TÌNH HÌNH Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG KHÔNG KHÍ TẠI THÀNH PHỐ HÀ NỘI

Luận Văn Group viết thuê luận văn thạc sĩ,chuyên đề,khóa luận tốt nghiệp, báo
cáo thực tập, Assignment, Essay
Liên Hệ: Zalo/Sdt 0967 538 624/ 0886 091 915 Website:lamluanvan.net
Tiểu luận
“TÌNH HÌNH Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG KHÔNG KHÍ TẠI THÀNH PHỐ HÀ
NỘI”

1
MỤC LỤC
1. Đặt vấn đề..................................................................................................................... 3
2. Tổng quan về ô nhiễm môi trường và ô nhiễm không khí ........................................... 4
2.1. Khái niệm ô nhiễm môi trường và ô nhiễm không khí ............................................4
2.2. Nguồn gốc, tác nhân gây ô nhiễm môi trường không khí........................................4
2.3. Đánh giá mức độ ô nhiễm không khí .......................................................................6
2.4. Ảnh hưởng của ô nhiễm môi trường tới môi trường và sức khỏe............................8
3. Đặc điểm về điều kiện tự nhiên của thành phố Hà Nội.............................................. 12
4. Tình hình ô nhiễm không khí tại thành phố Hà Nội................................................... 13
4.1. Mức độ ô nhiễm không khí tại thành phố Hà Nội..................................................13
4.2. Nguyên nhân và tác nhân gây ô nhiễm không khí tại thành phố Hà Nội...............17
4.3. Tác động của ô nhiễm không khí đối với môi trường và sức khỏe......................... 21
5. Một số giải pháp khắc phục tình trạng ô nhiễm không khí tại thành phố Hà Nội ..... 23
KẾT LUẬN .................................................................................................................... 25
TÀI LIỆU THAM KHẢO.............................................................................................. 26
DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ
Bảng 1: Bảng phân mức ô nhiễm hay chất lượng môi trường không khí và các gam
mầu được sử dụng trong đánh giá Ô nhiễm không khí..................................................6
Biểu đồ 1: Diễn biến chỉ số chất lượng không khí AQI ở 5 trạm quan trắc tự động, liên
tục giai đoạn 2011 – 2015 .............................................................................................. 14
Biểu đồ 2: Diễn biến nồng độ bụi PM10 trung bình năm tại một số trạm quan trắc tự
động, liên tục giai đoạn 2011 - 2015.............................................................................. 16
Biểu đồ 3: Diễn biến nồng độ bụi theo các tháng giai đoạn 2011 - 2015 tại Hà Nội..... 17

2
Biểu đồ 4: Diễn biến nồng độ các loại bụi PM10, PM2,5, PM1 trong ngày tại Hà Nội 18

3
1. Đặt vấn đề
Vấn đề ô nhiễm môi trường nói chung và ô nhiễm không khí nói riêng tại các
đô thị và siêu đô thị không chỉ còn là vấn đề mới hay riêng lẻ của một quốc gia hay
một khu vực mà nó đã trở thành vấn đề toàn cầu. Với những hoạt động sản xuất và
sinh hoạt của con người là nguồn gốc chính dẫn đến tình trạng trên, đặc biệt là với xu
hướng đô thị hóa và công nghiệp hóa đang diễn ra ngày càng mạnh mẽ đã khiến cho
môi trường phải gánh chịu những hệ quả nặng nề. Ngược lại, khi môi trường bị tổn
thương đến mức không thể phục hồi sẽ có tác động trở lại đến chính sức khỏe con
người. Trong đó, ô nhiễm không khí hiện nay là chủ đề nóng đang được đề cập tại rất
nhiều diễn đàn, hội thảo trên toàn thế giới. Hậu quả đã được kiểm chứng khi mà những
năm gần đây nhân loại đã phải trải qua hiệu ứng từ ô nhiễm môi trường không khí đó
là: sự biến đổi của khí hậu – nóng lên toàn cầu, sự suy giảm tầng ôzôn và mưa axít. Ở
Việt Nam ô nhiễm môi trường không khí đang là một vấn đề bức xúc đối với môi
trường đô thị, công nghiệp và các làng nghề. Ô nhiễm môi trường không khí có tác
động xấu đối với sức khỏe con người(đặc biệt là gây ra các bệnh đường hô hấp), ảnh
hưởng đến các hệ sinh thái và biến đổi khí hậu như: hiệu ứng nhà kính, mưa axít và
suy giảm tầng ôzôn,. Công nghiệp hóa càng mạnh, đô thị hóa càng phát triển thì nguồn
thải gây ô nhiễm môi trường không khí càng nhiều, áp lực làm biến đổi chất lượng
không khí theo chiều hướng xấu càng lớn. Đặc biệt là thủ đô Hà Nội hiện đang được
nhắc đến không chỉ tại các diễn đàn môi trường trong nước mà trong khu vực về tình
trạng ô nhiễm không khí nặng nề. Những hội thảo về hiện trạng ô nhiễm không khí tại
Hà Nội được tổ chức với sự tham gia của nhiều học giả cũng như chuyên gia về lĩnh
vực môi trường đã đưa ra những bằng chứng cụ thể về mức độ ô nhiễm không khí ở
mức báo động và cần có những hành động cụ thể. Ở các khu công nghiệp, các trục
đường giao thông lớn đều bị ô nhiễm với các cấp độ khác nhau, nồng độ các chất ô
nhiễm đều vượt quá tiêu chuẩn cho phép. Và sự gia tăng dân số, gia tăng đột biến của
các phương tiện giao trong khi cơ sở hạ tầng còn thấp làm cho tình hình ô nhiễm trở
nên trầm trọng. Xuất phát từ thực tiễn trên, em lựa chọn đề tài “Tình hình ô nhiễm môi

4
trường không khí tại thành phố Hà Nội” làm chủ đề tiểu luận, dựa trên cơ sở lý luận đề
tài phân tích tình hình ô nhiễm môi trường không khí, phát hiện ra những vấn đề cần
quan tâm và từ đó đề xuất một số biện pháp nhằm giảm thiểu ô nhiễm môi trường
không khí tại địa bàn nghiên cứu
2. Tổng quan về ô nhiễm môi trường và ô nhiễm không khí
2.1. Khái niệm ô nhiễm môi trường và ô nhiễm không khí
* Khái niệm ô nhiễm môi trường:
Theo luật Bảo vệ môi trường 2014 tại điều 3 khoản 8: Ô nhiễm môi trường là
sự biến đổi của các thành phần môi trường không phù hợp với quy chuẩn kỹ thuật môi
trường và tiêu chuẩn môi trường gây ảnh hưởng xấu đến con người và sinh vật.
Sự thay đổi tính chất của môi trường được hiểu là sự thay đổi tính chất lý học,
hoá học và sinh học của môi trường. Ví dụ như sự thay đổi nồng độ CO2 trong không
khí, nồng độ O2 trong nước... làm cho tính chất môi trường bị thay đổi. Tiêu chuẩn
môi trường là là những qui định (hay giới hạn cho phép) về các thành phần (chỉ tiêu)
được phép thải ra trong môi trường.
* Khái niệm ô nhiễm môi trường không khí:
Theo khái niệm chung về ô nhiễm môi trường thì ô nhiễm môi trường không
khí (ô nhiễm không khí) là sự có mặt của chất lạ hoặc sự biến đổi quan trọng trong
thành phần không khí, làm cho nó không sạch, bụi, có mùi khó chịu, làm giảm tầm
nhìn xa, có nguy cơ gây tác hại tới thực vật và động vật, đến môi trường xung quanh,
đến sức khoẻ con người...
2.2. Nguồn gốc, tác nhân gây ô nhiễm môi trường không khí
* Nguồn gốc gây ô nhiễm môi trường không khí
Có hai nguồn cơ bản gây ô nhiễm môi trường không khí:
- Nguồn ô nhiễm tự nhiên: như núi lửa phun, cháy rừng, gió bão, quá trình thối
rữa của xác động vật và thực vật chết ở tự nhiên,... Tổng lượng các chất ô nhiễm
không khí có nguồn gốc rất lớn, nhưng phân bố đồng đều trên phạm vi toàn thế giới.

