1. Σεμινάρια φιλολόγων Γυμνασίων: «Ομαδοσυνεργατική
διδασκαλία και μάθηση στα φιλολογικά μαθήματα. Διδακτικές
προτάσεις και δοκιμές».
23-1-2013, Θήβα και 25-1-2013 Οινόφυτα
Διοργάνωση: Στρατής Μαϊστρέλλης
Σχολικός Σύμβουλος Φιλολόγων Ν. Βοιωτίας
Ταρατζίκη Αικατερίνη
του Γυμνασίου Πύλης Δερβενοχωρίων
ΤΙΤΛΟΣ PROJECT:
«ΟΙ ΜΙΚΡΟΙ ΕΡΕΥΝΗΤΕΣ ΤΗΣ ΙΛΙΑΔΑΣ»
Ένα project για μαθητές Β΄ Γυμνασίου
ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ
Το θέμα έχει επιλεγεί για να καλύψει τους σκοπούς και τους στόχους του
μαθήματος της αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας. Σημαντικό ρόλο έπαιξε η ευνοϊκή
διάθεση των συγκεκριμένων μαθητών στην ανάληψη εργασιών. Επιπλέον, ισχυρό
κριτήριο στην επιλογή του θέματος αποτελεί το γεγονός ότι στόχος είναι να
δημιουργηθούν οι συνθήκες μάθησης που εξασφαλίζουν την ενεργητική/δημιουργική
συμμετοχή και εμπλοκή των μαθητών στη διδακτική διαδικασία.
ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΟΜΑΔΑΣ
Η εκπόνηση του σχεδίου εργασίας στηρίζεται στην ομαδοσυνεργατική μέθοδο.
Ο εκπαιδευτικός δημιουργεί φιλικό κλίμα, ενθαρρύνει τους μαθητές, τους
διαβεβαιώνει ότι θα στηρίξει τις προσπάθειες τους, καθώς θα έχει το ρόλο του
εκπαιδευτή αλλά και του μέλους στις διάφορες ομάδες (Βασάλα e-book σελ.92).
Συμμετέχουν 16 μαθητές/τριες Β΄ Γυμνασίου που χωρίζονται σε 4 ομάδες των 4
1
2. ατόμων. Οι ομάδες είναι μικτές ως προς το φύλο και ανομοιογενείς ως προς τις
ικανότητες των μαθητών, ώστε να αναπτυχθεί κλίμα αλληλοβοήθειας (Αβέρωφ 1990).
Με τη μέθοδο του «χάρτη των εννοιών» θα προταθούν από το διδάσκοντα/ουσα
κριτήρια ομαδοποίησης των ιδεών και αξιοποιώντας έννοιες-κλειδιά θα δημιουργηθεί
μια γραφική παράσταση που θα συμπυκνώσει τα βασικά σημεία της σχεδιαζόμενης
ερευνητικής εργασίας και θα βοηθήσει στη δημιουργία των υποθεμάτων:
ΠΟΛΕΜΟΣ
-πώς γίνεται;
-ποια μέσα
χρησιμοποιούνται;
-ποιες συνήθειες και
αρχές τον διέπουν;
ΟΜΗΡΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ
-πολιτισμός
-αξίες
-κοινωνική οργάνωση
ΙΛΙΑΔΑ
ΘΕΟΙ
-ποια είναι η κοινωνία
τους;
-ποια η συμπεριφορά
τους;
-πώς επεμβαίνουν στις
εξελίξεις;
ΘΝΗΤΟΙ
-σκέψεις
-πράξεις
-λόγια
-συναισθήματα
σ
Κάθε ομάδα θα αναλάβει μια συγκεκριμένη διαθεματική δραστηριότητα την
οποία επεξεργάζεται και στο τέλος όλες οι ομάδες θα παρουσιάσουν τη συνολική
εικόνα του σχεδίου εργασίας. Τα θέματα που θα ερευνήσουν είναι τα εξής:
1η ΟΜΑΔΑ: ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΟΙ
Προσδιορισμός του ομηρικού κόσμου: εντοπισμός του συστήματος αξιών, της
ηθικής, των εθίμων, των αντιλήψεων, των πολιτιστικών στοιχείων, της κοινωνικής
οργάνωσης.
