niralai, profile picture
Uploaded byniralai
25,916 views

คู่มือวิทยากรโครงการอบรมคุณธรรม ค่ายพุทธบุตร

คู่มือวิทยากรโครงการอบรมคุณธรรม ค่ายพุทธบุตร

Embed presentation

Downloaded 453 times
๑ คูมือวิทยากรโครงการอบรมคุณธรรม "คายพุทธบุตร" สารบัญ ๑. หนาปก ๒. ปกใน ๓. แนะนําศูนย ๔. รูปหลวงพอ ๕. รูปพระอาจารยเผียน ๖. รูปประธานศูนยฯ ๗. รูปรองประธานทั้ง ๓ และเลขานุการ ๘. รายนามพระวิทยากร ๙. อุดมการณของพุทธบุตร ๑๐. คําอนุโมทนาของหลวงพอ ๑๑. คําปรารภของประธานศูนยฯ ๑๒. คํานํา ๑๓. สารบาญ ๑๔. ภาคเตรียมการ -โครงการ -การเตรียมการ -หนาที่ของกรรมการฝายตางๆ -ตัวอยางคําสั่งตางๆ -ตารางอบรม ๑๕. ภาควิชาการ -การเขาถึงพระรัตนตรัย -ศีลหาคือมนุษยธรรม -มารยาทชาวพุทธ -วิธีทําบุญในพระพุทธศาสนา -ประเพณีวัฒนธรรมของชาวพุทธ -การมีระเบียบวินัย -ความรับผิดชอบ -การเปนบุตรที่ดี
๒ -การเปนศิษยที่ดี -การเปนเพื่อนที่ดี -การเปนพลเมืองที่ดี -การเปนสาวกที่ดี -พูดปลุกใจหนาเสาธง -ศาสนพิธีที่ควรรู ๑๖. ภาคกิจกรรม -ฝกซอมเตรียมพิธีเปดการอบรม -พิธีเปดการอบรม -คํากลาวบูชาพระรัตนตรัย -พิธีมอบตัวเปนศิษย -คํากลาวมอบตัวเปนศิษย -คํามั่นสัญญา -กติกา สัญญาใจ คําปฎิญาณ -รับประทานอาหาร -ปลุกความสํานึกกอนรับประทานอาหาร -ตัวอยางตารางเวียนฐาน -ภาพแบงฐาน -การทําวัตรสวดมนต -การเจริญภาวนา -พิธีสูความเปนพุทธบุตร -คํามอบตัวเปนพุทธบุตร -บทแผเมตตา -ภาพการบริหารกาย -การเดินจงกรม -กิจกรรมหนาเสาธง -การเขียนบทความ -กิจกรรมพุทธบุตรสรางสรรค -พิธีอธิษฐานจิตเพื่อชีวิตใหม ๑๗. ภาคผนวก
๓ -พุทธศาสนสุภาษิตและคํากลอน -ตัวอยางบทความของเด็ก -ตัวอยางเสียงกระซิบสั่งจากครู -ตัวอยางแบบประเมินผล -ตัวอยางใบสํารวจศีล -เพลงประกอบกิจกรรม ๑๘. ปกหลัง ภาคเตรียมการ โครงการอบรมคุณธรรม "คายพุทธบุตร" ๑. ชื่อโครงการ โครงการอบรมคุณธรรม "คายพุทธบุตร" ๒. หลักการและเหตุผล สภาพสังคมไทยในปจจุบันเปนที่ยอมรับกันวา มีความเจริญกาวหนาในการพัฒนาประ เทศดวยเทคโนโลยี กอใหเกิดความเปลี่ยนแปลงหลายดาน ทั้งทางดานเศรษฐกิจ - สังคม และการเมือง ประชาชนสวนหนึ่งไดรับความสะดวกสบายทางวัตถุมากขึ้น ในขณะเดียวกัน ความเสื่อมทางจิตใจก็ทวีขึ้นจนเปนที่นาวิตก ดังจะเห็นไดจากปญหาตาง ๆ ที่เกิดขึ้น อยางสลับซับซอน เชน ผูคนไมเคารพตอศีลธรรม วัฒนธรรม ประเพณี ขาดระเบียบวินัย มีคา นิยมในทางฟุงเฟอฟุมเฟอย เห็นแกตัว จนกลาวไดวา "พัฒนาแตไมเจริญ" หรือพัฒนาแต วัตถุ ไมพัฒนาทางดานจิตใจ สภาพสังคมทั่วไปจึงอยูในขั้นวิกฤต ศูนยสืบอายุพระพุทธศาสนา ไดรวมมือกับหนวยงาน องคการกุศล โรงเรียนเอกชน ตลอดจนผูเห็นคุณคาในการสรางโอกาสใหผูอื่นมีคุณธรรม พิจารณาเห็นวา "การสรางคนใหมี คุณธรรมนั่นแหละคือการสรางชาติ" เปนการฟนฟูจิตใจเยาวชนหรือผูเขารับการอบรมใหกลา แข็ง รูเทาทันตอสิ่งที่เกิดขึ้น โดยนําเอาหลักธรรมมาประยุกตใชในชีวิตประจําวัน ใหรูจัก ลด ละ เลิก สิ่งชั่วราย จนเกิดความปลอดภัยนําความสงบเย็นมาสูชีวิต โดยใชวิธี การอบรมตามแนวเขาคาย ดังนั้นโครงการอบรมคุณธรรม "คายพุทธบุตร" จึงเกิดขึ้น ๓. วัตถุประสงค ๓.๑ เพื่อใหผูเขารับการอบรม มีความรูความเขาใจ ในหลักธรรมของศาสนาเทาที่จํา เปนตอการดําเนินชีวิต อยางถูกตองและเพียงพอ ๓.๒ เพื่อใหผูเขารับการอบรม นําหลักธรรมนั้นมาปฏิบัติในชีวิตประจําวัน จนเกิด เปนคุณธรรมประจําชีวิต ไมตกเปนทาสของความชั่วรายทั้งปวง มีชีวิตอยูอยางปลอดภัย และ สงบเย็น
๔ ๓.๓ เพื่อใหผูเขารับการอบรม ดําเนินชีวิตเปนแบบอยางที่ดีงามแกผูอื่น ทั้งในทาง ดานมีระเบียบวินัย ขยัน อดทน ซื่อสัตย - สุจริต รับผิดชอบและกตัญูกตเวที เปนตน ๓.๔ เพื่อใหผูเขารับการอบรม มีสวนรวมในการสืบอายุพระพุทธศาสนา และประเพณี วัฒนธรรมอันดีงามของชาติ ไวเปนมรดกอันล้ําคาของสังคมไทยสืบไป. ๔. กลุมเปาหมาย ๔.๑ นักเรียนชั้นประถมปลาย ครั้งละไมเกิน ๓๕๐ คน ๔.๒ นักเรียนชั้นมัธยมตน ครั้งละไมเกิน ๓๐๐ คน ๔.๓ นักเรียนชั้นมัธยมปลาย ครั้งละไมเกิน ๒๕๐ คน ๔.๔ นักศึกษาระดับ ปวช. ปวส. และอุดมศึกษา ครั้งละไมเกิน ๒๐๐ คน ลักษณะคาย ๕.๑ ตองอยูพักแรม ๒ คืน ๓ วัน หรือ ๓ คืน ๔ วัน หรือ ๔ คืน ๕ วัน ๕.๒ สถานที่จัดฝกอบรม โรงเรียน สํานักงาน ศูนยฝกอบรม วัด ๕.๓ มีคณะกรรมการรับผิดชอบ พระภิกษุ คณะครูอาจารย คณะกรรมการ ๕.๔ ไมจํากัดเพศ แตกําหนดอายุ(เฉพาะแตละคาย) จัดที่พักเปนสัดสวน เชน หอพัก อาคารเรียน หรือนอนกลด เปนตน วิธีการฝกอบรม ๖.๑ เขาคายพักแรมเพื่อศึกษาและปฏิบัติธรรมรวมกัน(อาจรักษาอุโบสถศีลก็ได) ๖.๒ การฝกอบรมมีหลายรูปแบบ เชน การบรรยาย อภิปราย สนทนา ตอบปญหา กิจกรรมกลุม ทําวัตรเชา - เย็น สมาธิภาวนา บริหารกาย - บริหารจิต ธรรมะจากสื่อ ฯลฯ ๗. งบประมาณ ๗.๑ งบประมาณจากสถานศึกษานั้น ๆ หรือหนวยงานนั้น ๆ ๗.๒ งบที่ไดรับจากผูมีจิตศรัทธาทั่วไป ๘. ผลที่คาดวาจะไดรับ ๘.๑ ทําใหเขาใจศาสนาที่ตนนับถือมากยิ่งขึ้น ๘.๒ ทําใหรูจักตนเองมากยิ่งขึ้น ๘.๓ ทําใหรูจักตัดสินใจเลือกทางดําเนินชีวตอยางถูกตองดวยตนเอง ิ ๘.๔ ทําใหมีความขยันหมั่นเพียร มีระเบียบวินัย และรับผิดชอบมากขึ้น ๘.๕ ทําใหออนนอมถมตน รูจักเกรงใจ และแสดงความเคารพตอผูใหญมากขึ้น ๘.๖ ทําใหมีความสามัคคี และอยูรวมกันอยางมีความสุข ๘.๗ ทําใหสํานึกในบุญคุณของทานผูมีคุณและตอบแทนไดดีขึ้น
๕ ๘.๘ ทําใหเห็นคุณคาของความสงบทางจิตใจมากขึ้น ๘.๙ คณะครูอาจารย นักเรียน พระสงฆ และประชาชนทั่วไป ไดมีโอกาสจัดกิจกรรมใน ทางสรางสรรค มีความสัมพันธอันดีระหวาง บาน วัด โรงเรียน สมกับคําวา "บวร" การเตรียมงาน ๑. เตรียมเขียนโครงการ ๒. เตรียมงบประมาณ ๓. เตรียมแตงตั้งคณะกรรมการฝายตาง ๆ เชน ๓.๑ คณะกรรมการอํานวยการ ๓.๒ คณะกรรมการดําเนินงาน มี ๑๔ ฝาย ดังนี้ -กรรมการฝายประสานงาน -กรรมการฝายที่ปรึกษาประจํากลุม -กรรมการฝายวิชาการและธุระการ -กรรมการฝายประชาสัมพันธ -กรรมการฝายพิธีการ -กรรมการฝายเตรียมการและจัดหาอุปกรณ -กรรมการฝายเหรัญญิก -กรรมการฝายปฏิคม -กรรมการฝายสถานที่และบริการ -กรรมการฝายโภชนาการ -กรรมการฝายโสตทัศนูปกรณ -กรรมการฝายพยาบาล -กรรมการฝายรักษาความปลอดภัย -กรรมการฝายประเมินผล ๔. เตรียมเด็กที่จะเขารับการอบรม ๔.๑ แจงใหเด็กทราบ ๔.๒ ทําหนังสือแจงใหผูปกครองเด็กไดทราบ ๔.๓ แจงใหเด็กเตรียมอุปกรณและเครื่องใชที่จําเปน ๕. เตรียมจัดรายชื่อเด็กเปนกลุม ๆ ๘ กลุม จํานวนเทากัน และทําปายชื่อเด็ก กลุมละสี เชน- กลุมเมตตา......สีเหลือง กลุมกรุณา.......สีน้ําเงิน กลุมมุทิตา.......สีแดง
๖ กลุมอุเบกขา.....สีชมพู กลุมฉันทะ.......สีฟา กลุมวิริยะ.......สีเขียว กลุมจิตตะ.......สีขาว กลุมวิมังสา......สีน้ําตาล ๖. เตรียมสถานที่ ๖.๑ เตรียมหองประชุม -ทําความสะอาด -ตกแตงเวที -เขียนปาย ตามตัวอยางดังนี้ โครงการอบรมคุณธรรม "คายพุทธบุตร" โรงเรียน.................... วันที่.....เดือน.....พ.ศ....... -จัดตั้งโตะหมูบูชาครบชุด (มีธงชาติ,พระบรมฉายาลักษณ) -ติดตั้งเครื่องขยายเสียงพรอมเครื่องเทปคาสเซ็ทอยางดี -จัดตั้งชุดรับแขกและเกาอี้ -ดูแลแสงไฟใหพอใชสําหรับกิจกรรมภาคกลางคืน ๖.๒ เตรียมที่วางอาหาร -เตรียมที่วางอาหาร ๔ ที่ (ถาเด็กไมเกิน ๑๕๐ คน จัด ๒ ที่ก็ได) -จัดที่วางอาหารใกลหองประชุม (ในกรณีที่เด็กรับประทานที่หองประชุม) -จัดที่วางคูเลอรน้ําดื่ม ๔ ที่ ๖.๓ เตรียมที่ลางจาน -จัดโตะตั้งเปนแถวยาว พอตั้งกะละมังได ๔ ใบ จํานวน ๔ แถว -จัดที่ลางจานในสถานที่อันเหมาะสม (ถาที่ลางมีอยูแลวก็ไมตองจัดใหม) ๖.๔ เตรียมที่เก็บจาน -ใชโตะตั้งเปนแถวเทาจํานวนนักเรียน -เขียนปายชื่อกลุมติดที่โตะ ๖.๕ เตรียมที่วางรองเทา -เลือกสถานที่ ที่วางรองเทาที่เหมาะสม -เขียนปายชื่อกลุมติดไว ใหเด็กวางรองเทาเปนกลุมที่หองประชุม, โรงอาหาร,ที่หองนอน ๖.๖ เตรียมที่นอนชาย-หญิง
๗ ๖.๗ เตรียมที่อาบน้ําชาย-หญิง ๖.๘ เตรียมราวตากผาชาย-หญิง ๖.๙ เตรียมสถานที่แบงฐานอบรม ๔ ฐาน -ทําความสะอาดสถานที่ -ติดตั้งเครื่องขยายเสียงเล็ก -ตั้งน้ําดื่มสําหรับพระวิทยากร -ตั้งโตะเกาอี้สําหรับพระวิทยากรนั่ง ๗. เตรียมอุปกรณ ๗.๑ เตรียมเสื่อปูหองประชุม -ถาจํานวนเด็ก ๒๕๐ คน ใชเสื่อยาว ๒๔ ผืน -ถาจํานวนเด็ก ๓๐๐ คน ใชเสื่อยาว ๓๒ ผืน -ใชปูเวทีสําหรับนั่งสวดมนต ๓ ผืน ๗.๒ เตรียมเสื่อปูหองพักพระวิทยากร ๗.๓ เตรียมเสื่อปูหองพักครูที่ปรึกษา,หองนอนเด็ก ๗.๔ เตรียมภาชนะใสน้ําลางจาน -กะละมังขนาดกลางหรือขนาดใหญ จํานวน ๑๖ ใบ ๗.๕ เตรียมภาชนะใสเศษอาหาร จํานวน ๔ ใบ ๗.๖ เตรียมน้ํายาลางจานและสกอตไบรท ๗.๗ เตรียมเหยือกน้ําจํานวน ๑ โหล ๗.๘ เตรียมคูเลอรขนาดใหญ ๔ ใบ ๗.๙ เตรียมแกวน้ําเทาจํานวนนักเรียน,ครู,พระวิทยากร ๗.๑๐ เตรียมจานขนาด ๘ นิ้ว (หรือถานหลุมก็ได)ซอน,เทาจํานวน นักเรียน,ครู,พระ ๘. เตรียมอุปกรณเสริมกิจกรรม ๘.๑ พิธีมอบตัวเปนศิษย -เตรียมดอกไมเทาจํานวนแถวนั่งในหองประชุม ถานั่ง ๘ แถว ก็ใช ๘ ชอ ถานั่ง ๑๖ แถว ก็ใช ๑๖ ชอใหคนที่อยูหนาสุดของแตละแถวเปนผูมอบ ใหครู ๘.๒ พิธีสูความเปนพุทธบุตร -เตรียมเทียนขนาด ๖ นิ้ว เทาจํานวน พระ,ครู, นักเรียน, ๙. เตรียมบุคคลเสริมกิจกรรม ๙.๑ พิธีเปดการอบรม -เตรียมบุคคลเปนพิธีกรเชิญประธานจุดธูปเทียนบูชาพระรัตนตรัย
๘ -เตรียมบุคคลจุดเทียนชนวนสงใหประธาน ๙.๒ พิธีมอบตัวเปนศิษย -เตรียมเด็กนํากลาวมอบตัวเปนศิษย จํานวน ๑ คน -เตรียมเด็กอานกลอน "คํามั่นสัญญา" จํานวน ๑-๒ คน ๙.๓ กิจกรรมพุทธบุตรสรางสรรค -เตรียมตัวแทนพอแสดงความรูสึก -เตรียมตัวแทนแมแสดงความรูสึก ๙.๔ พิธีอธิษฐานจิตเพื่อชีวิตใหมและปดการอบรม -เตรียมประธานกลาวปราศรัยและปดการอบรม -เตรียมตัวแทนครูฝายโภชนาการแสดงความรูสึก ๑ คน -เตรียมตัวแทนครูกลาว "ศิษยที่ครูปรารถนา ๑ คน -เตรียมตัวแทนครูอานกลอน "เสียงกระซิบสั่งจากครู" ๑ คน ๑๐. เตรียมเพลงประกอบกิจกรรม ๑๐.๑ พิธีเปดการอบรม -เตรียมเพลงพระรัตนตรัย ๑๐.๒ พิธีมอบตัวเปนศิษย -ดนตรีเดี่ยวไวโอลินเพลงชุดลมพัดชายเขา -เพลงพระคุณที่สาม -เพลงแมพิมพของชาติ ๑๐.๓ กติกาสัญญาใจ -เพลงทําดีไดดี ๑๐.๔ พิธีสูความเปนพุทธบุตร -ดนตรีชุดลมพัดชายเขา -พระรัตนตรัย -เพลงอธิษฐาน -บทสวดสรรเสริญพุทธคุณ (องคใดพระสัมพุทธฯ) ๑๐.๕ กิจกรรมพุทธบุตรสรางสรรค -เพลงใครหนอ -เพลงออมอกแม -เพลงพระคุณแม -เพลงคาน้ํานม ๑๐.๖ พิธีอธิษฐานจิตเพื่อชีวิตใหม
๙ -ดนตรีชุดลมพัดชายเขา -เพลงพระคุณที่สาม -เพลงแมพิมพของชาติ -เพลงลาคุณครู ๑๐.๗ พิธีปดการอบรม -เพลงพระรัตนตรัย หนาที่กรรมการฝายตาง ๆ ๑. กรรมการอํานวยการ มีหนาที่ ใหคําปรึกษาแนะนํา แกปญหา อํานวยความสะดวก  ควบคุมการอยูคายใหเปนไปดวยความเรียบรอยทุกประการ ๒. กรรมการดําเนินงาน ๒.๑ กรรมการฝายประสานงาน มีหนาที่ ประสานงานกับพระวิทยากร ครู อาจารยที่ ปรึกษาประจํากลุมกรรมการฝายตาง ๆ ๒.๒ กรรมการที่ปรึกษาประจํากลุม มีหนาที่ดังนี้ -รับรายงานตัวนักเรียน แจกปายชื่อนักเรียน ใหนักเรียนนํากระเปา ไปเก็บในที่ซึ่งจัดไวเปนกลุม -ดําเนินการใหนักเรียนเลือกประธานกลุม อธิบายความหมายชื่อกลุม ดูแลใหนักเรียนติดปายชือใหเรียบรอย ่ -ดูแลใหนักเรียนปฏิบัติตามระเบียบของการอยูคาย มีความสามัคคีตอกัน ตรงตอเวลา เขาหองประชุมอยางสงบ -ใหนักเรียนทําความรูจักกันใหมากที่สุด -สํารวจจํานวนนักเรียนในกลุม ทุกกิจกรรมและกอนนอนทุกกคืน -ชวยจัดเลี้ยงอาหาร น้ําดื่ม น้ําปานะ ตามเวลาที่กําหนด -สํารวจกระเปานักเรียนเพื่อดูความเรียบรอยมิใหมี อาวุธ สิ่งเสพติด และรับฝากของมีคาของนักเรียน -ประสานงานกับพระวิทยากรในการอบรมนักเรียน -รวมกิจกรรมกับนักเรียนทุกกิจกรรม -เปนวิทยากรเสริม รับทราบปญหา และเปนที่ปรึกษาของนักเรียน ๒.๓ กรรมการฝายวิชาการและธุระการ มีหนาที่จัดเตรียมเอกสารตาง ๆ ที่จําเปนตอ
๑๐ การอบรม จัดรายชื่อนักเรียนที่เขารับการอบรมใหเปนกลุมโดยคละกัน ๘ กลุม จัดทําปายชื่อนัก เรียน ปายชื่อครูแยกไวเปนกลุม ๆ ละสี เขียนปายชื่อกลุมทําเปนกลองสามเหลี่ยมวางไวที่ หนาแถวในหองประชุม เขียนปายชื่อกลุมที่วางรองเทา ที่หองนอน ที่ลางจาน ที่ตักอาหาร. ๒.๔ กรรมการฝายประชาสัมพันธ มีหนาที่ ประชาสัมพันธโครงการ เชน จัดสงโครงการไป ใหสื่อมวลชนตาง ๆ จัดสงโครงการไปใหสมาคม ชมรม หางราน เพื่อของความอุปถัมภ โครงการ เขียนปายประชาสัมพันธทั้งภายนอกและภายในสถานที่นั้น ๆ ๒.๕ กรรมการฝายพิธีการ มีหนาทีดังนี้ ่ -จัดดอกไมธูปเทียน จัดโตะหมูบูชา จัดเตรียมเวที -จัดเตรียมอุปกรณสําหรับพิธีตาง ๆ เชน พิธีเปดการอบรม พิธีปด พิธีมอบตัวเปนศิษย พิธีสูความเปนพุทธบุตร และพิธีอธิษฐานจิต เพื่อชีวิตใหม เปนพิธีการตลอดงาน. -ดูแลอํานวยความสะดวกแกพระวิทยากรในทุก ๆ ดาน ๒.๖ กรรมการฝายเตรียมการและจัดหาอุปกรณ มีหนาที่ จัดหาอุปกรณที่จําเปนตอการอยู คายมาเตรียมไวใหพรอม โดยประสานงานกับกรรมการฝายอื่น ๆ ๒.๗ กรรมการฝายเหรัญญิก มีหนาที่ รับเงินที่ผูมีจิตศรัทธาบริจาค ควบคุมการใชจายเงิน จัด ทําบัญชี รับ-จาย ใหเรียบรอย ๒.๘ กรรมการฝายปฏิคม มีหนาที่ ตอนรับแขกผูมีเกียรติ ผูปกครองนักเรียน ทานประธาน หรือผูทมาเกี่ยวของกับงานในโครงการ บริการน้ําดื่ม แนะนําใหรู ี่ จักสถานที่ เปนตน ๒.๙ กรรมการฝายสถานที่และบริการ มีหนาที่ดังนี้ -จัดเตรียมหองประชุม จัดชุดรับแขก -สถานที่วางอาหาร ที่ลางจาน ที่อาบน้ํา หองนอน ราวตากผา -สถานที่แบงฐานอบรม ๒.๑๐ กรรมการฝายโภชนาการ มีหนาที่ จัดปรุงอาหาร น้ําดื่ม ใหเพียงพอกับจํานวนผูที่เขา รวมการอบรม ใหทันตามเวลาที่กําหนด ๒.๑๑ กรรมการฝายโสตทัศนูปกรณ มีหนาที่ จัดแสง เสียง ใหเพียงพอทุกจุดที่จําเปน บันทึก เทป บันทึกภาพ ตลอดการฝกอบรม ๒.๑๒ กรรมการฝายพยาบาล มีหนาที่ ดูแลชวยเหลือผูเขารวมการอบรมที่เจ็บไขไดปวย ตลอดเวลาจนเสร็จสิ้นโครงการ ตัวอยาง
๑๑ ที่ อย ๐๓๓๐.๑๕/๑๗๕ โรงเรียนนครหลวง "อุดมรัชตวิทยา" อ.นครหลวง จ.พระนครศรีอยุธยา ๑๓๒๖๐ ๑๘ พฤษภาคม ๒๕๓๕ เรื่อง ขออนุญาตนํานักเรียนเขาคายอบรมคุณธรรม ""คายพุทธบุตร" เรียน ผูปกครอง (ด.ช. ด.ญ.) .......... ดวยหมวดวิชาสังคมศึกษา โรงเรียนนครหลวง "อุดมรัชตวิทยา" จะจัด อบรมคุณธรรมสําหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปที่ ๑ ประมาณ ๒๕๐ คน ณ โรงเรียนนครหลวง "อุดมรัชตวิทยา" ในวันที่ ๕-๗ มิถุนายน ๒๕๓๕ รวม ๓ วัน ๒ คืน เพื่อเปนการสงเสริม คุณธรรม จริยธรรม พัฒนาจิตใจแกนักเรียน และสามารถนําความรู ความเขาใจไปใชในชี วิตประจําวัน โดยอาราธนาพระวิทยากร จากวัดชลประทานรังสฤษฏ อําเภอปากเกร็ด จังหวัด นนทบุรี มาเปนพระวิทยากรใหการอบรมนักเรียนในครั้งนี้ และมีครูรวมควบคุมนักเรียน ฉะนั้น หมวดวิชาสังคมศึกษา จึงขออนุญาตนํานักเรียนในปกครอง ของทานไปอยูคายอบรมคุณธรรมนักเรียนในครั้งนี้ โดยขอคาอาหารจากนักเรียน จํานวน ๗ มื้อ และคาน้ําปานะจํานวน ๔ มื้อ เปนเงิน ๖๐ บาท จึงเรียนมาเพื่อโปรดทราบ หวังวาคงไดรับความรวมมือจากทานดวยดี และขอความกรุณาคืนแบบตอบรับคืนโรงเรียนดวย จักขอบคุณยิ่ง ขอแสดงความนับถือ (นางหยด เจริญกูล) ผูอํานวยการโรงเรียนคนครหลวง"อุดมรัชตวิยา" วิชาการ โทร ๓๕๙๘๐๐ แบบตอบรับ ขาพเจา ผูปกครองของ นักเรียนชั้น ม.๑ อนุญาต ไมอนุญาต ใหนักเรียนใน ความปกครองของขาพเจาไปรวมอบรมคุณธรรมครั้งนี้ ลงชื่อ ผูปกครอง ( )
๑๒ อุปกรณเครื่องใชระหวางการอบรมคุณธรรม "คายพุทธบุตร" ระหวาง วันที่ ๑๔-๑๖ สิงหาคม ๒๕๓๕ ณ โรงเรียนบางกรวย ๑. ผาหม ๒. ผาเช็ดตัว ๓. แปรงสีฟน ยาสีฟน ผงซักฟอก ๔. ชุดขาว ๒ ชุด (ผาถุงขาว ๒ ผืน สไบ ๑ ผืน เสื้อนักเรียนสีขาว ๒ ตัว ๕. ผาถุง ผาขาวมา สําหรับใชผลัดอาบน้ํา ๖. หมอน ๗. เสื่อพับผืนเล็ก ๑ ผืน ๘. แกวน้ํา ชอน ๙. ยารักษาโรค (โรคประจําตัว) ๑๐.ถุงพลาสติคสําหรับใสเสื้อผาเปยก ๑๑.สบู ขันน้ํา รองเทาแตะ ผาเช็ดเทา ๑๒.ไฟฉาย ๑๓.ผาอนามัย (เผื่อฉุกเฉิน) ๑๔.เครื่องเขียน เชนปากกา ดินสอ เปนตน .................... หมายเหตุ หามนําทรัพย เงินทอง ของมีคา ติดตัวมาในระหวางการอบรม ตารางอบรมคุณธรรม"คายพุทธบุตร" ศูนยสืบอายุพระพุทธศาสนา วัดชลประทานรังสฤษฎ อ.ปากเกร็ด จ.นนทบุรี ๑๑๑๒๐ วัน,เดือน,ป เวลา รายการ/กิจกรรม หมายเหตุ ๐๗.๓๐-๐๘.๓๐ ลงทะเบียน รายงานตัว ๐๘.๓๐-๐๙.๐๐ -จัดนักเรียนเขาแถวตามกลุมที่สนาม -นักเรียนพรอมที่หองประชุม -ฝกซอมเตรียมพิธีเปดการอบรม ๐๙.๐๐-๐๙.๓๐ พิธีเปดการอบรม
๑๓ -ประธานจุดธูปเทียนบูชาพระรัตนตรัย -กลาวคําบูชาพระรัตนตรัย -กลาวรายงาน วันที่หนึ่ง ของการ ๐๙.๓๐-๑๐.๐๐ พิธีมอบตัวเปนศิษย/สมาทานศีล ๑๐.๐๐-๑๐.๑๕ พักเปลี่ยนอิริยบถ ฝกอบรม ๑๐.๑๕-๑๑.๐๐ กติกาสัญญาใจและคําปฏิญาณ ๑๑.๐๐-๑๒.๐๐ รับประทานอาหาร ๑๒.๐๐-๑๒.๔๐ พักทํากิจสวนตัว ๑๒.๔๐-๑๓.๒๐ พรอมกันที่หองประชุม/ธรรมนันทนาการ ๑๓.๒๐-๑๖.๓๐ แบงฐานอบรมคุณธรรม ๔ ฐาน ดังนี.้ - ๑.การเขาถึงพระรัตนตรัย ๒.วิธีทําบุญในพระพุทธศาสนา ๓.ความรับผิดชอบ ๔.การมีระเบียบวินัย ๑๖.๓๐-๑๗.๓๐ พบอาจารยที่ปรึกษา/จัดที่พัก/อาบน้ําทํากิจสวนตัว ๑๗.๓๐-๑๘.๓๐ รับประทานอาหาร ๑๘.๓๐-๒๑.๓๐ ทําวัตร/จิตตภาวนา/พิธีสูความเปนพุทธบุตร/สไลดธรรมะ/ แผเมตตา/พบอาจารยที่ปรึกษา/พัก _______________________________________________________ _________________ ๐๔.๓๐-๐๗.๐๐ ตื่นทํากิจสวนตัว/บริหารกายบริหารจิต/ทําวัตร/จิตตภาวนา /กิจกรรมหนาเสาธง ๐๗.๐๐-๐๗.๓๐ อาบน้ําทํากิจสวนตัว ๐๗.๓๐-๐๘.๔๕ รับประทานอาหาร/ทํากิจสวนตัว ๐๘.๔๕-๐๙.๕๐ พรอมกันที่หองประชุม/ธรรมบรรยายเรื่อง"การพัฒนาตนเอง" ๐๙.๕๐-๑๐.๕๐ สนทนากับกัลยาณมิตร วันที่สอง ๑๐.๕๐-๑๒.๐๐ รับประทานอาหาร ของการ ๑๒.๐๐-๑๒.๔๐ พักทํากิจสวนตัว ฝกอบรม ๑๒.๔๐-๑๓.๒๐ พรอมกันที่หองประชุม/ธรรมนันทนาการ ๑๓.๒๐-๑๕.๓๐ แบงฐานอบรมคุณธรรม ๓ ฐานดังนี้.- ๑.การเปนบุตรที่ดีของพอแม
๑๔ ๒.การเปนศิษยที่ดีของครู ๓.การเปนสาวกที่ดีของพระศาสนา ๑๕.๓๐-๑๗.๐๐ อนามัยในโรงเรียน ๑๗.๐๐-๑๗.๓๐ อาบน้ําทํากิจสวนตัว ๑๗.๓๐-๑๘.๓๐ รับประทานอาหาร ๑๘.๓๐-๒๑.๓๐ ทําวัตร/จิตตภาวนา/สไลดธรรมะ/พบอาจารยที่ปรึกษา/ แผเมตตา/พัก _______________________________________________________ _______________ ๐๔.๓๐-๐๗.๐๐ ตื่นทํากิจสวนตัว/บริหารกายบริหารจิต/ทําวัตร/จิตตภาวนา/ กิจกรรมหนาเสาธง ๐๗.๐๐-๐๗.๓๐ อาบน้ําทํากิจสวนตัว ๐๗.๓๐-๐๘.๓๐ รับประทานอาหาร ๐๘.๔๕-๐๙.๕๐ ธรรมบรรยายเรื่อง"พุทธบุตรกับการสืบอายุพระพุทธศาสนา" ๐๙.๕๐-๑๐.๕๐ เขียนบทความเรื่อง"ความประทับใจ..." ๑๐.๕๐-๑๒.๐๐ รับประทานอาหาร ๑๒.๐๐-๑๓.๐๐ เก็บของ/จัดที่พัก/แตงชุดนักเรียน ๑๓.๐๐-๑๕.๐๐ พิธีอธิษฐานจิตชีวิตใหม/ปดการอบรม ศาสนพิธีที่ควรรู จุดประสงค ๑. เพื่อใหรูความหมายของคําวา "ศาสนาพิธี" ๒. เพื่อใหสามารถประกอบพิธีตาง ๆ ไดถูกตอง ๓. เพื่อใหสามารถแนะนําผูอื่นใหประกอบพิธีตาง ๆ ไดอยางถูกตอง ๔. เพื่อใหเห็นคุณคาและความสําคัญของศาสนพิธี ความหมาย "ศาสนพิธี" คือ แบบอยาง หรือแบบแผนตาง ๆ ที่ดีงาม ที่ใชประกอบกิจกรรมในทางพระ พุทธศาสน เรียกวา "ศาสนพิธี" ความสําคัญ ศาสนพิธี มีความสําคัญมาก เมื่อปฏิบัติใหถูกตองทุกขั้นตอนแลวจะทําใหพิธีกรรมตางๆ ที่ประ กอบนั้นเปนระเบียบเรียบรอยสวยงาม เปนที่ตั้งแหงความเลื่อมใสของผูที่พบเห็น ทําใหเกิดศรัท ธาในการประกอบคุณงามความดีและเปนการแสดงใหเห็นถึงความเจริญทางจิตใจของผูนับถือพระ พุทธศาสนา เปนเครื่องเชิดชูเกียรติและศักดิ์ศรีของชาวพุทธ ฉะนั้นจําเปนอยางยิ่งที่ชาวพุทธ
๑๕ ทุกคนจะตองศึกษาเรียนรู พิธีโดยสรุป ศาสนพิธีมีมากมาย ซึ่งลวนแตนาศึกษาเรียนรูทั้งสิ้น แตเมื่อกลาวโดยสรุปมีอยู ๔ หมวดดังนี้ ๑. หมวดกุศลพิธี วาดวยพิธีบําเพ็ญกุศล ๒. หมวดบุญพิธี วาดวยพิธีบําเพ็ญบุญ ๓. หมวดทานพิธี วาดวยพิธีถวายทาน ๔. หมวดปกิณณกะ วาดวยพิธีเบ็ดเตล็ด บุญพิธีที่จําเปน พิธีทําบุญในพระพุทธศาสนา แบงออกได ๒ ประเภทดังนี้ ๑. ทําบุญงานมงคล คือ ปรารภเหตุดีแลวทําบุญ เชน ขึ้นบานใหม แตงงาน ประสบความสํา เร็จตาง ๆ เปนตน ๒. ทําบุญงานอวมงคล คือ ปรารภเหตุสูญเสีย เชน ทําบุญอุทิศใหผูตาย เปนตน ผูเกี่ยวของ การทําบุญทั้งสองประเภทนี้ จะมีผูมาเกี่ยวของอยู ๓ ฝายดวยกันคือ ๑. ฝายเจาภาพ คือเจาของงานบําเพ็ญบุญ ๒. ฝายแขก คือผูมีเกียรติที่มารวมทําบุญ ๓. ฝายพระสงฆ คือพระสงฆที่เจาภาพนิมมตมาเปนปฏิคาหา หนาที่ของเจาภาพ -จัดเตรียมสถานที่ประกอบพิธี -นิมนตพระสงฆตามจํานวนที่ตองการ -ตั้งโตะหมูบูชา พรอมอุปกรณครบชุด -ปูอาสนะและเตรียมเครื่องตอนรับพระ -เมื่อพระสงฆมาถึงคอยลางและเช็ดเทา -เมื่อพระสงฆนั่งเรียบรอยแลว ถวายเครื่องรับรอง -จุดเทียน ธูป บูชาพระรัตนตรัย แลวกราบ ๓ ครั้ง -กลาวคําบูชาพระรัตนตรัย -อาราธนาศีล รับศีล อาราธนาพระปริตร -นั่งฟงพระสงฆ (สวด) เจริญพระพุทธมนตจนจบ -ถวายภัตตาหารและเครื่องไทยธรรม -พระสงฆอนุโมทนา เจาภาพกรวดน้ํา รับพร -เสร็จพิธีสงพระสงฆกลับ หนาที่ของแขก
