2. Natitityak ang pagkatuto ng wika
kung umaabot sa proseso ng
paggamit nito sa iba't ibang
sitwasyon/aktuwal na
komunikasyon.
Matatamo ang kakayahang komunikatibo
sa pamamagitan ng pagtataglay ng mga
sumusunod: linguistic /grammatical
comptence, sociolinguistics competence
pragmatics at discourse competence at
strategic competence
3. Inaasahang taglay ng pilipino ang mga
kaalaman sa mga tuntuning pangwika
sa handang niyang gamitin sa aktuwal
na komunikasyon. Sisimulan ito sa
ponetiks, tungo sa polohiya,
morpolohiya, , sintaks at semantika.
4. Ponolohiya- ito ay pag-aaral sa
makabuluhang tunog ng salita
Ponetiks-ito ang pag-aaral sa
produksyon ng tunog
Ponema- ito ay binubuo ng mga
makahulugang unit ng tunog
5. Ang tawag sa mga makahulugang tunog sa
kinakatawan ng simbolo at mga titik na maaaring
katinig o patinig at nagsisilbing gabay sa pagbigkas
Ponemang katinig /b/,/d/,/k/,/g/,/h/,/l/,/m/,/n/,/π/,/)/
,/p/,/r/,/s/,/t/,/w/,/y/
Ponemang patinig /a/,/e/,/i/,/o/,/u/
Kabuuang bilang 21
Dagdag na titik /f/,/j/,/v/,/z/,/c/,/ñ/,/q/,/x/
6. Punto ng Pagbigkas o Artikulasyon
Paraan
ng
pagbig
kas o
artikul
asyon
Panla
bi
Panla
bi
pang
ngipi
n
Pang
ngipi
n
Pang
gilagi
d
Pangn
gala
ngala
Matiga
s
Pangn
gala
ngala
Malam
bot
Panla
lamu
nan
Impit/g
lottal
Pasara
Walang
tinig
p t k )
Pasara
May
tinig
b d g
Pasusot
Walang
tinig
s h
Pailong m n ñ π
Pagilid l
Pangatal r
8. Kapag ang ponemang patinig ay ikinakabit sa
unahan ng malapatinig na /w/ at /y/ sa isang
pantig , ang mabubuong tunog ay tinatawag na
diptonggo (aw,iw,ay,ey,iy,oy,uy) na maaaring
marinig sa mga bahaging una, gitna, o huli.
Halimbawa:
sa una -aywan
sa gitna - reyna
sa huli - galaw, giliw, bahay,
kahoy
9. Ito ay tawag sa tunog ng kambal-
katinig na magkasama sa isang pantig
sa salita.
Halimbawa:
sa una - plato
sa gitna -
suplada
sa huli - kard
10. Ito ay mga pares ng salita na magkaiba
ang kahulugan ngunit magkatulad sa
bigkas maliban sa isang ponema sa
magkatulad na posisyon
Halimbawa:
sa una - pantog - bantog
sa gitna - upos-ubos
sa gitna - talukap - talukab
11. Pareho ang pagbigkas maliban sa
isang ponema at walang pagbabago
sa kahulugan
Halimbawa:
/o/ at /u/ /i/ at /e/ /o/ zt /a/
Tutoo-totoo. Lalaki-lalake. Abogado-
abogada
Nuon-noon. Babai-babae. Maestro-
maestra
Pulitika-politika. Bibi-bibe. Tindero-
tindera
12. Ito ay tawag sa tunog na may
pagsaalang-alang sa katiyakan ng
paraan ng pagbigkas tulad ng mga
sumusunod:
• haba/diin
• tono
• antala/hinto
13. Ponemang Suprasegmental Pagkilala at Representasyon Halimbawa
diin/haba
• May pagtukoy sa bahagi ng
pantig na nagtatagkay ng diin o
nagpapahaba.
• Kinakatawan uto ng tuldok /./
• /tu. boh/ - diing malumay - pipe
• /tu. bo) / - diing makumi -profit
• /pi. toh/- diing malumay - whistle
tono at intonasyon
• Ang tono ay tumutukoy sa
damdaming namayani sa
pagsasalita.
• Ang intonasyon ay may
kinalaman sa pagtaas-pababa
ng boses Sa pagsasalita.