2η ΟΜΑΔΑ:ΨΥΧΟΛΟΓΟΙ
2
3. Παρουσίαση των βασικών πρωταγωνιστών του έπους: ηθογράφηση των ηρώων,
περιγραφή και αξιολόγηση της συμπεριφοράς και της δράσης τους που προκύπτει
τόσο από τις σκέψεις, τα συναισθήματα, τα λόγια και τις πράξεις των ίδιων όσο και
από τις κρίσεις των άλλων ή του ποιητή.
3η ΟΜΑΔΑ: ΘΕΟΛΟΓΟΙ
Παρουσίαση της θεολογικών στοιχείων της Ιλιάδας: προσδιορισμός των
σχέσεων θεών και ανθρώπων, των σχέσεων των θεών μεταξύ τους, της οργάνωσης της
κοινωνίας των θεών, του ανθρωπομορφισμού, της ενανθρώπισης/επιφάνειας των θεών.
4η ΟΜΑΔΑ: ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΙ
Προβολή της τυπολογίας του πολέμου: εντοπισμός των στοιχείων που αφορούν
στη ζωή και στην οργάνωση των στρατοπέδων των δύο αντιπάλων, στις αξίες που
διέπουν τον πόλεμο, περιγραφή της μάχης, της πολιορκίας, της βασικής τυπολογίας
της επικής μονομαχίας, των όπλων, του τρόπου λήξης των αναμετρήσεων.
ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ-ΟΡΓΑΝΩΣΗ-ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΕΡΓΑΣΙΩΝ
α. το συμβόλαιο συνεργασίας
Όλες οι ομάδες οφείλουν να εργαστούν αποτελεσματικά, να τηρήσουν τα
χρονικά όρια και τις υποχρεώσεις για να εκπονήσουν υψηλής ποιότητας εργασία, που
θα είναι αποτέλεσμα της ενεργοποίησης όλων των μελών της (Ματσαγγούρας 2011).
β. σκοπός
Με βάση τον παραπάνω χάρτη θα προσδιοριστεί σε γενικές γραμμές η βασική
επιδίωξη του project:
Να προσεγγίσουν, να προσδιορίσουν και να αναλύσουν οι μαθητές τα βασικά στοιχεία
που συνθέτουν το περιεχόμενο της Ιλιάδας, ώστε να επιτευχθεί η βιωματική
συμμετοχή και η κινητοποίηση του ενδιαφέροντος των μαθητών. Ωστόσο, ο ευρύτερος
σκοπός είναι να μάθουν οι μαθητές/τριες πώς να μαθαίνουν, πώς να εργάζονται σε
έρευνες και να συνεργάζονται.
γ. στόχοι
-Να διερευνήσουν τη λειτουργία του ομηρικού κόσμου-πολιτισμού(υλικούπνευματικού), όπως αυτός αναπτύσσεται μέσα από τα πολιτιστικά στοιχεία, τον
κώδικα αξιών, την οργάνωση της κοινωνίας της Ιλιάδας και να επισημάνουν αναλογίες
και διαφοροποιήσεις από τη σύγχρονη εποχή.
-Να γνωρίσουν και να κατανοήσουν τη δράση και τη συμπεριφορά των
κυριότερων προσώπων του ομηρικού έργου και έτσι να αποκτήσουν γενική και
διαχρονική γνώση για τον άνθρωπο.
-Να κατανοήσουν τη θεολογία της Ιλιάδας, ώστε να κατατοπιστούν πάνω στην
ελληνική μυθολογία αλλά και να διαπιστώσουν το ρόλο της ενεργού συμμετοχής των
θεών.
3
4. -Να διαπιστώσουν ότι η Ιλιάδα είναι ένα πολεμικό έπος και να επισημάνουν τα
στοιχεία που προσδιορίζουν το τυπικό του πολέμου .
-Να αντιληφθούν την αξία των πληροφοριών που εμπεριέχουν τα αρχαία κείμενα
από μετάφραση – αρχαιογνωσία- για την καλλιέργεια του ατόμου, τη συγκρότηση της
σκέψης τους, ώστε να βλέπουν κριτικά και νηφάλια την εποχή τους.
-Να ασκηθούν κριτικά, να καλλιεργηθούν γλωσσικά, να αναπτύξουν την
ικανότητα επιλογής της καίριας/σημαντικής πληροφορίας αλλά και την ικανότητα της
σύνθεσης των πληροφοριών.