๑๖ -มาถึงงานใหตรงเวลาที่เจาภาพกําหนดไว -มาถึงแลวเขาไปทักทายเจาภาพกอน -เลือกนั่งในสถานที่เหมาะสมกับตน -มีความสํารวมตนดวยดี ไมสงเสียงดังรบกวนสมาธิผูอื่น -รวมบริจาคทาน และรวมพิธีกรรมทุกขั้นตอนจนเสร็จ -แตงกายสุภาพเรียบรอย สมควรแกงานนั้น ๆ -ไมสุราหรือของมึนเมาเขามาดื่มในงานทําบุญ -ไมเลนการพนัน หรือรบกวนเจาภาพเพื่อเปดบอนการพนัน คําอาราธนาศีล ๕ มะยัง ภันเต, ติสะระเณนะ สะหะ, ปญจะสีลานิ, ยาจามะ, ทุกติยัมป มะยัง ภันเต, ติสะระเณนะ สะหะ, ปญจะสีลานิ, ยาจามะ ตะติยัมป มะยัง ภันเต, ติสะระเณนะ สะหะ, ปญจะสีลานิ, ยาจามะ คําสมาทานศีล ๕ ๑. ปาณาติปาตา, เวระมะณี สิกขาปะทัง, สะมาทิยามิ, ๒. อะทินนาทานา, เวระมะณี สิกขาปะทัง, สะมาทิยามิ, ๓. กาเมสุ มิจฉาจารา, เวระมะณี สิกขาปะทัง สะมาทิยามิ, ๔. มุสาวาทา, เวระมะณี สิกขาปะทัง, สะมาทิยามิ, ๕. สุรา เมระยะ มัชชะ ปะมาทัฏฐานา, เวระมะณี สิขาปะทัง, สะมาทิยามิ, พิธีประเคนของพระ การถวายปจจัยตางๆ แกพระสงฆ ตองถวายดวยความเคารพ เพราะพระสงฆตั้งอยูในฐานะ ปูชนียบุคคล เรานําสิ่งของไปถวายทานเพื่อบูชาในคุณธรรมของทาน จึงตองนอมกาย นอมใจ เขา ไปถวายทาน การกระทําดังนี้ เรียกวา "ประเคน" องคประเคนมี ๕ ดังนี้ ๑. สิ่งของทีประเคนตองไมใหญโตและหนักเกินไป ่ ๒. ผูประเคนตองอยูในหัตถบาส (คือชวงแขนหนึ่ง) ๓. ผูประเคนนอมสิ่งของนั้นเขามาใหดวยอาการเคารพนอบนอม ๔. การนอมสิ่งของเขามานั้น จะสงดวยมือก็ได หรือสิ่งที่เนื่องดวยกายก็ได ๕. พระภิกษุผูรับประเคนจะรับดวยมือก็ได ถาผูประเคนเปนชาย ถาผูประเคนเปนหญิงพระตองใชผารับ พิธีกรวดน้ํา รับพร การกรวดน้ําเปนพิธีกรรมอยางงหนึ่งที่ชาวพุทธนิยมกระทํา เพื่ออุทิศสวนกุศลใหแกผูลวงลับ ซึ่งเปนสิ่งที่ชาวพุทธไทยนับถือกันมาก น้ําที่ใสบริสทธิ์ เปรียบเหมือนน้ําใจใสบริสุทธิ์ ที่ตั้งใจอุทิศ ุ
๑๗ สวนบุญกุศลแกผูที่ลวงลับไปแลว เปนการแสดงกตัญูกตเวทีตอทานเหลานั้น คํากรวดน้ําโดยยอ อิทัง โน ญาตินัง โหตุ สุขิตา โหนาตุ ญาตโย ขอใหทานของขาพเจาจงสําเร็จแกญาติ ขอใหญาติของขาพเจาจงมีความสุขเถิด. มารยาทชาวพุทธ จุดประสงค ๑. เพื่อใหรูความหมายของคําวา "มารยาท" ๒. เพื่อใหเขาใจความสําคัญของมารยาท ๓. เพื่อใหรูและเขาใจขอบขายของ "มารยาทชาวพุทธ" ๔. เพื่อใหรูถึงอานิสงสของการมีมารยาทที่ดี ๕. เพื่อฝกปฏิบัติมารยาทชาวพุทธใหสามารถนําไปใชไดอยางถูกตอง ๖. เพื่อใหสามารถนําไปชี้นําผูอื่นใหปฏิบัติตามมารยาทชาวพุทธไดในโอกาสอันควร มารยาทชาวพุทธ ๒.๑ ความหมาย คําวา "มารยาท" หรือ "มรรยาท" หมายถึงความประพฤติที่แสดงออก มาทางกายทางวาจา ซึ่งบัณฑิตทั้งหลายยอมรับวา เรียบรอย อยูในระเบียบแบบแผนหรือขอบ เขตที่ดีงาม เปนการสอใหเห็นถึงอัธยาศัยที่ดีอีกดวย ชาวพุทธ คือ ผูนับถือพระพุทธศาสนาทั่วไป ๒.๒ ความสําคัญ การมีมายาทที่ดีตอกันของคนในสังคม นับเปนสิ่งสําคัญมากประการหนึ่ง ทําใหคนเราอยูรวมกันอยางสงบสุขแสดงใหเห็นถึงความเปนผูมีวัฒนธรรมและคุณธรรม ทั้งยังเปน การประกาศศักดิ์ศรีของความเปนมนุษยอยูในตัววา "มนุษยเปนผูมใจสูง มีการประพฤติที่ประ ี เสริฐกวาสัตวเดรัจฉาน" มารยาทยังเปนเครื่องวัดคุณธรรมของคนอีกดวย ดังคําโคลงที่วา.- สายบัวบอกลึกตื้น ชลธาร มารยาทสอสันดาน ชาติเชื้อ โฉดฉลาดเพราะคําขาน พึงทราบ กอหญาเหียวแหงเรื้อ บอกราย แสลงดิน. ่ ๒.๓ มารยาทชาวพุทธที่ควรศึกษาและปฏิบัติ ก. มารยาทในการไปวัด -การแตงกายไปวัด -การนําเด็กไปวัด
๑๘ -การปฏิบัติตนในวัด ข. มารยาทในการยืน -การยืนตอหนาพระสงฆ -การยืนตอหนาผูใหญ -การยืนตามลําพัง ค. มารยาทในการนั่ง -การนั่งสนทนากับพระสงฆ -การนั่งตอหนาผูใหญ -การนั่งตามลําพัง -การนั่งฟงพระธรรมเทศนา -การเปลี่ยนทานั่ง ง. มารยาทในการไหว-การกราบ -การไหว-การกราบพระรัตนตรัย -การไหว-การกราบมารดาบิดา -การไหว-การกราบครูอาจารย -การไหว-การกราบผูใหญ -การไหวบุคคลเสมอกัน -การไหว-การกราบศพ จ. การแสดงความเคารพตอสถานที่ -อุโบสถ -ศาลาการเปรียญ -ตนโพธิ์และตนไมที่เกี่ยวกับพุทธประวัติ -หอไตรหรือหอสมุดของวัด -กุฏิของพระสงฆ หรือ ที่นั่ง-ที่นอนของพระสงฆ ช. การแสดงความเคารพตอพระสงฆ -ลุกขึ้นยืนรับพระสงฆ -การตามสงพระสงฆ -การหลีกทางใหพระสงฆ ๒.๔ อานิสงสของความมีมารยาทดี -ตนเองมีความภูมิใจในตนเอง -ผูรูใครครวญแลวสรรเสริญ -ชื่อเสียงเกียรติคุณยอมฟุงไป
๑๙ -คนดีตองการคบหาสมาคมดวย -ไมเปนที่รังเกียจของสังคม -เปนแบบอยางที่ดีของอนุชน -เปนที่เคารพของผูนอย เปนที่รักของผูใหญ เปนที่เกรงใจของเพื่อน -เปนเครื่องเชิดชูเกียรติของชาติและศาสนาของตน -จิตใจสงบสุขไมวิตกกังวลเพราะเสียมารยาท -เปนพื้นฐานใหบรรลุคุณธรรมชั้นสูง *ดูรายละเอียดใน สมทรง ปุญญฤทธิ์ มารยาทชาวพุทธ กรุงเทพ ฯ โรงพิมพสหมิตร ๒๕๓๑ การเขาถึงพระรัตนตรัย จุดประสงค ๑. เพื่อใหเขาใจคําวา " พระรัตนตรัย " ๒. เพื่อใหรูซึ้งถึงคุณของพระรัตนตรัย ๓. เพื่อใหรูจักวิธีทําความเคารพพระรัตนตรัย ๔. เพื่อใหรูจักขอปฏิบัติตนใหเขาถึงพระรัตนตรัย ๕. เพื่อใหรูจักประโยชนที่พึงไดรับจากการเขาถึงพระรัตนตรัย พระรัตนตรัย ๑. ความหมาย คําวาพระรัตนตรัย แปลวา "แกวอันประเสริฐสามดวง" ในที่ นี้หมายเอา "พระพุทธ พระธรรม พระสงฆ " ซึ่งเปนสิ่งที่ทําใหเกิดความชื่นชมยินดีแกชีวิต เปน สิ่งที่พึ่งที่ระลึกถึงอันสูงสุดของชีวิต เปนสิ่งที่ยึดเหนี่ยวชีวิตไมใหตกต่ํา เปนเกราะปองกันชีวิตให เดินไปบนเสนทางที่ถูกตอง ดีงาม และพนจากทุกขทั้งปวง ๒. พระรัตนตรัยที่ควรรูจัก ๒.๑ ทานผูสอนใหประชุมชน ประพฤติชอบดวย กาย วาจา ใจ ตามพระ ธรรมวินัยเรียกวา " พระพุทธเจา " ๒.๒ พระธรรมวินัยที่เปนคําสั่งสอนของทานเรียกวา "พระธรรม" ๒.๓ หมูชนที่ฟงคําสั่งสอนของทานแลว ปฏิบัติตามพระธรรมวินัยเรียกวา "พระสงฆ"
๒๐ ๓. คุณของพระรัตนาตรัย ๓.๑ พระพุทธเจารูดีรูชอบดวยพระองคเองกอนแลว สอนผูอื่นใหรูตามดวย. ๓.๒ พระธรรมยอมรักษาผูปฏิบัติไมใหตกไปสูที่ชั่ว. ๓.๓ พระสงฆปฏิบัติชอบ ตามคําสั่งสอนของพระพุทธเจา แลวสอนผูอื่นให กระทําตามดวย. ๔. การแสดงความเคารพตอพระรัตนตรัย ๔.๑ การทําความเคารพในพระพุทธเจา -มีศรัทธาปสาทะในพระพุทธเจาอยางมั่นคงไมเปลี่ยนแปลง -แสดงตนเปนพุทธามามกะรับเอาพระพุทธเจามาเปนของตน -ตั้งใจปฏิบัติตามาคําสั่งสอนใหเต็มความสามารถ -ศึกษาพระพุทธจริยาใหเขาใจ แลวดําเนินชีวิตาของตนตามรอยบาทพระ ศาสดา -ไมนําเรื่องพระพุทธเจามาเลนเปนตลกเพื่อความสนุกสนาน -เขาไปในปูชนียสถาน แสดงความเคารพ ยําเกรง ๔.๒ การทําความเคารพพระธรรม -ตั้งใจศึกษาเรียนรูพระธรรมจนเขาใจถูกตองตามความเปนจริง -ตั้งใจนําเอาพระธรรมที่ศึกษาดีแลวนั้นมาปฏิบัติจริง ที่กาย วาจา ใจ ของตนจนสุดความสามารถ -ชวยประกาศเผยแผพระธรรม ใหแพรหลายดวยวิธีตางๆ เชน พิมพหนังสือแจก สนทนนา ใหการ อบรมสั่งสอน สนับสนุนกิจกรรมที่เกี่ยวกับการศึกษาและปฏิบัติธรรม -เมื่อมีผูกลาวธรรม ตั้งใจฟงดวยความเคารพเอื้อเฝอ ไมเบื่อ ไมอิ่มในถอยคําที่เปนสุภาษิต -แมจะประสบปญหาชีวิตอยางแสนสาหัสเจียนตายเพียงใดก็ตาม จะไมทิ้ง"พระธรรม"เปนอันขาด ๔.๓ การทําความเคารพพระสงฆ -ระลึกถึงคุณความดีของพระสงฆตามบทสวด "สังฆคุณ" -แสดงความเคารพ ไหว กราบ นอบนอม ยําเกรง -ทําอะไรๆประกอบดวยเมตตา -พูดจาอะไรๆประกอบดวยเมตตา -คิดอะไรๆประกอบดวยเมตตา -ไมปดประตูบานยินดีตอนรับเสมอ -ใหอามิสทานคือถวายปจจัย๔ -เอื้อเฟอเชื่อฟงคําตักเตือนสั่งสอน ๕. การเขาถึงพระรัตนตรัย ๕.๑ การเขาถึงทางศีล
๒๑ -พูดจาถูกตอง เวนวจีทุจริตทั้งปวง -การทํางานถูกตอง เวนการทุจริตทั้งปวง -ประกองอาชีพถูกตอง เวนมิจฉาอาชีวทั้งปวง ๕.๒ การเขาถึงทางสมาธิ -มีความเพียรถูกตองตามปธาน๔ -มีความระลึกถูกตองตามสติปฏฐาน๔ -มีจิตตั้งมั่นถูกตองตามรูปฌาน๔ ๕.๓ การเขาถึงทางปญญา -มีความเห็นถูกตอง เห็นตามอริยสัจจ ๔ -มีความดําริถูกตอง ดําริตามกุศลวิตก ๓ ๖.อานิสงสของการเขาถึงพระรัตนตรัย ๖.๑ ผลระดับตน -ทําใหมีชีวิตอยางสงบสุขไมมีเวรภัย -ทําใหฐานะทางครอบครัวมีความมั่นคง -ไดชื่อวาเปนคนดี ใครๆก็อยากคบหาสมาคม -เปนคนมีคา มีเกียรติ ไมตกเปนทาสอบายมุข ๖.๒ ผลระดับกลาง -บาปหรือความชั่วไมเผาลนจิตใจ -ปดประตูอบายภูมิได -ยอมเกิดในภพภูมิที่ดี มีโอกาสพัฒนาตนเองใหสูงขึ้น ๖.๓ ผลระดับสูง -ทําใหจิตใจ สะอาด สวาง สงบ -ดับกิเลสและกองทุกขทั้งปวงได -เขาถึงพระนิพพาน จิตสงบเย็นไมมีเครื่องเสียบแทง -ตัดเสียซึ่งวัฏฏะทุกขทั้งปวง. การมีระเบียบวินัย จุดประสงค ๑.เพื่อใหรูความหมายของคําวา "ระเบียบวินัย" ๒. เพื่อใหเขาใจถึงความสําคัญของการมีระเบียบวินัย
๒๒ ๓. เพื่อใหรูขอบขายของระเบียบวินัยที่พึงปฏิบัติในการอยูคาย "พุทธบุตร" ๔. เพื่อใหรูถึงอานิสงสของการมีระเบียบวินัย ๕. เพื่อใหสมารถนําไปใชในการดําเนินชีวิตประจําวันไดอยางเหมาะสม การมีระเบียบวินัย ๑. ความหมาย คําวา "ระเบียบวินัย" หมายความวา "ความสํารวมกาย วาจา เรียบรอย ซึ่งเปนเหตุนําไปสูความเปนผูวิเศษ" ๒. ความสําคัญ การมีระเบียบวินัยทําใหหมูคณะมีระเบียบเรียบรอยอยูรวมกันไดอยาง สงบสุข ทําใหความประพฤติของผูที่อยูรวมกันเปนไปในทางเดียวกัน ไมรังเกียจกันดวยชาติ สกุล เรียบรอยสวยงามเหมือนดอกไมหลากสีที่นายชางเก็บมารอยเปนพวกมาลัย และเปนการ แสดงใหเห็นถึงความเจริญมั่นคงกลมเกลียวกาวหนาของชนในชาติ ๓. ระเบียบวินัยที่พึงปฏิบัติในการอยูคาย "พุทธบุตร" -ไป-กลับ หองประชุมเดินเปนแถว -วางรองเทาเรียบรอยทั้งที่หองประชุมและที่พัก -วางของในหองนอนอยางมีระเบียบเรียบรอย -ไมพูดคุยสงเสียงดังในหองประชุม -ออกไปรับอาหารเปนแถวตามลําดับ -วางแกวน้ําเปนแถวตรงกันหมดดูสวยงามเวลารับประทานอาหาร -ออกไปลางจานเปนแถวอยางมีระเบียบตามลําดับ -อาบน้ําอยางมีระเบียบ ไมสงเสียงดัง ไมสาดน้ําใสกัน -ใชหองน้ําหองสวมอยางเรียบรอยและรักษาความสะอาด -นอนอยางมีระเบียบ นอนและตื่นตรงเวลา -ไมคุยและสงเสียงรบกวนผูอื่นในเวลานอน -แตงกายสุภาพเรียบรอย -ปฏิบัติตามกฏระเบียบและความนิยมของที่นั้น ๆ ๔. อานิสงสของการมีระเบียบวินัย -ไดรับความแชมชื่นมีปติปราโมทย และภูมิใจในตนเอง -ไมถูกตําหนิโทษ หรือถูกลงทัณฑกรรม -เปนผูองอาจกลาหาญในการปรากฏตัวในที่ชุมนุมชน -จิตใจสงบสุขไมวิตกกังวลถึงความผิดที่ตัวกระทํา -เปนพื้นฐานใหบรรลุคุณธรรมชั้นสูง ความรับผิดชอบ จุดประสงค
๒๓ ๑. เพื่อใหรูความหมายของคําวา "รับผิดชอบ" ๒. เพื่อใหรูและตระหนักในรับผิดชอบตอตนเอง ๓. เพื่อใหรูและตระหนักในรับผิดชอบตอวงศตระกูล ๔. เพื่อใหรูและตระหนักในรับผิดชอบตอสถาบันการศึกษา ๕. เพื่อใหรูและตระหนักในรับผิดชอบตอสถาบันสูงสุด ความรับผิดชอบ ๑. ความหมาย คําวา "รับผิดชอบ" หมายถึง ความสํานึกในการทําหนาที่ของตน โดยไมตองมี ใครคอยบังคับหรือควบคุม ๒. ความรับผิดชอบตอตนเอง ๒.๑ ตั้งใจศึกษาหาความรู ๒.๒ ฝกฝนตนใหมีความสามารถในการทํางาน ๒.๓ ประพฤติตนเปนคนดีมีคุณธรรม ๒.๔ รักษาสุขภาพของตนใหแข็งแรงสมบูรณ ๓. ความรับผิดชอบตอวงศสกุล ๓.๑ คํานึงถึงความรูสึกของพอแม ๓.๒ ชวยเหลือการงานแบงเบาภาระกิจทางบาน ๓.๓ คํานึงถึงรายรับ รายจายของครอบครัว ๓.๔ รักษาเกียรติของวงศสกุล ๔.ความรับผิดชอบตอสถาบันการศึกษา ๔.๑ ปฏิบัติตามระเบียบของโรงเรียน ๔.๒ ทําตัวเปนตัวอยางที่ดีแกผูอื่น ๔.๓ สรางชื่อเสียงเกียรติคุณใหกับโรงเรียน ๔.๔ รักโรงเรียนเหมือนบานเกิดของตน ๔.๕ รวมกิจกรรมตาง ๆ ของโรงเรียนดวยความเต็มใจ ๔.๖ เคารพครูอาจารยเหมือนพอแมของตน ๕. ความรับผิดชอบตอสถาบันสูงสุด ๕.๑ ความรับผิดชอบตอสถาบันชาติ ๕.๑.๑ ศรัทธาการปกครองในระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริยเปนประมุข ๕.๑.๒ เคารพกฏหมายบานเมือง ๕.๑.๓ รูจักใชสิทธิและเสรีภาพอยางถูกตอง ๕.๑.๔ เสียภาษีอากรบํารุงรัฐ ๕.๑.๕ ซื่อสัตยสุจริต
๒๔ ๕.๑.๖ ขยันหมั่นเพียร ประกอบอาชีพสุจริต ๕.๑.๗ ไมตกเปนทาสยาเสพติดและอบายมุขมุกชนิด ๕.๑.๘ รักษาประเพณีและวัฒนธรรมของชาติ ๕.๑.๙ รักษาทรัพยากรธรรมชาติของชาติ ๕.๑.๑๐เสียสละไมเห็นแกตัว ๕.๒ ความรับผิดชอบตอสถาบันศาสนา ๕.๒.๑ มีศรัทธามั่นคงในพระรัตนตรัย ๕.๒.๒ เอาใจใสศึกษาพระธรรมวินัยใหเขาใจถูกตอง ๕.๒.๓ ฝกฝนอบรมตนเองใหเครงครัดในศีล สมาธิ ปญญา ๕.๒.๔ รูจักบําเพ็ญบุญ คือ บริจาคทาน รักษาศีล เจริญภาวนา ๕.๒.๕ ประพฤติสุจริตดวยกาย วาจา ใจ ไมตกเปนทาสอบายมุข ๕.๒.๖ ชวยเผยแผคําสั่งสอนของศาสนาแกผูอื่น ๕.๒.๗ ชวยปกปองสถาบันศาสนาไมใหใครทําลาย ๕.๒.๘ ชวยบํารุงและพัฒนาศาสนาสถาน ๕.๓ ความรับผิดชอบตอสถาบันมหากษัตริย ๕.๓.๑ ถวายความจงรักภักดีดวยความจริงใจ ๕.๓.๒ ไมกลาววาจาลวงละเมิด ๕.๓.๓ ประพฤติตนเปนพลเมืองดี ๕.๓.๔ รับสนองพระบรมราชโองการ ๕.๓.๕ ปกปองสถาบันไมใหใครลวงละเมิด ๕.๓.๖ ปฏิบัติตามพระบรมราโชวาทโดยเครงครัด ประพฤติวัฒนธรรมของชาวพุทธ จุดประสงค ๑.เพื่อใหรูความหมายของคําวา"ประเพณี" และ "วัฒนธรรม" ๒.เพื่อใหรูและชื่นชอบประเพณีวัฒนธรรมชาวพุทธ ๓.เพื่อใหรูถึงผลดีของประเพณีวัฒนธรรมของชาวพุทธ ๔.เพื่อใหนําเอาประเพณีวัฒนธรรมของชาวพุทธ ไปปฏิบัติเปนกิจนิสัยในชีวิตประ จําวันได ความหมาย ๑.คําวา"ประเพณี" หมายถึง ขอกําหนด กิจกรรม แบบอยางที่ประพฤติปฏิบัติสีบตอ กันมา แบงเปน ๓ คือ จารีตประเพณี ขนบประเพณี ธรรมเนียมประเพณี
๒๕ ๒.คําวา "วัฒนธรรม" หมายถึง ลักษณะที่แสดงออกชี้ใหเห็นถึงความเจริญกาวหนา พฤติกรรมที่แสดงออกเปนไปเพื่อความเจริญ ความสงบสุขของสังคม ประเพณีวัฒนธรรมของชาวพุทธ ๑. ไหวพระสวดมนต นั่งสมาธิ แผเมตตา กอนนอนทุกคืน ๒. ทําบุญตักบาตรทุกเชา ๓. เขาวัดทําบุญ บริจาคทาน รักษาศีล ฟงธรรม เจริญภาวนาทุกวันพระ ๔. แสดงความเคารพ เอื้อเฟอ ยําเกรงตอพระสงฆ ๕. รูจักทําบุญที่บานตามโอกาสตางๆ ๖. เขารวมกิจกรรมในวันสําคัญทางศาสนา ๗. แสดงความเคารพตอปูชนียสถาน ๘. รวมพัฒนาและบํารุงศาสนาสถาน ๙. มีความกตัญูตอผูมีพระคุณ ๑๐.รูจักบําเพ็ญบุญทักษิณานุประทาน ๑๑.บวชสืบอายุพระพุทธศาสนา ผลดีของประเพณีวัฒนธรรม ๑. ตนเองมีความสุขที่ไดทําความดีเชนนั้น ๒. บัณฑิตสรรเสริญผูมีวัฒนธรรม ๓. ชื่อเสียงเกียรติคุณฟุงขจรไป ๔. แสดงถึงความกาวหนาของชาติ ๕. กอใหเกิดความสามัคคีของคนในชาติ ๖. แสดงออกถึงเอกลักษณชองชาติเปนพิเศษ ๗. เปนการเชิดชูเกียรติของชาติ ๘. เปนเครื่องขัดเกลาอุปนิสัยใหออนโยน ๙. เปนฐานรองรับคุณธรรมที่สูงยิ่งๆขึ้นไป วิธีทําบุญในพระพุทธศาสนา จุดประสงค ๑. เพื่อใหรูความหมายของคําวา "บุญ" ๒. เพื่อใหรูและเขาใจวิธีทําบุญในพระพุทธศาสนาทั้ง ๑๐ วิธี ๓. เพื่อใหนําไปปฏิบัติในการดําเนินชีวิตประจําวันไดอยางเหมาะสม
๒๖ ๔. เพื่อใหสามารถชี้ชวนผูอื่นใหทําบุญไดถูกตองตามวิธีการของพระพุทธศาสนา วิธีทําบุญในพระพุทธศาสนา ๑.ความหมาย คําวา "บุญ" หมายถึง -คุณชาติที่ชําระจิตใหสะอาดบริสุทธิ์ -การทําความดีดวย กาย วาจา ใจ -ความสุขกาย สบายใจ ๒.วิธีทําบุญ ในพระพุทธศาสนามีวิธีการทําบุญอยู ๑๐ วิธี คือ.- ๒.๑ ทานมัย บุญสําเร็จดวยการบริจาคทาน ๒.๒ สีลมัย บุญสําเร็จดวยการรักษาศีล ๒.๓ ภาวนามัย บุญสําเร็จดวยการเจริญภาวนา ๒.๔ อปจายนมัย บุญสําเร็จดวยการประพฤติออนนอมถอมตน ๒.๕ เวยยาวัจจมัย บุญสําเร็จดวยการชวยขวนขวายในกิจที่ชอบ ๒.๖ ปตติทานมัย บุญสําเร็จดวยการใหสวนบุญแกผูอื่น ๒.๗ ปตตานุโมทนามัย บุญสําเร็จดวยการอนุโมทนาสวนบุญ ๒.๘ ธัมมัสสวนามัย บุญสําเร็จดวยการฟงธรรม ๒.๙ ธัมมเทสนามัย บุญสําเร็จดวยการแสดงธรรม ๒.๑๐ ทิฏุชุกัมม บุญสําเร็จดวยการทําความเห็นใหตรง ๓.อานิสงสของการทําบุญ ๓.๑ ตนเองมีความปลื้มปติยินดี อิ่มใจ สุขใจ ๓.๒ บัณฑิตใครครวญแลวสรรเสริญ ๓.๓ เกียรติคุณฟุงขจรไป ๓.๔ มีความสุขสงบเย็นในชีวิต ๓.๕ ไมหลงทํากาลกิริยา ๓.๖ เบื้องหนาแตตายเพราะกายแตก ยอมเขาถึงสุคติ การเปนบุตรที่ดีของพอแม จุดประสงค ๑.เพื่อใหรูความหมายของคําวา "พอแม" และ "บุตรที่ด" ี ๒.เพื่อใหรูขอบขาย "หนาที่ของพอแมที่มีตอลูก" ๓.เพื่อใหรูและเขาใจถึง "คุณธรรม" และ "ความประเสริฐ" ของพอแม ๔.เพื่อใหรูและเขาใจถึง "ประเภทของบุตร" ๕.เพื่อใหรู "หนาที่ของบุตรที่ดีอันพึงมีตอพอแม" แลวนําไปปฏิบัติในชีวิตจริงได
๒๗ ๖.เพื่อใหรูถึงอานิสงสที่เกิดจากการเปนบุตรที่ดี การเปนบุตรที่ดีของพอแม ๑.ความหมายของคําวา "พอแม" ๑.๑ คําวา พอ หมายความวา ผูคุมครองปองกันอันตรายแกบุตร ๑.๒ คําวา แม หมายความวา ผูยังบุตรใหเจริญยิ่ง ๆ ขึ้นไป ๒.หนาที่ของพอแมที่มีตอลูก ๒.๑ สอนใหลูกเวนจากความชั่ว ๒.๒ แนะนําลูกใหทําความดี ๒.๓ สงเสริมลูกใหไดรับการศึกษาเลาเรียนศิลปวิทยา ๒.๔ เลือกคูครองที่เหมาะสมใหลูก ๒.๕ แบงทรัพยใหในสมัยอันสมควร ๓.คุณธรรมของพอแม ๓.๑ เมตตา ปรารถนาใหลูกมีความเจริญยิ่ง ๆ ขึ้นไป ๓.๒ กรุณา มีความเอ็นดูชวยเหลือลูกใหพนทุกข ๓.๓ มุทิตา ชื่นชมยินดีเมื่อลูกประสบความสําเร็จในชีวิต ๓.๔ อุเบกขา เฝาดูความเปนอยูและความเปนไปของลูกอยูเสมอ ๔.ความประเสริฐของพอแม ๔.๑ เปนครูคนแรกของลูก ๔.๒ เปนพระพรหมของลูก ๔.๓ เปนพระอรหันตของลูก ๔.๔ เปนผูมีอุปการะมากและแสดงโลกนี้แกบุตร ๕.บุตรมีอยู ๓ ประเภท ๕.๑ อวชาตบุตร คือบุตรที่มีคุณธรรมต่ํากวาพอแม ๕.๒ อนุชาตบุตร คือบุตรที่มีคุณธรรมเสมอกับพอแม ๕.๓ อภิชาตบุตร คือบุตรที่มีคุณธรรมสูงกวาพอแม ๖.ความหมายของบุตรที่ดี ๖.๑ บุตรที่ดี คือ บุตรที่สามารถทําใหพอแมอิ่มใจ สบายใจ สุขใจ ๗.ขอวัตรปฏิบัติของบุตรที่ดี ๗.๑ ยกยองสรรเสริญคุณงามความดีของพอแม ๗.๒ บํารุงพอแมดวยปจจัย ๔ ๗.๓ สรางเกียรติและชื่อเสียงใหวงศสกุล ๗.๔ สืบทอดเจตนารมณของพอแม
๒๘ ๗.๕ ประพฤติตนเปนคนดี ทําตัวใหกาวหนาอยูเสมอ ๗.๖ สงเสริมใหพอแมมีคุณธรรมยิ่ง ๆ ขึ้นไป ๗.๗ เมื่อทานลวงลับไปแลวหมั่นทําบุญอุทิศให ๘.ผลดีอันเกิดจากการเปนบุตรที่ดี ๘.๑ ทําใหพอแมสบายใจ สุขใจ ๘.๒ ไดรับการยกยองสรรเสริญจากบัณฑิต ๘.๓ เปนที่รักของคนทั่วไป ๘.๔ ใคร ๆ อยากคบหาสมาคม ๘.๕ เปนผูมีความเจริญสุขในชีวิต การเปนศิษยที่ดีของครูอาจารย จุดประสงค ๑. เพื่อใหรูความหมายของคําวา "ครู" และ "ศิษยที่ด" ี ๒. เพื่อใหรูขอบขาย "หนาที่ของครูที่มีตอศิษย" ๓. เพื่อใหรู "หนาที่ของศิษยที่ดีที่พึงปฏิบัติตอครู" ๔. เพื่อใหรู "ผลเสียที่ไมสามารถเปนศิษยที่ดีได" ๕. เพื่อใหรู "ผลดีอันเกิดจากการเปนศิษยที่ด" ี การเปนศิษยที่ดีของครูอาจารย ๑.ความหมายของคําวา "ครู" ๑.๑ ครู คือ ผูสั่งสอนศิษย ๑.๒ ครู คือ ผูนําศิษยไปสูความเจริญ ๑.๓ ครู คือ ผูที่ศิษยควรทําความเคารพ ๑.๔ ครู คือ ผูนําทางวิญญาณ ๑.๕ ครู คือ ผูยกระดับวิญญาณใหสูงขึ้น ๑.๖ ครู คือ ผูเปดประตู ๑.๗ ครู คือ ผูนําสัตวออกจากวัฎฎะสงสาร ๒.หนาที่ของครูที่มีตอศิษย ๒.๑ แนะนําสั่งสอนดี ๒.๒ ใหเรียนดี ๒.๓ บอกศิลปวิทยาใหโดยสิ้นเชิงไมปดบังอําพราง ๒.๔ ยกยองใหปรากฏในหมูเพื่อนฝูง ๒.๕ ทําความปองกันในทิศทั้งหลาย ๓.ความหมายของศิษยที่ดี
๒๙ ๓.๑ ศิษยที่ดี คือ ศิษยที่ครูสามารถนําไปสูเปาหมายได ๔.ศิษยที่ดีพึงปฏิบัติตอครูดังนี้ ๔.๑ ลุกขึ้นยืนตอนรับ ๔.๒ เขาไปยืนคอยรับใช ๔.๓ เชื่อฟงคําสั่งสอน ๔.๔ อุปฏฐากรับใชใกลชิด ๔.๕ ตั้งใจเรียนศิลปวิทยาโดยเคารพ ๕.โทษที่ไมสามารถเปนศิษยที่ดีได ๕.๑ ทําใหเปนคนโงเขลาเบาปญญา ๕.๒ ทําใหครูอาจารยเดือดรอนใจ ๕.๓ ถูกติเตียนจากบัณฑิต ๕.๔ เปนที่เกลียดชังของคนทั่วไป ๕.๕ ใคร ๆ ไมอยากจะคบเปนเพื่อนดวย ๕.๖ ไมเปนผูเจริญสุขในชีวิต ๖.ผลดีอันเกิดจากการเปนศิษยที่ดี ๖.๑ ทําใหเปนคนมีปญญาดี ๖.๒ ทําใหครูอาจารยสุขใจ สบายใจ ๖.๓ ไดรับยกยองสรรเสริญจากบัณฑิต ๖.๔ เปนที่รักของคนทั่วไป ๖.๕ ใคร ๆ ก็อยากคบหาสมาคมดวย ๖.๖ เปนผูมีความเจริญสุขในชีวิต การเปนเพื่อนที่ดีของเพือน ่ จุดประสงค ๑.เพื่อใหรูความหมายของคําวา "เพื่อน" กับคําวา "มิตร" และ "เพื่อนที่ดี" ๒.เพื่อใหรูถึงคุณสมบัติของเพื่อนที่ดี แลวนําไปปฏิบัติในชีวิตจริงได ๓.เพื่อใหรูถึง "ผลเสียที่เกิดจากการไมเปนเพื่อนที่ด"ี ๔.เพื่อใหรู "ผลดีอันเกิดจากการเปนเพื่อนที่ด" ี การเปนเพื่อนที่ดีของเพื่อน ๑.ความหมายของเพื่อน ๑.๑ เพื่อน คือ ผูรวมธุระ ผูชอบพอรักใครกัน ผูอยูในสภาพหรือลักษณะเดียวกัน เชน เปนเพื่อนมนุษยดวยกัน
