Zgjerimi dhe thjeshtimi i thyesave

2. Thyesat janë rezultat i pjesëtimit të dy numrave të plotë.
Me fjalë tjera shprehja e trajtës apo a/b, ku a-ja
quhet numërues dhe është numër i plotë kurse b-ja
quhet emërues dhe është një numër i plotë i ndryshëm
nga 0 quhet thyesë ose numër racional.
Pjestimi i dy numrave të plotë nuk është gjithmonë numër
i plotë në ato raste themi se kemi pjesëtim me mbetje.
Nëse kemi mbetje atëherë thyesa shkruhet si numër
decimal p.sh 1/2 si 0,5 por mund të ndodh që numrat
pas presjes të përsëriten pakufi shumë herë p.sh 1/3 do
ta shkruanim rezultati do të ishte 0,333..., pra një
numër decimal periodik 3-shi pas presjes dhjetore
përsëritet pafund shumë herë. Pasi për të shkruar
pakufi 3-sha do të na duhej pakufi kohë po e lëmë më
mirë si 1:3 apo 1/3 .

3. Numruesi dhe emëruesi i thyesës janë shumëzuar me 2.Ndrsa vlera e saj nuk u
ndryshua.

4. a:b=( a · n) : (b · n). prandaj: ; a, b, n € Ν.

5. Nëse numëruesi dhe emëruesi i një
thyese shumëzohet me një numër të
njëjtë, të ndryshueshëm prej
zeros,fitohet thyesë e barabartë me
thyesën e dhënë.
Kjo rregull quhet zgjerimi i thyesave.
Zgjerimi i thyesave

6. 
 Kjo barazi vlen pasi që 4· 3 = 6 · 2 .
 Numëruesi dhe emëruesi i thyesës janë
pjesëtuar me numër të njëjtë, ndërsa vlera e saj
nuk u ndryshua.

7. Nëse numëruesi dhe emëruesi i një
thyese pjesëtohen me pjesëtuesin e
tyre të përbashkët (më të madh se 1),
atëhere thyesë e barabartë me
thyesën e dhënë.
Kjo rregull quhet thjeshtimi i thyesave.
Thjeshtimi I thyesave

8. Thyesa nuk mundet të thjeshtohet ,pasi numëruesi dhe emëruesi janë
numra reciprokisht të thjesht. Thyesa e këtillë quhet thyesës e pa thjeshtuar

9. Punoi: Ysni Ismaili
Manastir