-Να αναλάβουν πρωτοβουλίες, να μάθουν να οργανώνονται σε ομάδα, να
αλλάξουν τη στάση τους σε σχέση με ορισμένους συμμαθητές τους.
δ. Μέθοδος
Με την ομαδοσυνεργατική μέθοδο εργάζονται όλοι οι μαθητές χωρισμένοι σε
ομάδες, οι οποίοι έχουν και τον πρώτο ρόλο.
-Έτσι, κάθε ομάδα μελετάει και επεξεργάζεται λεπτομερώς το κείμενο
υπογραμμίζοντας τις φράσεις κλειδιά και εντοπίζοντας τα στοιχεία που την αφορούν.
-Μπορεί η διερεύνηση αυτή να γίνει από τις ομάδες των μαθητών με ερωτήσεις
από τον καθηγητή σε κοινά φύλλα εργασίας. Ο διδάσκων/ουσα μπορεί να επιμερίσει
τα ζητούμενα στις ομάδες.
-Οι ερωτήσεις του βιβλίου και οι σχετικές πληροφορίες, με τα θέματα του
κειμένου και τις διαθεματικές εργασίες απαντώνται κατά την επεξεργασία της
ενότητας. Τα παράλληλα κείμενα μελετώνται συμπληρωματικά για επέκταση των
θεμάτων.
-Ένας άλλος συνηθισμένος τρόπος επεξεργασίας, ιδιαίτερα σε μεγάλες
ενότητες, είναι η παραδοσιακή ερμηνευτική κειμενοκεντρική μέθοδος και σχολιασμός
από τους μαθητές με τη διακριτική παρέμβαση του/της διδάσκοντος/ουσας.
Ταυτόχρονα, ο υπεύθυνος της κάθε ομάδας(ο οποίος
εναλλάσσεται) κρατά
σημειώσεις στο τετράδιο της ομάδας.
-Καθώς συλλέγονται οι πληροφορίες πληροφόρησης, τα μέλη των ομάδων
πραγματοποιούν διαλείμματα ενημέρωσης και ανταλλαγής πληροφοριών και
ακολουθεί συζήτηση με τη συμμετοχή όλων.
ε. πηγές πληροφόρησης
-το σχολικό εγχειρίδιο της Ιλιάδας Β΄ Γυμνασίου
-σχετική βιβλιογραφία και υλικό από το διαδίκτυο
-το εποπτικό υλικό των ενοτήτων, άλλο υλικό που μπορεί να επιλέξει ο /η
διδάσκων/σκουσα και το λογισμικό που συνοδεύει τα έπη ή όποιο άλλο υλικό βρεθεί.
στ. αναμενόμενα αποτελέσματα
-Αποδελτίωση του συγκεντρωμένου υλικού, καταγραφή των συμπερασμάτων
και αξιοποίηση τους στα θέματα που εξετάζουν οι ομάδες
-Προβολή φύλλων παρουσίασης
4
5. -Σύνταξη γραπτών εργασιών και σύνθεση τους σε ολοκληρωμένο σύνολο
-Εικαστική επένδυση διαφόρων ενοτήτων από μαθητές που έχουν ανάλογη
διάθεση και ταλέντο.
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ
Οι μαθητές παρουσιάζουν το project στους υπόλοιπους μαθητές και στον
διδάσκοντα/ουσα:
-ανακοίνωση εργασίας
-προβολή φύλλων παρουσίασης
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ
Μετά την παρουσίαση, οι ομάδες υποβάλλουν προς αξιολόγηση στο διδάσκοντα
τον ομαδικό φάκελο που περιλαμβάνει ερευνητική έκθεση (διαδικασίες και
συμπεράσματα), σχετικό τέχνημα (π.χ. φυλλάδιο με τις εικαστικές προσπάθειες), ό,τι
άλλο συμπληρωματικό υλικό κρίνουν κατάλληλο. Θα αξιολογηθούν:
-η ερευνητική διαδικασία που ακολούθησε κάθε ομάδα
-το περιεχόμενο της εργασίας
-η γλώσσα και η δομή της ερευνητικής έκθεσης
-ο τρόπος παρουσίασης της ομαδικής εργασίας
-η διάθεση συμμετοχής και συνεργασίας του κάθε μαθητή
-η συνέπεια του κάθε μαθητή αλλά και συνολικά της ομάδας στις διάφορες
υποχρεώσεις
-το συνολικό αποτέλεσμα
5