๓๐ ๑.๒ มิตร คือ เพื่อนรักใครคุนเคยกัน ๒.ความหมายของเพื่อนที่ดี เพื่อนที่ดี คือ เพื่อนที่สามารถอยูรวมกันไดอยางสงบสุข ๓.คุณสมบัติของเพื่อนที่ดี ๓.๑ แบงปนลาภที่ตนหามาไดแกเพื่อน ๓.๒ เจรจากับเพื่อนดวยถอยคําที่ไพเราะออนหวาน ๓.๓ ปองกันเพื่อนผูประมาทแลว ๓.๔ ปองกันทรัพยของเพื่อนผูประมาทแลว ๓.๕ เมื่อเพื่อนมีภัยเปนที่พึ่งพํานักได ๓.๖ เพื่อนมีธุระชวยออกทรัพยใหเกินกวาที่ออกปาก ๓.๗ ชวยปกปดความลับของเพื่อนไมใหแพรงพราย ๓.๘ ไมละทิ้งเพื่อนในยามวิบัติ ๓.๙ ประพฤติตนเสมอตนเสมอปลาย ๓.๑๐รักเพื่อนดวยความบริสุทธิ์ใจ ๔.โทษของการไมเปนเพื่อนที่ดี ๔.๑ เปนที่เกลียดชังของเพื่อน ๔.๒ เปนคนโดดเดี่ยววาเหว ๔.๓ ไมมีใครชวยเหลือเมื่อมีทุกขมีปญหา ๔.๔ จะถูกประทุษราย ๔.๕ ประสบความสําเร็จหรือเจริญกาวหนาไดยาก ๕.ผลดีอันเกิดจากการเปนเพื่อนที่ดี ๕.๑ เปนที่รักใครนับถือของเพื่อน ๕.๒ มีความสุขอบอุนใจ เพราะใคร ๆ ก็อยากเปนเพื่อนดวย ๕.๓ มีผูชวยเหลือเมื่อมีทุกขมีปญหา ๕.๔ มีความปลอดภัยในชีวิตไมมากไปดวยเวร ๕.๕ มีความสําเร็จและเจริญกาวหนาไดรวดเร็ว การเปนพลเมืองที่ดีของประเทศชาติ จุดประสงค ๑.เพื่อใหรูความหมายของคําวา "พลเมือง"
๓๑ ๒.เพื่อใหรูและเกิดความตระหนักในหนาที่ของพลเมืองที่ดี แลวนําไปปฏิบัติในชีวิตจริงได ๓.เพื่อใหรูโทษของการไมเปนพลเมืองที่ดี ๔.เพื่อใหรูและชื่นชอบผลดีอันเกิดจากการเปนพลเมืองทีดี การเปนพลเมืองที่ดีของประเทศชาติ ๑.ความหมายของคําวา "พลเมือง" ๑.๑ พลเมือง หมายความวา ประชาชนซึ่งเปนกําลังอันสําคัญของประเทศชาติ ๑.๒ พลเมืองดี หมายความวา ประชาชนที่มีคุณสมบัติสามารถดํารงชาติไวได ๒.หนาที่ของพลเมืองที่ดี ๒.๑ มีความรักชาติ เคารพศาสนา เทิดทูนพระมหากษัตริย ๒.๒ ศรัทธาการปกครองระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริยเปนประมุข ๒.๓ เคารพกฏหมายบานเมือง ๒.๔ เสียภาษีบํารุงรัฐ ๒.๕ ซื่อสัตยสุจริตตอหนาที่การงาน ๒.๖ ขยันหมั่นเพียรประกอบอาชีพสุจริต ๒.๗ ไมตกเปนทาสยาเสพติดและอบายมุขทุกชนิด ๒.๘ พัฒนาตนเองใหสมบูรณและกาวหนาอยูเสมอ ๒.๙ ชวยสราง ปองกัน รักษา สาธารณสมบัติของชาติ ๒.๑๐เสียสละไมเห็นแกตัว เมื่อชาติมีภัยก็สามารถเสียสละชีวิตเพื่อปกปองชาติได ๓.โทษของการไมเปนพลเมืองที่ดี ๓.๑ ถูกเพงโทษ ๓.๒ ถูกประณามวาเปนคนเห็นแกตัว ทําลายชาติ ๓.๓ เปนที่เกลียดชังของคนทั่วไป ๓.๔ จะไมมีแผนดินอยู ๓.๕ ไมมที่พึ่งทางใจ ี ๓.๖ ไมเปนศูนยรวมใจของชนในชาติ ๓.๗ ถวงความเจริญในการพัฒนาประเทศชาติ ๔.ผลดีอันเกิดจากการเปนพลเมืองที่ดี ๔.๑ มีความเปนอยูปลอดภัย ๔.๒ เปนที่นิยมรักใครของคนทั่วไป ๔.๓ เปนที่ตองการของสังคม ของชาติ เพราะเปนคนมีประโยชน ๔.๔ ชวยสงเสริมการพัฒนาประเทศใหกาวหนาไปไดรวดเร็ว ๔.๕ คนในชาติอยูรวมกันดวยความรมเย็นเปนสุข
๓๒ ๔.๖ สามารถดํารงชาติไวได การเปนสาวกที่ดี จุดประสงค ๑.เพื่อใหบอกความหมายและลักษณะการเปนสาวกที่ดีได ๒.เพื่อใหบอกผลดีที่เกิดจากการเปนสาวกที่ดีได ๓.เพื่อใหบอกวิธีการปฏิบัติตนในการเปนสาวกที่ดีได ๔.เพื่อใหบอกโทษของการไมสามารถเปนสาวกที่ดีได การเปนสาวกที่ดี ๑.ความหมาย สาวกที่ดี หมายถึง ผูที่สามารถเดินตามทางของพระศาสดา ๒.วิธีปฏิบัติเพื่อเปนสาวกที่ดี ๒.๑ ตั้งใจศึกษาพระธรรมวินัยใหเขาใจถูกตอง และเพียงพอแกสถานะของตน ๒.๒ มีศรัทธามั่นคงในพระรัตนตรัย ๒.๓ มีศีลบริสุทธิ์ และไมตกเปนทาสอบายมุข ๒.๔ ไมเชื่อมงคลตื่นขาว คือ เชื่อกรรมไมเชื่อมงคล ๒.๕ ไมแสวงหาเขตบุญนอกพระพุทธศาสนา ๒.๖ ทําบุญแตในพระพุทธศาสนา ๓.ผลดีอันเกิดจากการเปนสาวกที่ดี ๓.๑ มีชีวิตที่สงบเย็นอยูดวยความถูกตอง ๓.๒ เปนคนมีความมั่นคง เพราะมีที่พึ่งทางใจอันถูกตอง ๓.๓ สามารถแกปญหาของชีวิตที่เกิดขึ้นดวยปญญาอันถูกตอง ๓.๔ ผูที่เกี่ยวของมีความสุขสงบเย็นไปดวย ๓.๕ เปนผูสามารถไดรับประโยชนสูงสุดที่มนุษยควรไดรับ ๓.๖ เปนตัวอยางอันดีแกผูที่พบเห็น ใหเกิดความปรารถนาจะทําตาม ๓.๗ เปนการสืบอายุพระพุทธศาสนาใหสถาพร ๓.๘ เปนการสงเสริมความเจริญ และความมั่นคงของชาติ ๔.โทษของการไมเปนสาวกที่ดี ๔.๑ มีชีวิตความเปนอยูดวยความทุกขเรารอนใจ ๔.๒ เปนคนเปลาประโยชน เพราะขาดที่พึ่งทางใจอันถูกตอง ๔.๓ ไมสามารถแกปญหาของชีวิตที่เกิดขึ้นได ๔.๔ ทําใหตนเองขาดประโยชนที่พึงไดรับ
๓๓ ๔.๕ ทําใหผูที่เกี่ยวของมีความทุกขเรารอนใจไปดวย ๔.๖ เปนการทําลายศาสนาโดยไมรูตัว หรือรูเทาไมถึงการณ ๔.๗ บั่นทอนความเจริญและความมั่นคงของชาติ ปลุกสํานึกหนาเสาธง จุดประสงค ๑.เพื่อปลุกความสํานึกใหรักชาติ เคารพศาสนา เทิดทูนพระมหากษัตริย ๒.เพื่อใหเขาใจความหมายของสีธงชาติ ๓.เพื่อความสามัคคีของหมูคณะ ๔.เพื่อฝกใหมีระเบียบวินัย ๕.เพื่อปลุกสํานึกใหทุกคนพัฒนาตนเองใหเปนพลเมืองที่ดี ความสําคัญของกิจกรรมหนาเสาธง กิจกรรมหนาเสาธงเปนกิจกรรมที่บรรพบุรุษไดจัดขึ้น เพื่อปลุกความสํานึกของคนในชาติ ใหรักชาติ และภูมิใจในเกียรติและศักดิ์ศรีของตน และใหระลึกถึงสถาบันอันสูงสุด อันเปนที่ยึด เหนี่ยวจิตใจของคนในชาติ คือ สถาบันชาติ สถาบันศาสนา สถาบันพระมหากษัตริย ซึ่งสถาบันทั้ง ๓ นั้นไดถูกยอมาอยูในผืนธงชาติ ในฐานะเปนสัญญลักษณของชาติไทย โดยใชสี ๓ สี เปนเครื่อง หมาย . ๑.สีแดง หมายถึงสถาบันชาติ ไดรวมเอาความหมายของสิ่งที่มีคายิ่งของชาติมาไวดวยกัน โดยยอ ๔ ประการ คือ.- ๑.๑ ทรัพยากรของชาติ ไดแกผืนแผนดินที่มีรูปเปนขวานทอง,- ทรัพยากรทั้ง หมดที่อยูในแผนดินนี้ ที่เราเคยพูดกันวา "ในน้ํามีปลา ในนามีขาว ใน อาวมีปโตเลี่ยม" ฯลฯ ๑.๒ ประเพณีวัฒนธรรมของชาติทั้งหมด เชน.- ก. วัฒนธรรมทางคติธรรม ข. วัฒนธรรมทางเนติธรรม ค. วัฒนธรรมทางวัตถุธรรม ง. วัฒนธรรมทางสหธรรม ๑.๓ บุคคลในชาติ ไดแกคนไทยทุกคน ทั้งที่เปนเชื้อชาติไทยและสัญชาติไทย ที่ ดําเนินชีวิตอยูภายใต กฏหมาย ประเพณี วัฒนธรรมอันเดียวกัน. ๑.๔ อํานาจอธิปไตยของชาติ คือ.- ก.อํานาจนิติบัญญัติ ข.อํานาจบริหาร
๓๔ ค.อํานาจตุลาการ ๒.สีขาว หมายถึงสถาบันศาสนา อันเปนคําสั่งสอนที่ใหชนในชาติยึดถือปฏิบัติตามเพื่อความ เปนอยูเย็นเปนสุขรวมกัน สีขาวในผืนธงชาติไทยนั้น บรรพบุรุษมุงเนนใหเปน "พระพุทธศาสนา" เพียงศาสนาเดียววา " เปนศาสนาประจําชาติ" พึงเห็นจากบทพระราชนิพนธ ของพระบาทสม เด็จพระมุงกุฏเกลาเจาอยูหัว พระองคผูทรงคิดรูปแบบธงไตรรงค และทรงใหความหมายแหงสี ทั้ง ๓ ในผืนธงไววา.- ขอพร่ํารําพันบรรยาย ความคิดเครื่องหมาย แหงสีทั้งสามงามถนัด ขาวคือบริสุทธิ์ศรีสวัสดิ์ หมายพระไตรรัตน และธรรมะคุมจิตไทย แดงคือโลหิตเราไซร ซึ่งยอมสละได เพื่อรักษาชาติศาสนา น้ําเงินคือสีโสภา อันจอมประชา ธ โปรดเปนของสวนองค จัดริ้วเขาเปนไตรรงค จึงเปนสีธง ที่รักแหงเราชาวไทย ทหารอวตารนําไป ยงยุทธวิชัย วิชิตก็ชูเกียรติสยาม ฯ อนึ่งจารึกในศาลพระเจาตากสินมหาราช วัดอรุณราชวราราม ก็มีขอความบอกไวอ ยางชัดเจนวา บรรพบุรุษของเราทรงมุงหวังใหประชาชนคนไทยมีพระพุทธศาสนา เปนศาสนาประ จําชาติในจารึกนั้นมีความวา.- อันตัวพอชื่อวาพระยาตาก ทนทุกขยากกูชาติพระศาสนา ถวายแผนดินใหเปนพุทธบูชา แดพระศาสนาสมณะพระพุทธโคดม ใหยืนยงคงถวนหาพันป สมณพราหมณชีปฏิบัติใหพอสม เจริญสมถะวิปสสนาพอชื่นชม ถวายบังคมรอยบาทพระศาสดา คิดถึงพอพออยูคูกับเจา ชาติของเราคงอยูคูพระศาสนา พุทธศาสนาอยูยงคูองคกษัตรา พระศาสดาฝากไวใหคูกัน ฯ ๓.สีน้ําเงิน หมายถึงสถาบันมหากษัตริย อันเปนจุดรวมแหงดวงใจของคนไทย ในฐานะผูนํา สูงสุดของชนเผาไทยและชาติไทย หรือที่เราชาวไทยนิยมเรียกวา "พระประมุขของชาติ " คําวา "มหากษัตริย" แปลได ๓ ความหมาย ดังนี.้ -  ก.ยอดนักรบ ฉะนั้นพระมหากษัตริยไทยจึงทรงดํารงตําแหนง"จอมทัพไทย"
๓๕ ข.ผูเปนใหญแหงนา พระองคทรงมีพระราชอํานาจเต็มบริบูรณในผืนแผนดินนี้ เราจึง เรียกพระองควา "พระเจาแผนดิน" ค.ผูเปนที่ตั้งแหงความยินดีของปวงชน ความหมายนี้มาจากคําวา "ราชา" ซึ่งแปลวา อยางเต็มความหมายวา"ผูประกอบกรณียกิจอันเปนที่รักที่ชื่นชมยินดีของปวงชน" พลเมืองที่ดีพึงปฏิบัติตอสถาบันทั้ง ๓ ดังตอไปนี.้ - รักราชจงจิตนอม ภักดี ทานนา รักชาติกอปรกรณี แนวไว รักศาสนกอปรบุญตรี สุจริต ทั่วเทอญ รักศักดิ์จงจิตให โลกซองสรรเสริญฯ (ร.๖) -----------๐๐๐----------- ศีลหาคือมนุษยธรรม วัตถุประสงค ๑.เพื่อใหเขาใจความหมายของคําวา "ศีล" ๒.เพื่อใหสามารถกลาวศีลหาไดทั้งภาษาบาลีและภาษาไทย ๓.เพื่อใหเขาใจองคประกอบของศีลหา ๔.เพื่อใหรูจักอานิสงสของศีลหา ๕.เพื่อใหสามารถนําศีลหามาปฏิบัติในชีวิตประจําวันได ๑.ความหมายของคําวา "ศีล " ๑.๑ คําวา "ศีล" แปลวา ปกติ อธิบายวา "การสํารวมกาย วาจา เรียบรอย ไมกระทํากายทุจริต ไมพูดถอยคําทุจริต ประกอบอาชีพสุจริต กอใหเกิด ความสุข สงบเย็น ทั้งสวนตนและสวนรวม" ๒.ศีลหาขอที่หนึ่ง ๒.๑ คําสมาทาน วาดังนี้.- ปาณาติปาตา เวระมะณี สิกขาปะทัง สะมาทิยามิ ขาพเจาขอสมาทานสิกขาบท เจตนางดเวนจากการฆาสัตว ๒.๒ องคประกอบของศีลขอที่หนึ่ง มี ๕ คือ.- ก. สัตวนั้นมีชีวิตอยู ข. รูอยูวาสัตวนั้นมีชีวิต ค. มีจิตคิดจะฆา ง. พยายามฆา จ. สัตวนั้นถึงแกความตาย
๓๖ ๒.๓ อานิสงสของศีลขอที่หนึ่ง มี ๗ ประการ คือ.- ก. มีรางกายสมสวน ไมพิการ ข. เปนคนแกลวกลา ประเปรียว วองไว มีกําลังมาก ค. ผิวพรรณเปลงปลั่งสดใส ไมเศราหมอง ง. เปนคนออนโยน มีวาจาไพเราะ เปนเสนหแกคนทั้งหลาย จ. ชีวิตไมมีศัตรู ไมถูกฆาตาย ช. เปนผูมีอาพาธนอย ฉ. เปนผูมีอายุยืน ๓.ศีลหาขอที่สอง ๓.๑ คําสมาทาน วาดังนี้.- อะทินนาทานา เวระมะณี สิกขาปะทัง สะมาทิยามิ ขาพเจาขอสมาทานสิกขาบท เจตนางดเวนจากการถือเอาสิ่งของที่เจา ของมิไดให ๓.๒ องคประกอบของศีลหาขอที่สอง มี ๕ หา คือ.- ก. ของนั้นมีเจาของหวงแหน ข. รูอยูวาเปนของมีเจาของหวงแหน ค. มีจิตคิดจะลักของนั้น ง. พยายามลักของนั้น จ. ลักของนั้นสําเร็จ ๓.๓ อานิสงสของศีลขอที่สอง มี ๗ ประการ คือ.- ก. ยอมมีทรัพยสมบัติมาก ข. แสวงหาทรัพยโดยชอบธรรมไดโดยงาย ค. โภคทรัพยที่ไดแลวยอมยั่งยืนถาวร ง. สมบัติไมฉิบหายเพราะโจรภัย อัคคีภัย อุทกภัย เปนตน จ. ยอมไดอริยทรัพย ช. ยอมไมไดยินและไมรูจักคําวา "ไมมี " ฉ. อยูที่ไหนยอมเปนสุข เพราะไมมีใครเบียดเบียน ๔.ศีลขอที่สาม ๔.๑ คําสมาทาน วาดังนี้.- กาเมสุ มิจฉาจารา เวระมะณี สิกขาปะทัง สะมาทิยามิ ขาพเจาขอสมาทานสิกขาบท เจตนางดเวนจากการประพฤติผิดในกาม ๔.๒ องคประกอบของศีลขอที่สาม มี ๔ คือ.-
๓๗ ก. หญิงหรือชายที่เปนบุคคลตองหาม(๒๐จําพวก) ข. มีความตั้งใจจะเสพ ค. กระทําความพยายามในการเสพ ง. พอใจกระทํามรรคใหถงกัน ึ ๔.๓ อานิสงสของศีลขอสาม มี ๗ ประการ คือ.- ก. ไมมีศัตรูเบียดเบียน ข. เปนที่รักของคนทั้งหลาย ค. มีทรัพยสมบัติบริบูรณ ง. ไมตองเกิดเปนหญิงหรือกระเทย จ. เปนผูมีสงา มีอํานาจมาก ช. เปนผูมีอินทรีย ๕ บริบูรณ ฉ. เปนผูมีความสุข ไมตองทํางานหนัก ๕.ศีลขอที่สี่ ๕.๑ คําสมาทาน วาดังนี้.- มุสาวาทา เวระมะณี สิกขาปะทัง สะมาทิยามิ ขาพเจาขอสมาทานสิกขาบท เจตนางดเวนจากการพูดปด ๕.๒ องคประกอบของศีลขอที่สี่ มี ๔ ประการ คือ.- ก. เรื่องไมเปนความจริง ข. มีความตั้งใจจะพูดใหผิด ค. มีความพยายามที่จะพูดใหผิด ง. คนอื่นรูเนื้อความที่พูดนั้น ๕.๓ อานิสงสของศีลขอที่สี่ มี ๗ ประการ คือ.- ก. มีอินทรียผองใส ข. มีวาจาไพเราะ มีไรฟนสม่ําเสมอเปนระเบียบดี ค. มีรางกายสมสวนบริบูรณ ผิวพรรณเปลงปลั่ง ง. มีกลิ่นปากหอมเหมือนกลิ่นดอกบัว จ. มีวาจาศักดิ์สิทธิ์ เปนที่เชื่อถือของคนทั่วไป ช. พูดจาไมติดอาง ไมเปนใบ ฉ. ริมฝปากสวยงามแดงระเรื่อ ๖.ศีลหาขอที่หา ๖.๑ คําสมาทาน วาดังนี้.- สุรา เมระยะ มัชชะ ปะมาทัฏฐานา เวระมะณี สิกขาปะทัง สะมาทิยามิ
๓๘ ขาพเจาขอสมาทานสิกขาบท เจตนางดเวนจากการดื่มน้ําเมา คือ สุราและ เมรัย อันเปนที่ตั้งของความประมาท ๖.๒ องคประกอบของศีลขอที่หา มี ๔ ประการคือ.- ก. น้ําที่ดื่มนั้นเปนน้ําเมา ข. จิตคิดจะดื่มน้ําเมานั้น ค. พยายามดื่มน้ําเมานั้น ง. น้ําเมานั้นลวงลําคอลงไป ๖.๓ อานิสงสของศีลขอที่หา มี ๖ ประการ คือ.- ก. รูกิจการในอดีต ปจจุบัน และอนาคต ไดรวดเร็ว ข. มีสติตั้งมั่นทุกเมื่อ ค. มีความรูมาก มีปญญามาก ง. ไมบา ไมใบ ไมมัวเมาหลงไหล จ. มีวาจาไพเราะ มีน้ําคําเปนที่นาเชื่อถือ ช. มีความซื่อสัตยสุจริตดวยกาย วาจา ใจ -------------๐๐๐-------------- ภาคกิจกรรม ฝกซอมเตรียมพิธีเปดการอบรม การเขาหองประชุม -จัดรวมเด็กที่สนามตามกลุมที่จัดไว -จัดเด็กใหยืนตามลําดับไหล ใหคนต่ําที่สุดยืนหัวแถว -ปลอยเด็กใหเดินแถว ทีละแถวไปเขาหองประชุม -ถึงหองประชุมเขายืนประจําที่ของตัวเอง -สั่งใหเด็กจัดแถว ใหคนหนาสุดยืนเปนแบบ คนอื่น ๆ ยกมือขวายื่นมาขางหนา แลวถอยหลังไปจนปลายนิ้วมือหางจากแผนหลังของคนที่ยืนอยูขางหนาประ มาณสองคืบ -สั่งเด็กใหขวาหัน เมื่อขวาหันแลวใหแถวที่อยูหนาสุดยืนเปนแบบ แถวอื่น ๆ จัดตัวเองใหยืนจมูกตรงคอคนหนา -สั่งเด็กใหซายหัน ใหทุกคนยืนใหจมูกตรงคอคนหนา
๓๙ -เมื่อพระอาจารยสั่งใหนั่ง ใหนักเรียนประนมไหว แลวกลาวคําวา ขอบ คุณครับ(คะ)พระอาจารย -วิธีนั่งใหหยอนเขาซายลงกอน แลวตามดวยเขาขวา -นั่งลงแลวคุกเขา ผูชายนั่งทาเทพบุตร ผูหญิงนั่งทาเทพธิดา -แลวกราบพระรัตนตรัย ๓ ครั้ง แลวจึงนั่งพับเพียบ ดวยการตวัดปลายเทา ลงมาทางดานหลัง วิธียืน-นั่ง-เปลี่ยนทานั่ง ๐ ถาเรานั่งพับเพียบอยู แตตองการจะยืน ตองปฏิบัติดังนี้ นั่งคุกเขา,ยกเขา ขางขวาตั้งตรงขึ้น(คลายนักกรีฑาเตรียมวิ่ง)แลวยืนขึ้น(พึงสังเกตวา ถาจะยืน ยกเขาขวาขึ้นกอน ถาจะนั่งหยอนเขาซายลงกอน) ๐ เมื่อนั่งพับเพียบนาน ๆ รูสึกเมื่อยหรือปวด ใหเปลี่ยนทานั่งดังนี้ นั่งคุกเขา ขึ้น แลวตวัดปลายเทาเปลี่ยนไปอีกขางหนึ่งทางดานหลัง วิธีกราบ -กราบพระรัตนตรัย ใหกราบแบบเบญจางคประดิษฐ ๓ ครั้ง -กราบพอแม,ครูอาจารย นั่งพับเพียบ ยื่นมือออกไปขางหนา ไมตองแบมือ กราบเอาหนาผากวางลงบนสันกระพุมมือ ๑ ครั้ง กราบทานประธาน -พระอาจารยแตงตั้งหัวหนานักเรียน ๑ คน ใหทําหนาที่สั่งนักเรียน -เมื่อประธานนั่งเรียบรอยแลว หัวหนานักเรียนสั่งวา นักเรียนทําความ เคารพทานประธานนักเรียนทั้งหมดกราบ ๑ ครั้ง แลวลุกขึ้นนั่งตัวตรง ประ นมมือไหวพรอมกับกลาวคําวา สวัสดีครับ(คะ)ทานประธาน -พิธีกรเชิญประธานจุดธูปเทียนบูชาพระรัตนตรัย -พอประธานลุกขึ้นเดินไปจุดธูปเทียน นักเรียนนั่งคุกเขาขึ้น พระวิทยากร,ครู อาจารย,แขกผูมีเกียรติ ที่นั่งเกาอี้ทั้งหมดยืน -ประธานจุดเทียนเลมที่ ๑ ทุกคนประนมมือ -ประธานทําหนาที่บนเวทีเสร็จแลวลงมายืนหันหนาไปทางโตะหมู -พระอาจารยนํากลาวบูชาพระรัตนตรัย ทุกคนวาตาม -ประธานยืนที่สแตนรับฟงคํากลาวรายงาน -นักเรียนนั่งพับเพียบ และทุกคนนั่ง ณ ที่ของตน -ประธานปราศรัยเสร็จนักเรียนรับวา สาธุ (ไมปรบมือ)
๔๐ -หัวหนานักเรียนสั่งวา นักเรียนทําความเคารพและขอบคุณทานประธาน นัก เรียนทั้งหมดกราบ ๑ ครั้ง นั่งตัวตรงแลวกลาววา ขอบคุณครับ(คะ) ทานประธาน เสร็จพิธีฝกซอม หมายเหตุ วิธีกราบประธานและคําพูดของนักเรียน ที่แนะนํามานี้ ใชสําหรับ ประธานที่เปนฆราวาส ถาประธานเปนพระ ใหนักเรียนกราบ เบญจางคประดิษฐ ๓ ครั้ง และกลาววา สวัสดีครับ(คะ)พระอาจารย) (ภาพพิธีเปดการอบรม) พิธีเปดการอบรม -ประธานจุดธูปเทียนบูชาพระรัตนตรัย(เปดเพลงพระรัตนตรัย) -ประธานจุดเทียนเลมที่อยูขวามือของพระพุทธรูปกอน -จุดธูป ๓ ดอกแลวปกเปนแถวเรียงหนากระดาน -กราบพระรัตนตรัย ๓ ครั้ง ยืนขึ้นแลวถอยหลัง ๑ กาว ทําความ เคารพธงชาติ ๑ ครั้ง ทําความเคารพพระบรมฉายาลักษณ ๑ ครั้ง -ประธานลงจากเวที มายืนใกลสแตน ประนมมือหันหนาไปทางโตะหมูบูชา -พระอาจารยกลาวนําบูชาพระรัตนตรัย ทุกคนวาตาม เสร็จแลว -ประธานยืนที่สแตน ฟงคํากลาวรายงาน -ผูรับผิดชอบโครงการกลาวรายงาน -ประธานกลาวปราศรัย และเปดการอบรม จบแลว -นักเรียนกลาว สาธุ นักเรียนกราบและขอบคุณประธาน เสร็จพิธี คํากลาวบูชาพระรัตนตรัย ขอนอบนอมแดพระผูมีพระภาคเจา ผูทรงไวซึ่งพระปญญาคุณ ผูทรงไวซึ่งพระ บริสุทธิคุณ ทรงเปนที่พึ่งของสรรพสัตวทั้งหลาย พวกเราทั้งหลายขอนอมกาย วาจา ใจ บูชา พระผูมีพระภาคเจาพระองคนั้น ดวยเครื่องสักการะเหลานี้ วาตาม.- อรหํ สมฺมาสมฺพุทฺโธ ภควา, พุทฺธํ ภควนฺตํ อภิวาเทมิ, ขอนอบนอมแดพระธรรม คําสั่งสอนของพระผูมีพระภาคเจา ซึ่งเปน ทางปฏิบัติอันจะนําผูปฏิบัติออกจากทุกขทั้งปวง และคุมครองรักษาผูปฏิบัติไมใหตกไปสูที่ชั่ว
๔๑ เราทั้งหลายขอนอมกาย วาจา ใจ บูชาพระธรรมนั้นดวยเครื่องสักการะเหลานี้ วาตาม.- สฺวากฺขาโต ภควตา ธมฺโม, ธมฺมํ นมสฺสามิ, ขอนอบนอมแดพระอริยสงฆ สาวกของพระผูมีพระภาคเจา ซึ่งเปนผูปฏิบัติดี เปนผูปฏิบัติตรง เปนผูปฏิบัติธรรมเพื่อออกจากทุกขทั้งปวง เปนเนื้อนาบุญของโลกไมมี นาบุญอื่นยิ่งกวา ทั้งยังไดสืบอายุพระพุทธศาสนามาจนถึงปจจุบัน เราทั้งหลายขอนอมกาย วาจา ใจ บูชาพระสงฆหมูนั้นดวยเครื่องสักการะเหลานี้ วาตาม.- สุปฏิปนฺโน ภควโต สาวกสงฺโฆ, สงฺฆํ นมามิ, (ภาพพิธีมอบตัวเปนศิษย) พิธีมอบตัวเปนศิษย เตรียมสถานที่ -จัดเกาอี้เทาจํานวนพระอาจารยและครูอาจารย ตั้งเปนแถวตรงหนานัก เรียนซึ่งนักเรียบรอยอยูแลว ในหองประชุม(สําหรับครูใชเสื่อปูก็ดีเหมือนกัน เตรียมบุคคล -เตรียมเด็กนํากลาวมอบตัวเปนศิษย ๑ คน -เตรียมเด็กอานกลอน คํามั่นสัญญา ๑-๒ คน เตรียมอุปกรณ -เตรียมดอกไมใสพานเทาจํานวนกลุมนักเรียนที่แบงไว ใหตัวแทนกลุมเปนผู มอบใหพระอาจารย และครูอาจารย ขั้นตอนพิธีมอบตัวเปนศิษย -คณะพระอาจารยและครูอาจารยนั่งเกาอี้ -นักเรียนกราบ ๓ ครั้ง -พระอาจารยกลาวถึงความสัมพันธระหวางครูกับศิษย -ตัวแทนนักเรียนนํากลาวมอบตัวเปนศิษย -ตัวแทนนักเรียนอานกลอน คํามั่นสัญญา -นักเรียนนั่งตัวตรงหลับตาระลึกถึงพระคุณของครู(เปดเพลงพระคุณที่สาม) -ตัวแทนกลุมนักเรียนมอบดอกไมแดพระอาจารยและครูอาจารย -นักเรียนทั้งหมดกราบแลวหมอบอยู -คณะพระอาจารยสวดชัยมงคลคาถา
๔๒ -นักเรียนกราบ ๓ ครั้ง เสร็จพิธี คํากลาวมอบตัวเปนศิษย คณะพระอาจารย และครูอาจารย ที่เคารพ ขาพเจาทั้งหลาย มีความตระ หนักดีวาชีวิตนี้สามารถพัฒนาได พวกขาพเจาทั้งหลาย จึงพยายามเปนอยางยิ่ง ในการขวน ขวายเพื่อพัฒนาตนเอง ยกระดับชีวิตตนเองใหสูงขึ้น เหมือนดอกบัวที่เกิดในโคลนตม แตขึ้น มาบานอยูเหนือน้ํา โดยไมเปอนโคลนและเปยกน้ํา มีแตความบริสุทธิ์ จึงคูควรเปนดอกไมบู ชาพระพุทธเจา แมพวกขาพเจาทั้งหลาย ก็พยายามพัฒนาตนใหเปนเชนนั้น คณะพระอาจารย และครูอาจารยที่เคารพ แตการพัฒนาตนเอง และยกระ ดับชีวิตตนเองใหสูงขึ้นนั้น นับเปนภาระที่หนักมากของชีวิต ลําพังสติปญญาของพวกขาพเจาเอง ซึ่งมีอยูขณะนี้ ยอมยากเหลือเกิน ที่จะพัฒนาตนเองใหประสบความสําเร็จ ในระดับสูงได จึง ตองอาศัยความเมตตากรุณา จากคณะพระอาจารย และครูอาจารย ชวยแนะนําพร่ําสอน อีกสวนหนึ่งและนับวาเปนสวนสําคัญมากทีเดียว คุณครูอาจารยที่เคารพ......ขาพเจาทั้งหลาย เขาใจถึงความรัก ความหวง ใยและความปรารถนาดี ของครูอาจารยดวยดีเสมอมา และเมื่อทราบวา คณะครูอาจารย มีความประสงค จะใหขาพเจาทั้งหลาย เขารวมปฏิบัติธรรม ตามโครงการอบรมคุณธรรม คายพุทธบุตร เพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิตดวยแลว ขาพเจาทั้งหลาย ยิ่งมีความซาบซึ้งในพระ คุณของทานมากยิ่งขึ้น ทานมิใชพอก็เหมือนพอ....มิใชแมก็เหมือนแม ที่มีแตความหวังดี ตอพวกขาพเจาอยูเสมอ ดวยความสํานึกในพระคุณอันยิ่งใหญนี้ ขาพเจาทั้งหลายจึงขอนอม กายและใจ มอบใหแดพระอาจารย และครูอาจารย เพื่อเปนศิษยที่ดีของทานทั้งหลาย อันจะนํามาซึ่ง ความสุขความเจริญ ของขาพเจาทั้งหลายสืบไป. ขอใหเพื่อนนักเรียนทั้งหลาย วาตามขาพเจา ดังนี้.- ขาแตพระอาจารย และครูอาจารย ผูเจริญ, ขาพเจาทั้งหลาย, ขอมอบ กายและใจ, เปนศิษยที่ของพระอาจารย, และครูอาจารย, ขาพเจาทั้งหลาย, จะตั้งใจศึก ษา, เชื่อฟงคําสั่งสอน และปฏิบัติตาม, ดวยความเคารพทุกประการ, ดวยสัจจะวาจานี, ้ ขอใหขาพเจาทั้งหลาย, จงมีแตความสุข, ความเจริญ, ตลอดกาลนานเทอญฯ คํามั่น-สัญญา