• Kinakatawan ng mga ito ang
mga sumusunod na bilang : 3
para sa mataas, pataas, ,
madiin, malakas ;2 para sa
normal at 1 para banayad at
mababang tinig
• Darating ka na
(1) (2) (3)
(nagtatanong)
• Darating ka na
(1) (2) (3)
( ikaw ang darating at wala ng
iba)
• Darating ka na
(1) (2) (3)
(naglalahad lamang ng
aksyon )
hinto/antala
• Nagpapakita ito ng pagtigil sa
pagsasalita.
• Kinakatawan ito ng isang
pahilis( / )para sa panandaliang
• Si Rex/Tomas/ ang kaklase ko
(Ipinakikilala si Rex kay Tomas)
• Si Rex Tomas ang kaklase ko
(naglalahad lamang)
14. Ito ay tawag sa pag-aaral ng mga
morpema
Morpema - ito ay pinakamaliit na
yunit na bumubuo sa mga salita na
may kahulugan.
15. Ito ay isang morpema na iisahing pantig
lamang at walang kahulugan kapag iisa
lamang ngunit nakaragdag ng diwa
kapag sinasangkap sa pangungusap.
Morpema rin ang mga panlapi sapagkat
ang mga ito'y may taglay ring kahulugan.
16. Morpemang
panlapi
Kahulugan Halimbawa
ka- • kasama o
pagkakaroon ng
relasyon
• kapamilya, kapuso,
kapatid
tag- • nagsasaad ng
panahon o
kalagayan
• tagsibol, tag-araw,
taglagas
ma- • mayroon, marami o
nagtataglay
• mayaman, matao,
maganda
pala- • palaging ginagawa o
nakasanayang gawin
• palasimba, palangiti,
palatayo
17. Ito ay karaniwang dadalawahing
pantig at maituturing na pinakaina
ng mga salita. (Arrogante et.al, 2007)
19. Uri ng Pag-uulit Halimbawa
Parsyal o di-ganap • Bali -baligtad, kani-kaniya,
iisa, lalayo
Ganap • ano-ano, buwan-buwan,.,isa-
isa,hamo-halo
Parsyal atganap • titingin-tingin, kekembot-
kembot,tatayo-tayo, lalakad-
lakad
2. Pag-
uulit
20. 3. Pagtatambal
Uri ng Pagtatambal Halimbawa
di-ganap, malatambalan, o
nanatiliang kahulugan ng bawat
salita
• ngiting-aso, daang-bakal,silid-
aralan,labas-pasok
tambalang ganap o may
pagbabagi sa kahulugan
• hampaslupa ,kapuspalad,
pataygutom,dalagambukid
21. Ito ay tumutukoy sa anumang
pagbabago sa karaniwang anyo ng
isang morpema dahil sa
impluwensya ng kaligiran nito.
22. 1, Asimilasyon - pagbabagong nagaganap sa /π/
o /ng/ dahil sa impluwensya ng ponemang
kasunod nito.
pang-magiging pam -kapag napapasama sa
/p/at /b/
halimbawa:
Pang-+babae=pambabae. Pang-
+parke=pamparke
pang-magiging pan-fried kapag napapasama sa
/d/./l/./s/./t/
Halimbawa:
Pang-+dukot=pandukot. Pang-
23. Magiging ganap lamang ang
asimilasyon kapag nawawala ang
unang ponema at napapasama na
sa kasunod.
Halimbawa:
Pang-
+parke=pamparke=pamarke
Pang-+takot=pantakot=panakot
Pang-+palo=pampalo=pamalo
24. 2. Pagpapalit na
ponema
ang /d/ ay magiging /r/
Hal. lakad-+an=lakadan=lakaran
ma-+dunong=madunong=marunong
ang/e/ ay magiging /i/
Hal. ka-+babae+-
an=kababaehan=kababaihan
ang/o/ ay magiging /u/
Hal. laro+-an=laroan=laruan
25. 3. Pagkakaltas ng Ponema
Halimbawa:
takip+-an=takipan=takpan sara+-
an=sarahan=sarhan
4. Metatesis - nagkakapalit ng posisyon ang /l/ o /y/
na simula ng salitang-ugat zt /n/ sa gitlaping -in na
ikinakabit sa nasabing salitang-ugat.
Halimbawa:
-in+lipad=linipad=nilapad