5
- Nguồn ô nhiễm nhân tạo: Nguồn ô nhiễm nhân tạo gây ra chủ yếu là do quá
trình đốt cháy các nhiên liệu (gỗ, than, củi, dầu mỏ...) sinh ra. Có thể chia các loại
nguồn ô nhiễm nhân tạo như sau:
 Ô nhiễm môi trường do sản xuất công nghiệp: bởi hai quá trình chính:
quá trình đốt cháy nhiên liệu hoá thạch để lấy nhiệt và quá trình bốc hơi, rò rỉ, thất
thoát chất độc trên dây truyền sản xuất. Mỗi ngành công nghiệp, tuỳ theo dây truyền
sản xuất, tuỳ theo nhiên liệu sử dụng, quy mô sản xuất, loại nguyên liệu và sản phẩm
của nó, tuỳ mức độ cơ giới hoá, tự động hoá trong dây truyền mà lượng chất độc sẽ
khác nhau. Cùng với sự phát triển của công nghiệp thì mức độ nguy hại do ô nhiễm
môi trường gây ra ngày càng tăng.
 Ô nhiễm môi trường do giao thông vận tải: giao thông vận tải cũng là
một nguyên nhân gây ô nhiễm lớn cho môi trường không khí: 2/3 khí CO và 1/2 khí
hydrocacbua và nitơ oxyt là do giao thông đóng góp.
 Ô nhiễm môi trường do sinh hoạt của con người: Nguồn ô nhiễm này
gây ra chủ yếu do bếp đun nấu và các lò sưởi gỗ củi, than đá, dầu mỏ hoặc khí đốt...
Nhìn chung ô nhiễm này nhỏ nhưng lại có đặc điểm là ở sát cạnh con người cho nên
tác hại của nó rất lớn và nguy hiểm. Đối với các khu nhà có đông người ở, hệ thống
thoát khói nếu thiết kế không tốt sẽ ảnh hưởng xấu đến con người.
 Ô nhiễm môi trường do sản xuất nông nghiệp: Nguồn ô nhiễm này chủ
yếu do sử dụng hoá chất trong nông nghiệp, hay phân tươi chưa ủ,...
* Tác nhân gây ô nhiễm môi trường không khí:
Các tác nhân gây ô nhiễm không khí bao gồm:
- Các loại oxyt như: NO¬x, CO, CO2, SO2, H2S, các khí halogen gồm flo, clo,
brôm, iôt,...
- Các hợp chất flo.
- Các chất tổng hợp như ête, benzen.

6
- Các phần tử lơ lửng như hạt bụi rắn, hụi lỏng, bụi vi sinh vật, nitrat, sunfat,
các phân tử cacbon, khói, sương mù, phấn hoa, ...
- Các loại hạt bụi nặng như đất đá, bụi kim loại như Cu, Pb, Fe, Zn, Ni,...
- Khí quang hoá như O3, NOx, anđêhyt, etylen,...
- Chất thải phóng xạ.
- Nhiệt.
- Tiếng ồn.
Sáu tác nhân ô nhiễm đầu sinh ra chủ yếu do quá trình đốt cháy nhiên liệu và
sản xuất công nghiệp, các tác nhân ô nhiẽm có thể phân thành hai dạng: dạng hơi khí
và dạng phần tử nhỏ. Phần lớn các tác nhân ô nhiễm đều gây nguy hiểm đối với con
người và khí quyển, trong đó phải kể đến một số chất đặc biệt nguy hiểm như CO2,
SO2, CO, N2O, CFC.
2.3. Đánh giá mức độ ô nhiễm không khí
Để bảo vệ sức khỏe của con người trước tác động xấu của ô nhiễm không khí
(ÔNKK), một số quốc gia trên thế giới đã đưa ra quy định về trị số nồng độ các chất ô
nhiễm cơ bản trong không khí thực tế không được vượt quá các trị số tiêu chuẩn/quy
chuẩn cho phép. Tại Việt Nam đối với bụi PM10 tiêu chuẩn/quy chuẩn nồng độ trung
bình năm tối đa cho phép là 50 µg/m3
, nồng độ trung bình ngày tối đa cho phép là 150
µg/m3
. Để đánh giá mức độ ô nhiễm của không khí các quốc gia thường dùng chỉ số
chất lượng không khí (AQI). Chỉ số chung đánh giá chất lượng không khí AQI được
xác định là thông số ô nhiễm lớn nhất theo Quyết định số 878/QĐ-TCMT ngày 01
tháng 7 năm 2011 của Tổng cục Môi trường về việc ban hành sổ tay tính toán chỉ số
chất lượng không khí, được thể hiện qua các thang điểm sau:
Bảng 1: Bảng phân mức ô nhiễm hay chất lượng môi trường không khí và các
gam mầu được sử dụng trong đánh giá Ô nhiễm không khí
Giá trị AQI Chất lượng Ảnh hưởng sức khỏe Màu

7
không khí
0 - 50 Tốt Không ảnh hưởng đến sức khỏe Xanh
51- 100 Trung bình
Nhóm nhạy cảm nên hạn chế thời gian ở
bên ngoài nhà
Vàng
101-200 Kém
Nhóm nhạy cảm cần hạn chế thời gian ở
bên ngoài nhà
Da cam
201 - 300 Xấu
Nhóm nhạy cảm tránh ra ngoài. Nhóm
người khác hạn chế ở bên ngoài
Đỏ
Trên 300 Nguy hại Mọi người nên ở trong nhà Nâu
Ghi chú: Nhóm nhạy cảm bao gồm: trẻ em, người già và những người mắc bệnh hô
hấp.
Nguồn: Báo cáo hiện trạng môi trường quốc gia giai đoạn 2011-2015
Đây là chỉ số đại diện cho nồng độ của một nhóm các chất ô nhiễm gồm: CO,
NO2, SO2, O3 và bụi, nhằm cho biết tình trạng chất lượng không khí khu vực ven
đường hoặc dân cư trong Thành phố, ảnh hưởng đến sức khoẻ người dân. Bụi PM2.5
là loại bụi siêu nhỏ trong khí quyển,với đường kính động học ≤2,5µm, và có khả năng
đi sâu vào phế nang phổi có thể gây viêm nhiễm đường hô hấp và làm tăng nguy cơ tử
vong của những người mắc bệnh ung thư phổi và bệnh tim. Mức độ ô nhiễm hay chất
lượng không khí thường được chia thành 5 mức (tốt, không ô nhiễm, ô nhiễm, ô nhiễm
nặng, ô nhiễm rất nặng).
Các yếu tố ảnh hưởng tới mức độ ô nhiễm bao gồm: gió, nhiệt độ, đại hình mặt
đất, dạng bề mặt, loại thảm thực vật, độ ẩm và mưa. Gió (hướng gió, tốc độ gió) hình
thành các dòng chuyển động "rối" của không khí bề mặt trái đất, đóng vai trò chính
trong sự phân tán ô nhiễm. Nhiệt độ của không khí có ảnh hưởng đến phân bố nồng độ
chất ô nhiễm trong không khí. Địa hình mặt đất ảnh hưởng đến trường gió trong khu