๔๓ ขอตั้งจิตปณิธานอยางหาญกลา ดวงจิตขาฯจะคงมั่นไมหวั่นไหว จะนับถือสักการะพระรัตนตรัย ทั้งกายใจแนวแนไมแปรปรวน จะปฏิบัติตามหลักธรรมคําสั่งสอน เพื่อยึดเหนี่ยวรั้งดวงใจไมผันผวน แมจะมีผูใดมุงใฝชวน จะไมดวนเปลี่ยนใจไปศรัทธา จะแนวแนซื่อตรงองคพุทธะ ดวยสัจจะยึดมั่นพระศาสนา จะทําทานรักษาศีลภาวนา ขอสัญญาถือไตรรัตนเปนฉัตรชัย มาเขาคายคุณธรรมนอมนําจิต สิ่งใดผิดพรอมปรับปรุงและแกไข เพื่อเลื่อนชั้นตัวเองสูงขึ้นไป ยกตนใหสูงคากวาคําคน ตอไปนี้มีชื่อวา พุทธบุตร ไมยั้งหยุดตั้งใจใฝฝกฝน จะรักเกียรติและศักดิ์ศรีความดีตน เพื่อทุกคนเอาอยางในทางดี จักเดินตามรอยบาทองคพระพุทธ พุทธบุตรยอมตระหนักซึ่งศักดิ์ศรี ไมกระทําสิ่งต่ําทรามความอัปปรีย จักทําดีดวย กาย วาจา ใจ จักชวยเหลือผูอื่นใหพนทุกข  เปนความสุขของชีวิตจิตแจมใส ทําความดีโดยไมหวังผลจากใคร แตทําเพื่อยกจิตใจใหถึงธรรม สุดทายนี้ลูกขอย้ําในคํามั่น ตามปณิธานอยางมั่นใจไมถลํา แมมีทุกขปางตายไมทิ้งธรรม รักษาความเปน พุทธบุตร สุดชีพเอย.
๔๔ กติกาสัญญาใจ คําปณิธาน กติกา กติกาในการอยูคายพุทธบุตรนั้น เราไมเนนระเบียบเปนขอ ๆ เหมือนทั่วไป แตอาศัยการแนะนําพร่ําสอน ใหเด็กมีความสํานึกวา อะไรควรทํา อะไรไมควรทํา และสา มารถบังคับตนเองได โดยสอนเนนการประพฤติทาง กาย วาจา ใจ ดังตอไปนี.้ - ก. การประพฤติทางกาย -ยืนเรียบรอย -เดินเรียบรอย -นั่งเรียบรอย -นอนเรียบรอย -รับประทานอาหารเรียบรอย -ไมถือเอาสิ่งของ ของผูอื่นดวยเจตนาลักขโมย -ไมทําลายของรักของผูอื่น -ไมลวงละเมิดสิทธิเสรีภาพของผูอื่น -ไมทํารายรางกายผูอื่น -ไมเสพของมึนเมาทุกชนิด -เดินผานพระอาจารยหรือครูอาจารยใหยกมือไหวทุกครั้ง -ไมออกไปนอกเขตบริเวณคาย -ไมซื้ออาหารมารับประทานนอกเวลา ข. การประพฤติทางวาจา -ไมพูดเท็จ พูดแตคําจริง -ไมพูดคําหยาบ พูดแตคําไพเราะออนหวาน พูดมีหางเสียง -ไมพูดยุยงใหแตกแยก พูดแตถอยคําที่ใหเกิดความสามัคคี -ไมพูดเพอเจอไรสาระ พูดแตสิ่งที่เปนประโยชน เปนสุภาษิต -พูดดวยเมตตาจิต ปรารถนาใหผูอื่นไดปญญา มีความสุข -พูดกับพระอาจารย ตองประนมมือไหวทุกครั้ง ค.การประพฤติทางใจ -มีน้ําใจเอื้อเฟอ ปรารถนาใหผูอื่นมีความสุข -เมื่อเห็นผูอื่นมีความทุกข มีน้ําใจเอ็นดูคิดชวยเหลือใหพนทุกข -เมื่อเห็นผูอื่นไดรับความสุข ก็พลอยยินดีดวย ไมริษยา หรือคิดทําลาย -มีน้ําใจเสียสละไมเห็นแกตัว โดยถือคติวา เมื่อถึงคราวตองเสียสละเรา
๔๕ ออกหนา เมื่อมีผลประโยชนเขามา เราอยูหลัง -รูจักใหอภัย ไมถือโทษโกรธแคน ไมพยาบาทจองเวรกับผูใด ปลอยวางได ไมถือมั่นดวยกิเลส ไมตอความยาวสาวความยืด สรุปความวา พุทธบุตรตองมีกายออนนอม วาจาออนหวาน จิตใจออนโยน สัญญาใจ สัญญาใจ หมายถึง คติเตือนใจ ที่ผูอยูคายพุทธบุตร ไดใหคํามั่นสัญญาไว กับตัวเอง เปนสัญญาของสัตบุรุษ ที่มีความตั้งใจมั่นในการปองกันตนเอง ไมใหตกลงไปใน หลมแหงความชั่วรายต่ําทราม พระอาจารยเปนผูกลาวนํา ใหนักเรียนวาตาม ๓ ครั้ง ดังนี.้ - น อนริยํ กริสฺสามิ เราจักไมกระทําสิ่งที่ต่ําทราม คําปฏิญาณ คําปฏิญาณ หมายถึง ความตั้งใจหนักแนน ในการที่จะดํารงตนมิให ผิดพลาด ในการดําเนินชีวิต และในหนาที่การงาน ไมตกอยูภายใตอํานาจความคิดฝายต่ํา จึงกลาวปฏิญาณตน ตอหนาสิ่งหรือบุคคลที่ตนเคารพนับถือ เพื่อผูที่อยูรวมในที่นั้น ไดรับ ทราบถึงความตังใจจริงของพวกเราชาวพุทธบุตร ้ พระอาจารยนํากลาว ๓ ครั้ง ดังนี.้ - พุทธบุตร จักไมกระทําสิ่งที่ต่ําทราม พุทธบุตร จักกระทําแตสิ่งที่ดีงาม พุทธบุตร จักชวยเหลือผูอื่นใหพนทุกข นี้คือ ความสุขของพวกเรา ชาวพุทธบุตร กลาวคําปฏิญาณเสร็จแลว พระอาจารยกวาจูงใจใหพุทธบุตรเห็นชัดใน การกระทําของตนเองวา ใครทําดียอมไดรับผลดี ใครทําชั่วยอมไดรับผลชั่ว และใหพุทธ บุตรนั่งหลับตาทําจิตใหสงบทบทวนความเปนไปของชีวิต(เปดเพลงทําดีไดด)จบเพลงก็เสร็จพิธี. ี (ภาพการรับประทานอาหาร) การรับประทานอาหาร -ใหนักเรียนนําอุปกรณ เชน จาน, ชอน, แกวน้ํา ฯลฯ มาเรียบรอย -ใหนักเรียนวางอุปกรณไวทางขวามือ ใหเปนแถวตรงกัน ดูสวยงาม -ใหนักเรียนกราบพระพรอมกัน ๓ ครั้ง
๔๖ -ใหนักเรียนทองพุทธศาสนสุภาษิต คํากลอน เตรียมความพรอม -ใหนักเรียนออกรับอาหารเปนแถวอยางมีระเบียบ -ใหนักเรียนกลุมที่ไมไดออกรับอาหาร ทองสุภาษิต หรือนั่งสมาธิแลวแตกรณี -นักเรียนรับอาหารมาแลววางไวทางขวามือเปนแถวตรงกัน -ตัวแทนกลุม ที่มีน้ําใจเอื้อเฟอเอาน้ําใสเหยือกเสริฟใหเพื่อน (ครูที่ปรึกษาก็ ชวยเสริฟได) -นักเรียนกลาวคําพิจารณาอาหารพรอมกัน(ใชคําปลุกสํานึกกอนรับประทานอาหาร) -พระอาจารยเตือนสติใหระลึกถึงกติกาในการรับประทานอาหาร คือไมมี เสียงดัง ไมหก ไมเหลือ -นักเรียนรับประทานพรอมกันอยางสงบ มีระเบียบเรียบรอย -พระอาจารยพูดธรรมะหรือประโยชนของอาหาร เปนการใหอาหารใจไปดวย -ใครรับประทานอาหารเสร็จกอนใหนั่งตัวตรงหลับตาทําสมาธิ -รับประทานอาหารเสร็จแลวกลาวคําขอบคุณผูมีอุปการะพรอมกัน -พระอาจารยปลอยใหไปลางจานทีละกลุมอยางมีระเบียบ (ภาพ) เขาแถวรับอาหาร พระอาจารยมีน้ําใจตักให (ภาพ) รับอาหารตามลําดับอยางมีระเบียบ ปลุกสํานึกกอนรับประทานอาหาร ในการอยูคายคุณธรรมนั้น เราฝกใหเด็กรับประทานอาหารอยางมีระเบียบ เรียบรอย สวยงาม พระอาจารยจึงจัดเด็กออกไปรับอาหารทีละกลุมอยางมีระเบียบและเมื่อ กลับมานั่งที่เดิมหมดทุกคนแลว กอนจะรับประทานอาหาร พรอาจารยจะกลาวนําใหวาตาม ดังนี้:- ขาวทุกจาน อาหารทุกอยาง อยากินทิ้งขวาง เปนของมีคา หลายคน เหนื่อยยาก ลําบากหนักหนา สงสารบรรดาคนยากคนจน ในโลกนี้ยังมีคนที่จนยาก แสนลําบากอัตคัดและขัดสน อยากินทิ้งขวางตามใจตน สงสารคนอื่นที่ไมมีกิน กติกาในการรับประทานอาหาร เราชาวพุทธบุตร รับประทานอาหารดวยความตั้งใจวา ไมดัง ไมหก ไมเหลือ
๔๗ เมื่อรับประทานอาหารเสร็จแลวกลาวขอบคุณ วาดังนี้ ขอบคุณ ขอบคุณ ขอบคุณ ขอบคุณที่กรุณา เมตตาทําอาหารมาให พุทธ บุตรซาบซึ้งน้ําใจ ตั้งแตนี้ไป ทําความดีตอบแทน ขอบคุณครับ(คะ) เมื่อกลาวขอบคุณเสร็จแลว พระอาจารยใหนักเรียนออกไปลางจานที่ละกลุม อยางมีระเบียบ มีคุณครูคอยแนะนําเด็กอยู ณ ที่ลางจาน (ตัวอยาง) ตารางแบงฐานอบรมคุณธรรม โรงเรียนนครหลวง (อุดมรัชตวิทยา) ๕ มิถุนายน ๒๕๓๕ ๑๓.๓๐น.- ๑๖.๓๐ น. วิชชาการเปนบุตรที่ดีของพอแมการเปนศิษยที่ดีของครูอาจารยการเปนเพื่อนที่ดีของเพื่อนการเปนสาวกที่ดี ของพระศาสดา วิทยากร พระมหามานพ ปฺญาวชิโร พระปลัดนอบ รกฺขิตสีโล พระมหาสมโภช ฐิติญาโณ พระมหาพินิต ญาณนนฺโท ครั้งที่ เวลา สถานที่ หอประชุม รมหางนกยูง ๑ รมหางนกยูง ๒ สวนตะแบก ๑ ๑๓.๓๐-๑๔.๑๐ เมตตา/กรุณา มุทิตา/อุเบกขา ฉันทะ/วิริยะ จิตตะ/วิมังสา ๒ ๑๔.๑๕-๑๔.๕๕ จิตตะ /วิมังสา เมตตา/กรุณา มุทิตา/อุเบกขา ฉันทะ/วิริยะ ๓ ๑๕.๐๐-๑๕.๔๕ ฉันทะ/วิริยะ จิตตะ/วิมังสา เมตตา/กรุณา มุทิตา/อุเบกขา ๔ ๑๕.๕๐-๑๖.๓๐ มุทิตา/อุเบกขา ฉันทะ/วิริยะ จิตตะ/วิมังสา เมตตา/กรุณา เสร็จแลวรวมกันที่หองประชุม (ภาพ) แบงฐานอบรมคุณธรรม (ภาพ) กิจกรรมกลุมสัมพันธ (ภาพ) แบงฐานอบรมคุณธรรม (ภาพ) พุทธบุตรสนใจฟงธรรมะ
๔๘ (ภาพ) (ภาพ) (ภาพ) การทําวัตรสวดมนต -ใชหนังสือสวดมนตแปลฉบับพุทธบุตร (หรือฉบับของสวนโมกข) -นั่งคุกเขาเทพบุตร - เทพธิดา (จนกวาพระอาจารยจะสั่งเปลี่ยน) -พระอาจารยจุดเทียนเลมที่ ๑ ทุกคนประนมมือ -จุดเทียนและธูปเสร็จแลว กราบพระรัตนตรัย ๓ ครั้ง -พระอาจารยที่เปนหัวหนาในที่นั้นนําสวดมนตไปจนจบ อานิสงสของการสวดมนต -ทําใหอานหนังสือคลอง ออกเสียงไดถูกตอง สมองไดรับการพัฒนา -ขับไลความเกียจคราน จิตใจแชมชื่นเบิกบาน ไมเบื่อไมเซ็ง กระปรี้กระเปรา -ตัดความเห็นแกตัวลงได เพราะขณะสวดมนต โลภะ โทสะ โมหะ ไมเกิด -จิตเปนสมาธิ เพราะจิตแนวแนอยูกับบทสวด ไมฟุงซาน จิตเยือกเย็น -ไดปญญา เขาใจความหมาย และรูจักหลักคําสอนของพระพุทธเจา -ไดเขาเฝาพระพุทธเจา และถึงพรอมดวย ศีล สมาธิ ปญญา ภาพ การเจริญจิตตภาวนา -ทําวัตรสวดมนตเสร็จแลวนั่งคุกเขากราบ ๓ ครั้ง -พระอาจารยนํากลาวคําสมาทานกรรมฐาน ทุกคนวาตาม ดังนี.้ - คําสมาทานกรรมฐาน อุกาสะ อุกาสะ, ณ โอกาสบัดนี, ขาพเจา, ขอมอบอัตตภาพรางกายนี, ้ ้ แดพระรัตนตรัย, เพื่อที่จะเจริญกรรมฐาน, ขอใหสมาธิและวิปสสนาญาณ, จงบังเกิดขึ้น, ใน ขันธสันดาน, ของขาพเจา, ขาพเจาจักตั้งสติไว, ในอารมณปจจุบัน, เพื่อที่จะใหเห็น, เปน อนิจจัง, เปนทุกขัง, เปนอนัตตา, เพื่อที่จะใหจิต, เกิดความเบื่อหนาย, คลายกําหนัด, เพื่อที่จะใหจิตหลุดพน, จากอาสวะกิเลส, เครื่องหมักดองสันดาน, ณ กาลบัดนี้เทอญฯ
๔๙ วิธีนั่งสมาธิ -นั่งขัดสมาธิ เทาขวาวางทับบนเทาซาย มือขวาวางทับบนมือซาย -นั่งตัวตรง วางใบหนาใหตรงดํารงสติเฉพาะหนา มีความเพียร มีสัมปชัญญะ มีสติ -กําหนดรูลมหายใจเขา..กําหนดรูลมหายใจออก...จนกวาจะสมควรแกเวลา. (ภาพ) พิธีสูความเปนพุทธบุตร การเตรียม ๑.เตรียมสถานที่ ๑.๑ จัดเกาอี้เทาจํานวนพระอาจารยและครูอาจารย ๑.๒ จัดเกาอี้ใหครูนั่งหันหนาเขาหาพระประธานเชนเดียวกับนักเรียน ๑.๓ จัดเกาอี้ใหพระอาจารยนั่งหันหนาไปทางครูและนักเรียน ๒.เตรียมอุปกรณ ๒.๑ เตรียมเทียนเทาจํานวนพระ, ครู, และนักเรียน ๒.๒ เตรียมเทียนเลมใหญ ๒ เลม จุดหนาพระประธาน ๒.๓ เตรียมเทปเพลงที่จําเปนตอกิจกรรม ๓.เตรียมบุคคล เตรียมพระ ๑ รูป เปนประธานจุดเทียน ๔.ขั้นตอนพิธี -แจกเทียนแด พระ, ครู, นักเรียน -ใหครู, นักเรียน, นั่งสมาธิ (ปดไฟ) (ภาพ) -บรรยายสภาพปญหาสังคมมนุษย -บรรยายการเกิดขึ้นของพระพุทธเจา -บรรยายการตรัสรูของพระพุทธเจา, พระที่เปนประธานจุดเทียน เปด เพลงพระรัตนตรัย -บรรยายพระพุทธคุณ ๓ ประการ ถึงพระมหากรุณาธิคุณ พระตอเทียนให ครู, ครูตอใหนักเรียน
๕๐ -สวดสรรเสริญพระพุทธคุณพรอมกัน (องคใดพระสัมพุทธ...) -นํากลาวมอบตนเปนพุทธบุตร, พุทธบุตรกลาวคําปฏิญาณ ๓ ขอ -ดับเทียน, เปดไฟ, พระอาจารยใหพร, เสร็จพิธี คํามอบตัวเปนพุทธบุตร นตฺถิ เม สรณํ อฺญํ พุทฺโธ เม สรณํ วรํ ที่พึ่งอยางอื่นของขาพเจาไมมี พระพุทธเจาเปนที่พึ่งอันประเสริฐของขาพเจา พุทฺโธ ทุกฺขสฺส ฆาตา จ วิธาตา จ หิตสฺส เม. พระพุทธเจาเปนเครื่องกําจัดทุกข และทรงไวซึ่งประโยชนแกขาพเจา พุทฺธสฺสาหํ นิยฺยาเทมิ สรีรฺชีวิตฺจิทํ ขาพเจามอบกายถวายชีวิตนี้ แดพระพุทธเจา. คําปฏิญาณของพุทธบุตร น อนริยํ กริสฺสามิ (วา ๓ ครั้ง) -พุทธบุตร จักไมกระทําสิ่งที่ต่ําทราม -พุทธบุตร จักกระทําแตสิ่งที่ดีงาม -พุทธบุตร จักชวยเหลือผูอื่นใหพนทุกข นี้คือ ความสุขของพวกเราชาวพุทธบุตร. คําอธิษฐานของพุทธบุตร เอเตน สจฺจวชฺเชน วฑฺเฒยฺยํ สตฺถุสาสเน ดวยการกลาวคําสัจจนี้ขาพเจาพึงเจริญ ในพระศาสนาของพระศาสดา... บทแผเมตตา สัพเพ สัตตา สัตวทั้งหลาย, ทีเปนเพื่อนทุกข, เกิด แก เจ็บ ตาย, ดวยกัน ทั้งหมดทั้งสิ้น อะเวรา โหนตุ จงเปนสุข เปนสุขเถิด, อยาไดมีเวรแกกันและกันเลย, อัพยาปชฌา โหนตุ จงเปนสุข เปนสุขเถิด, อยาไดเบียดเบียนซึ่งกันและกันเลย,
๕๑ อะนีฆา โหนตุ จงเปนสุข เปนสุขเถิด, อยาไดมีความทุกขกายทุกขใจเลย สุขี อัตตานัง ปะริหะรันตุ จงมีแตความสุขกายสุขใจ, รักษาตนใหพนจากทุกขภัยทั้งสิ้นเทอญฯ บทกรวดน้ํายอ อิทัง โน ญาตีนัง โหตุ สุขิตา โหนตุ ญาตโย ขอเดชะตั้งจิตอุทิศผล บุญกุศลแผไปใหไพศาล ถึงบิดามารดาครูอาจารย ทั้งลูกหลานญาติมิตรสนิทกัน คนเคยรวมเคยรักสมัครใคร มีสวนไดในกุศลผลบุญฉัน ทั้งเจากรรมนายเวรและเทวัญ ขอทุกทานรับกุศลผลนี้เทอญ ฯ (ภาพ) บริการกาย - บริหารจิต (ภาพ) บริหารกาย - บริหารจิต (ภาพ ) การเดินจงกรม -การเดินจงกรม คือ การเดินกลับไปกลับมาอยางมีสติสัมปชัญญะ -การฝกเดินจงกรม มีวัตถุประสงค เพื่อฝกสติสัมปชัญญะใหวองไว จนสา มารถควบคุมจิตใจใหอยูกับการเคลื่อนไหวของรางกาย คือ ใหกายกับใจอยู รวมกันมีความรูสึกตัวทั่วพรอมอยูตลอดเวลา -การฝกเดินจงกรมชื่อวาไดปฏิบัติตามสติปฏฐาน หมวด อิริยาบถ และหมวด สัมปชัญญะนับเปนการเจริญกรรมฐานชั้นสูงประการหนึ่ง อานิสงสของการเดินจงกรม -ทําใหอดทนตอการเดินทางไกล -ทําใหอดทนตอการทําความเพียร -ทําใหอาหารยอยงาย -ทําใหมีอาพาธนอย -ทําใหจิตเปนสมาธิและตั้งอยูไดนาน. วิธีเดินจงกรม -พระอาจารยประจํากลุมพาเดินกลุมใครกลุมมัน
๕๒ -เลือกสถานที่เดินใหเหมาะสม -พระอาจารยจัดนักเรียนใหยืนแถวอยาใหแถวยาว ถานักเรียนมากใหทําหลายแถว (ภาพ) -ใหนักเรียนยืนตัวตรง ทอดสายตาลงต่ํา มือจับกันไวขางหนา -ใหนักเรียนบริกรรมวา ยืนหนอ ยืนหนอ ยืนหนอ -การบริกรรมพูดออกเสียงก็ได หรือจะบริกรรมในใจก็ได แตทําใหเหมือนกัน ทั้งกลุม -เมื่อบริกรรม ยืนหนอ ๓ ครั้งแลว ใหยกเทาขวาขึ้นพรอมกับบริกรรมวา ขวา ยางเทาไปขางหนา พรอมกับบริกรรมวา ยาง เหยียบเทา ลงพรอมบริกรรมวา หนอ -ยกเทาซายขึ้นพรอมบริกรรมวา ซาย ยางเทาไปพรอมบริกรรมวา ยาง เหยียบเทาลงพรอมบริกรรมวา หนอ -พระอาจารยสอนใหเดินกําหนด ขวา ยาง หนอ ซาย ยาง หนอไปเรื่อย ๆ -เมื่อเห็นวาเดินมาไกลพอสมควรแลว (ประมาณ ๑๕ กาว) ก็ยืนพรอม บริกรรมวา ยืนหนอ ยืนหนอ ยืนหนอ แลวหมุนตัวกลับไปทางขวา พรอม กับบริกรรมวากลับหนอ กลับหนอ กลับหนอ รวม ๔ ครั้ง กลับเสร็จแลว ยืนบริกรรมวา ยืนหนอ ๓ ครั้ง -แลวออกเดิน บริกรรม ขวา ยาง หนอ ซายยางหนอ ฯลฯ ปฏิบัติอยู อยางนี้จนกวาจะสมควรแกเวลา (ภาพ) กิจกรรมหนาเสาธง -เตรียมติดตั้งเครื่องขยายเสียงไวเรียบรอย -เตรียมธงชาติผูกไวเรียบรอย -จัดเด็กนักเรียนเขาแถวหนาเสาธง -พระอาจารยพูดปลุกความสํานึก ใหนักเรียนเห็นความสําคัญของชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย -นักเรียนเชิญธงชาติขึ้นสูยอดเสา ตัวแทนนักเรียนนํารองเพลงชาติ -พระอาจารยนําแผเมตตา -พระอาจารยนํากราบพระรัตนตรัย
๕๓ -พระอาจารยมอบนักเรียนใหอาจารยที่ปรึกษา เสร็จพิธี ใหเด็กเขียนบทความ การใหนักเรียนเขียนบทความ ก็เพื่อจะไดนําเอาไปใชในกิจกรรม เชน กิจกรรมพุทธบุตรสรางสรรค กิจกรรมอธิษฐานจิตเพื่อชีวิตใหม และเปนโอกาสใหนักเรียน เปลี่ยนอารมณ และบทความของนักเรียนยังเปนเครื่องวัดความรูสึกนึกคิด และความสามารถของ นักเรียนดวย เสนอใหเขียน ๓ เรื่อง ใหพุทธบุตรเขียนบทความ เรื่องใดเรื่องหนึ่งตามที่ตนถนัด ดังตอไปนี.้ - ๑. เรื่อง ความประทับใจในพระคุณของพอแม ๒. เรื่อง ความประทับใจในพระคุณครูอาจารย ๓. เรื่อง ความประทับใจในการอยูคายพุทธบุตร เสนอวิธีเขียน ๓ วิธี ใน ๓ เรื่องนั้นใหนักเรียนเลือกเขียนวิธีใดวิธีหนึ่งใน ๓ วิธี ดังตอไปนี.้ - ๑. เขียนแบบเรียงความ ๒. เขียนแบบจดหมาย ๓. เขียนแบบแตงกลอน เขียนเสร็จแลวสงใหครูที่ปรึกษา ใหครูที่ปรึกษาคัดเลือกเอาบทความที่ดีที่สุดใน กลุมไปมอบใหกรรมการกลาง เพื่อจะไดคัดเลือกนําเขาสูกิจกรรมตอไป. (ภาพ) กิจกรรมพุทธบุตรสรางสรรค -ใหนักเรียนเขียนบทความเอาไวกอน(จะจัดเรื่องอะไรก็ได แตที่นี่พระคุณพอแม) -คัดเอาบทความที่ดีที่สุดเขาสูกิจกรรม ไมเกิน ๕ ฉบับ -ถึงเวลานักเรียนพรอมกันที่หองประชุม กราบพระรัตนตรัย ๓ ครั้ง -พระอาจารยเปนพิธีกรดําเนินการ -เชิญตัวแทนพอแสดงความรูสึก -เชิญตัวแทนแมแสดงความรูสึก -ใหนักเรียนนั่งหลับตา..ระลึกถึงพระคุณพอแม(เปดเพลงใครหนอ)
๕๔ -เชิญนักเรียนเจาของบทความออกมาอานบทความของตนติดตอกัน ๒ คน -ใหนักเรียนนั่งหลับตาระลึกถึงออมอกแม (เปดเพลงออมอกแม) -เชิญนักเรียนอานบทความตอ หรืออาจเชิญนักเรียนพูดสดบางก็ได -พระอาจารยสรุป และใหนักเรียนนั่งสมาธิระลึกถึงพระคุณแม(เปดเพลงพระคุณแม) -ถาพอแมมารวมกิจกรรมดวย จัดใหลูกกราบพอแม(เปดเพลงพระคุณแม) -พระอาจารยอํานวยพร ทุกคนกราบพระรัตนตรัย ๓ ครั้ง. เสร็จพิธี (ภาพ) พิธีอธิษฐานจิตเพื่อชีวิตใหม การเตรียม ๑.เตรียมสถานที่และอุปกรณ ๑.๑ จัดเกาอี้เทาจํานวนครู ตั้งดานหลังหรือดานขางหอประชุม ๑.๒ จัดเกาอี้เทาจํานวนพระอาจารย ตั้งดานหนานักเรียน ๑.๓ จัดหองประชุมโดยเวนตรงกลางไวสําหรับครูนั่ง ๑.๔ โตะหมูบูชาตั้งไวจุดศูนยกลางเวทีดานหนา ๑.๕ เตรียมเทปเพลงที่จําเปนตอกิจกรรม ๒.เตรียมบุคคล ๒.๑ ตัวแทนครูฝายอาหารแสดงความรูสึก ๒.๒ ตัวแทนนักเรียนแสดงความประทับใจในการอยูคาย ๒.๓ ตัวแทนครูกลาวถึงศิษยที่ครูปรารถนา ๒.๔ ตัวแทนครูอานกลอนเสียงกระซิบสั่งจากครู ๒.๕ ประธานกลาวปดการอบรม ขั้นตอนพิธี -จักนักเรียนเขาที่นั่งเรียบรอย -ครูอาจารยนั่งเกาอี้ที่จัดไว -พระอาจารยนั่งเกาอี้ที่จัดไว -พระพิธีกรนําบูชาพระรัตนตรัย -พระอาจารยดําเนินการบรรยายสรุปการอยูคาย -เชิญตัวแทนครูฝายอาหารแสดงความรูสึก -เชิญตัวแทนนักเรียนแสดงความรูสึก ๒-๔ คน -เชิญครูเดินเขามานั่งระหวางกลางเด็ก
๕๕ -เชิญตัวแทนครูใหโอวาทเรื่องศิษยที่ครูปรารถนา -เชิญตัวแทนครูอานกลอนเสียงกระซิบสั่งจากครู -เชิญประธานจุดเทียน ธูป กลาวคําปราศรัย ปดการอบรม -พระอาจารยกลาวนําบูชาพระรัตนตรัย -ทุกคนยืนตรงรองเพลงสรรเสริญพระบารมี เสร็จพิธี ภาคผนวก พุทธศาสนสุภาษิตและคําสอน พระพุทธคุณ พุทฺโธ สุสุทฺโธ กรุณามหณฺณโว พระพุทธเจาผูบริสุทธิ์ มีพระกรุณาดุจหวงมหรรณณพ พระพุทธองคทรงคุณอยางเลิศลน ทรงคิดคนความจริงแทแนที่สุด เปนที่พึ่งอาศัยของชาวพุทธ ใหวิมุตติหลุดพนเขานิพพาน ทรงมองเห็นความทุกขดวยองคเอง ทรงบรรเลงฟนฝาอยางกลาหาญ ในที่สุดหลุดพนถึงนิพพาน มีดวงมาลยโดดเดนเหนืออื่นใด บริสุทธิ์ภายในไกลกิเลส รูสาเหตุรูผลจนวางใส ดับที่เหตุจนสนิทที่จิตใจ ผลทั้งหลายหายวับดับลงพลัน เกิดตัวรูมั่นคงอยูตรงกลาง รูปลอยวางรูทุกขรูสุขสันต เกิดรูแจงเห็นจริงทุกสิ่งอัน อัศจรรยเปดเผยไมเคยมี จิตสะอาดสวางและสงบ ไดมีครบแหงองคผูทรงศรี ถึงจุดจบแหงภพในทันที พรอมกันนี้สอนเวไนยใหรูตาม.
๕๖ (อาจารยเปรียง เกตุแกว) พระธรรมคุณ ธมฺโม ปทีโป วิย ตสฺส สตฺถุโน พระธรรมของพระศาสดา สวางรุงเรืองเปรียบดวงประทีป พระธรรมคือคําสอนพระพุทธองค ที่มั่นคงตรงแทไมแปรผัน เปนความจริงพิสูจนไดทุกสิ่งอัน สารพันเปนวิทยานาทดลอง ทานตรัสสอนโอวาทปาติโมกข ใหหมดโรคทางกิเลสหายเศราหมอง ไมทําบาปสรางกุศลใหถึงพรอม แลวนอบนอมจิตใจผองใสตาม ทรงรูแจงแหงทุกขในพระองค จึงไดทรงกําหนดทางไวเปนสาม ใหเวไนยไตรตรองพอรูความ ปฏิบัติตามพระองคไมหลงทาง ทางพระองคทรงใหไตรสิกขา ศีล สมาธิ ปญญา พากระจาง หากไมรูดูมรรคแปดนั่นแหละทาง กําหนดวางใหปฏิบัติอยางชัดตรง ทําจิตใจใหมีพรหมวิหาร สมาทานรักษาศีลมิใหหลง ภาวนาทําจิตใจใหมั่นคง รูจักปลงปลอยวางเปนทางดี รูอนิจจัง ทุกขัง อนัตตา รูมรรคารูเหตุแหงวิถี มีสติรูตัวรูชั่วดี ผูใดมีพระธรรมซึ้งถึงนิพพาน.
๕๗ (อาจารยเปรียง เกตุแกว) พระธรรมคุณ เปด-เปด-เปด เปด เปด ตาใหรับแสงแหงพระธรรม ยิ่งมืดค่ํา ยิ่งเห็นชัด ถนัดถนี่ สมาธิมาก ยิ่งเห็นชัดถนัดดี นี่วิธี เปดตาใจ ใชกันมา เปด เปด หู ใหยินเสียงสําเนียงธรรม ทั้งเชาค่ํา มีกองไปในโลกหลา ลานลานป ฟงใหชัด เต็มอัตรา คือเสียงแหง สุญญตา คาสุขใจ เปด เปด ปาก สนทนา พูดจาธรรม วันยังค่ํา อยาพูด เรื่องเหลวไหล พูดแตเรื่อง ดับทุกขได โดยสัจจนัย ไมเทาไร เราทั้งโลก พนโศกแล ฯ ศีลธรรมกลับมาเถิด กลับมาเถิด ศีลธรรม กลับมาเถิด กําลังเกิด ภัยราย อันใหญหลวง แกสัตวโลก ทั่วถิ่น จักรวาลปวง นาเปนหวง ความพินาศ ฉกาจเกิน กลับมาเถิด ศีลธรรม กลับมาเถิด ในโลกเกิด กลียุค อยางฉุกเฉิน หลงวัตถุ บาคลั่ง เกินบังเอิญ มัวเพลิดเพลิน สิ่งกาลี มีกําลัง กลับมาเถิด ศีลธรรม กลับมาเถิด ความเลวราย ลามเตลิด จวนหมดหวัง รีบกลับมา ทันเวลา พาพลัง มายับยั้ง โลกไว ใหทนกาลฯ (พุทธทาสภิกขุ) พระธรรมคุณ ถาศีลธรรมไมกลับมา
๕๘ ถาศีลธรรม ไมกลับมา โลกาวินาศ มนุษยชาติ จะเลวราย กวาเดรัจฉาน มัวหลงเรื่อง กิน กาม เกียรติ เกลียดนิพพาน อาชญากรรม เกิดกระหน่ํา ลงในโลก มีเลือดโชก แดงฉาน แลวซาไหล เพราะบากิน บากาม ทรามเกินไป บาเกียรติก็ พอไมได ใหเมาตน อยากครองเมือง ครองโลก โยกกันอยู ไมมีใคร เมตตาใคร ใหสับสน ขอศีลธรรม ไดกลับมา พาหมูคน ใหผานพน วิกฤตการณ ทันเวลา ฯ ศีลธรรมกับคน ศีลธรรมเลว คนก็ได กลายเปนผี หาความดี ไมประจักษ สักเสนขน ศีลธรรมดี ผีก็ได กลายเปนคน ที่เลิศลน ภูมิใจ ไหวตัวเอง ศีลธรรมต่ํา เปลี่ยนคน จนคลายสัตว จะกินกัด โกงกัน ขมันเขม็ง ศีลธรรมสูง คนสดใส ไมอลเวง ลวนยําเกรง กันและกัน ฉันเพื่อนตาย ศีลธรรมนี้ ทุกวัน มันตายซาก คนมีปาก ก็ไมพลาม ศีลธรรมหาย ศีลธรรมกลับ มาเมื่อไร ทั้งกายใจ คนจะหาย จากทุกข เปนสุขเอง ฯ (พุทธทาสภิกขุ) พระธรรมคุณ สําคัญที่มีศีลธรรม ศีลธรรม มีประจํา อยูคูโลก ยิ่งกวาโชก ใดใด ที่ใฝฝน โชคจะดี หรือราย อยางไรกัน
