Sa tulong ng ponemang suprasegmental nagiging malinaw ang pagbigkas ng mga salita nang naaayon sa saloobin, intensyon, layunin, at emosyon.

1. Wastong Bigkas ng
mga Salita

2. Kasama sa araw-araw na paglalakbay ng tao ang
pakikipag-ugnayan gamit ang wika.Ang wika ay
dapat na nakapagpapatatag ng bigkis ng mga tao
sa pamamagitan ng pagkakaunawaan.Kaya naman
mahalagang pag-aralan ang maliliit na sangkap ng
wika dahil ang mga ito ang maghahatid sa atin ng
higit na pagkakaunawa sa mga salita o
mensaheng dapat ipahayag.

3. Suprasegmental:
-ang suprasegmental ay isa sa
mahahalagang bahagi ng pag-aaral ng
wika.Nagiging epektibo lamang ang kahulugan
ng isang salita kung angkop ang tono,diin,at
antala nito. Ito ay binubuo ng dalawang
pinagsama: supra at segmental.

4. Ang segmental ay nangangahulugan ng
“katumbas na tunog ng isang titik.”Kaya sa pag-aaral
ng suprasegmental,pinag-aaralan dito hindi lamang
ang tunay na tunog ng isang titik kundi maging ang
labis (supra) pa sa usapin ng tunog.Kasama rito ang
angkop na paraan ng pagbigkas ng salita tulad ng
wastong tono,diin,at antalang maghahatid ng
kalinawan sa pagpapahayag ng nais ipahayag.

5. Ang mga tunog ng bawat titik kapag
pinagsasama ay kumakatawan sa iba’t
ibang kahulugan depende sa
pagkakabigkas nito.Sa wikang Filipino,
maraming salitang pareho ng baybay
ngunit magkaiba ng ibig sabihin.Pag-
aralan ang mga sumusunod na Halimbawa:

6. 1. Magbasa ka
Maaaring magbigay ito ng kahulugang
angkop lamang sa konteksto tulad na lamang
ng pag-uutos na magbasa ng libro o isang
pangungusap /mag.basa/ ka.Maaari rin
nais ng nagsalita nito na kumuha ng tubig ang
isang tao upang basain ng tubig ang kanyang
sarili /magbasa’/ ka.

7. 2. Paso
Ang paso ay maaaring may kinalaman sa mainit na bagay
na nahawakan ng isang tao na nagdulot ng kaniyang hapdi
sa balat /pa.so’/,o maaari din namang may kinalaman ito sa
isang bagay na pinagtataniman ng isang
halaman/paso’/.Maaari din itong mangahulugang sira na o
“expired”/paso/.
Narito pa ang ilang halimbawa:
Pamimili/pa.mimilih/ - kilos o paraan ng pagbili ng
maraming bagay o pamamalengke
pamimili/ pa.mimili’/ kilos o paraan ng pagpili mula sa ilang
pamimilian

8. Narito pa ang ilang halimbawa:
Pamimili/pa.mimilih/
- kilos o paraan ng pagbili ng
maraming bagay o pamamalengke
pamimili/ pa.mimili’/
- kilos o paraan ng pagpili mula sa
ilang pamimilian

9. Magiging epektibo lamang ang
pakikipag-ugnayan kung isasaalang-alang
ang angkop na tono, diin, at antala ng
pagbigkas ng mga salita. Higit na malinaw
ang usapan at mabuti ang pagdaloy ng pag-
unawa kung ginagamit nang mahusay ang
mga sumusunod:

10. A.Tono
- ito ay ang pagbaba at pagtaas sa bigkas o
intonasyon ng pantig. Ang tono ng isang salita ay
naiiba ang gamit depende sa pagkakabigkas. Isang
halimbawa nito ang pagtatanong at pagpapahayag.
Pupunta ka sa silid-aralan.
Pupunta ka sa silid-aralan?
Pupunta ka sa silid-aralan!

11. Maaari din naman sa isang salita
lamang ito Makita.
Halimbawa:
Mamaya? – nagtatanong
Mamaya! - Nagsasabi ng panahon na
may matinding damdamin
Mamaya. - naglalahad ng panahon

12. B. Diin
- ito ay ang lakas o bigat ng bigkas ng isang
salita o pantig. Kumakatawan sa diin ang simbolong
paiwa gaya ng nasa loob ng vergules:/’/
Halimbawa:
kilala/ki.lalah/ (alam ang pangalan)
kilala’/kila.lah/ (tanyag)
tubo’/tu.bo’/ ( interes)

13. Tubo/tu.boh/-(matigas na bagay na
gawa sa plastic o bakal)
Puno/puno’/ - (wala nang pagsisidlan)
Puno/pu.no’/ - ( tanim, tumutubo, may
sanga at dahon)

14. C. Antala
Ang antala ay patungkol naman sa haba at hinto ng
pagkakabigkas ng salita. Ang haba ng bigkas ay gumagamit
ng simbolong /./ at /?/ na hudyat kung paano bigkasin ang
tiyak na patinig sa isang pantig. Ang hinto naman ay
tumutukoy sa pansamantalang tigil sa pagbigkas ng isang
salita at gumagamit ng simbolong /#/ o /,/ bilang hudyat ng
paghinto.
Halimbawa:
1. Hindi,/bu.kas/ - No,tomorrow
2. Hindi /bu.kas/ - Not tomorrow
3. Hindi,/bukas/ - No it’s open
4. Hindi/bukas/ - Not open

15. Pagsasanay:
A. Magtala ng anim na salitang
magkakapareho ang baybay ngunit
magkaiba ang ibig sabihin. Gamitin ang mga
ito sa pagbuo ng rap kaugnay ng napanood
na video tungkol sa isang masayang
paglalakbay sa ibang bayan.

16. B. Gumawa ng maikling sanaysay na hindi
lalampas sa tatlong talata na
nagpapaliwanag ng pangungusap na ito:
“Hindi naman ito tungkol sa iyong sinabi.
Ito ay tungkol sa kung paano mo ito sinabi.”
Iugnay ito sa iyong natutuhan sa pag-aaral
ng suprasegmental.

17. Kinuha mula sa sipi:
Pinagyamang Wika at Panitikan 9
Edisyong K-12
Batayang Aklat
Nina:
Mar Anthony Simon dela Cruz
Julie Hementera – Agato