8
vực và do đó ảnh hưởng đến việc phát tán chất thải. Dạng bề mặt, loại thảm thực vật,
độ ẩm và mưa cũng có ảnh hưởng đến sự phát tán chất thải.
2.4. Ảnh hưởng của ô nhiễm môi trường tới môi trường và sức khỏe
Ô nhiễm không khí làm hại sức khoẻ của người, đời sống sinh vật và gây ảnh
hưởng xấu cho môi trường, đặc biệt là khí hậu toàn cầu.
- Ô nhiễm môi trường không khí gây hại cho sức khoẻ con người. Chủng loại và
sự trầm trọng của các ảnh hưởng này tùy thuộc loại hóa chất, nồng độ và thời gian
nhiễm. Các nhóm đặc biệt nhạy cảm là những người bị rối loạn tim phổi, trẻ em, nhất
là các bé hiếu động và những người bị cảm lạnh và nghẹt mũi phải thở bằng miệng.
Khó mà nói một chất độc cụ thể nào gây ra một bệnh cụ thể nào. Vì các chất ô nhiễm
tác động trong một thời gian dài, có sự cộng hưởng của nhiều chất và thời gian ủ bệnh
lâu như bệnh khí thủng, viêm phế quản mãn tính, ung thư phổi và bệnh tim. Nhiều loại
bệnh tật đối với con người sẽ xuất hiện khi thời tiết thay đổi, ví dụ bệnh dịch tả, bệnh
cúm, bệnh viêm cuống phổi, bệnh nhức đầu…
- Ô nhiễm không khí gây ra sự quá tải và xuống cấp của cơ chế tự vệ của cơ thể
người chống lại những tổn thương do ô nhiễm gây ra. Rất may khi hệ hô hấp người có
nhiều cơ chế tự vệ chống lại ô nhiễm không khí. Khi ta hít vào, lông mũi chặn các bụi
lớn và khi chất ô nhiễm kích thích mũi thì ta nhảy mũi (hắt hơi) đẩy không khí ra. Hơn
nữa vách mũi, khí quản, phế quản và vi phế quản được phủ chất nhầy. Chất nhầy thu
giữ các bụi nhỏ và hòa tan các chất ô nhiễm không khí. Phần lớn ống hô hấp được trải
bởi màng tiêm mao, chúng uốn lượn đẩy chất nhầy và chất ô nhiễm về phía miệng, từ
đó chúng sẽ được tống ra ngoài cơ thể. Nếu phổi bị kích thích, chất nhầy chảy nhiều
hơn tạo ra ho, đẩy không khí và các chất nhầy ô nhiễm ra ngoài cơ thể. Khi bị nhiễm
chất ô nhiễm mạnh hay thời gian nhiễm kéo dài, tuy với nồng độ thấp, chất nhầy bị
bão hòa, chất ô nhiễm sẽ vào sâu trong hệ hô hấp và gây hại nhiều hơn. Bụi mịn rất hại
vì có thể vào sâu mang theo các chất độc gắn vào các bề mặt của phế quản hay phân
bào. Nhiễm khói thuốc lâu dài và các chất ô nhiễm khác như ozone, SO2, NO2 làm
hủy hoại tiêm mao. Do đó vi khuẩn và các hạt mịn xuyên thấu phế bào làm viêm

9
nhiễm và ung thư phổi. Ngoài ra hút thuốc lâu năm và nhiễm ô nhiễm không khí làm
chất nhầy nhiều, ngăn chặn luồng khí và tạo ra ho. Khi cơ của phế quản bị chai vì ho
lâu, chất nhầy tích tụ và thở ngày càng khó, sẽ dẫn đến viêm phế quản mãn tính.
Bệnh khí thủng xảy ra khi 1 số lớn phế bào bị hư hại làm cho bệnh nhân không
thể thở ra hết khí trong phổi, phế bào bị đóng lại, khí độc sẽ lan sang các phế bào kế
cận, chúng mất khả năng đàn hồi và có thể bị rách làm giảm diện tích cần thiết để oxi
vào máu. Bệnh nhân có thể chết vì suy tim hay nghẹt thở. Bệnh khí thũng giết chết
nhiều người hơn ung thư và nan y. Ung thư phổi là do sự tăng trưởng bất thường của tế
bào màng nhầy phế quản. Hút thuốc là nguyên nhân hàng đầu, nhưng nó cũng do sự
hít phải các chất ô nhiễm không khí: chất phóng xạ, bụi amiant, arsenic, Cr, Ni… Các
công nhân làm việc trong các nhà máy ô nhiễm không khí là đối tượng của các bệnh
mãn tính. Họ thường bị ho, thở ngắn, viêm phổi, viêm phế quản, khí thủng và ung thư
phổi. Đáng chú ý là sợi Asbete (một loại amiant) dù với lượng nhỏ cũng có thể gây
ung thư phổi 15 đến 40 năm sau. Tấm lợp fibrociment có sợi amiant là một nguy hiểm
tiềm tàng cho chúng ta.
- Ô nhiễm không khí làm mỏng màn ozone.
Màn ozone chiếm khoảng 2/3 phía trên của tầng bình lưu, tức cách mặt đất từ
20 đến 40 km, trong đó khí O3 tập trung chủ yếu ở độ cao 25 km so với mặt đất. Tầng
này là tấm màn che bảo vệ sinh vật khỏi bị gây hại bởi tia cực tím (UV, được biết có
thể gây ung thư và đột biến). Bức xạ mặt trời chiếu qua tầng ozone xướng mặt đất,
phần lớn bức xạ tia tử ngoại được tầng ozone hấp thụ, điều tiết khí hậu và sinh thái trái
đất. Khi tia cực tím chạm các phân tử ozone, nó sẽ cắt các phân tử này, để tạo ra O và
O2. Các chất này mau chóng kết hợp trở lại, tái tạo ozone và sinh nhiệt. Như vậy tầng
ozone là tầng có thể tái tạo, biến tia cực tím có hại thành nhiệt (vô hại). Sự sống trên
Trái Đất này tùy thuộc vào tác động bảo vệ này của tầng ozone, nếu không, sự sống
không thể tồn tại được. Nhưng vài hoạt động của con người gây ra ô nhiễm không khí
lại phá tầng ozone. Ba hoạt động này chủ yếu đã được liệt kê: CFCs (còn gọi là khí
feron), động cơ phản lực siêu thanh và nổ vũ khí hạt nhân. Sự nổ vũ khí hạt nhân cũng

10
tạo ra oxyd nitric, phá hủy màng ozone. Ngoài ra phân đạm sử dụng trong nông nghiệp
cũng có thể chuyển thành khí oxyd nitric thoát lên tầng bình lưu để phản ứng với phân
tử ozone và tàn phá màn này. Màng ozone bị mỏng sẽ làm tia cực tím gia tăng ở mặt
đất. Ở liều hợp lý, tia UV làm sạm da và kích thích sự tạo ra vitamin D ở da. Tuy
nhiên phơi dưới tia UV mạnh dễ gây phỏng nặng và dẫn tới ung thư da. Các nhà
nghiên cứu y khoa tin rằng màng ozone giảm 1% có thể làm tăng 2% ung thư da. Thực
vật cũng chịu ảnh hưởng của tia UV. Chúng thường bị chết ở liều cao, còn ở liều thấp
thì lá cây bị hư hại, quang hợp bị ngăn trở, tăng trưởng chậm và đột biến.
- Ô nhiễm không khí gây mưa acid
Các chất SO2, NOx do con người thải ra là nguồn chủ yếu gây nên các lắng
đọng acid. Chúng có thể kết với bụi hay khói tạo thành bụi acid lưu lại trong khí
quyển. Chúng có thể nhận nguyên tử oxygen trong khí quyển và sau đó hòa tan vào
nước mưa tạo thành acid sulfuric H2SO4 và acid nitric HNO3, rơi xuống dưới dạng
mưa, tuyết, mưa đá. Mưa acid đặc biệt gây hại nghiêm trọng ở các vùng chịu ảnh
hưởng của việc dùng nhiên liệu hóa thạch như than đá, dầu mỏ. Ở Châu Âu, Bắc Mỹ là
các nơi nghiêm trọng nhất. Kỷ lục thế giới ghi nhận được ở Wheeling, West Virginia,
USA, 1979 với pH nước mưa là 1,7, tức là độ pH tương tự giống như nước trái chanh.
Sự giảm pH của nước làm giảm sự đa dạng và sản lượng sơ cấp của phiêu sinh thực
vật, nền tảng của chuỗi thức ăn, ảnh hưởng gián tiếp đến sản lượng thứ cấp. Sự acid
hóa cũng gây ảnh hưởng độc trực tiếp cho cá nước ngọt, đặc biệt cá hồi ở các hồ
Canada và Thụy Ðiển.
- Ô nhiễm không khí gây hiệu ứng nhà kính:
Như đã biết, nhiệt độ bề mặt đất được tạo thành bởi sự cân bằng giữa năng
lượng Mặt Trời chiếu xuống Trái Đất và năng lượng bức xạ nhiệt của mặt đất phản xạ
lên khí quyển. Bức xạ Mặt Trời là bức xạ sóng ngắn nên nó dễ dàng xuyên qua các lớp
khí CO2 và tầng ozone rồi xuống mặt đất, ngược lại, bức xạ nhiệt từ mặt đất phản xạ
lại khí quyển là bức xạ sóng dài, nó không có khả năng xuyên qua lớp khí CO2 và lại
bị khí CO2 và hơi nước trong không khí hấp thụ, do đó nhiệt độ của khí quyển bao