๕๙ มันสําคัญ อยูที่ มีศีลธรรมฯ อยูกับธรรม เมื่อรบสู กับศัตรู สูดวยธรรม จะปลุกปล้ํา กันเทาใด ไมเสียหาย ถาสูกัน อยางนี้ไมมีตาย ในสุดทาย จะปรองดอง ตองใจกัน เมื่อปองกัน ศัตรู รูใชธรรม เปนกําแพง เพชรล้ํา เลิศมหันต ปองกันได สารพัด นาอัศจรรย ปอมคายมั่น กวาสิ่งใด ในโลกคน เมื่อหลบซอน จากศัตรู อยูกับธรรม ไมระกํา ทุกขเห็น สักเสนขน ชวยปลุกปลอบ ชื่นชอบ ฉ่ํากมล ขอทุกคน จงมีธรรม ประจํากายฯ (พุทธทาสภิกขุ) เรียนธรรมดีกวา วิชาโลกเรียนเทาไรไมรูจบ เพราะพิภพกลมกวางใหญลึกไพศาล วิชชาธรรมเรียนแลวทําจนชํานาน คงพบพานจุดจบสบสุขเอยฯ (จากหนังสือหนาที่ของคน) ถาคนไรธรรม ถาแมนคน ไรธรรม ประจําจิต ดวงชีวิต ยอมจัก หมดศักดิ์ศรี มีคาเทียม เทาสัตว ในปฐพี ชีวิตนี้ ไรคา นาเสียดายฯ ------------๐๐๐๐๐๐------------ พระสังฆคุณ สงฺโฆ สุเขตฺตาภยติเขตฺตสฺยิโต พระสงฆเปนเนื้อนาบุญอันยิ่งใหญกวานาบุญอันดีทั้งหลาย ------------------------
๖๐ พระพุทธองคทรงดับขันธนานยิ่งนัก แตวาหลักที่ทานตรัสยังชัดอยู เพราะพระสงฆองคสาวกยกเชิดชู คอยเปนครูสอนธรรมนําปวงชน เปนแบบอยางใหเห็นอยางเดนชัด ใฝฝกหัดปฏิบัติจนเกิดผล ปฏิบัติดีปฏิบัติตรงไมหลงกล ประพฤติตนเพื่อรูธรรมเครื่องนําทาง ออกสั่งสอนมวลชนคนทั่วไป ใหมีใจมั่นคงอยางสงฆบาง ฝกที่ตนสนที่ใจใหเปนกลาง จะเห็นทางพนทุกขสุขนิรันดร อันพระธรรมคําสอนของพระพุทธองค เปนทางตรงของจริงมิใชฝน พิสูจนไดดวยกายและใจนั้น รูทั่วกันไมจํากัดเพศและวัย เพราะพระสงฆทรงคุณอยางลนเหลือ ที่เอื้อเฟอนําพระธรรมมาสงให กวาสองพันหารอยปนี้แลวไซร ศาสนาไดคงอยูคูโลกาฯ (อาจารยเปรียง เกตุแกว) หมวดพระคุณพอแม พฺรหฺมาติ มาตาปตโร มารดาบิดาเปนพระพรหมของบุตร โคมทองของชีวิต เปรียบพอแม เชนโคมทอง ของชีวิต ชวยชี้ทิศ ชวยนําทาง ชวยสรางสรรค ใหความรัก ใหความรู ชูชีวัน
๖๑ ลูกจงหมั่น กตัญู รูแทนคุณฯ ใครนะที่หวงใยเรา โลกนี้มีใคร หวงใย เมตตา รักเราเทาฟา อบรม ตักเตือน พอแมยิ่งใหญ หาใคร มาเหมือน เราอยาแชเชือน รีบตอบ แทนคุณฯ ใครนะที่ชวยเรา เมื่อลมกลิ้ง ใครหนอ เขามาชวย แลวปลอบดวย คําหวาน กลอมขวัญให ทั้งยังจูบที่ เจ็บชมัด ปดเปาไป คนนั้นไซร ที่แท แมฉันเองฯ อภัยเสมอ พระคุณแมลึกล้ํา ลูกจดจํา ในดวงใจ แตเล็กจนเติบใหญ ไมมีใคร มาเปรียบปาน สงลูกใหศึกษา เรียนวิชา เขียนและอาน ลูกเจ็บแมพยาบาล หากลูกพาล แมอภัยฯ อกใครแสนอุน อุนใดใด ในหลา ที่วาอุน มิเปรียบคุณ อุนอกแม แผปกปอง สายน้ําใจ สายธารถัน แมกลั่นกรอง คอยประคอง ใหลูกตน เปนคนดีฯ จะมีอะไรเปรียบ ทั้งสามภพ ยกตั้ง ขึ้นชั่งเปรียบ หนักไมเทียบ พระคุณแม แลสุดหา ถึงอบอุน สุริยัน และจันทรา อกมารดา อิงอุน กวาสูรจันทร ความหมายที่ลึกซึ้ง แม แม แม คํานี้ มีความหมาย มีพระคุณ มากมาย หลายสถาน
๖๒ แมเปนได หลายสิ่ง หลายประการ เปนธนาคาร เปนพระพรหม เปนรมไทร เปนผูให กําเนิด เกิดลูกรัก เปนผูให ที่พัก พิงอาศัย เปนผูให ความการุญ อุนกายใจ เปนผูให อะไรอะไร ไมรามือ ลูกเจ็บไข แมก็ให การรักษา ลูกโตมา แมก็สง เรียนหนังสือ ลูกตองการ ตํารา แมหาซื้อ ลูกปรึกษา หารือ แมยินดี โอแมจา พระคุณแม แผปกเกลา โอแมจา ผูเฝา ไมหนายหนี โอแมจา ผูเมตตา เอื้ออารีย โอแมจา ลูกแมนี้ ซาบซึ้งใจ ดวงใจแม สะอาดแท กวาทุกสิ่ง ดวงใจแม สะอาดยิ่ง กวาสิ่งไหน ดวงใจแม สะอาดเกิน กวาสิ่งใด ดวงใจแม มีไว เพื่อลูกเอย ฯ ใชเพียงใหกําเนิด แมมิเพียง แตให กําเนิดลูก จิตทานผูก เฝาถนอม เปนจอมขวัญ แมมิเพียง เลี้ยงลูก ใหใหญเทานั้น แมเพียรสรร สรางนิสัย ใหลูกดี ปลูกฝงหวังใหดี เมื่อลูกใหญ วัยถวน ควรศึกษา แมก็พา ลูกรัก ไปฝากให จะเสียทุน หนุนคา วิชาไป ถามีให แลวไมขัด เปนสัตยจริง ถึงไมมี บางที ก็กูเขา จะหนักเบา ยอมลูก ไปทุกสิ่ง สูตรากตรํา ทําการ งานจริงจริง
๖๓ เพื่อแลกสิ่ง ทรัพยได มาใหเรา เมื่อลูกเสร็จ การศึกษา วิชาเชี่ยว แมคนเดียว ดีใจ ใครจะเทา พอลูกหา ทรัพยได ใจทานเบา เพราะทานเฝา ปลูกฝง หวังใหดี ไมมีใครปาน พระคุณแม เลิศฟา มหาสมุทร พระคุณแม สูงสุด มหาศาล พระคุณแม เลิศหลา สุธาธาร ใครจะปาน แมฉัน นั้นไมมี ฯ ไมมีหมึกจารึกคุณ พระคุณทาน นั้นประมาณ ไมสิ้นสุด แมสมมติ เอาแผนดิน สิ้นแหงหน เปนหมึกกอน ผอนละลาย ในสายชล จนเต็มลน มหาสมุทร สุดนที แลวเอา พระสุเมรุ ที่เดนหลา เปนปากกา จุมหมึก บันทึกที่ เอาทองฟา เปนกระดาษ วาดก็ดี แลวเขียนชี้ บุญคุณ ทานมารดา เขียนจนสิ้น ดินฟา มหาสมุทร เขียนจนสุด พระสุเมรุ ที่เดนหลา ก็ไมสิ้น สุดบุญ คุณมารดา จึงนับวา ใหญยิ่ง กวาสิ่งใด ฯ ความรักแท รักของใคร หรือจะแท เทาแมรัก ผูกสมัคร สายเลือด ไมเหือดหาย คนอื่นรัก ยังประจักษ วารักคลาย จืดจางงาย ไมจีรัง ดั่งมารดา ฯ รักไมเสื่อม
๖๔ สุริยา ถึงครา ก็ลาลิบ ผกาทิพย ยังรูพราก จากสวรรค รักพอแม มีตอลูก ผูกสัมพันธ ไมมีวัน เสื่อมซา รางราไกล ฯ แมจาลูกสงสัย แมจา... แมชวยตอบปญหา ลูกไดไหม ใยแมเฝา รักลูก ผูกหัวใจ ลูกดีชั่ว อยางไร รักไมคลาย หัวใจแม เปนไฉน ใยผองผุด หลั่งรักแม บริสุทธิ์ ไมขาดสาย เฝาพันผูก ตั้งแตลูก กําเนิดกาย จนลูกตาย รักของแม ไมแปรเอย ฯ ถึงชั่วก็รัก พระคุณใครใหญล้ํา มารดา เลาเอย หวงหวงไมระอา ลูกนอย ยามเจ็บปวยรักษา มิหาง แมลูกชั่วต่ําตอย แมนี้ยังแล ฯ ความหวัง ยามแกเฒา หวังใหเจา คอยรับใช ยามปวยไข หวังใหเจา เฝารักษา ยามเมื่อถึง วันตาย วายชีวา หวังใหเจา ปดตา คราสิ้นใจ ฯ หมวดลูกกตัญู นิมิตฺตํ สาธุรูปานํ กตฺูกตเวทิตา ความกตัญูกตเวที เปนเครื่องหมายของคนดี ------------ ลูกที่ดี ลูกที่ดี มีหัวใจ แบงใหแม ตองดูแล เลี้ยงดู ชูใจทาน
๖๕ เพียงแตลูก ถามไถ ใหชื่นบาน ดวยคําหวาน ก็แสนสุข สบายใจ ตองรักษา ความดี ไมมีพรอง และยังตอง เพิ่มความดี ที่สดใส มีหิริ โอตตัปปะ ชนะภัย รูสึกความ ละอาย ในสิ่งทราม ตองรูจัก อดกลั้น และอดทน ตองเปนคน จิตผองใส ไมเกรงขาม ตองนารัก นาเอ็นดู ทุกโมงยาม เปนคนงาม ทั้งกิริยา และน้ําใจ ทั้งมนุษย เทวดา อยากชวยเหลือ อยากจุนเจือ อยูเปนสุข ทุกสมัย ทั้งบัณฑิต สรรเสริญ เจริญใจ อยูแหงใด ใครก็อยาก ผูกสัมพันธ จะทํางาน สิ่งใด ก็สําเร็จ เพราะมีเพชร กตัญู เปนคูขวัญ แมนหาก ปรารถนา พระนิพพาน กตัญู ก็เปนฐาน ใหถึงพลัน ฯ ความปลื้มใจของพอแม พอแมไมมี เงินทอง จะกองให จงตั้งใจ พากเพียร เรียนหนังสือ หาวิชา ความรู เปนคูมือ เพื่อยึดถือ เอาไว ใชเลี้ยงกาย พอกับแม มีแตจะ แกเฒา จะเลี้ยงเจา เรื่อยไป นั้นอยาหมาย ใชวิชา ชวยตน ไปจนตาย ลูกสบาย แมกับพอ ก็ปลื้มใจฯ ถึงจนก็ทนได พอแมจน ทนได ไมทุกขหนัก เทาลูกรัก ประพฤติตน เปนคนชั่ว
๖๖ ลูกกี่คน เลี้ยงได ไมหมองมัว ไมโศกเศรา เทาลูกตัว ชั่วระยําฯ ไมเทายังดีกวา มีไมเทา ใชยัน ยึดกันราง คลําหาทาง แกวงกวัด สัตวรายหนี ปองกันตัว ติดตน ผลทวี ดีกวามี ลูกรั้น อกตัญูฯ ลูกที่เลว ลูกคนใด กระทํา กรรมแกแม สุดเลวแท ชั่วชา สิ้นราศรี ลูกดาแม ตีแม ลูกอัปรีย ลูกไมดี ทําแมช้ํา น้ําตาริน น้ําตาแม รินไหล เมื่อลูกราย น้ําตาแม เปนสาย เมื่อลูกหมิ่น น้ําตาแม หลั่งลง รดแผนดิน เมื่อไดยิน ลูกเสเพล เนรคุณฯ ใชพระธรรมตอบแทนคุณ คุณพอแมมากนัก เปรียบน้ําหนักยิ่งภูเขา แผนดินทั้งหมดเอา มาเปรียบคุณมิเทากัน เวนไวแตเรียนธรรม นํามาสอนพอผอนคุณ สอนธรรมที่จริงให รูไมเที่ยงไวเปนทุน แลวจึงแสดงคุณใหเห็นจริง ตามธรรมดา นั่นแหละจึงนับได วาสนองซึ่งคุณา ใชคาขาวที่ปอนมา และน้ํานมที่กลืนกินฯ หมวดพระคุณครูล โลโกปตฺถมฺภิกา เมตฺตา เมตตาธรรม เปนเครื่องค้ําจุนโลก ------------------------------- พอแมคนที่สอง เพราะคุณครู เหมือนพอแม คนที่สอง
๖๗ เราจึงตอง กราบไหว ใหเหนือเศียร ดวงใจครู สุกปลั่ง ดั่งแสงเทียน สองนักเรียน ใหสวาง ทางปญญา สมควรที่ พวกเรา เฝากมกราบ รักซึมซาบ กรุณา มหาศาล เราจะรัก คุณครู คูจักรวาล แมลมปราณ สิ้นไป ไมลืมเลย ฯ ครูกับเทียน เปรียบคุณครู ประดุจเทียน แทงนอยนี้ ซึ่งพรอมที่ จะสองแสง ทุกแหงหน ถึงแมวา จะครา ชีวิตตน ขอใหคน อื่นสุขกัน เทานั้นพอฯ ใชหางธรรมดอกนะ มองเห็นศิษย เรียงราย ไรเดียงสา อนิจจา เจาจะนึก รูสึกไหม เวนพอแม ผูกพัน รักขวัญใจ จะมีใคร รักเจา เทาเทียมครู ถึงยากแคน แสนเหนื่อย เหลือจะอาง ใชเหินหาง ธรรมะ ดอกนะหนู เห็นศิษย ตาดําดํา อยากค้ําชู ถายความรู ใหศิษย ไมปดปงฯ สักวันหนึ่งเถอะ สักวันหนึ่ง เธอจะรู วาครูรัก สักวันหนึ่ง คงประจักษ เปนสักขี สักวันหนึ่ง เธอจะรู วาครูดี สักวันหนึ่ง จักไดดี เพราะเชื่อครูฯ ผูเสกแสงสวาง ถิ่นไทยในปากวาง หางไกล แสงแหงวัฒนธรรมใด สองบาง เห็นเทียนอยูร่ําไร เลมหนึ่ง ครูนั้นแลชวยสราง เสกใหชัชวาลฯ ซอนช้ําในทรวง
๖๘ เสียงครูสอนศิษยแลว เงียบหาย เหมือนคลื่นกระทบชาย ฝงน้ํา คําสอนสั่งละลาย เลือนหมด ฉะนั้นฤา เหนื่อยออนซอนสวนช้ํา ซอกไวในทรวง ฯ น้ําฝนยังเปนรอง สักกวา คําวาครู รูกันทั่ว ดีหรือชั่ว รักศิษย ไมคิดหมอง อันน้ําฝน ลนบึง ทวมถึงคลอง ยังเปนรอง น้ําใส ในใจครูฯ ผูที่ฉันไววางใจ อันรักใด หวงใด ในสงสาร จะเปรียบปาน หวงลูก หามีไม แตถึงรัก ถึงหวง ยิ่งเพียงใด ก็วางใจ ใหอยู กับครูเอยฯ -----------------๐๐๐๐๐๐--------------- หมวดศิษยที่ดี ปูชา จ ปูชนียานํ เอตมฺมงฺคลมุตฺตมํ การบูชา สิ่งที่ควรบูชา เปนมงคลอยางสูงสุด -------------------------------- ศิษยรักครู เรารักคุณครู เชิดชูบูชา เพราะทานกรุณา เมตตาตอเรา เราจะไมดื้อ เราจะไมซน เพราะเราทุกคน นั้นรักคุณครู ฯ ครูคือแมพระ เปรียบคุณครู เหมือนแม คนที่สอง คอยปกปอง สอนสั่ง ทั้งรักษา ชวยอบรม บมนิสัย ใหวิชา ศิษยกาวหนา เพราะแมครู ผูเจริญ
๖๙ พระคุณครู นั้นเลิศ ประเสริฐคา คอยเมตตา สั่งสอน เราทุกสิ่ง สรางสรรค ความเจริญ ที่ดียิ่ง แมเปนมิ่ง ขวัญศิษย ติดตรึงใจ ศิษยรักครู รักแน ไมแปรจิต ศิษยรักครู รักสนิท กวาสิ่งไหน ศิษยรักครู รักหมด ทั้งดวงใจ ศิษยรักครู มากกวาใคร ในชีวาฯ เชื่อฟงเถิดประเสริฐนัก การเชื่อถอย ฟงคํา ตามปราชญสอน จะถาวร พนทุกข สบสุขศานติ์ อีกบิดา มารดา ครูอาจารย เชื้อฟงทาน ดีเดน เปนมงคลฯ กมกราบครูรูสํานึก คุณครูจา.... โปรดทราบ ไวสักนิด วาดวงใจ ของศิษย คนึงหา เคารพรัก เชิดชู และบูชา เชนมารดา บิดา ของศิษยเอง แมบางครั้ง คุณครู จะหงุดหงิด สั่งสอนศิษย ดวยจิตใจ คลายขมเหง ศิษยทั้งกลัว ทั้งเศรา ทั้งยําเกรง ศิษยผิดเอง ทําครูให ไมสบายใจ ขอคุณครู ผูมีคุณ การุณดวย โปรดจงชวย อโหสิกรรม ศิษยทําไว ปลดเปลื้องบาป ออกไป จากใจกาย โปรดอภัย ความผิดพลั้ง แตหลังมา นับแตนี้ ศิษยฝกตน เริ่มตนใหม สํารวมกาย วาจาใจ ใหแนนหนา มิใหผิด ตอคุณครู ผูเมตตา ขอสัญญา พุทธบุตร หยุดต่ําทรามฯ
๗๐ แดคุณครูทุกทาน กลิ่นหญาแพรก ดอกมะเขือ เจือกลิ่นธูป กอเปนรูป วันพิธี มีความหมาย เพื่อรําลึก ถึงคุณครู ผูพลีกาย สองมือหมาย ปนศิษยตน เปนคนดี อีกความรู คุณธรรม ทานนําชัก เพื่อศิษยรัก เรียนรู สูวิถี อนาคต สดใส ไรราคี ดวยศิษยมี ภูมิคุมกัน อันตราย ปาเจรา เปลงมา ดวยใจเคารพ จริยา นอมนบ ทบถวาย โหนติ แดคุณครู มิรูคลาย คุณุตรา รายนุคา สการคุณ ขอปวงศิษย รวมใจ ใหเปนหนึ่ง กระทําซึ่ง สิ่งดีดี ใหเปนบุญ สํารวมจิต สํารวมกาย ใหเปนบุญ ทนแทนคุณ แดปวงครู ผูปราณี ฯ -------๐๐๐๐๐----------- หมวดการฝกตน ทนฺโต เสฏโฐ มนุสฺเสสุ ในหมูมนุษยทั้งหลาย ผูที่ฝกตนดีแลวเปนผูประเสริฐที่สุด ---------------- เปนมนุษยหรือเปนคน เปนมนุษย เปนได เพราะใจสูง เหมือนหนึ่งยูง มีดี ที่แววขน หากใจต่ํา เปนได แตเพียงคน ยอมเสียที ที่ตน ไดเกิดมา ใจสะอาด ใจสวาง ใจสงบ ถามีครบ ควรเรียก มนุสสา เพราะทําถูก พูดถูก ทุกเวลา
๗๑ เปรมปรีดา คืนวัน สุขสันตจริง ใจสกปรก มืดมัว และรอนเรา ใครมีเขา ควรเรียก วาผีสิง เพราะพูดผิด ทําผิด จิตประวิง แตในสิ่ง นําตัว กลั้วอบาย คิดดูเถิด ถาใคร ไมอยากตก จงรีบยก ใจตน รีบขวนขวาย ใหใจสูง เสียได กอนตัวตาย ก็สมหมาย ที่เกิดมา อยาเชือนเอย ฯ (พุทธทาสภิกขุ) อตฺตา หเว ชิตํ เสยฺโย ชนะตน นั่นแหละดี ------------ ชนะตนยิ่งใหญกวา ชนะอื่น หมื่นแสน แมนรอยครั้ง แตถายัง แพกิเลส และเหตุผล ไมยิ่งใหญ ไปกวา ปญญาชน ผูขมจิต พิชิตตน เพียงหนเดียวฯ อตฺตา โจทยตฺตานํ จงเตือนตน ดวยตนเอง ---------- อยาแชเชือนรีบเตือนตน จงเตือนตน ของตน ใหพนผิด ตนเตือนจิต ตนได ใครจะเหมือน ตนเตือนตน ไมได ใครจะเตือน อยาแชเชือน เตือนตน ใหพนภัยฯ ปลุกตนเอง ปลุกตนใหตื่นทัน ขยันอยางฉลาด ไมตกเปนทาสอบายมุข สนุกกับการทําหนาที ทําความดีทุกวันฯ
๗๒ อตฺตา หิ อตฺตโน นาโถ ตนแล เปนที่พึ่งแหงตน ----------- พึ่งตนดีกวา เกิดเปนคนจักตอง พึ่งตน คนอื่นเพียงบางหน ชวยชี้ วิชาหาใสฝกฝน จนเชียวชาญ แฮ ความชั่วละหลีกลี้ ประพฤติขางความดีฯ --------------๐๐๐๐๐-------------- หมวดการกระทํา กลฺยาณการี กลฺยาณํ ปาปการี จ ปาปกํ ทําดีไดดี ทําชั่วไดชั่ว --------------- ทําดีมีสุข ทําดีดีจักเอื้อ อวยผล ทําชั่วชั่วมักดล บาปให เหมือนเงาติดตามตน ไปคลาด บาปบั่นบุญมั่นไว จักไดสุขเกษมฯ อกตํ ทุกฺกฏํ เสยฺโย ความชั่วไมทําเสียเลยดีกวา ---------------- ทําชั่วมีทุกข อันความชั่ว คือตัว ทุจริต ทําใหจิต ต่ําทราม ตามกระแส ทั้งวันนี้ วันหนา ทุกขาแล ควรทําแต ความดี เปนศรีตนฯ ผีกับพระ ความชั่วเปนผี ความดีเปนพระ ความชั่วตองละ ความดีตองทํา ฯ
๗๓ ผีกินคน สุราการพนัน บุหรี่ เปนผีกินคน ทําใหยากจน เปนคนเหลวไหล ทรัพยสินเสียหาย รางกายเปนภัย ถาเลิกเสียได สบายจริงเอย ฯ ผีรายหกตัว ผีที่หนึ่ง ชอบสุราเปนอาจิณ ไมชอบกินขาวปลาเปนอาหาร ผีที่สอง ชอบเทียวยามวิกาล ไมรักบานรักลูกรักเมียตน ผีที่สาม ชอบดูการละเลน ไมละเวนบารคลับละครโขน ผีที่สี่ คบคนชั่วมั่วกับโจร หนีไมพนอาญาตราแผนดิน ผีที่หา ชอบเลนมากีฬาบัตร สารพัดถั่วโปไฮโลสิ้น ผีที่หก เกียจครานการทํากิน มีทั้งสิ้นหกผีอัปรียเอย ฯ นิสมฺม กรณํ เสยฺโย ใครครวญเสียกอนจึงทําดีกวา ------------- ใครครวญเสียกอน คิดกอน จึงทํา จงจําไว ทําอะไร ตองคิด ทั้งหนาหลัง อยาปลอยตัว ปลอยใจ ตามลําพัง ตองมีใจ เหนี่ยวรั้ง เสมอไป กอนจะทํา สิ่งใด ใจตองคิด ถูกหรือผิด ทําสิ่งนี้ ดีหรือไม ถาเห็นวา ไมดี มีโทษภัย ตองหาทาง ทําใหม ทําใหดีฯ กลัวบาป ความละอาย แกใจ ในความชั่ว สดุงกลัว ตอผลกรรม ตามสนอง สองธรรมนี้ คูจิต ดังคิดปอง จะคุมครอง โลกให ผองไพบูลยฯ
๗๔ คนดีเปนไฉน อันคนดี มิใชดี อยูที่ทรัพย มิใชนับ พงศพันธ ชันษา คนดีนั้น ดีที่การ งานนานา อีกวิชา ศีลธรรม นําใหดีฯ ดีแนนอน ทํากรรมใด แลวจิตใจ ไมเดือดรอน จะนั่งนอน ชื่นใจ ไดสุขสันต อวยผลให ใจเย็น เปนนิรันดร จงรูทัน วากรรมนี้ ดีแนนอน ฯ ตราประทับชีวิต จงทําดี จงทําดี นี้แหละเลิศ ผลประเสริฐ สุดยิ่ง กวาสิ่งไหน เกิดสันติ สงบสุข ไมทุกขใจ ครั้นบรรลัย ก็ยังมี ดีเปนตราฯ -------- หมวดปญญา สุสฺสูสํ ลภเต ปฺญํ ฟงดวยดี ยอมไดปญญา ------- หัวใจนักปราชญ สุ. ตั้งใจฟงใหดี อยาขี้เกียจ จิ. คิดใหละเอียด ขอสงสัย ปุ. ถามตามเนื้อความ ที่ของใจ ลิ. เขียนไวเมื่อสงสัย ไดเปดดูฯ ทางเกิดของปญญา ตาดู, หูฟง, สมองคิด, จิตใจจดจอ, ไมเขาใจใหถาม,
๗๕ กลับถึงบานทบทวนเสมอ ๆ ทั้งจดทั้งจํา จําขึ้นใจ ในวิชา ดีกวาจด จําไมหมด จดไวดู เปนครูสอน ทั้งจดจํา ทําวิชา ใหถาวร อยานิ่งนอน รีบจดจํา หมั่นทําเอยฯ กอนนอนทําอะไร กินขาวเสร็จแลว อานหนังสือกอน ไหวพระกอนนอน พระทานใหพร สอบได.....สอบไดฯ ครูที่ประเสริฐ อันหนังสือ คือครู ผูประเสริฐ กอใหเกิด ปญญา ตาที่สาม อานวิเคราะห ใหเขาใจ ในเนื้อความ เห็นจริงตาม แทงตลอด ยอดปญญา ฯ พึงสั่งสมปญญา เกิดเปนคน จนปญญา นาเกลียดนัก เที่ยวลวงลัก ขโมยกิน สิ้นความหมาย ถูกหยามเหยียด ดูหมิ่น หมดสิ้นลาย ฉะนั้นไซร รีบอบรม บมปญญาฯ ปฺญา โลกสฺมึ ปชฺโชโต ปญญา เปนแสงสวางในโลก -------------
๗๖ แสงแหงปญญา ยามเมื่อโลก ขาดแสง แหงอาทิตย ยอมมืดมิด มองอะไร ก็ไมเห็น ยามเมื่อจิต ขาดปญญา พาลําเค็ญ มองไมเห็น ดีหรือชั่ว ที่ตัวทําฯ สุโข ปฺญาปฏิลาโภ ความไดปญญาใหเกิดความสุข -------------- ไดความสุขเพราะปญญา แสงแหงธรรม นําจิตใจ ใหสวาง สองเห็นทาง เดินชีวิต คิดโปรงใส ศึกษาธรรม จนชุมฉ่ํา ซาบซึ้งใจ ปญญาไว ตัดเหตุทุกข สุขนิรันดรฯ หมวดคบมิตร ยํ เว เสวติ ตาทิโส คบคนเชนใด ก็เปนไปเชนคนนั้น ------------- จะคบใครตองใครครวญ คบคนพาล พาลพา ไปหาผิด คบบัณฑิต บัณฑิตพา ไปหาผล คบคนดี จักไดดี เปนศรีตน จะคบคน มาเปนมิตร คิดใครครวญ ฯ วิสฺสาสา ปรมา ญาติ ความคุนเคยเปนญาติอยางยิ่ง ---------- นอยดีกวามาก มีเพื่อนดี เพียงหนึ่ง ถึงจะนอย ดีกวารอย เพื่อนคิด ริษยา
๗๗ เหมือนเกลือดี มีนิดหนอย ดอยราคา ยังดีกวา น้ําเค็ม เต็มทะเลฯ นี่แหละเพือนแท ่ เพื่อนธุระ ชวยประคอง ไมตองใช เพื่อนยากจน เจียดให ไมตองขอ เพื่อนอยากพบ ออกไป ไมตองรอ เพื่อนโศกทอ ปลอบใจ ไมตองครวญ เพื่อนมีสุข ทุกที ยินดีดวย เพื่อนทุกขชวย ทุกที คอยมีสวน เพื่อนทําชั่ว คอยชี้ ความดีชวน เพื่อนทําควร ทุกที พลอยดีใจ ฯ หมวดความเพียร วิริเยน ทุกฺขมจฺเจติ คนลวงทุกขได เพราะความเพียร เรียนจริง ๆ รักจะเรียน ก็ตองเพียร เรียนใหรู รักจะดู ก็ตองดู ใหรูแน รักจะหมั่น ก็ตองหมั่น ไมผันแปร อยารักแต จับจด จะหมดงานฯ สูไมถอย อันวิชา มีมาก หลากชนิด ถาเรียนนิด รูหนอย แลวถอยหลัง รูอะไร หลายสิ่ง ไมจริงจัง ทําไดดัง ผูกเบ็ด เกร็ดวิชา เชนจะขัน ขันได ไมเหมือนไก จะบินไป ก็ไมทัน พรรณปกษา
๗๘ จะวายน้ํา ก็ไมทัน กับพรรณปลา เหมือนวิชา เรียนไว ไมรูจริง ฯ ไดดีเพราะหมั่น ความรูดี เพราะมี ความเพียรเรง จะเรียนเกง เพราะมี ความหมันเสริม ่ เกียรติจะงาม เพราะมี วิชาเจิม ตองตอเติม ประพฤติดี จึงดีจริง ฯ เด็กนอยเอย เด็กเอย.......เด็กนอย ความรู ยังดอย เรงศึกษา เมื่อเติบใหญ เราจะได มีวิชา เปนเครื่องหา เลี้ยงชีพ สําหรับตน ไดประโยชน หลายสถาน เพราะการเรียน จงพากเพียร ไปเถิด จะเกิดผล ถึงลําบาก ตรากตรํา ก็จําทน เกิดเปนคน ควรหมั่น ขยันเอย ฯ เด็กดีขยัน อันเด็กดี ยอมมี ความขยัน ทุกคืนวัน หมั่นเพียร เรียนหนังสือ ชวยพอแม ทํางาน หมั่นฝกปรือ โลกเลื่องลือ วาเด็กนั้น ขยันเอยฯ ถาขยันก็ทําได ถาครานเรียน เรียนอะไร ก็ไมรู ถาครานดู ดูอะไร ก็ไมเห็น ถาครานทํา ทําอะไร ก็ไมเปน ตองลําเค็ญ เปนขอทาน เพราะครานเอย ถาหมั่นเรียน เรียนอะไร ก็ตองรู ถาหมั่นดู ดูอะไร ก็ตองเห็น
๗๙ ถาหมั่นทํา ทําอะไร ก็ตองเปน ถาไมเลน หมั่นแตทํา จําเริญเอย ขยันอยางฉลาด ขยันประกอบ สัมมา อาชีวะ ขยันชนะ สิ่งชั่ว มั่วตัณหา ขยันพูด แตสิ่งดี มีเมตตา ขยันหา ความรู เชิดชูตน ขยันคิด เพื่อชาติ ศาสนกษัตริย ขยันกําจัด มวลกิเลส มีเหตุผล ขยันทํา กิจกรรม เพื่อปวงชน ขยันพน อบายมุข สุขสันตเอยฯ หมวดความไมประมาท อปฺปมาโท อมตํ ปทํ ความไมประมาท เปนทางไมตาย -------------------------- อยางนี้แหละไมประมาท เมื่อรูวา สังขาร มันไมเที่ยง จงหลีกเลี่ยง ความชั่ว พามัวหมอง เรงกระทํา ความดี ที่ควรปอง ฝกจิตใจ ใหขาวผอง ตามคลองธรรม อยางนี้แหละ ชื่อวา ไมประมาท ดูภพชาติ ที่เกิดมา ชางนาขํา ไมมีอะไร เปนของตน ลวนเปนธรรม หมดเวรกรรม สูสุขศานติ์ นิพพานเอย ฯ ตายไดทุกเวลา เห็นกันอยูตอนเชา  สายตาย สายอยูสบาย บายมวย บายยังรื่นเริงกาย เย็นดับ ชีพแฮ
๘๐ เย็นยังอยูหยอกลูกดวย ค่ํามวยอาสัญ ฯ มามือเปลาแลวจะเอาอะไร เมื่อเจามา เอาอะไร มาดวยเจา เจาจะเอา แตสุข สนุกไฉน เมื่อเจามา มือเปลา เจาจะเอาอะไร เจาก็ไป มือเปลา เหมือนเจามา ฯ หาบไปไมไดหรอก ยศและลาภ หาบไป ไมไดแน เวนไวแต ตนทุน บุญกุศล ทรัพยสมบัติ ทิ้งไว ใหปวงชน รางของตน เขายังเอา ไปเผาไฟ ฯ สพฺเพ ธมฺมา นาลํ อภินิเวสาย สิ่งทั้งหลาย ไมควรยึดมั่นถือมั่น --------------- ไมมีอะไรเปนของใคร สิ่งไรไร ไมใช ของใครหมด ไมปรากฏ วาใคร เปนเจาของ ถึงเฝารัก เฝาหวง เฝาหวงปอง ก็จําตอง ทิ้งไว ในโลกา ฯ ฉันเหมือนเธอ เมื่อยามฉัน เปนอยูไซร ในบัดนี้ แตเดิมที เขาก็เปน เหมือนเชนฉัน เมื่อยามเขา เปนอยูไซร ในโลงนั้น ไมชาพลัน ฉันจะเปน เชนเขาเอย ฯ คาของคน พฤษภกาสร อีกกุญชร เมื่อปลดปลง โททนเสนงคง สําคัญหมาย ในกายมี
