑ
Στην αρχή της Ιλιάδας ο Αγαμέμνονας απαιτεί να
πάρει τη σκλάβα άλλου αρχηγού γιατί επέστρεψε τη
δική του στον πατέρα της (αναγκασμένος από την οργή
του Απόλλωνα) ραψωδία Α

24. Και τώρα εδώ στους Δαναούς χρησμολογείς και λέγεις,
οπώς για τούτο συμφορές τους δίδει ο μακροβόλος,
ότι την πλούσια ξαγορά της θυγατρός του Χρύση
δεν δέχθηκα· ναι, θέλω εγώ καλύτερα την κόρη
σπίτι μου, αφού την προτιμώ της νυμφευτής μου ακόμα
της Κλυταιμνήστρας και ποσώς κατώτερη δεν είναι
στην κλάση, στο ανάστημα, στη γνώμη και στα έργα.
Και όμως αν συμφέρει αυτό, θε να την αποδώσω·
το καλό θέλω του λαού, ποτέ τον όλεθρό του·
αλλά δώρο ετοιμάσετε σ' εμένα ευθύς, τι μόνος
εγώ δεν πρέπει αδώρητος να μείνω των Αργείων
και όλοι το βλέπετε ότι αλλού το δώρο μου πηγαίνει»
Καθώς εμένα μου αφαιρεί την Χρυσηίδα ο Φοίβος
—κι εκείνην με συντρόφους μου και με δικά μου πλοία
θα στείλω — και το δώρον σου την κόρην του Βρισέως,
εις την σκηνήν σου θα 'λθω, εγώ να πάρω, για να μάθεις,
πόσο
σου είμαι ανώτερος
εγώ και να τρομάζει
και άλλος μ' εμέ να συγκριθεί και όμοιος να γίνει εμπρός μου

25. Οι άλλοι βασιλείς σωπαίνουν και μόνο ο Αχιλλέας αντιτίθεται
και μαλώνει μαζί του . Ο στρατός είναι σιωπηρός παρατηρητής.
Στη ραψωδία Β ο Αγαμέμνονας θέλει να δοκιμάσει το ηθικό του
στρατού .Πράγματι, στη συνέλευση ο Αγαμέμνονας ανακοινώνει την
απόφασή του να γυρίσουν στην πατρίδα, αφού πολεμούν εννιά
ολόκληρα χρόνια χωρίς αποτέλεσμα. Οι Αχαιοί δεν περιμένουν να
ακούσουν περισσότερα και ορμούν με αλαλαγμούς χαράς στα
καράβια. Τότε ο Οδυσσέας, παρακινημένος από την Αθηνά,
προσπαθεί να τους συγκρατήσει και τους πείθει να επιστρέψουν στη
συνέλευση. Στη νέα συγκέντρωση ένας στρατιώτης, ο Θερσίτης,
στρέφεται εναντίον του Αγαμέμνονα και υπονομεύει την πειθαρχία
του στρατού. Ο βασιλιάς της Ιθάκης, όμως, του δίνει την κατάλληλη
απάντηση, πρώτα με το λόγο και ύστερα χτυπώντας τον με το
σκήπτρο, και σώζει και πάλι την κατάσταση. Ακολουθούν
ενθαρρυντικοί λόγοι του Οδυσσέα, του Νέστορα και του
Αγαμέμνονα· το ηθικό του στρατού αποκαθίσταται και όλοι
ετοιμάζονται για τη μάχη.
Είναι φανερό ότι το λόγο έχουν δικαίωμα να πάρουν μόνο οι
βασιλείς

26. Στη ραψωδία Ι της Ιλιάδας, όταν ο Αγαμέμνονας τάζει
ολόκληρες πόλεις ως ανταλλάγματα στον Αχιλλέα (μέσω
πρεσβείας) ,για να γυρίσει στη μάχη, είναι φανερή η
εξουσία του που αγγίζει την παντοδυναμία:
Στο στερεό του μέγαρο τρεις έχει θυγατέρες·
από τες τρεις αδώρητα, στο σπίτι του Πηλέως
φέρε ή την Χρυσόθεμιν ή και την Λαοδίκην
ή και την Ιφιάνασσαν, και θα της δώσει δώρα
όσα κανείς στην κόρην του δεν έδωκε πατέρας.
Χώρες περίφημες επτά της δίδει, την Ενόπην,
την Αίπειαν, και την Πήδασον, αμπελοφόρον όλην,
την Καρδαμύλην, την Ιρήν, χλοώδη, την αγίαν
πόλιν Φηρών, την Άνθειαν με το βαθύ γρασίδι,
όλες ακρόγιαλα, σιμά με την αμμώδη Πύλον.
Κι οι εγκάτοικοι πολύαρνοι, πολύμοσχοι, με δώρα
θα σε τιμήσουν ως θεόν, και αφθόνως θα σου δίνουν
τα διορισμένα νόμιμα στο σκήπτρον σου αποκάτω.
Αυτά θα δώσει, αν τον θυμόν αφήσεις, ο Αγαμέμνων