11
quanh Trái Đất sẽ tăng lên và làm tăng nhiệt độ bề mặt Trái Đất. Hiện tượng này gọi là
“hiệu ứng nhà kính” vì lớp CO2 ở đây có tác dụng tương tự như lớp kính giữ nhiệt của
nhà kính trồng rau xanh trong mùa đông nhưng với quy mô toàn cầu. Nhiệt độ Trái
Đất tăng lên sẽ là nguyên nhân làm tan lớp băng bao phủ ở Bắc cực và Nam cực, làm
cho mực nước biển dâng cao. Theo dự đoán của các nhà khoa học thì nếu nồng độ
CO2 trong khí quyển tăng gấp đôi thì nhiệt độ trung bình của bề mặt Trái Đất sẽ tăng
lên khoảng 3,60C và trong vòng 30 năm tới, nếu không ngăn chặn được “hiệu ứng nhà
kính” thì mực nước biển sẽ dâng lên khoảng 1,5 – 3,5m. Mức tăng này sẽ làm ngập
các khu vực nông nghiệp thấp và những vùng châu thổ Bangladesh, Ấn Độ và Trung
Quốc, nơi sản xuất ra phần lớn lúa gạo trên thế giới. Trong số các khí gây “hiệu ứng
nhà kính”, trước hết là khí CO2 chiếm 47%, sau đó đến CFC chiếm 19%, mêtan chiếm
15%. Nếu xét theo mức độ tác động do hoạt động của con người đối với sự nóng lên
của Trái Đất, thì việc sử dụng năng lượng có tác động lớn nhất, sau đó là hoạt động
công nghiệp. Một số loại khí hiếm có khả năng làm tăng nhiệt độ của Trái Đất. Trong
số 16 loại khí hiếm thì NH4 có khả năng lớn nhất, sau đó là N2O, CF3Cl, CF3Br,
CF2Cl và cuối cùng là SO2..
- Ô nhiễm không khí tác động đến rừng: Sự nóng lên của Trái Đất dẫn đến
những thay đổi lớn ở các loài thực, động vật. Sự thay đổi điều kiện sinh trưởng tự
nhiên có thể đòi hỏi những kế hoạch quản lý rừng, đặc biệt trong dinh dưỡng và các
công nghệ lâm sinh khác.
- Ô nhiễm không khí tác động đến cây trồng: Hiệu ứng nhà kính gây tác động
khác nhau đối với các loại cây trồng. Lúa mì và ngô có thể bị các stress ẩm độ do tăng
quá trình bốc hơi nước và thoát hơi nước. Do nhiệt độ tăng, có thể sẽ tăng sự phá hoại
của sâu bọ ăn hại mùa màng. Người ta cũng thấy rằng, lượng CO2 tăng gấp đôi sẽ gây
nên hàng loạt thay đổi: chế độ nhiệt, điều kiện ẩm độ, sự phá hoại của sâu bọ. Những
thay đổi này gây tác động trực tiếp hoặc gián tiếp đến cây trồng. Ví dụ: nhiệt độ cao sẽ
tăng quá trình cố định nitơ bởi vi sinh vật, nhưng do bay hơi mạnh, độ ẩm của đất

12
giảm sẽ kìm hãm quá trình phân giải hữu cơ và do đó con người phải sử dụng nhiều
phân bón vô cơ.
- Ô nhiễm không khí tác động đến chế độ nước : Hiệu ứng nhà kính làm thay
đổi chế độ nhiệt vì vậy chế độ thủy văn cũng thay đổi. Mùa hè khô nóng sẽ kéo dài và
quá trình rửa trôi ở miền khí hậu ôn hòa sẽ tăng lên. Đặc biệt là khả năng bốc, thoát
hơi nước tăng làm cho cây trồng bị thiếu nước.
- Ô nhiễm không khí tác động đến khí hậu toàn cầu: làm cho nhiệt độ trái đất
gia tăng, băng ở hai cực trái đất tan ra, nước biển dãn nở làm chìm ngập các vùng thấp
và các hải đảo. Ngoài ra hạn hán, lũ lụt sẽ thường xuyên hơn, mưa bão dữ dội hơn.
3. Đặc điểm về điều kiện tự nhiên của thành phố Hà Nội
Thành phố Hà Nội là thủ đô nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam, là
trung tâm đầu não về chính trị, văn hoá và khoa học kĩ thuật, đồng thời là trung tâm
lớn về giao dịch kinh tế và quốc tế của cả nước. Hà Nội hiện nay có tiếp giáp với các
tỉnh Thái Nguyên - Vĩnh Phúc ở phía Bắc; Hà Nam - Hòa Bình ở phía Nam; Bắc
Giang- Bắc Ninh- Hưng Yên ở phía Đông và Hòa Bình- Phú Thọ ở phía Tây. Thủ đô
Hà Nội sau khi được mở rộng có diện tích tự nhiên 334.470,02 ha, lớn gấp hơn 3 lần
trước đây và đứng vào tốp 17 Thủ đô trên thế giới có diện tích rộng nhất; dân số tăng
hơn gấp rưỡi, hơn 6,2 triệu người, hiện nay là hơn 7 triệu người; gồm 30 đơn vị hành
chính cấp quận, huyện, thị xã, 577 xã, phường, thị trấn. Hà Nội hiện nay vừa có núi, có
đồi và địa hình thấp dần từ Bắc xuống Nam, từ Tây sang Đông, trong đó đồng bằng
chiếm tới ¾ diện tích tự nhiên của thành phố. Hà Nội được hình thành từ châu thổ
sông Hồng, nét đặc trưng của vùng địa lí thành phố Hà Nội là “Thành phố sông hồ”
hay “Thành phố trong sông”. Nhờ các con sông lớn nhỏ đã chảy miệt mài hàng vạn
năm đem phù sa về bồi đắp nên vùng châu thổ phì nhiêu này. Trong nội đô ngoài 2 con
sông Tô Lịch và sông Kim ngưu còn có hệ thống hồ đầm là những đường tiêu thoát
nước thải của Hà Nội. Ở thế kỉ trước có trên 100 hồ lớn nhỏ, phần nhiều là hồ đầm tự
nhiên, là vết tích của những khúc sông chết để lại một số hồ nhân tạo, cải tạo các cánh
đồng lầy thụt thành hồ. Hiện nay, dù phần lớn đã bị san lấp lấy mặt bằng xây dựng,

13
đến nay vẫn còn tới hàng trăm hồ đầm lớn nhỏ được phân bổ ở khắp các phường, xã
của thủ đô Hà Nội. Những hồ đầm này của Hà Nội không những là một kho nước lớn
mà còn là hệ thống điều hòa nhiệt độ tự nhiên không những tạo ra cho thành phố khí
hậu mát - tiểu khí hậu đô thị mà còn là những danh lam thắng cảnh, những vùng văn
hóa đặc sắc. Nằm trong vùng nhiệt đới gió mùa, khí hậu Hà Nội có đặc trưng nổi bật là
gió mùa ẩm, nóng và mưa nhiều về mùa hè, lạnh và ít mưa về mùa đông; được chia
thành bốn mùa rõ rệt trong năm. Hà Nội quanh năm tiếp nhận được lượng bức xạ mặt
trời khá dồi dào. Tổng lượng bức xạ trung bình hàng năm khoảng 120 kcal/cm², nhiệt
độ trung bình năm 24,9°C, độ ẩm trung bình 80 - 82%. Lượng mưa trung bình trên
1700mm/năm (khoảng 114 ngày mưa/năm).
4. Tình hình ô nhiễm không khí tại thành phố Hà Nội
4.1. Mức độ ô nhiễm không khí tại thành phố Hà Nội
Vấn đề môi trường không khí của thủ đô Hà Nội ngày càng nhận được nhiều sự
quan tâm của cộng đồng khi các thông tin từ nhiều nguồn trong thời gian gần đây cho
biết, chất lượng không khí của thủ đô hầu hết thời gian đều ở mức kém hoặc xấu. Bởi
vậy, vấn đề ô nhiễm môi trường không khí thủ đô Hà Nội cần được xem xét một cách
tổng thể. Theo công bố của Trung tâm nghiên cứu môi trường của trường Đại học Yale
và Columbia (Mỹ) tại Diễn đàn Kinh tế Thế giới ở Davos (Thụy Sỹ), xếp hạng Hà Nội
nằm trong nhóm các thành phố có môi trường không khí bị ô nhiễm nặng. Số liệu sử
dụng để đánh giá chất lượng không khí được sử dụng trong nghiên cứu này là số liệu
được tính toán từ giải đoán ảnh vệ tinh.