๘๑ นรชาติเมื่อวางวาย มลายสิ้น ทั้งอินทรีย สถิตทั่วแตชั่วดี ประดับไว ในโลกา ฯ ความดีไมดับสูญ อันสังขาร รางกาย ทั้งหลายหนอ บังเกิดกอ แลวก็แยก จนแหลกสิ้น เหลือแตเถา ถมไว ในแผนดิน ตองสูญสิ้น ทรัพยหาย เมื่อตายลง แตความดี มีไว ไมสูญหาย แมตัวตาย ชนก็ชม สมประสงค อนุสาวรีย ชี้ใหเห็น เปนมั่นคง สิ้นชีพลง เขาสรางไว ไดบูชา ฯ เตือนใจผูประมาท เปลวเทียนละลายแทง เพื่อเปลงแสงอันอําไพ ชีวิตคนมลายไป เหลือสิ่งใดทิ้งไวแทน ฯ ยังไมสายหรอกนะ ชีวิต ไรสาระ ขณะนี้ ยังไมสาย เกินที่ จะแกไข แมชีวิต เหลือนอย ลงเพียงใด ควรภูมิใจ ที่ได ทําดีทัน ใครจะเห็น หรือไม เปนไรเลา จงเลือกเอา ความดี ที่สรางสรรค ใครจะเห็น หรือไม ไมสําคัญ ใจเรานั้น รูวาดี เทานี้พอ ฯ หมวดเบ็ดเตล็ด กิจฺโฉ มนุสฺส ปฏิลาโภ การไดอัตภาพเปนมนุษย เปนของยาก ------------- ความเปนอยูแตกตาง อยูอยางคน สนใจ ในความสะอาด
๘๒ อยูอยางปราชญ สนใจ ในความรู อยูอยางครู สนใจ ในวิชา อยูอยางหมา สนใจ ในการนอน อยูอยางหนอน สนใจ ในของเนา อยูอยางพระพุทธเจา สนใจ ในความสะอาด สวาง สงบ ฯ เปนคนหรือเปลา เกิดเปนคน คนใหทั่ว ปากไมลน กนไมรั่ว ชั่วไมเอา เมาไมมี นี้แหละ.........คน ฯ ททมาโน ปโย โหติ ผูใหยอมเปนที่รัก -------- ทําอะไรใหโลกบาง ตนไมใหความ ชุมชื่น แกชีวิต นกตัวนิด ใหเสียงเพลง แกโลกหลา ดอกไม ใหความงาม ผานสายตา แมตนหญา ก็ยังให ออกซิเจน แลวตัวเรา เกิดมา ในโลกนี้ ทําสิ่งดี อะไรไว ใหโลกเห็น กิน นอน เลน เทานั้นหรือ ที่ทําเปน ไมดีเดน กวาบรรดา ตนหญาเอย ฯ โกธํ ฆตฺวา สุขํ เสติ ฆาความโกรธเสียได อยูเปนสุข ------ มองที่ตัวเรา เมื่อเขาวา เราอยาโกรธ ลงโทษเขา ในเมื่อเรา ไมไดเปน เชนเขาวา หากวาเปน จริงจัง ดั่งวาจา เมื่อเขาวา อยาโกรธเขา เราเปนจริง ฯ
๘๓ ไมโกรธดีกวา โกรธคือโง โมโหคือบา ไมโกรธดีกวา ไมบาไมโง ฯ ไฟที่รอนแรง โทสะ เปรียบเหมือนไฟ เผาจิตใจใหรอนพลาน โทสะ เปรียบเหมือนไฟ เผาการงานใหเสียหาย โทสะ เปรียบเหมือนไฟ เผามิตรสหายกลายเปนศัตรู โทสะ เปรียบเหมือนไฟ เผาอายุยืนยาวใหสั้นลง โทสะ เปรียบเหมือนไฟ เผาอกตกนรกในทันที ฯ อพฺยาปชฺฌํ สุขํ โลเก ความไมเบียดเบียน เปนสุขในโลก ------ ยิ้มนิดยิ้มหนอย ยิ้มนอยนอย ในดวงใจ เมตตาไว โลกรมเย็น ฯ ยิ้มเถอะนะยิ้มใหซึ้ง ยิ้มเถอะนะ หัวใจ อยาไดบึ้ง ยิ้มใหซึ้ง ตรึงใจ ใบหนาหวาน ยิ้มเถิดนะ ยิ้มสู หมูภัยพาล ยิ้มชื่นบาน ซึ้งจิต ชวนติดใจ ยิ้มปลอบใจ ยิ้มปลอบใจ ตัวเอง ใหเกงกลา ทุกขโศกมา ยิ้มนิด คิดแกไข พี่กับนอง เจอกัน หมั่นยิ้มไว คนทั่วไป ยิ้มใหกัน นั่นแหละดี ฯ หาซื้อไมได ของบางอยาง ซื้อไมได ดวยเงินทอง เพระเปนของ ไมมี ราคาขาย
๘๔ เชนความรัก ความปราณี มีน้ําใจ ปลูกฝงให คิดชอบ ประกอบกัน สิ่งเหลานี้ มีคา แกชีวิต แตวาเงิน ไมมีสิทธิ์ มาจัดสรร ไดแตเพียง เราจะให กันและกัน ผูที่ให ไดรางวัล คืออิ่มใจ ฯ เรียกใหลุก ปลุกใหตื่น ตื่นขึ้นเถิด ชาวพุทธ สุดที่รัก อยามัวพัก พิงกาย กายกับหมอน ฝูงวิหค นกกา ถลาจร จากรังนอน มุงหนา ออกหากิน อยามัวหลับ มัวไหล ไกขันแลว เสียงเจื้อยแจว แผวมา นาถวิล ตื่นขึ้นเถิด ปวงประชา ทั่วธานินทร จากไอกลิ่น นิทรา สุขารมณ จงเงี่ยโสต สดับ รับฟงธรรม เพราะพระธรรม จํานําให ไดสุขสม นอมพระธรรม นําไป ใสอารมณ จะสิ้นระทม สิ้นทุกข เปนสุขเอยฯ นี่คือนักเรียนที่ดี นักเรียนที่ดี ไมโยกเกาอี้ ไมหนีโรงเรียน ไมเขียนขางฝา ไมหาเรื่องเพื่อน ชวยเตือนคนผิด ไมติดอบายมุข ไมคลุกเลนเกมส ฯ ชื่นใจของพอแม เปนนักเรียน เพียรขยัน หมั่นศึกษา หาความรู สูเขาได ไมขี้เกียจ เสนียดหาย สบายบรื๋อ ดื้อไมมี ดีแนแน
๘๕ พอแม.........ชื่นใจ ฯ ชื่นใจคุณครู นักเรียนกาวหนา แสวงหาความรู เคารพครูอาจารย รักการศึกษา มีจรรยาเรียบรอย มักนอยตามฐานะ เสียสละเพื่อสถาบัน มุงมั่นประพฤติดี หลีกหนีสิ่งชั่ว ไมมั่วสิ่งเสพติด รูจักคิดใชปญญา คุณครูพาชื่นใจ ฯ ------๐๐----- ความประทับใจในการอยูคาย พุทธบุตร ความประทับใจของมนุษยนั้นมักจะเปนความประทับที่มนุษยนั้นไมอาจจะลืมได จะเก็บไวในใจอยูเสมอ เก็บไวเพื่อย้ําเตือนถึงความปลาบปลื้มใจของเรา ดังเชนความ ประทับใจในการอยูคาย พุทธบุตร ครั้งนี้ของขาพเจา ขาพเจารูสึกตื่นเตนดีใจ นับตั้งแตอาจารยบอกวา จะจัดคายอบรมคุณธรรม เพราะขาพเจาเองไมคอยจะมีคุณธรรมเทาไร จึงอยากที่จะเขารับการอบรมคุณธรรม เพราะ ขาพเจาเองไมคอยจะมีคุณธรรมเทาไร จึงอยากที่จะเขารับการอบรมในครั้งนี้ ซึ่งเมื่อถึง เวลานั้น ขาพเจาก็ไมรูสึกผิดหวังเลยกลับประทับใจมากเสียดวย นับตั้งแตกาวเขามาในโรง เรียน มีความรูสึกวา ครู-อาจารยทุกทาน มีความพรอมในการทํางาน เตรียมงาน ที่ กลาวอยางนั้นก็เพราะวา ครู-อาจารยไดเตรียมชุดขาว คูมือโครงการอบรม ปายชื่อ สถานที่ในการใชงานนี้ไวอยางพรอมเพียง ตลอดจนพระวิทยากร หรือที่พวกเราชาวพุทธบุตร เรียกวา พระอาจารย ก็มีความพรอมที่จะอบรม พวกเราใหเปนคนดี มีคุณธรรมตอไปใน อนาคตดวย ขาพเจารูสึกประทับใจพระอาจารยทั้งหลายมาก และรูสึกปลื้มเมื่อทานเรียกเรา ชาวพุทธบุตร วา ลูก ๆ ทั้งหลาย ซึ่งฟงแลวมีความรูสึกที่อบอุนอยางบอกไมถูก แต เมื่อถึงเวลารับประทานอาหาร ขาพเจารูสึกอยากจะกลับบานในทันที เพราะอาหาร เหลานั้นมี ผัก ซึ่งขาพเจาเปนคนไมชอบกินผัก จึงรูสึกเบื่อหนาย แตเมือมานึกดูวา เรา ่ มา อบรมคุณธรรม ไมไดมาพักผอน จึงจําตองฝนกินไป เมื่อถึงเวลานอน ขาพเจาก็มี ความรูสึกเชนเดิมอีก เพราะยุงนั้นมากเหลือเกิน แตพอคิดวา อาจารยทุกทานก็คงลําบาก เหมือนกับเราจึงไมคิดอะไรอีก แตที่ประทับใจมาก ๆ ก็คอ อาจารยทุกทาน ทํางานกัน ื อยางนาปลื้มใจมาก การเขาคายครั้งนี้ จึงเปนความประทับใจมาก เปนความประทับใจที่ ไมอาจลืมได
๘๖ การเขาคายครั้งนี้สอนใหเราเปนคนดี มีคุณธรรมและอะไรอีกหลายๆ อยางที่ สอนใหเรารู สํานึกในการปฏิบัติหนาที่ของ ลูกที่ดี ศิษยที่ดี เพื่อนที่ดี สาวกที่ดี ตลอดจนถึง ความรับผิดชอบ คุณสมบัติเพื่อสําเร็จของชีวิต การมีระเบียบวินัย ฯลฯ เราจึงควรนําไป ปฏิบัติ เพื่อเปนรากฐานของชีวิตในอนาคตตอไปภายหนา เพื่อที่จะไดมีชีวิตความเปนอยูที่ดี สามารถที่จะนําไปเปนที่พึ่งทางใจได ตอไปในบั้นปลายของชีวิต . เรียบเรียงโดย ด.ญ.สุรียพร พันธเอี่ยม กลุมฉันทะ ๒ พระคุณแม แม เปนคําที่มีความหมายลึกซึ้งกินใจลูกทุกคน พระคุณของแมนั้นลนฟามหาสมุทร แมเปนผูใหกําเนิด เปนผูอุปการะ เปนผูเลี้ยงดู พระคุณของแมมีมากมายเกินกวาที่ลูกจะบรรยายไดหมด แมเปนผูใหกําเนิดตั้งแตลูกยัง อยูในครรภของแม แมจะทะนุถนอมกลอมเกลี้ยงเลี้ยงดู แมไปไหนก็หอบหิ้วเอาลูกที่อยูในทองไป ดวยตลอดเวลา เวลาทํางานก็ไมสะดวด แตแมก็ตองทนเพื่อลูกของแมจะไดสบาย ครั้งแรกที่ ลูกลืมตามองดูโลก ลูกมองไมเห็นใครนอกจากแม แมคอย ๆ ประคองลูกมากอดแนบกับอกไว ลูกมีความอบอุนเหลือเกิน แมเปนครูคนแรกของลูกสอนลูกทุกอยาง สอนใหรูจักความดีความชั่ว สิ่งใดถูกสิ่งใดผิด แมจะเปนผูสอน แมเปนทั้งเพื่อนเวลาที่ลูกเหงาแมก็คอยมาเลนกับลูก เวลาที่ลูกหิวแมก็พยายามหามาใหลูกกิน เมื่อยามที่ลูกเจ็บไขไดปวยแมก็จะเปนหมอใหลูกแมจะ คอยดูแลทุกอยาง ทุกอยางที่แมทําใหลูกได แมเมื่อเห็นลูกเจ็บ น้ําตาของแมก็ไหลริน และ พูดกับลูกวา ถาสามารถเปลี่ยนเปนแมไดแมก็จะเจ็บแทนลูก และแมก็จะคอยประคบประ หงมลูกทุกอยาง เวลาที่ลูกจะเขาโรงเรียนจะเปนวันที่แมภูมิใจมากที่สุด ที่เห็นลูกของแมเขา โรงเรียน ไดเรียนในชั้นสูง ๆ แมก็พยายามเก็บออมเงินที่แมหามาได จนสงลูกของแม เรียนจบ แมหวังวาลูกของแมจะมีอนาคตที่ดี มีการศึกษาที่ดี เวลาที่ลูกทําผิดแมไมเคยดุดา แมจะคอยใหแตคําปรึกษาอธิบายวาอยางนี้ดีนะ อยางนี้ไมดีนะ แมจะเปนธนาคารของลูก เวลาที่ลูกไมมีเงินตองการใชเงิน แมแมจะไมมีเงินแมก็พยายามหามาใหลูกอยางเต็มใจ ทุกสิ่งที่ลูกได ทุกอยางที่ลูกมี แมจะเปนผูหามาใหอยางยิ้มแยม แมเปนผูทําใหลูกเกิด ใหลูกเปนคนดี ลูกจะขอตอบแทนบุญคุณของแม ลูกจะตอบแทนแม เลี้ยงดูแม จะชวยแมทุกอยางที่ลูกสามารถทําได ลูกขอใหสัญญา
๘๗ เรียบเรียงโดย นางสาว วารุณี บัวยันตี กลุมอุเบกขา ๒ บทความที่ไดรับคัดเลือกจากการอบรมคุณธรรมคายพุทธบุตร๑๐-๑๒ม.ค.๓๕ พระคุณของครู ตั้งแตแมพาผมเขาโรงเรียน ผมก็รองไห ก็มีครูอยูคนหนึ่งชื่อวา เปรียง ชื่อสั้น ๆ แตใจดี ครูเขามาบอกวา เดนดวงเธอมาเรียนกับครูเถอะ ในหองมีเพื่อนเลนเยอะ ครูไม ดุ ครูใจดีนะ ผมก็หยุดรองไหและสนใจเรียนกับครูเปรียง ครูเปรียงมีอยูอยางหนึ่ง ก็คือ ถา ตีนักเรียนแลวน้ําตาของครูก็ไหลออกจากเบาตา คุณครูเปรียงถาเห็นนักเรียนปวย ก็พานัก เรียนไปหาหมอ บางทีพานักเรียนกลับบาน ครูพูดกับนักเรียนเหมือนแมกับลูก หรือ พอกับลูก สิ่งที่ผมลืมไมไดก็คือ คุณครูทําอาหารมาใหกินตั้งแตอยู ป. ๑-๖ ครูก็ยังทําอาหารใหกิน เวลานักเรียนทําผิดครูก็ตองตีนักเรียน ที่ครูตีนักเรียนนั้นก็เพราะครูรัก ครูดุ เหมือนให ความรู ครูสอน เหมือนใหใบปริญญาแกเรา ในวันอยูคายพุทธบุตร คุณครูที่ยังสาว หรือเปน ผูชาย หรือครูที่มีอายุ ทานก็ยังมาดูแลนักเรียน ถึงบานทานจะอยูไกลหรือใกลทานก็ยังมาคุมนัก เรียน แถมยังตองตักอาหารใหนักเรียนกิน ถึงวาเราจะอยูกับครูที่ดุ ที่ใจดี ครูก็ยังเปนครู อยูวันยังค่ํา ถึงวันครู นักเรียนก็เอาดอกไมมาไหวเคารพบูชา เหมือนพอแม ใคร ๆ ก็รูวา ครูเปนผูเปดประตูความรูใหนักเรียน ขอใหนักเรียนตองนึกถึงคําสั่งสอนของทานใหมาก เราฟงครูนั่นแหละดี จงฟงครู พูดตอไปในที่สุด ขอใหนอมลงกราบที่เทาครู เพื่อใหรูวาศิษยยังรักครู ขอใหศิษยอยาหักจิตครู สงสารครูเถอะ....ทานสอนมามากแลว เด็กชายเดนดวง อางทอง กลุม กรุณา คายพุทธบุตรโรงเรียนพูนสิน ฯ
๘๘ เสียงกระซิบสั่งจากครู ศิษยรัก......ลูกรัก ครูตระหนักคําที่หนึ่งซึ้งนานแสน ปติใหมคําสองซอนไมคลอนแคลน จารึกแนนแนบเนาวเขาทรวงใน ความรูสึกรักมันผูกพันยิ่ง ่ จากใจจริงไรมายาหรือสาไถย คราเห็นเจาปราศทุกขครูสุขใจ อยากเห็นวัยงอกงามล้ําลาวัณย ลูกรัก....... หวงใยนักทางอีกไกลครูใฝฝน จงรุงเรืองพนมัวหมองของอาธรรม จิตตั้งมั่นทางชีวิตคิดใครครวญ เดินใหดีและตรงทางอยางวันนี้ จะไมมีวันเสียใจหรือใหหวน ผานปญหาอุปสรรคยากทั้งมวล จงทบทวนอยาทอแทแตนี้ไป ลูกรัก........ มิตรมากนักอยาเสเพลเถลไถล แบงเวลา เรียน เลน เที่ยว เกี่ยวกันไป รูหักใจ รูผอนปรน รูตนเอง ศักดิ์ศรี....... ตอไปนี้เลิกเบงเลิกขมเหง คาของคนศักดิ์ของใครใชนักเลง เลิกอวดเกงเบงทับกับใครใคร ทายนี้......ลูกรัก เหน็ดเหนื่อยนักออมอกนี้จะพลีให ใหเจาพักคลายรอนออนอกใจ สายธารใสใหดื่มซับอาบดวงจินต สารธารใจมีใหไมเหือดแหง ขจัดแลงเลวหลงจงถวิล ใหเจาอาบชําระชั่วตัวราคิด บนแผนดิน อ.ร.ขออยาลืม ฯ (อ.สุขสวัสดิ์ สุริยนต)
๘๙ แบบประเมิน การเขาคายอบรมคุณธรรม (สําหรับนักเรียน) คายพุทธบุตร โรงเรียนบางกรวย อําเภอบางกรวย จังหวัดนนทบุรี วันที่ ๑๔ - ๑๖ สิงหาคม ๒๕๓๕ ------------------- คําชี้แจง ใหนักเรียนทําเครื่องหมาย ลงในชองที่ตรงกับความคิดเห็นของนัก เรียนมากที่สุด ทั้งนี้เพื่อประโยชนตอการจัดอบรมในครั้งนี้ การประ เมินมี ๕ ระดับ คือ มากที่สุด ๕, มาก ๔, ปานกลาง ๓, นอย ๒, นอยที่สุด ๑ รายการประเมิน ๕๔๓๒๑ ๑.กอนเขารับการอบรม นักเรียนเห็นคุณคาของการมีคุณธรรมเพียงใด ๒.หลังจาก พิธีมอบตัวเปนศิษย แลว นักเรียนยอมรับบทบาทความสําคัญ ของครูเพียงใด ๓.กติกาสัญญาใจ มีความสําคัญตอการปฏิบัติตนในการอยูรวมกันเพียงใด ๔.ฐานการอบรมคุณธรรมตอไปนี้ ใหประโยชนกับนักเรียน ในการนําไป ประยุกตใชในชีวิตประจําวันเพียงใด (ประเมินทีละฐาน) -ฐาน การเขาถึงพระรัตนตรัย -ฐาน ความรับผิดชอบ -ฐาน คุณธรรมของมนุษย -ฐาน การมีระเบียบวินัย ๕.นักเรียนประทับใจในการทําวัตรเพียงใด ๖.นักเรียนควบคุมสมาธิไดดีเพียงใด ในการทําจิตตภาวนา ๗.นักเรียนซาบซึ้งเพียงใด เมื่อเขารวมพิธีสูความเปนพุทธบุตร ๘.นักเรียนไดรับความรูในดานการพัฒนาตนเอง เพียงใด ๙.การสนทนากับกัลยามิตร ทําใหนักเรียนเห็นชองทางของการกระทําตน ใหมีคุณธรรม เพียงใด รายการประเมิน ๕๔๓๒๑ ๑๐.ฐานการอบรมคุณธรรมตอไปนี้ มีคุณคาตอชีวิตของนักเรียน
๙๐ เพียงใด (ประเมินทีละฐาน) -ฐาน การเปนบุตรที่ดี -ฐาน การเปนศิษยที่ดี -ฐาน การเปนเพื่อนที่ดี -ฐาน การเปนสาวกที่ดี ๑๑.หลังจากฝกสมาธิใจสงบ นักเรียนคิดวาจํานําไปใชในการ ดํารงชีวิตไดเพียงใด ๑๒.การทําวัตร เชา-เย็น ชวยใหนักเรียนสบายใจ มากนอยเพียงใด ๑๓.การฝกกายบริหารตอนเชา ชวยใหนักเรียนสดชื่นเพียงใด ๑๔.ตารางการฝกอบรมคุณธรรม มีความเหมาะสมเพียงใด ๑๕.นักเรียนไดรับความอบอุนและการเอาใจใสจากอาจารยประจํากลุม มากนอย เพียงใด ๑๖.นักเรียนไดรับการบริการดานที่พัก สะดวก สบาย เพียงใด ๑๗.การรับประทานอาหารที่มีระเบียบ ทําใหนักเรียนรูสึกประทับใจเพียงใด ๑๘.การจัดทําเอกสารดีมากนอยเพียงใด ๑๙.หลังจากการอบรม นักเรียนมีความรู ความเขาใจ ดานคุณธรรม หลักธรรม ของศาสนามากขึ้น เพียงใด ๒๐.นักเรียนคิดวา การอบรมครั้งนี้จะทําใหนักเรียนปฏิบัติตนไดอยางถูกทํานอง คลองธรรม เพียงใด ๒๑.ความประทับใจในการอบรมครั้งนี้ ---------------------------------------------------------- ---------------------------------------------------------- ๒๒.ขอเสนอแนะและความคิดเห็นเพิ่มเติม ---------------------------------------------------------- ---------------------------------------------------------- แบบประเมิน สําหรับครูอาจารย การเขาคายอบรมคุณธรรม และวิทยากร คายพุทธบุตร โรงเรียนบางกรวย อําเภอบางกรวย จังหวัดนนทบุรี วันที่ ๑๔ - ๑๖ สิงหาคม ๒๕๓๕ -------------------- คําชี้แจง ขอใหครูอาจารยไดแสดงความคิดเห็นของตนเอง ตอการจัดการอบรม ในครั้งนี้ใหมากที่สุด ทั้งนี้เพื่อประโยชนตอการจัดอบรมในครั้งนี้
๙๑ ๑. ความเหมาะสมของการเตรียมสถานที ระบบแสงเสียง ที่พักอาหาร ตลอดจน การอํานวยความสะดวกดานตาง ๆ -------------------------------------------------------- -------------------------------------------------------- ๒. ความรวมมือของครูอาจารย ในทุก ๆดาน -------------------------------------------------------- -------------------------------------------------------- ๓. ความรวมมือของนักเรียนในทุก ๆ ดาน -------------------------------------------------------- -------------------------------------------------------- ๔. ขอเสนอแนะและความคิดเห็นเพิ่มเติม -------------------------------------------------------- -------------------------------------------------------- ใบสํารวจศีล ใหนักเรียนขีด ( ) เมื่อทําได และขีด ( ) เมื่อทําไมได พรอมกับบันทึกเหตุผลแตละขอ วัน/เดือน/ป ขอ๑ ขอ๒ ขอ๓ ขอ๔ ขอ๕ บันทึกเหตุผล ------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------ ------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------- (๓๑ ชอง) ------------------------------------------------------------------- ชื่อ.................นามสกุล....................ชั้น.............กลุม..... สีลํ อาภรณํ เสฏฐํ ศีลเปนอาภรณอันประเสริฐ เพลงประกอบกิจกรรม ครูคือผูให เปลวเทียนตานลมโหมกระหน่ํา ก็ยังเปลงแสงแวววาม ยอดเปลวลูตามเมื่อลมพัดมา
๙๒ เหมือนดวงใจแกรงกลา ของครูมั่นคงนักหนา ถายทอดวิชาเพื่อศิษยทั้งปวง ครูคือผูนําทางให ศิษยรักมุงสูหลักชัย ดวยดวงฤทัยไมวายแสนหวง แมเวลาลับลวง แมงานจะสุมหนักทรวง คุณครูทั้งปวงทุมเทดวยใจ ครูมีหัวใจตั้งมั่น มีรักใหศิษยทั่วกัน ไมเคยคิดแบงไปใหใคร รักที่ครูมอบให คือรักศิษยในดวงใจ เปนโซสายใยเชื่อมโยงเรื่อยมา ดวงใจไมเคยผันเปลี่ยน สอนศิษยดวยความพากเพียร มาตรแมนวาเพียรจะดอยนอยคา ครูก็ภูมิใจวา ศิษยรักที่สั่งสอนมา มีธรรมจริยากันทั่วหนาเอย. พระคุณที่สาม ครูบาอาจารยที่ทานประทานความรูมาให อบรมจิตใจใหรูผิดชอบชั่วดี กอนจะนอนสวดมนตออนวอนทุกที ขอกุศลบุญบารมีสงเสริมครูนี้ใหรมเย็น ครูมีบุญคุณจึงขอเทิดทูลเอาไวเหนือเกลา ทานสั่งสอนเราอบรมใหเราไมเวน ทานอุทิศไมคิดถึงความยากเย็น สอนจนรูจัดเจนเฝาเนนเฝาแนะมิไดอําพราง พระคุณที่สาม งดงามแจมใส แตวาใครหนอใคร เปรียบเปรยครูไววาเปนเรือจาง พลาดจากความจริง ยิ่งคิดยิ่งเห็นวาผิดทาง มีใครบางแนะนําแนวทางอยางครู บุญเคยทํามาแตปางใดใด เรายกใหทาน ตั้งใจกราบกรานระลึกคุณทานกตัญู โรคและภัยอยาไดแผวพานคุณครู ขอกุศลผลบุญค้ําชู ใหครูเปนสุขชัวนิรันดร ใหครูเปนสุข ชั่ว ่ นิรันดร. แมพิมพของชาติ แสงเรืองเรืองที่สองประเทืองอยูทั่วเมืองไทย คือแมพิมพอันนอยใหญ โอครูไทยในแดนแหลมทอง เหนื่อยยากเพียงใด ไมเคยบนไปใหใครเขามอง ครูนั้นยังลําพอง ในเกียรติของตนเสมอมา ที่ทํางานชางสุดกันดารในปาดงไพร ถึงจะไกลก็เหมือนใกล เรงรุดไปใหทันเวลา กลับบานไมทันบางวันตองไปอาศัยหลวงตา ครอบครัวคอยทาไมรูวาไปอยูไหน ถึงโรงเรียนก็เจียนจะสายจวนไดเวลา เห็นศิษยรออยูพรอมหนา ตองรีบมาทําการสอน ไมมีเวลาที่จะไดมาหยุดพอพักผอน โรงเรียนในดงปาดอน ใหโหยออนสะทอนอุรา ชื่อของครูฟงดูก็รูชวนชื่นใจ งานที่ทําก็ยิ่งใหญ สรางชาติไทยใหวัฒนา ฐานะของครูใครใคร ก็รูวาดอยนักหนา ยังสูทนอุตสาหสั่งสอนศิษยมาก็หลายป นี่แหละครูที่ใหความรูอยูรอบเมืองไทย หวังสิ่งเดียวคือขอให เด็กของไทยในผืนธานี ไดมีความรูเพื่อชวยเชิดชูไทยใหผองศรี ครูก็ภูมิใจที่สมความเหนื่อยยากตรากตรํามา
๙๓ ทําดีไดดี คนเราทุกคนวายวนผลกรรมนําเนื่อง ตกต่ํารุงเรืองเกี่ยวเนื่องแตกรรมของตน ความดีค้ําจุนจากบุญกุศล ความชั่วจากบาปทุกขทนเพราะตนนั้นกอเวรไว บางคนถือดีมั่งมีเพราะทํากรรมชั่ว นั้นบาปสาบตัวเกลือกกลั้วมัวเมาเขลาไป บางคนระอาวาเหตุไฉน ทําดีแตจนเหลือใจ ไมเห็นไดดีเหมือนวา อยาเพลินถือวาเงินเปนใหญ จิตใจเหนือสิ่งใดล้ําคา เพราะความทุกขความสุขใด เปนที่ใจ ใชที่ตา อยาพะวงหลงลืมตน ทําดีทุกทีตองมีผลดีโดยทั่ว กอกรรมทําชั่ว ไดชั่วตอบแทนทุกคน คนดีรักดี โชคดีมีผล คนชั่ว ชั่วโฉดเฉาชน ไมพนผลกรรมซ้ําเติม ใครหนอ ใครหนอรักเราเทาชีวี ใครหนอปราณีไมมีเสื่อมคลาย ใครหนอรักเราใชเพียงรูปกาย รักเขาไมหนาย ไมคิดทําลาย ใครหนอ ใครหนอรักเราเทาทรวงใน ใครหนอเอาใจปลอบเราเรื่อยมา ใครหนอรักเรา ดังดวงแกวตา รักเขากวางกวา ผืนพสุธา นภากาศ จะเอาโลกมาทําปากกา จะเอานภามาแทนกระดาษ เอาน้ําหมดมหาสมุทรแทนหมึกวาด ประกาศพระคุณไมพอ ใครหนอรักเราเทาชีวัน ใครหนอใครกันใหเราขี่คอ(คุณพอ-คุณแม) ใครหนอชักชวน ดูหนังสี่จอ รูแลวละก็ อยามัวรั้งรอ ทดแทนบุญคุณ ออมอกแม คําใดไมซึ้งตรึงใจเหมือนแม อันพระคุณปกแผใหแกลูกนอยกลอยใจ อกแมเคยโอบออม เหกลอมละมุนละไม ยุงเอยเคยกินริ้นไต แมเฝาแกวงไกวลูกใหนิทรา มองไปใจหายไมวายแสนเศรา ครวญถึงวันกอนเกา ใจเฝาขาดแมแลหา ดั่งนกนอยคอยเหยื่อ แมเผื่อดวยความเมตตา นกนอยคอยแมไมมา โอวาแมจาแมอยูแหงใด ยามใดหมองหมนขาดคนเหลียวแล มองเห็นก็แตแม ที่อยูใกล น้ําตาลูกไหล แมซับน้ําตาใหดวยใจรักเวทนา ออมอกแมเอย แมเคยรับซับน้ําตา พระคุณยิ่งพสุธา ขาดแมแลหาเปลี่ยวใจ บุญคุณอันนี้ไมมีเหมือนแม ใครเขาจะเผื่อแผใหแกเรานั้นอันใด อางวางใจแสนเศรา เปลี่ยวเปลาเหมือนอยูปาไกล แมจาพระคุณยิ่งใหญ ออมอกแมไซรลูกไมเคยลืม พระคุณแม เมื่ออยูในทองของแมเรา แมทุกขแมเศรา แมเฝาระวังเหลือหลาย เผ็ดหวานมันเปรี้ยว แมเขี้ยวแลวยังตองคาย กลัวเผ็ดจะไปทําลาย ทํารายสายเลือดในครรภ
๙๔ ลูกเกิดมาแลวเหมือนแกวใจ เรือดริ้นยุงไต แมปด แมไกว แมกัน ลูกหิวคอยปอน ลูกรอนพัดวีใหพลัน แมเฝาเปนคืนเปนวันบุญคุณนั้นแมไมทวง ยางสูวัยเรียน แมเพียรหาเงินสงให บางทีเงินที่ได จากเหงื่อไคลและน้ําตารวง ผิดถูกชั่วดีแมชี้ใหรูทั้งปวง โตแลวแมยังตองหวง เฝาหวงลูกดังชีวี นี้คือรักแทของแมเรา จะหาใดเลา เทียบเทาบุญคุณแมนี้ ครอบหลาจบ บวกลบหา คาที่มี ถาเทียบคุณงามความดี ครอบฟานี้แมก็เทียม คาน้ํานม แมนี้มีบุญคุณอันใหญหลวง ที่เฝาหวงหวงลูกแตหลังเมือยังนอนเปล ่ แมเราเฝาโอละเห กลอมลูกนอยนอนเปล ไมหางหันเหไปจนไกล แตเล็กจนโตโอแมถนอม แมผายผอมยอมเกิดแตรักลูกปกดวงใจ เติบโตโอเล็กจนใหญ นี้แหละหนาอะไร มิใชใดหนาเพราะคาน้ํานม ครวญคิดพินิจใหดี คาน้ํานมแมนี้ จะมีอะไรเหมาะสม โอวาแมจา ลูกคิดถึงคาน้ํานม เลือดในอกผสม กลั่นเปนน้ํานมใหลูกดื่มกิน คาน้ํานมควรชวนใหลูกฝน แตเมื่อหลังเปรียบดังผืนฟาหนักกวาแผนดิน บวชเรียนพากเพียรจนสิ้น หยดหนึ่งน้ํานมกิน ทอแทนไมสิ้นพระคุณแมเอย ฯ