27. Στην Οδύσσεια τα πράγματα είναι λίγο διαφορετικά.
Οι μνηστήρες αμφισβητούν το κληρονομικό δικαίωμα του Τηλέμαχου
415 Mε το ξημέρωμα όμως καλώ τους πάντες να βρεθούμε
στην αγορά για τη συνέλευση, όπου σκοπεύω να σας πω την
απαγόρευσή μου
απερίφραστα: έξω από το παλάτι πια· αλλού να ψάξετε
έτοιμα τραπέζια· και στο εξής να σπαταλάτε δικά σας αγαθά,
τα σπίτια μεταξύ σας συναλλάζοντας.
420 Aνίσως όμως και νομίζετε πως είναι συμφερότερο και πιο γενναίο,
τα πλούτη ενός ανθρώπου να εξανεμίζονται έτσι ατιμώρητα,
φάτε λοιπόν κι αρπάξτε· τότε κι εγώ θα υψώσω στους αθάνατους φωνή,
άμποτε ο Δίας στην παρανομία αυτή να δώσει εκδίκηση·
τότε, ως τώρα ατιμώρητοι, μέσα στο σπίτι, εδώ, θα βρείτε τον χαμό.»
425 Έτσι ωμά τους μίλησε·
του μιλούν με αυθάδεια στη συνέλευση

28. στήνουν ενέδρες και σχεδιάζουν το χαμό του
διεκδικούν την Πηνελόπη και μέσω αυτής την
εξουσία , αφού θεωρούν τον Οδυσσέα νεκρό.
Και ο Λαέρτης;
πήγαινε, αν θέλεις, να ρωτήσεις τον ανδρείο Λαέρτη, γέροντα πια,
που τώρα ακούω δεν κυκλοφορεί σαν άλλοτε στην πόλη·
αποτραβήχτηκε στα χτήματα, βαρύς από τα βάσανα
210
και μόνος, με μια γερόντισσα που τον υπηρετεί· [...].
Kαι να 'με τώρα· η φήμη μ’έφερε
214
πως βρίσκεται ο πατέρας σου κιόλας στην πόλη –
215
φαίνεται όμως οι θεοί τού φράζουνε τον δρόμο ακόμη

29. Ο Οδυσσέας άλλωστε παρά το δίκιο του δείχνει να
υπολογίζει και να φοβάται αντίποινα από τους
συγγενείς των νεκρών πια μνηστήρων:
«Ω Δία πατέρα, αλήθεια υπάρχετε οι θεοί στον Όλυμπο ψηλά,
αν πράγματι οι μνηστήρες πλήρωσαν την αλαζονική τους ύβρη.
Mόνο που τώρα με τρώει ο φόβος, μήπως και καταφθάσουν
εδώ Iθακήσιοι, κι ακόμη στείλουν μήνυμα παντού να ξεσηκώσουν απ'
τα πολίσματά τους τους Kεφαλλονίτες
ω 373-377

30. Τα μειονεκτήματα της μεθόδου.
Οι δυσκολίες που συναντήσαμε:
 Πολλοί μαθητές δυσανασχέτησαν που η ομάδα τους δεν
ταυτιζόταν με την παρέα τους.
 Εντός των ομάδων κάποια μέλη επέλεξαν ή να
διεκπεραιώνουν μόνα τους την εργασία ή να μην
ασχολούνται καθόλου με αυτή.
 Οι διδακτικές ώρες τόσο για την κάλυψη της ύλης βάσει
του αναλυτικού προγράμματος όσο και για την ωρίμανση
της ιδέας «δουλεύουμε ως ομάδα» δεν επαρκούν.
 Επειδή κάποιες ενότητες είναι απαιτητικές ως προς τη
νοηματική εξομάλυνση δεν αποφύγαμε τη μετωπική
διδασκαλία.
 Χρησιμοποιήσαμε πολύ τις διαφάνειες (ως εποπτικό
μέσο) δίνοντας πολλές έννοιες έτοιμες για εξοικονόμηση
χρόνου.

31. Τα πλεονεκτήματα του εγχειρήματος.
Τα θετικά που αποκομίσαμε:
 Η πλειοψηφία των μαθητών έδειξε αυξημένο
ενδιαφέρον σε σχέση με την παραδοσιακή
διδασκαλία της Οδύσσειας ( Α΄ και Β΄ τρίμηνο)
 Τα φύλλα εργασίας συμπληρώνονταν από όλους
σχεδόν τους μαθητές.
 Τα παιδιά έδειξαν ιδιαίτερη προθυμία όταν έπρεπε
να βρουν πληροφορίες σε εγκυκλοπαίδειες αλλά
κυρίως στο διαδίκτυο. Επίσης, αξιοποιήσαμε την
ιστοσελίδα του Ψηφιακού Σχολείου για να
προβάλουμε τα σχετικά βίντεο ή άρθρα από τη
Βικιπαίδεια .

32. 
Αναφορικά με την αξιολόγηση των εργασιών είναι
απείρως καλύτερο να μοιράζονται οι ομάδες τις
επισημάνσεις για διόρθωση των γραφομένων ή
και την απόρριψη κάποιων λανθασμένων ιδεών
και αντίστοιχα να μοιράζονται τον έπαινοεπιβράβευση για την καλύτερη εργασία.

Και το κυριότερο: είμαστε έτοιμοι να συνεχίσουμε
σε ομάδες (πιο ώριμες και ευέλικτες τώρα) το
ταξίδι μας στον κόσμο της Ιλιάδας με τη νέα
σχολική χρονιά.

33. «Ο κόσμος του Ηροδότου».
Από τις περιγραφές του ιστορικού μπορούμε να υποθέσουμε ότι έτσι περίπου αντιλαμβανόταν τον κόσμο