14
Biểu đồ 1: Diễn biến chỉ số chất lượng không khí AQI ở 5 trạm quan trắc tự
động, liên tục giai đoạn 2011 – 2015
Nguồn: CEM, Tổng cục Môi trường
Trong giai đoạn 2011 - 2015, chất lượng không khí tại các đô thị lớn, khu vực
xung quanh các khu sản xuất công nghiệp và làng nghề chưa có nhiều cải thiện so với
giai đoạn 2006 - 2010. Trong các tác nhân gây ô nhiễm không khí thì bụi là vấn đề nổi
cộm nhất. Các đô thị lớn như Hà Nội, Tp. Hồ Chí Minh hay đô thị có hoạt động công
nghiệp mạnh như Việt Trì (Phú Thọ), ô nhiễm bụi trong không khí có xu hướng duy trì
ở ngưỡng cao, đặc biệt là các khu vực gần các trục giao thông chính. Tại các công
trường xây dựng (khu chung cư, đô thị mới, sửa chữa đường giao thông, xây dựng
đường trên cao,…) tình trạng ô nhiễm bụi cục bộ vẫn tiếp tục diễn ra. Tại các khu dân
cư, nồng độ bụi trong không khí nhìn chung thường thấp hơn so với hai bên đường
giao thông và các công trường xây dựng. Tuy nhiên, do chịu ảnh hưởng bởi hoạt động
giao thông, công nghiệp nên hầu hết các điểm quan trắc tại khu dân cư đều ghi nhận

15
mức độ ô nhiễm bụi TSP vẫn vượt nhiều lần ngưỡng cho phép QCVN
05:2013/BTNMT
Xét biểu đồ 1 cho thấy, chỉ số AQI đối với bụi PM10 ở Hà Nội năm 2011 là lớn
nhất và = AQIbụi,năm = 116/50 x 100 = 232, so với trị số AQI ở bảng 1 thì năm 2011
môi trường không khí Hà Nội bị ô nhiễm bụi ở mức “ô nhiễm nặng”, nhưng năm 2015,
AQI đối với bụi PM10 ở Hà Nội là nhỏ hơn và = AQIbụi,năm = 73/50 x 100 = 146, so
với trị số AQI ở bảng 1 thì năm 2015 môi trường không khí Hà Nội bị ô nhiễm bụi ở
mức “ô nhiễm nhẹ”. Cũng theo biểu đồ 1 cho thấy, không khí TP. Đà Nẵng không bị ô
nhiễm và trong sạch nhất. Lượng bụi PM2.5 trung bình năm tại Hà Nội lên tới
50,5µg/m3, cao gấp đôi soi với quy chuẩn quốc gia (25 µg/m3) và gấp năm lần so với
ngưỡng trung bình năm theo hướng dẫn khuyến nghị của tổ chức Y tế thế giới –WHO
(10µg/m3). Tương tự, nồng độ PM 2.5 trung bình năm 2016 là 50,5 microgam/m3 thì
quý I 2017 đã là 54,6 microgam/m3 , gấp hơn 2 lần so với tiêu chuẩn quốc gia cho
phép là 25 microgam/m3. Nếu như toàn năm 2016, chúng ta có 123 ngày vượt ngưỡng
quy chuẩn quốc gia về các chỉ số an toàn không khí, 282 ngày vượt ngưỡng WHO thì
mới quý I chúng ta đã có 37 ngày vượt ngưỡng quy chuẩn quốc gia và 87 ngày vượt
ngưỡng WHO. Với lượng bụi PM2.5 ở mức 50,5 µg/m3, Hà Nội đang đứng sau thủ đô
New Delhi của Ấn Độ (124µg/m3) - một trong những khu vực ô nhiễm không khí
nặng trên thế giới. Quy chuẩn về nồng độ chất phát thải của Việt Nam hiện nay vẫn
thấp hơn so với quốc tế. Việt Nam chưa có Luật không khí sạch, Luật Bảo vệ môi
trường 2014 đã có nhưng tính thực thi chưa cao do nghị định hạn chế và chưa đầy đủ.
Bên cạnh đó, hệ thống quan trắc mỏng và chưa hoạt động hiệu quả, đầu tư tốn kém.
Kết quả đánh giá chất lượng không khí thông qua chỉ số chất lượng không khí
AQI1 cho thấy, tại các đô thị lớn, số ngày có AQI ở mức kém (AQI = 101 - 200) và
xấu (AQI = 201 - 300) chiếm tỷ lệ khá lớn. Điển hình như tại đường Nguyễn Văn Cừ
(Gia Lâm, Hà Nội), số ngày trong năm 2014 có AQI ở mức kém chiếm tỷ lệ hơn 50%
tổng số ngày quan trắc trong năm, thậm chí, có những ngày chất lượng không khí suy
giảm đến ngưỡng xấu và nguy hại (AQI>300)

16
Biểu đồ 2: Diễn biến nồng độ bụi PM10 trung bình năm tại một số trạm quan
trắc tự động, liên tục giai đoạn 2011 - 2015
Theo kết quả quan trắc của trạm quan trắc không khí tự động của Đại sứ quán
Mỹ đặt tại đường Láng Hạ, chất lượng không khí ở mức kém và xấu chiếm tỷ lệ khá
cao. Tuy nhiên, trạm quan trắc này chỉ tập trung quan trắc thông số bụi PM2,5. Có thể
thấy rằng, hiện nay, việc đánh giá chất lượng không khí của Hà Nội còn rất hạn chế do
số lượng trạm quan trắc tự động liên tục về môi trường không khí tại thủ đô còn quá ít.
Vì vậy, để có thể đánh giá một cách đầy đủ và toàn diện chất lượng không khí thủ đô,
cần tăng cường số lượng trạm quan trắc không khí tự động trên địa bàn thành phố và
đảm bảo duy trì vận hành liên tục. Thông tin về phát thải thay đổi liên tục trong khi
chúng ta hạn chế về cả nhân lực, vật lực nên dẫn tới việc bị thiếu dữ liệu kiểm kê phát
thải, ảnh hưởng tới việc đưa ra các quyết sách. Bên cạnh đó, mật độ dân số tăng, chất
lượng giao thông có vấn đề, chất lượng ô tô, xe máy kém, mới quan tâm tới giao thông
động mà chưa quan tâm giao thông tĩnh, ý thức tham gia giao thông của người dân
kém….

17
4.2. Nguyên nhân và tác nhân gây ô nhiễm không khí tại thành phố Hà Nội
Đối với môi trường không khí tại các đô thị, áp lực ô nhiễm chủ yếu do hoạt
động giao thông vận tải, hoạt động xây dựng, hoạt động của các xí nghiệp nội đô, sinh
hoạt của dân cư, xử lý rác thải và các nguồn ô nhiễm từ ngoại thành chuyển vào. Các
nguồn gây ô nhiễm không khí tại Hà Nội được xác định gồm: Các nhà máy nhiệt điện
than, khí thải từ phương tiện giao thông, phát thải từ công nghiệp, hoạt động xây dựng,
đốt chất thải, đun nấu hộ gia đình, ô nhiễm xuyên biên giới.
Trong giai đoạn 2011-2015, ô nhiễm bụi vẫn tiếp tục là vấn đề nổi cộm. Theo
thống kê có đến 70% lượng khói bụi gây ô nhiễm không khí tại Hà Nội là do hoạt
động giao thông. Với hơn 4 triệu phương tiện giao thông, hoạt động giao thông chiếm
tới 85% lượng khí thải CO2 và 95% lượng các hợp chất hữu cơ dễ bay hơi mà mắt
thường không quan sát được..
Biểu đồ 3: Diễn biến nồng độ bụi theo các tháng giai đoạn 2011 - 2015 tại Hà Nội
Số liệu thống kê cho thấy, số ngày có giá trị AQI không đảm bảo ngưỡng
khuyến cáo an toàn đối với sức khỏe cộng đồng do nồng độ bụi PM10 vượt ngưỡng