More Related Content

PDF
คู่มือพระวิทยากรค่ายคุณธรรม ฉบับสมบูรณ์
byniralai
 
PDF
สมุดประจำตัวสำหรับผู้เขาค่ายคุณธรรม
byniralai
 
PDF
พิธีปิดค่ายจริยธรรม
byniralai
 
PDF
รวมบทกลอนสำหรับงานค่าย2
byniralai
 
PDF
คำปฎิญาณพิธีจุดเทียนปัญญา2
byniralai
 
PDF
คู่มือพระวิทยากร
byniralai
 
PDF
บทบรรยายรายการขอขมาบูชาครู2
byniralai
 
PDF
ธัมมะฐิตะกะถา (เทศน์ทำบุญอุทิศให้ยายยาน มาลีหวล)
byKiat Chaloemkiat
 
คู่มือพระวิทยากรค่ายคุณธรรม ฉบับสมบูรณ์
byniralai
 
สมุดประจำตัวสำหรับผู้เขาค่ายคุณธรรม
byniralai
 
พิธีปิดค่ายจริยธรรม
byniralai
 
รวมบทกลอนสำหรับงานค่าย2
byniralai
 
คำปฎิญาณพิธีจุดเทียนปัญญา2
byniralai
 
คู่มือพระวิทยากร
byniralai
 
บทบรรยายรายการขอขมาบูชาครู2
byniralai
 
ธัมมะฐิตะกะถา (เทศน์ทำบุญอุทิศให้ยายยาน มาลีหวล)
byKiat Chaloemkiat
 

What's hot

PDF
คู่มือค่ายพุทธบุตรอุ่นใจธรรม
byniralai
 
PDF
คำกล่าวเปิดค่ายจริยธรรม
byniralai
 
PDF
พิธีมอบตัวเป็นศิษย์
byniralai
 
PDF
คำขอขมาพระอาจารย์และครูอาจารย์
byniralai
 
PDF
แบบฝึกทักษะเรื่องคำสมาสสนธิ
bySurapong Klamboot
 
PPTX
พระพุทธศาสนา
byPadvee Academy
 
DOCX
154517 บทพิธีกรงานฌาปนกิจ
byTongsamut vorasan
 
PDF
บทบรรยายรายการขอขมาบูชาครู3
byniralai
 
PPTX
หน่วย3 หลักธรรมทางพระพุทธศาสนา
byวุฒิชาติ มาตย์นอก
 
PDF
แบบรายงานผลการปฏิบัติงาน ผอ.ณัฏฐ์ดนัย รุ่งกลิ่นขจรกุล
bynatdhanai rungklin
 
PDF
บทกลอนเกี่ยวกับครู
byniralai
 
PDF
กระทู้ ธรรมศึกษาชั้นตรี
byTheeraphisith Candasaro
 
PDF
ภูมิศาสตร์
bykoorimkhong
 
PDF
มารยาทไทย1
byศิวากรณ์ บุญนิล
 
DOCX
คำประสม
byArocha Chaichana
 
PDF
๑๐. ฉันทลักษณ์และคำประพันธ์ประเภทกาพย์[1]
byนิตยา ทองดียิ่ง
 
PDF
ทะเบียนคุมเงินทุนการศึกษาประเภทไม่ต่อเนื่อง ปีการศึกษา 2553
byYutthana Sriumnaj
 
PDF
Key of 2 อาณาจักรโบราณ-57
byPracha Wongsrida
 
DOCX
คำกลอนสอนศิษย์
byPomPam Comsci
 
PDF
อจท. แผน 1 1 สุขศึกษาฯ ป.5
byสุขใจ สุขกาย
 
คู่มือค่ายพุทธบุตรอุ่นใจธรรม
byniralai
 
คำกล่าวเปิดค่ายจริยธรรม
byniralai
 
พิธีมอบตัวเป็นศิษย์
byniralai
 
คำขอขมาพระอาจารย์และครูอาจารย์
byniralai
 
แบบฝึกทักษะเรื่องคำสมาสสนธิ
bySurapong Klamboot
 
พระพุทธศาสนา
byPadvee Academy
 
154517 บทพิธีกรงานฌาปนกิจ
byTongsamut vorasan
 
บทบรรยายรายการขอขมาบูชาครู3
byniralai
 
หน่วย3 หลักธรรมทางพระพุทธศาสนา
byวุฒิชาติ มาตย์นอก
 
แบบรายงานผลการปฏิบัติงาน ผอ.ณัฏฐ์ดนัย รุ่งกลิ่นขจรกุล
bynatdhanai rungklin
 
บทกลอนเกี่ยวกับครู
byniralai
 
กระทู้ ธรรมศึกษาชั้นตรี
byTheeraphisith Candasaro
 
ภูมิศาสตร์
bykoorimkhong
 
มารยาทไทย1
byศิวากรณ์ บุญนิล
 
คำประสม
byArocha Chaichana
 
๑๐. ฉันทลักษณ์และคำประพันธ์ประเภทกาพย์[1]
byนิตยา ทองดียิ่ง
 
ทะเบียนคุมเงินทุนการศึกษาประเภทไม่ต่อเนื่อง ปีการศึกษา 2553
byYutthana Sriumnaj
 
Key of 2 อาณาจักรโบราณ-57
byPracha Wongsrida
 
คำกลอนสอนศิษย์
byPomPam Comsci
 
อจท. แผน 1 1 สุขศึกษาฯ ป.5
byสุขใจ สุขกาย
 

Similar to คู่มือวิทยากรโครงการอบรมคุณธรรม ค่ายพุทธบุตร

DOCX
แผ่นพับ โครงงานคุณธรรม 1
byKruKaiNui
 
PDF
คู่มืออบรมยุวพุทธ
byniralai
 
PDF
แผนการจัดการเรียนรู้พระพุทธศาสนา
byPrincess Chulabhorn's College, Chiang Rai Thailand
 
PDF
สัญญาใจค่ายจริยธรรม
byniralai
 
PDF
กำหนดการสอนพุทธ ม.3
bytassanee chaicharoen
 
PDF
โรงเรียนคุณธรรมชั้นนำ (Good practice)
byyana54
 
PDF
แผนพระพุทธศาสนา
byเอื้องไพร ครูริมโขง
 
PDF
หน่วยที่๙
byนันทนา วงศ์สมิตกุล
 
PDF
Putthabudth
byImportshoppings Rin
 
PDF
หลักสูตรการอบรมเยาวสตรีผู้นำความดีสากล
bybmcweb072
 
DOC
แบบประเมินโรงเรียนวิถีพุทธ29ประการ
byPochchara Tiamwong
 
PDF
ศีลธรรม
bykoorimkhong
 
PDF
Plan
byเอื้องไพร ครูริมโขง
 
PDF
การวางแผนการจัดการเรียนรู้ วิชาพระพุทธศาสนา ชั้นมัธยมศึกษาปีท
bykroobannakakok
 
PPT
013แนวคิดการจัดการเรียนรู้ตามแนววิถีพุทธ วัดไร่ขิง
byniralai
 
PDF
แผนการจัดกิจกรรมอบรมคุณธรรมจริยธรรม
byKiat Chaloemkiat
 
PDF
แผนการจัดกิจกรรมอบรมคุณธรรมจริยธรรม
byKiat Chaloemkiat
 
PPTX
บทท 7
byaunchana123
 
PDF
First grasp the_fundamentals_then_study_and_teach_to_best_results
byNanthawat Tabngern
 