18
QCVN vẫn chiếm tỷ lệ lớn. Nồng độ bụi cũng thay đổi qua các tháng trong năm, theo
diễn biến mùa, điều này được thể hiện rõ ở Hà Nội cho thấy, ô nhiễm bụi (đặc biệt là
bụi mịn) thường tập trung vào các tháng mùa đông, ít mưa (tháng 11-3). Diễn biến
nồng độ bụi trong không khí cũng thay đổi theo quy luật trong ngày, thể hiện rõ nhất
tại các khu vực gần trục giao thông. Nồng độ bụi tăng cao vào các giờ cao điểm giao
thông, giảm xuống thấp nhất vào giữa trưa và ban đêm. Còn tại các khu công trường
xây dựng (xây dựng khu chung cư, khu đô thị mới, sửa chữa đường giao thông, xây
dựng đường trên cao,…) tình trạng ô nhiễm bụi cục bộ vẫn tiếp tục diễn ra. Nguyên
nhân chính là do việc thực thi các quy định về bảo vệ môi trường không nghiêm và
hoạt động giám sát thực hiện chưa được quan tâm đúng mức. Tại các khu dân cư, nồng
độ bụi trong không khí nhìn chung thường thấp hơn so với hai bên đường giao thông
và các công trường xây dựng. Tuy nhiên, các khu dân cư nằm trong các đô thị vẫn chịu
ảnh hưởng bởi hoạt động giao thông, công nghiệp nên tại hầu hết các điểm quan trắc
đều ghi nhận mức độ ô nhiễm bụi TSP vẫn vượt nhiều lần ngưỡng cho phép
Biểu đồ 4: Diễn biến nồng độ các loại bụi PM10, PM2,5, PM1 trong ngày tại Hà
Nội

19
Khí thải từ các phương tiện giao thông cơ giới đường bộ đóng góp nhiều nhất
trong tổng lượng phát thải gây ô nhiễm môi trường không khí đô thị. Các khí thải chủ
yếu bao gồm: SO2, NO2, CO, bụi (TSP, PM10, PM2,5). Trong các loại phương tiện
giao thông thì xe mô tô, xe gắn máy chiếm tỉ lệ lớn nhất đồng thời cũng là nguồn phát
thải chất ô nhiễm lớn nhất.Các phương tiện giao thông cơ giới sử dụng xăng và dầu
diesel làm nhiên liệu, quá trình rò rỉ, bốc hơi và đốt cháy nhiên liệu còn dẫn tới phát
sinh nhiều loại khí độc như: VOC, Benzen, Toluen...Sự phát thải của các phương tiện
cơ giới đường bộ phụ thuộc rất nhiều vào chất lượng phương tiện, nhiên liệu, tốc độ,
người lái, tắc nghẽn và đường xá... Xe ô tô, xe máy ở Việt Nam bao gồm nhiều chủng
loại, có nhiều xe qua nhiều năm sử dụng và không thường xuyên bảo dưỡng, hiệu quả
sử dụng nhiên liệu thấp, nồng độ chất độc hại và bụi trong khí thải cao. Xe máy hiện
vẫn là nguồn đóng góp chính các loại khí ô nhiễm, đặc biệt đối với các khí thải như
CO và VOC. Trong khi đó, xe tải và xe khách các loại lại thải nhiều NO2, SO2. Hiện
nay, giao thông công cộng đô thị nước ta chủ yếu là xe buýt. Tuy đã có cải thiện về số
lượng và chất lượng nhưng hiện chưa đáp ứng được nhu cầu đi lại ở các thành phố.
Ngoài ra, xe buýt cũng là nguồn gây ô nhiễm môi trường không khí đáng kể. Để
khuyến khích người dân đi xe buýt, nhà nước đã trợ giá vé xe. Tuy nhiên, chính vì giá
vé thấp, nguồn lực đầu tư của nhà nước còn hạn chế đã dẫn đến tình trạng rất nhiều xe
buýt ở tình trạng cũ, không đạt các tiêu chuẩn về khí thải. Các tuyến đường chật hẹp,
xuống cấp, thiếu quy hoạch đồng bộ, chưa đáp ứng nhu cầu đi lại cùng với ý thức tham
gia giao thông của người dân chưa cao gây hiện tượng ùn tắc giao thông cũng là yếu tố
đáng kể làm nghiêm trọng thêm vấn đề ô nhiễm môi trường không khí, đặc biệt là tại
các đô thị lớn như Hà Nội. Bên cạnh đó, bụi đất đá, cát tồn đọng trên đường do chất
lượng đường kém, do đường bẩn và do chuyên chở các vật liệu xây dựng, chuyên chở
rác, khi các phương tiện giao thông chạy qua bụi từ mặt đường bốc lên cũng là một
nguồn gây ô nhiễm không khí. Bụi giao thông còn có nguyên nhân từ các dòng xe lưu
thông trên đường, đặc biệt là khi hãm phanh, các lốp xe sẽ ma sát mạnh với mặt đường
làm mòn đường, mòn các lốp xe và tạo ra bụi đá, bụi cao su và bụi sợi. Các bộ phận

20
ma sát của phanh bị mòn cũng thải ra bụi kẽm, đồng, niken, crom, sắt và cadimi.
Ngoài ra quá trình cháy không hết nhiên liệu cũng thải ra bụi cacbon. Nguồn bụi này
thường tồn đọng trên đường, hoặc bám theo xe và thường cuốn theo lốp xe khi xe
chạy.
Hoạt động sản xuất công nghiệp vẫn là một trong những nguồn chính gây ô
nhiễm môi trường không khí tại Hà Nội. Trong các ngành công nghiệp, các hoạt động
khai thác khoáng sản, sản xuất điện, xi măng làm phát sinh lượng bụi thải lớn hơn hẳn
các ngành khác. Đây là nhóm ngành tiêu thụ nhiều năng lượng, nhiên liệu. Các nhà
máy nhiệt điện, xi măng thường có ống khói lớn, phát tán đi xa. Theo nghiên cứu, các
khu vực chịu ô nhiễm nặng nhất thường cách ống khói của các nhà máy này khoảng
1,5 - 3km. Tại các khu vực khai thác vật liệu xây dựng, nồng độ bụi thường vượt
QCVN từ 8 - 12 lần. Nguyên nhân từ các công đoạn khai thác, nghiền, vận chuyển…
đã phát tán một lượng lớn bụi và khí thải vào môi trường. Các doanh nghiệp sản xuất
công nghiệp trên đại bàn Hà Nội phần nhiều là doanh nghiệp vừa và nhỏ có công nghệ
sản xuất còn lạc hậu. Một số cơ sở sản xuất có thiết bị lọc bụi, hầu như chưa có thiết bị
xử lý khí thải độc hại, không đạt tiêu chuẩn về chỉ tiêu khí thải gây ô nhiễm môi
trường không khí. Các cơ sở này phân bố phân tán, do quá trình đô thị hoá, hiện đại
hóa, phạm vi thành phốngày càng mở rộng nên hiện nay, phần lớn công nghiệp cũ này
nằm trong nội thành Hoạt động công nghiệp gây ô nhiễm không khí còn từ các khu,
cụm công nghiệp cũ nằm gần và trong các đô thị, như các khu công nghiệp: Thượng
Đình, Minh Khai - Mai Động...… và ô nhiễm không khí cục bộ ở xung quanh các xí
nghiệp, nhà máy xi măng (đặc biệt là xi măng lò đứng), các lò nung gạch ngói, xí
nghiệp sản xuất đồ gốm, các nhà máy nhiệt điện đốt than và đốt dầu FO, các nhà máy
đúc đồng, luyện thép, các nhà máy sản xuất phân hoá học,…
Bên cạnh hoạt động giao thông, hoạt động xây dựng trong đô thị cũng là nguồn
gây ảnh hưởng đến môi trường không khí. Trong những năm gần đây, hoạt động xây
dựng các khu chung cư, cầu đường, sửa chữa nhà, vận chuyển vật liệu và phế thải xây
dựng,… diễn ra ở khắp nơi trong thành phố. Các hoạt động như đào lấp đất, đập phá

21
công trình cũ, vật liệu xây dựng bị rơi vãi trong quá trình vận chuyển thường gây ô
nhiễm bụi đối với môi trường xung quanh. Mặc dù đã có quy định về che chắn bụi tại
các công trường xây dựng và phương tiện chuyên chở nguyên vật liệu và phế thải xây
dựng, rửa xe trước khi ra khỏi công trường, phun nước rửa đường nhưng việc thực
hiện còn nhiều hạn chế. Do đó, việc phát tán bụi từ các hoạt động này vẫn là nguồn
gây ô nhiễm không khí đáng kể. Bên cạnh bụi, các thiết bị xây dựng (máy xúc, máy
ủi,...) các phương tiện vận chuyển vật liệu xây dựng còn thải ra môi trường không khí
các khí thải khác như: SO2, NO2,CO, VOC,...Việc thiếu kiểm soát trong quản lý hoạt
động tại các công trường xây dựng đang hoạt động trên cả nước (xây dựng, sửa chữa
nhà cửa, đường xá, vận chuyển nguyên vật liệu) đã và đang gây ra vấn đề ô nhiễm
nghiêm trọng. Đặc biệt, việc kéo dài thời gian thi công tại các công trình xây dựng do
thiếu vốn đầu tư đã gây tác động xấu đến cảnh quan, khiến cho môi trường xung quanh
luôn trong tình trạng ô nhiễm bụi. Trong mấy năm gần đây, việc kéo dài thời gian thi
công tuyến đường sắt trên cao Yên Nghĩa – Hà Đông, hay việc nâng cấp trục đường
quốc lộ 1A đoạn từ Ngọc Hồi đến Quán Gánh khiến các trục đường này quanh năm
bụi bẩn, ảnh hưởng nghiêm trọng tới người tham gia giao thông và cuộc sống người
dân hai bên đường.
Phân tích các thời điểm Hà Nội bị ô nhiễm không khí nghiêm trọng cho thấy
7/8 thời điểm chịu tác động của hướng gió chủ đạo từ phía đông của Hà Nội, đặc biệt
nguồn từ các khu công nghiệp lớn được xác định từ dữ liệu vệ tinh là nguồn đóng góp
chủ yếu. Theo tổ chức Green ID, khi nghiên cứu những thời điểm nồng độ PM2.5 và
chỉ số AQI vô cùng cao trong năm 2016 tại Hà Nội thì thấy hướng gió và nguồn gây ô
nhiễm chủ yếu từ phía đông đưa lại, với nồng độ tăng cao hơn khi di chuyển từ đồng
bằng Châu Giang, Quảng Châu sang gặp các khu công nghiệp phía đông Hà Nội .
4.3. Tác động của ô nhiễm không khí đối với môi trường và sức khỏe
Chất lượng không khí đô thị suy giảm sẽ làm gia tăng nguy cơ đột quỵ, mắc
các bệnh về tim mạch, ungthư phổi, các bệnh hô hấp cấp tính và mãn tính. Trong số
những trường hợp tử vong do ô nhiễm không khí ngoài trời thì tỷ lệ tử vong do bệnh

22
tim mạch và bệnh đường hô hấp chiếm cao nhất Ước tính khoảng 2/3 trường hợp tử
vong và giảm tuổi thọ do ô nhiễm không khí xảy ra ở các nước đang phát triển ở châu
Á. Thống kê cũng cho thấy, hằng năm trên thế giới có khoảng 2 triệu trẻ em bị tử vong
do nhiễm khuẩn đường hô hấp cấp, trong đó khoảng 60% trường hợp có liên quan đến
ô nhiễm không khí.
Tại Việt Nam, ô nhiễm bụi tại các đô thị như Hà Nội tiếp tục duy trì ở mức cao
cũng đã gây ra những tác động xấu tới sức khỏe người dân. Số liệu của Bộ Y tế cũng
chỉ rõ tình trạng ô nhiễm môi trường gây ra những hiểm họa cho sức khỏe của người
dân. Trung bình mỗi năm có hàng chục ngàn người mắc các bệnh liên quan đến hô hấp
do ô nhiễm không khí. Theo số liệu thống kê, số người bị các bệnh đường hô hấp
chiếm từ 3 đến 4% tổng dân số. Trong đó, tỷ lệ số người bị các bệnh hô hấp ở các đô
thị phát triển như Hà Nội thường cao hơn khá nhiều so với các đô thị ít phát triển. Các
báo cáo, nghiên cứu trong những năm gần đây cũng cho thấy, các bệnh ở trẻ em liên
quan đến ô nhiễm không khí có xu hướng tăng cao, nổi bật là bệnh suyễn, nhiễm
khuẩn đường hô hấp, lao, viêm phổi, bại não, ung thư và các dị tật bẩm sinh... Các
nghiên cứu cho thấy, tỷ lệ mắc hen phế quản dao động từ 1,1% ở Đà Lạt cho tới cao
nhất là 5,5% ở cư dân một số khu vực Hà Nội.. Tỷ lệ người bị mắc bệnh đường hô hấp
ở Hà Nội khá cao so với Tp. Hồ Chí Minh, bên cạnh đó do chịu tác động của thời tiết
mạnh hơn, đặc biệt là vào mùa đông, trẻ em tại Hà Nội có xu hướng mắc bệnh hô hấp
cao hơn người lớn do nhóm tuổi của trẻ em nhạy cảm hơn với ô nhiễm không khí
Ô nhiễm môi trường không khí gây ra những thiệt hại về sức khỏe và kéo theo
đó là những thiệt hại về kinh tế do phải chi trả các chi phí khám chữa bệnh, chi phí
gián tiếp do mất ngày công lao động của cả người bệnh và người chăm sóc. Ước tính
tỷ lệ thiệt hại mất khoảng 20% thu nhập. Theo số liệu ước tính, chi phí khám, chữa
bệnh về đường hô hấp, thiệt hại kinh tế do nghỉ ốm... đối với dân cư nội thành Hà Nội
là hơn 1.500 đồng/người.ngày. Từ số liệu này, với 3,5 triệu dân nội thành Hà Nội, quy
đổi tổng thiệt hại kinh tế do mắc các bệnh đường hô hấp là khoảng gần 2.000 tỷ
đồng/năm

23
5. Một số giải pháp khắc phục tình trạng ô nhiễm không khí tại thành phố Hà Nội
Trước hết cần phải xác định các nguồn gây ra ô nhiễm bụi ở Hà Nội là bụi thải
ra từ các ống xả của các phương tiện giao thông cơ giới, chủ yếu là từ các xe máy, mô
tô; Bụi phát sinh từ các cơ sở sản xuất công nghiệp, thủ công nghiệp ở bên trong và
xung quanh thành phố; Bụi phát sinh từ các hoạt động xây dựng mới và sửa chữa các
công trình nhà cửa, giao thông, hạ tầng kỹ thuật đô thị; Bụi phát sinh từ sự rơi vãi, phát
tán từ các hoạt động vận chuyển nguyên vật liệu rời, nhất là vận chuyển đất cát; Bụi
phát sinh từ mặt đường và hè phố với chất lượng xấu, lại bị bẩn, mất vệ sinh và khi có
gió thổi hay xe cộ chạy qua thì bụi sẽ bị cuốn theo bay lên, khuếch tán ra xung quanh
đường phố. Căn cứ vào các vấn đề tồn tại, bức bách về ÔNKK cũng như xác định
nguyên nhân gây ô nhiễm bụi, có thể đề xuất một số giải pháp có tính cấp bách nhằm
giảm thiểu ô nhiễm bụi, cải thiện chất lượng không khí TP. Hà Nội như sau:
Thứ nhất, tăng cường năng lực quản lý môi trường không khí Hà Nội như thành
lập phòng quản lý môi trường không khí ở Chi cục bảo vệ môi trường (BVMT) Hà
Nội, bổ sung cán bộ chuyên môn được đào tạo đúng chuyên ngành môi trường không
khí cho Chi cục BVMT cũng như các phòng quản lý môi trường ở các quận/huyện; tổ
chức các lớp bổ túc kiến thức nâng cao trình độ chuyên môn về quản lý môi trường
không khí cho các cán bộ đương chức trong hệ thống quản lý môi trường các cấp của
Hà Nội và các đô thị;
Thứ hai, tập trung kiểm soát, kiểm tra và xử lý nghiêm ngặt các nguồn thải ô
nhiễm bụi phát sinh từ các hoạt động xây dựng mới và sửa chữa các công trình nhà
cửa, công trình giao thông, hệ thống hạ tầng kỹ thuật đô thị (cấp nước, thoát nước, cấp
điện, cấp gas, hệ thống cấp thông tin...);
Thứ ba, tăng cường kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ các nguồn thải bụi phát sinh từ
vận chuyển nguyên vật liệu rời, đặc biệt là về ban đêm, các xe vận chuyển thường vi
phạm quy định về BVMT;

24
Thứ tư, uu tiên đầu tư hoàn thiện hệ thống quan trắc môi trường không khí, đặc
biệt là hệ thống quan trắc không khí tự động cố định;
Thứ năm, phát triển hệ thống giao thông công cộng, đảm bảo thuận lợi cho
người dân đi lại, nhằm giảm thiểu số lượng xe máy và ô tô cá nhân.
Thứ sáu, tiến hành kiểm tra định kỳ theo quy định của quy chuẩn môi trường về
khí thải đối với tất cả các phương tiện giao thông cơ giới (các loại xe ô tô, đặc biệt là
các loại xe buýt, xe tải, xe ô tô chạy dầu và các loại xe mô tô, xe máy), cấm lưu hành
đối với các xe không đáp ứng yêu cầu về BVMT của quy chuẩn kỹ thuật quốc gia;
Thứ bảy, áp dụng các biện pháp kỹ thuật xử lý bụi phát sinh từ sản xuất công
nghiệp và thủ công nghiệp ở bên trong và xung quanh TP;
Thứ tám, tuyên truyền, phổ biến và hướng dẫn thực hiện các quy định BVMT
không khí; Huy động sự tham gia tích cực của cộng đồng, mọi người dân, mọi cơ sở
sản xuất, mọi tổ chức xã hội trong công tác BVMT không khí nói riêng và BVMT
không khí TP nói chung.
Thứ chín, thực hiện thu gom, vận chuyển và xử lý đúng kỹ thuật vệ sinh 100%
rác thải của đô thị, thường xuyên quét dọn đường xá và vỉa hè, bảo đảm đường phố
luôn luôn sạch sẽ; Tiến hành phun nước rửa đường vào các ngày trời nắng hanh khô;
Thứ mười, phát triển trồng, chăm sóc và bảo vệ cây xanh trong TP, bảo đảm chỉ
tiêu diện tích cây xanh trên đầu dân đạt trị số quy định theo Quy chuẩn xây dựng Việt
Nam
Thứ mười một, cần ban hành luật không khí sạch, điều chỉnh, cập nhật các tiêu
chuẩn về chất lượng không khí tương đương với tiêu chuẩn quốc tế, tăng mật độ hệ
thống quan trắc. Hành động khẩn cấp là cắt giảm nguồn phát thải, thúc đẩy ứng dụng
tiến bộ công nghệ năng lượng sạch, đảm bảo an ninh năng lượng.

25
KẾT LUẬN
Ô nhiễm không khí nói riêng và ô nhiễm môi trường nói chung hiện không còn
là vấn đề mỗi đại phương hay khu vực mà là của tất cả các quốc gia trên thế giới.
Nguồn cơ bản gây ô nhiễm môi trường không khí bao gồm nguồn ô nhiễm tự nhiên
(như núi lửa phun, cháy rừng, gió bão, quá trình thối rữa của xác động vật và thực vật
chết ở tự nhiên,..) và nguồn ô nhiễm nhân tạo gây ra chủ yếu là do quá trình đốt cháy
các nhiên liệu (gỗ, than, củi, dầu mỏ...) sinh ra. Các tác nhân gây ô nhiễm không khí
bao gồm các loại oxyt như CO, CO2, SO2, H2S, ,...,các hợp chất flo, các chất tổng
hợp như ête, benzen, các phần tử lơ lửng như hạt bụi rắn, hụi lỏng, bụi vi sinh vật,
nitrat, sunfat, các phân tử cacbon, khói, sương mù, phấn hoa, ...,các loại hạt bụi nặng
như đất đá, bụi kim loại như Cu, Pb, Fe, Zn, Ni,...,khí quang hoá như O3, NOx,
anđêhyt, etylen,..., chất thải phóng xạ, nhiệt, tiếng ồn. Để đánh giá mức độ ô nhiễm
của không khí, Việt Nam sử dụng chỉ số chất lượng không khí (AQI). Đây là chỉ số đại
diện cho nồng độ của một nhóm các chất ô nhiễm gồm: CO, NO2, SO2, O3 và bụi,
nhằm cho biết tình trạng chất lượng không khí khu vực ven đường hoặc dân cư trong
thành phố. Ô nhiễm không khí làm hại sức khoẻ của người, đời sống sinh vật và gây
ảnh hưởng xấu cho môi trường, đặc biệt là khí hậu toàn cầu với việc là nguyên nhân
gây ra hàng loạt các vấn đề như hiệu ứng nhà kính, sự nóng lên toàn cầu, mưa axit......
Vấn đề môi trường không khí của thủ đô Hà Nội ngày càng nhận được nhiều sự quan
tâm của cộng đồng khi các thông tin từ nhiều nguồn trong thời gian gần đây cho biết,
chất lượng không khí của thủ đô hầu hết thời gian đều ở mức kém hoặc xấu. Theo
công bố của Trung tâm nghiên cứu môi trường của trường Đại học Yale và Columbia
(Mỹ) tại Diễn đàn Kinh tế Thế giới ở Davos (Thụy Sỹ), xếp hạng Hà Nội nằm trong
nhóm các thành phố có môi trường không khí bị ô nhiễm nặng. Với lượng bụi PM2.5 ở
mức 50,5 µg/m3, Hà Nội đang đứng sau thủ đô New Delhi của Ấn Độ (124µg/m3) -
một trong những khu vực ô nhiễm không khí nặng trên thế giới. Theo thống kê có đến
70% lượng khói bụi gây ô nhiễm không khí tại Hà Nội là do hoạt động giao thông. Với
hơn 4 triệu phương tiện giao thông, hoạt động giao thông chiếm tới 85% lượng khí thải

26
CO2 và 95% lượng các hợp chất hữu cơ dễ bay hơi mà mắt thường không quan sát
được.. Xuất phát từ thực trạng, đề tài tiểu luận đưa ra một số giải pháp nhằm giảm
thiểu ô nhiễm môi trường không khí ở Hà Nội
TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1] Bộ tài nguyên và môi trường (2015). Báo cáo hiện trạng môi trường giai đoạn
2011-2015. Hà Nội
[2] Bộ tài nguyên và môi trường (2016). Báo cáo hiện trạng môi trường năm 2016.
Hà Nội
[3] Bộ tài nguyên và môi trường (2011). Báo cáo môi trường quốc gia năm 2010-Tổng
quan môi trường Việt Nam. Hà Nội
[4] Chính phủ (2013). Nghị quyết số 35/NQ-CP về một số vấn đề cấp bách trong lĩnh
vực bảo vệ môi trường. Chính phủ
[5] Đỗ Trần Hải (2015). Ô nhiễm do quá trình đô thị hóa và phát triển giao thông vận
tải trong giai đoạn phát triển công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Viện nghiên cứu KHKT
Bảo hộ lao động
[6] Sở Tài nguyên và môi trường Hà Nội (2015). Báo cáo hiện trạng môi trường Hà
Nội giai đoạn 2011-2015. Hà Nội
[7] TS. Lê Thị Thanh Mai (1995), Giáo trình môi trường và con người, NXB Giáo dục
[8] quantracmoitruong.gov.vn truy cập ngày 08/12/2017

TÌNH HÌNH Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG KHÔNG KHÍ TẠI THÀNH PHỐ HÀ NỘI

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to TÌNH HÌNH Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG KHÔNG KHÍ TẠI THÀNH PHỐ HÀ NỘI

Similar to TÌNH HÌNH Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG KHÔNG KHÍ TẠI THÀNH PHỐ HÀ NỘI (20)

More from lamluanvan.net Viết thuê luận văn

More from lamluanvan.net Viết thuê luận văn (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

TÌNH HÌNH Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG KHÔNG KHÍ TẠI THÀNH PHỐ HÀ NỘI