PDF
หลักสูตรการอบรมเยาวสตรีผู้นำความดีสากล3
bybmcweb072
 
แผ่นพับ โครงงานคุณธรรม 1
byKruKaiNui
 
คู่มืออบรมยุวพุทธ
byniralai
 
แผนการจัดการเรียนรู้พระพุทธศาสนา
byPrincess Chulabhorn's College, Chiang Rai Thailand
 
สัญญาใจค่ายจริยธรรม
byniralai
 
กำหนดการสอนพุทธ ม.3
bytassanee chaicharoen
 
โรงเรียนคุณธรรมชั้นนำ (Good practice)
byyana54
 
แผนพระพุทธศาสนา
byเอื้องไพร ครูริมโขง
 
หน่วยที่๙
byนันทนา วงศ์สมิตกุล
 
Putthabudth
byImportshoppings Rin
 
หลักสูตรการอบรมเยาวสตรีผู้นำความดีสากล
bybmcweb072
 
แบบประเมินโรงเรียนวิถีพุทธ29ประการ
byPochchara Tiamwong
 
ศีลธรรม
bykoorimkhong
 
Plan
byเอื้องไพร ครูริมโขง
 
การวางแผนการจัดการเรียนรู้ วิชาพระพุทธศาสนา ชั้นมัธยมศึกษาปีท
bykroobannakakok
 
013แนวคิดการจัดการเรียนรู้ตามแนววิถีพุทธ วัดไร่ขิง
byniralai
 
แผนการจัดกิจกรรมอบรมคุณธรรมจริยธรรม
byKiat Chaloemkiat
 
แผนการจัดกิจกรรมอบรมคุณธรรมจริยธรรม
byKiat Chaloemkiat
 
บทท 7
byaunchana123
 
First grasp the_fundamentals_then_study_and_teach_to_best_results
byNanthawat Tabngern
 
หลักสูตรการอบรมเยาวสตรีผู้นำความดีสากล3
bybmcweb072
 

More from niralai

PPT
338มารยาทไทย
byniralai
 
PPT
335เข้าใจในมิตร(มิตรแท้ มิตรเทียม)
byniralai
 
PPT
334กุศลกรรมบถ10
byniralai
 
PPTX
332วันอาสาฬหบูชา
byniralai
 
PPT
104 วิชาธรรมวิภาค ธรรมศึกษา ชั้นตรี .ppt
byniralai
 
PPT
339ระวังอย่าให้อาย!
byniralai
 
PPT
100หน้าที่ชาวพุทธในการปกป้องพระพุทธศาสนา.ppt
byniralai
 
PPT
099 ชาวพุทธควรทำตัวอย่างไร (บทบาทหน้าที่ขอชาวพุทธ) .ppt
byniralai
 
PPT
105 วิชาเบญจศีลเบญจธรรม ธรรมศึกษาชั้นตรี.ppt
byniralai
 
PPT
103 วิชาพุทธประวัติธรรมศึกษาชั้นตรี .ppt
byniralai
 
PPTX
331วันเข้าพรรษา
byniralai
 
PPT
107 วันมาฆบูชา (ขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๓).ppt
byniralai
 
PPT
106 วันเข้าพรรษา (แรม ๑ ค่ำ เดือน ๘).ppt
byniralai
 
PPTX
ภาพเคลื่อนไหว gif animation ชุดที่1.pptx
byniralai
 
PPT
102 เพื่อนแท้ (มิตรแท้-มิตรเทียม ๔) .ppt
byniralai
 
PPT
101 เพื่อนที่ดีของเพื่อน (ความหมาย) .ppt
byniralai
 
PPT
337ประวัติพระพุทธศาสนา
byniralai
 
PPT
340วัฒนธรรมชาวพุทธ
byniralai
 
PPT
336เบญจศีล
byniralai
 
PPT
345สถานการณ์วัยรุ่นไทย
byniralai
 
338มารยาทไทย
byniralai
 
335เข้าใจในมิตร(มิตรแท้ มิตรเทียม)
byniralai
 
334กุศลกรรมบถ10
byniralai
 
332วันอาสาฬหบูชา
byniralai
 
104 วิชาธรรมวิภาค ธรรมศึกษา ชั้นตรี .ppt
byniralai
 
339ระวังอย่าให้อาย!
byniralai
 
100หน้าที่ชาวพุทธในการปกป้องพระพุทธศาสนา.ppt
byniralai
 
099 ชาวพุทธควรทำตัวอย่างไร (บทบาทหน้าที่ขอชาวพุทธ) .ppt
byniralai
 
105 วิชาเบญจศีลเบญจธรรม ธรรมศึกษาชั้นตรี.ppt
byniralai
 
103 วิชาพุทธประวัติธรรมศึกษาชั้นตรี .ppt
byniralai
 
331วันเข้าพรรษา
byniralai
 
107 วันมาฆบูชา (ขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๓).ppt
byniralai
 
106 วันเข้าพรรษา (แรม ๑ ค่ำ เดือน ๘).ppt
byniralai
 
ภาพเคลื่อนไหว gif animation ชุดที่1.pptx
byniralai
 
102 เพื่อนแท้ (มิตรแท้-มิตรเทียม ๔) .ppt
byniralai
 
101 เพื่อนที่ดีของเพื่อน (ความหมาย) .ppt
byniralai
 
337ประวัติพระพุทธศาสนา
byniralai
 
340วัฒนธรรมชาวพุทธ
byniralai
 
336เบญจศีล
byniralai
 
345สถานการณ์วัยรุ่นไทย
byniralai
 

คู่มือวิทยากรโครงการอบรมคุณธรรม ค่ายพุทธบุตร

  • 1.
    ๑ คูมือวิทยากรโครงการอบรมคุณธรรม "คายพุทธบุตร" สารบัญ ๑. หนาปก ๒. ปกใน ๓. แนะนําศูนย ๔. รูปหลวงพอ ๕. รูปพระอาจารยเผียน ๖. รูปประธานศูนยฯ ๗. รูปรองประธานทั้ง ๓ และเลขานุการ ๘. รายนามพระวิทยากร ๙. อุดมการณของพุทธบุตร ๑๐. คําอนุโมทนาของหลวงพอ ๑๑. คําปรารภของประธานศูนยฯ ๑๒. คํานํา ๑๓. สารบาญ ๑๔. ภาคเตรียมการ -โครงการ -การเตรียมการ -หนาที่ของกรรมการฝายตางๆ -ตัวอยางคําสั่งตางๆ -ตารางอบรม ๑๕. ภาควิชาการ -การเขาถึงพระรัตนตรัย -ศีลหาคือมนุษยธรรม -มารยาทชาวพุทธ -วิธีทําบุญในพระพุทธศาสนา -ประเพณีวัฒนธรรมของชาวพุทธ -การมีระเบียบวินัย -ความรับผิดชอบ -การเปนบุตรที่ดี
  • 2.
    ๒ -การเปนศิษยที่ดี -การเปนเพื่อนที่ดี -การเปนพลเมืองที่ดี -การเปนสาวกที่ดี -พูดปลุกใจหนาเสาธง -ศาสนพิธีที่ควรรู ๑๖. ภาคกิจกรรม -ฝกซอมเตรียมพิธีเปดการอบรม -พิธีเปดการอบรม -คํากลาวบูชาพระรัตนตรัย -พิธีมอบตัวเปนศิษย -คํากลาวมอบตัวเปนศิษย -คํามั่นสัญญา -กติกา สัญญาใจ คําปฎิญาณ -รับประทานอาหาร -ปลุกความสํานึกกอนรับประทานอาหาร -ตัวอยางตารางเวียนฐาน -ภาพแบงฐาน -การทําวัตรสวดมนต -การเจริญภาวนา -พิธีสูความเปนพุทธบุตร -คํามอบตัวเปนพุทธบุตร -บทแผเมตตา -ภาพการบริหารกาย -การเดินจงกรม -กิจกรรมหนาเสาธง -การเขียนบทความ -กิจกรรมพุทธบุตรสรางสรรค -พิธีอธิษฐานจิตเพื่อชีวิตใหม ๑๗. ภาคผนวก
  • 3.
    ๓ -พุทธศาสนสุภาษิตและคํากลอน -ตัวอยางบทความของเด็ก -ตัวอยางเสียงกระซิบสั่งจากครู -ตัวอยางแบบประเมินผล -ตัวอยางใบสํารวจศีล -เพลงประกอบกิจกรรม ๑๘. ปกหลัง ภาคเตรียมการ โครงการอบรมคุณธรรม "คายพุทธบุตร" ๑. ชื่อโครงการ โครงการอบรมคุณธรรม "คายพุทธบุตร" ๒. หลักการและเหตุผล สภาพสังคมไทยในปจจุบันเปนที่ยอมรับกันวา มีความเจริญกาวหนาในการพัฒนาประ เทศดวยเทคโนโลยี กอใหเกิดความเปลี่ยนแปลงหลายดาน ทั้งทางดานเศรษฐกิจ - สังคม และการเมือง ประชาชนสวนหนึ่งไดรับความสะดวกสบายทางวัตถุมากขึ้น ในขณะเดียวกัน ความเสื่อมทางจิตใจก็ทวีขึ้นจนเปนที่นาวิตก ดังจะเห็นไดจากปญหาตาง ๆ ที่เกิดขึ้น อยางสลับซับซอน เชน ผูคนไมเคารพตอศีลธรรม วัฒนธรรม ประเพณี ขาดระเบียบวินัย มีคา นิยมในทางฟุงเฟอฟุมเฟอย เห็นแกตัว จนกลาวไดวา "พัฒนาแตไมเจริญ" หรือพัฒนาแต วัตถุ ไมพัฒนาทางดานจิตใจ สภาพสังคมทั่วไปจึงอยูในขั้นวิกฤต ศูนยสืบอายุพระพุทธศาสนา ไดรวมมือกับหนวยงาน องคการกุศล โรงเรียนเอกชน ตลอดจนผูเห็นคุณคาในการสรางโอกาสใหผูอื่นมีคุณธรรม พิจารณาเห็นวา "การสรางคนใหมี คุณธรรมนั่นแหละคือการสรางชาติ" เปนการฟนฟูจิตใจเยาวชนหรือผูเขารับการอบรมใหกลา แข็ง รูเทาทันตอสิ่งที่เกิดขึ้น โดยนําเอาหลักธรรมมาประยุกตใชในชีวิตประจําวัน ใหรูจัก ลด ละ เลิก สิ่งชั่วราย จนเกิดความปลอดภัยนําความสงบเย็นมาสูชีวิต โดยใชวิธี การอบรมตามแนวเขาคาย ดังนั้นโครงการอบรมคุณธรรม "คายพุทธบุตร" จึงเกิดขึ้น ๓. วัตถุประสงค ๓.๑ เพื่อใหผูเขารับการอบรม มีความรูความเขาใจ ในหลักธรรมของศาสนาเทาที่จํา เปนตอการดําเนินชีวิต อยางถูกตองและเพียงพอ ๓.๒ เพื่อใหผูเขารับการอบรม นําหลักธรรมนั้นมาปฏิบัติในชีวิตประจําวัน จนเกิด เปนคุณธรรมประจําชีวิต ไมตกเปนทาสของความชั่วรายทั้งปวง มีชีวิตอยูอยางปลอดภัย และ สงบเย็น
  • 4.
    ๔ ๓.๓ เพื่อใหผูเขารับการอบรม ดําเนินชีวิตเปนแบบอยางที่ดีงามแกผูอื่น ทั้งในทาง ดานมีระเบียบวินัย ขยัน อดทน ซื่อสัตย - สุจริต รับผิดชอบและกตัญูกตเวที เปนตน ๓.๔ เพื่อใหผูเขารับการอบรม มีสวนรวมในการสืบอายุพระพุทธศาสนา และประเพณี วัฒนธรรมอันดีงามของชาติ ไวเปนมรดกอันล้ําคาของสังคมไทยสืบไป. ๔. กลุมเปาหมาย ๔.๑ นักเรียนชั้นประถมปลาย ครั้งละไมเกิน ๓๕๐ คน ๔.๒ นักเรียนชั้นมัธยมตน ครั้งละไมเกิน ๓๐๐ คน ๔.๓ นักเรียนชั้นมัธยมปลาย ครั้งละไมเกิน ๒๕๐ คน ๔.๔ นักศึกษาระดับ ปวช. ปวส. และอุดมศึกษา ครั้งละไมเกิน ๒๐๐ คน ลักษณะคาย ๕.๑ ตองอยูพักแรม ๒ คืน ๓ วัน หรือ ๓ คืน ๔ วัน หรือ ๔ คืน ๕ วัน ๕.๒ สถานที่จัดฝกอบรม โรงเรียน สํานักงาน ศูนยฝกอบรม วัด ๕.๓ มีคณะกรรมการรับผิดชอบ พระภิกษุ คณะครูอาจารย คณะกรรมการ ๕.๔ ไมจํากัดเพศ แตกําหนดอายุ(เฉพาะแตละคาย) จัดที่พักเปนสัดสวน เชน หอพัก อาคารเรียน หรือนอนกลด เปนตน วิธีการฝกอบรม ๖.๑ เขาคายพักแรมเพื่อศึกษาและปฏิบัติธรรมรวมกัน(อาจรักษาอุโบสถศีลก็ได) ๖.๒ การฝกอบรมมีหลายรูปแบบ เชน การบรรยาย อภิปราย สนทนา ตอบปญหา กิจกรรมกลุม ทําวัตรเชา - เย็น สมาธิภาวนา บริหารกาย - บริหารจิต ธรรมะจากสื่อ ฯลฯ ๗. งบประมาณ ๗.๑ งบประมาณจากสถานศึกษานั้น ๆ หรือหนวยงานนั้น ๆ ๗.๒ งบที่ไดรับจากผูมีจิตศรัทธาทั่วไป ๘. ผลที่คาดวาจะไดรับ ๘.๑ ทําใหเขาใจศาสนาที่ตนนับถือมากยิ่งขึ้น ๘.๒ ทําใหรูจักตนเองมากยิ่งขึ้น ๘.๓ ทําใหรูจักตัดสินใจเลือกทางดําเนินชีวตอยางถูกตองดวยตนเอง ิ ๘.๔ ทําใหมีความขยันหมั่นเพียร มีระเบียบวินัย และรับผิดชอบมากขึ้น ๘.๕ ทําใหออนนอมถมตน รูจักเกรงใจ และแสดงความเคารพตอผูใหญมากขึ้น ๘.๖ ทําใหมีความสามัคคี และอยูรวมกันอยางมีความสุข ๘.๗ ทําใหสํานึกในบุญคุณของทานผูมีคุณและตอบแทนไดดีขึ้น
  • 5.
    ๕ ๘.๘ ทําใหเห็นคุณคาของความสงบทางจิตใจมากขึ้น ๘.๙ คณะครูอาจารย นักเรียน พระสงฆ และประชาชนทั่วไป ไดมีโอกาสจัดกิจกรรมใน ทางสรางสรรค มีความสัมพันธอันดีระหวาง บาน วัด โรงเรียน สมกับคําวา "บวร" การเตรียมงาน ๑. เตรียมเขียนโครงการ ๒. เตรียมงบประมาณ ๓. เตรียมแตงตั้งคณะกรรมการฝายตาง ๆ เชน ๓.๑ คณะกรรมการอํานวยการ ๓.๒ คณะกรรมการดําเนินงาน มี ๑๔ ฝาย ดังนี้ -กรรมการฝายประสานงาน -กรรมการฝายที่ปรึกษาประจํากลุม -กรรมการฝายวิชาการและธุระการ -กรรมการฝายประชาสัมพันธ -กรรมการฝายพิธีการ -กรรมการฝายเตรียมการและจัดหาอุปกรณ -กรรมการฝายเหรัญญิก -กรรมการฝายปฏิคม -กรรมการฝายสถานที่และบริการ -กรรมการฝายโภชนาการ -กรรมการฝายโสตทัศนูปกรณ -กรรมการฝายพยาบาล -กรรมการฝายรักษาความปลอดภัย -กรรมการฝายประเมินผล ๔. เตรียมเด็กที่จะเขารับการอบรม ๔.๑ แจงใหเด็กทราบ ๔.๒ ทําหนังสือแจงใหผูปกครองเด็กไดทราบ ๔.๓ แจงใหเด็กเตรียมอุปกรณและเครื่องใชที่จําเปน ๕. เตรียมจัดรายชื่อเด็กเปนกลุม ๆ ๘ กลุม จํานวนเทากัน และทําปายชื่อเด็ก กลุมละสี เชน- กลุมเมตตา......สีเหลือง กลุมกรุณา.......สีน้ําเงิน กลุมมุทิตา.......สีแดง
  • 6.
    ๖ กลุมอุเบกขา.....สีชมพู กลุมฉันทะ.......สีฟา กลุมวิริยะ.......สีเขียว กลุมจิตตะ.......สีขาว กลุมวิมังสา......สีน้ําตาล ๖. เตรียมสถานที่ ๖.๑ เตรียมหองประชุม -ทําความสะอาด -ตกแตงเวที -เขียนปาย ตามตัวอยางดังนี้ โครงการอบรมคุณธรรม "คายพุทธบุตร" โรงเรียน.................... วันที่.....เดือน.....พ.ศ....... -จัดตั้งโตะหมูบูชาครบชุด (มีธงชาติ,พระบรมฉายาลักษณ) -ติดตั้งเครื่องขยายเสียงพรอมเครื่องเทปคาสเซ็ทอยางดี -จัดตั้งชุดรับแขกและเกาอี้ -ดูแลแสงไฟใหพอใชสําหรับกิจกรรมภาคกลางคืน ๖.๒ เตรียมที่วางอาหาร -เตรียมที่วางอาหาร ๔ ที่ (ถาเด็กไมเกิน ๑๕๐ คน จัด ๒ ที่ก็ได) -จัดที่วางอาหารใกลหองประชุม (ในกรณีที่เด็กรับประทานที่หองประชุม) -จัดที่วางคูเลอรน้ําดื่ม ๔ ที่ ๖.๓ เตรียมที่ลางจาน -จัดโตะตั้งเปนแถวยาว พอตั้งกะละมังได ๔ ใบ จํานวน ๔ แถว -จัดที่ลางจานในสถานที่อันเหมาะสม (ถาที่ลางมีอยูแลวก็ไมตองจัดใหม) ๖.๔ เตรียมที่เก็บจาน -ใชโตะตั้งเปนแถวเทาจํานวนนักเรียน -เขียนปายชื่อกลุมติดที่โตะ ๖.๕ เตรียมที่วางรองเทา -เลือกสถานที่ ที่วางรองเทาที่เหมาะสม -เขียนปายชื่อกลุมติดไว ใหเด็กวางรองเทาเปนกลุมที่หองประชุม, โรงอาหาร,ที่หองนอน ๖.๖ เตรียมที่นอนชาย-หญิง
  • 7.
    ๗ ๖.๗ เตรียมที่อาบน้ําชาย-หญิง ๖.๘ เตรียมราวตากผาชาย-หญิง ๖.๙ เตรียมสถานที่แบงฐานอบรม ๔ ฐาน -ทําความสะอาดสถานที่ -ติดตั้งเครื่องขยายเสียงเล็ก -ตั้งน้ําดื่มสําหรับพระวิทยากร -ตั้งโตะเกาอี้สําหรับพระวิทยากรนั่ง ๗. เตรียมอุปกรณ ๗.๑ เตรียมเสื่อปูหองประชุม -ถาจํานวนเด็ก ๒๕๐ คน ใชเสื่อยาว ๒๔ ผืน -ถาจํานวนเด็ก ๓๐๐ คน ใชเสื่อยาว ๓๒ ผืน -ใชปูเวทีสําหรับนั่งสวดมนต ๓ ผืน ๗.๒ เตรียมเสื่อปูหองพักพระวิทยากร ๗.๓ เตรียมเสื่อปูหองพักครูที่ปรึกษา,หองนอนเด็ก ๗.๔ เตรียมภาชนะใสน้ําลางจาน -กะละมังขนาดกลางหรือขนาดใหญ จํานวน ๑๖ ใบ ๗.๕ เตรียมภาชนะใสเศษอาหาร จํานวน ๔ ใบ ๗.๖ เตรียมน้ํายาลางจานและสกอตไบรท ๗.๗ เตรียมเหยือกน้ําจํานวน ๑ โหล ๗.๘ เตรียมคูเลอรขนาดใหญ ๔ ใบ ๗.๙ เตรียมแกวน้ําเทาจํานวนนักเรียน,ครู,พระวิทยากร ๗.๑๐ เตรียมจานขนาด ๘ นิ้ว (หรือถานหลุมก็ได)ซอน,เทาจํานวน นักเรียน,ครู,พระ ๘. เตรียมอุปกรณเสริมกิจกรรม ๘.๑ พิธีมอบตัวเปนศิษย -เตรียมดอกไมเทาจํานวนแถวนั่งในหองประชุม ถานั่ง ๘ แถว ก็ใช ๘ ชอ ถานั่ง ๑๖ แถว ก็ใช ๑๖ ชอใหคนที่อยูหนาสุดของแตละแถวเปนผูมอบ ใหครู ๘.๒ พิธีสูความเปนพุทธบุตร -เตรียมเทียนขนาด ๖ นิ้ว เทาจํานวน พระ,ครู, นักเรียน, ๙. เตรียมบุคคลเสริมกิจกรรม ๙.๑ พิธีเปดการอบรม -เตรียมบุคคลเปนพิธีกรเชิญประธานจุดธูปเทียนบูชาพระรัตนตรัย
  • 8.
    ๘ -เตรียมบุคคลจุดเทียนชนวนสงใหประธาน ๙.๒ พิธีมอบตัวเปนศิษย -เตรียมเด็กนํากลาวมอบตัวเปนศิษย จํานวน ๑ คน -เตรียมเด็กอานกลอน "คํามั่นสัญญา" จํานวน ๑-๒ คน ๙.๓ กิจกรรมพุทธบุตรสรางสรรค -เตรียมตัวแทนพอแสดงความรูสึก -เตรียมตัวแทนแมแสดงความรูสึก ๙.๔ พิธีอธิษฐานจิตเพื่อชีวิตใหมและปดการอบรม -เตรียมประธานกลาวปราศรัยและปดการอบรม -เตรียมตัวแทนครูฝายโภชนาการแสดงความรูสึก ๑ คน -เตรียมตัวแทนครูกลาว "ศิษยที่ครูปรารถนา ๑ คน -เตรียมตัวแทนครูอานกลอน "เสียงกระซิบสั่งจากครู" ๑ คน ๑๐. เตรียมเพลงประกอบกิจกรรม ๑๐.๑ พิธีเปดการอบรม -เตรียมเพลงพระรัตนตรัย ๑๐.๒ พิธีมอบตัวเปนศิษย -ดนตรีเดี่ยวไวโอลินเพลงชุดลมพัดชายเขา -เพลงพระคุณที่สาม -เพลงแมพิมพของชาติ ๑๐.๓ กติกาสัญญาใจ -เพลงทําดีไดดี ๑๐.๔ พิธีสูความเปนพุทธบุตร -ดนตรีชุดลมพัดชายเขา -พระรัตนตรัย -เพลงอธิษฐาน -บทสวดสรรเสริญพุทธคุณ (องคใดพระสัมพุทธฯ) ๑๐.๕ กิจกรรมพุทธบุตรสรางสรรค -เพลงใครหนอ -เพลงออมอกแม -เพลงพระคุณแม -เพลงคาน้ํานม ๑๐.๖ พิธีอธิษฐานจิตเพื่อชีวิตใหม
  • 9.
    ๙ -ดนตรีชุดลมพัดชายเขา -เพลงพระคุณที่สาม -เพลงแมพิมพของชาติ -เพลงลาคุณครู ๑๐.๗ พิธีปดการอบรม -เพลงพระรัตนตรัย หนาที่กรรมการฝายตาง ๆ ๑. กรรมการอํานวยการ มีหนาที่ ใหคําปรึกษาแนะนํา แกปญหา อํานวยความสะดวก  ควบคุมการอยูคายใหเปนไปดวยความเรียบรอยทุกประการ ๒. กรรมการดําเนินงาน ๒.๑ กรรมการฝายประสานงาน มีหนาที่ ประสานงานกับพระวิทยากร ครู อาจารยที่ ปรึกษาประจํากลุมกรรมการฝายตาง ๆ ๒.๒ กรรมการที่ปรึกษาประจํากลุม มีหนาที่ดังนี้ -รับรายงานตัวนักเรียน แจกปายชื่อนักเรียน ใหนักเรียนนํากระเปา ไปเก็บในที่ซึ่งจัดไวเปนกลุม -ดําเนินการใหนักเรียนเลือกประธานกลุม อธิบายความหมายชื่อกลุม ดูแลใหนักเรียนติดปายชือใหเรียบรอย ่ -ดูแลใหนักเรียนปฏิบัติตามระเบียบของการอยูคาย มีความสามัคคีตอกัน ตรงตอเวลา เขาหองประชุมอยางสงบ -ใหนักเรียนทําความรูจักกันใหมากที่สุด -สํารวจจํานวนนักเรียนในกลุม ทุกกิจกรรมและกอนนอนทุกกคืน -ชวยจัดเลี้ยงอาหาร น้ําดื่ม น้ําปานะ ตามเวลาที่กําหนด -สํารวจกระเปานักเรียนเพื่อดูความเรียบรอยมิใหมี อาวุธ สิ่งเสพติด และรับฝากของมีคาของนักเรียน -ประสานงานกับพระวิทยากรในการอบรมนักเรียน -รวมกิจกรรมกับนักเรียนทุกกิจกรรม -เปนวิทยากรเสริม รับทราบปญหา และเปนที่ปรึกษาของนักเรียน ๒.๓ กรรมการฝายวิชาการและธุระการ มีหนาที่จัดเตรียมเอกสารตาง ๆ ที่จําเปนตอ
  • 10.
    ๑๐ การอบรม จัดรายชื่อนักเรียนที่เขารับการอบรมใหเปนกลุมโดยคละกัน ๘กลุม จัดทําปายชื่อนัก เรียน ปายชื่อครูแยกไวเปนกลุม ๆ ละสี เขียนปายชื่อกลุมทําเปนกลองสามเหลี่ยมวางไวที่ หนาแถวในหองประชุม เขียนปายชื่อกลุมที่วางรองเทา ที่หองนอน ที่ลางจาน ที่ตักอาหาร. ๒.๔ กรรมการฝายประชาสัมพันธ มีหนาที่ ประชาสัมพันธโครงการ เชน จัดสงโครงการไป ใหสื่อมวลชนตาง ๆ จัดสงโครงการไปใหสมาคม ชมรม หางราน เพื่อของความอุปถัมภ โครงการ เขียนปายประชาสัมพันธทั้งภายนอกและภายในสถานที่นั้น ๆ ๒.๕ กรรมการฝายพิธีการ มีหนาทีดังนี้ ่ -จัดดอกไมธูปเทียน จัดโตะหมูบูชา จัดเตรียมเวที -จัดเตรียมอุปกรณสําหรับพิธีตาง ๆ เชน พิธีเปดการอบรม พิธีปด พิธีมอบตัวเปนศิษย พิธีสูความเปนพุทธบุตร และพิธีอธิษฐานจิต เพื่อชีวิตใหม เปนพิธีการตลอดงาน. -ดูแลอํานวยความสะดวกแกพระวิทยากรในทุก ๆ ดาน ๒.๖ กรรมการฝายเตรียมการและจัดหาอุปกรณ มีหนาที่ จัดหาอุปกรณที่จําเปนตอการอยู คายมาเตรียมไวใหพรอม โดยประสานงานกับกรรมการฝายอื่น ๆ ๒.๗ กรรมการฝายเหรัญญิก มีหนาที่ รับเงินที่ผูมีจิตศรัทธาบริจาค ควบคุมการใชจายเงิน จัด ทําบัญชี รับ-จาย ใหเรียบรอย ๒.๘ กรรมการฝายปฏิคม มีหนาที่ ตอนรับแขกผูมีเกียรติ ผูปกครองนักเรียน ทานประธาน หรือผูทมาเกี่ยวของกับงานในโครงการ บริการน้ําดื่ม แนะนําใหรู ี่ จักสถานที่ เปนตน ๒.๙ กรรมการฝายสถานที่และบริการ มีหนาที่ดังนี้ -จัดเตรียมหองประชุม จัดชุดรับแขก -สถานที่วางอาหาร ที่ลางจาน ที่อาบน้ํา หองนอน ราวตากผา -สถานที่แบงฐานอบรม ๒.๑๐ กรรมการฝายโภชนาการ มีหนาที่ จัดปรุงอาหาร น้ําดื่ม ใหเพียงพอกับจํานวนผูที่เขา รวมการอบรม ใหทันตามเวลาที่กําหนด ๒.๑๑ กรรมการฝายโสตทัศนูปกรณ มีหนาที่ จัดแสง เสียง ใหเพียงพอทุกจุดที่จําเปน บันทึก เทป บันทึกภาพ ตลอดการฝกอบรม ๒.๑๒ กรรมการฝายพยาบาล มีหนาที่ ดูแลชวยเหลือผูเขารวมการอบรมที่เจ็บไขไดปวย ตลอดเวลาจนเสร็จสิ้นโครงการ ตัวอยาง
  • 11.
    ๑๑ ที่ อย ๐๓๓๐.๑๕/๑๗๕โรงเรียนนครหลวง "อุดมรัชตวิทยา" อ.นครหลวง จ.พระนครศรีอยุธยา ๑๓๒๖๐ ๑๘ พฤษภาคม ๒๕๓๕ เรื่อง ขออนุญาตนํานักเรียนเขาคายอบรมคุณธรรม ""คายพุทธบุตร" เรียน ผูปกครอง (ด.ช. ด.ญ.) .......... ดวยหมวดวิชาสังคมศึกษา โรงเรียนนครหลวง "อุดมรัชตวิทยา" จะจัด อบรมคุณธรรมสําหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปที่ ๑ ประมาณ ๒๕๐ คน ณ โรงเรียนนครหลวง "อุดมรัชตวิทยา" ในวันที่ ๕-๗ มิถุนายน ๒๕๓๕ รวม ๓ วัน ๒ คืน เพื่อเปนการสงเสริม คุณธรรม จริยธรรม พัฒนาจิตใจแกนักเรียน และสามารถนําความรู ความเขาใจไปใชในชี วิตประจําวัน โดยอาราธนาพระวิทยากร จากวัดชลประทานรังสฤษฏ อําเภอปากเกร็ด จังหวัด นนทบุรี มาเปนพระวิทยากรใหการอบรมนักเรียนในครั้งนี้ และมีครูรวมควบคุมนักเรียน ฉะนั้น หมวดวิชาสังคมศึกษา จึงขออนุญาตนํานักเรียนในปกครอง ของทานไปอยูคายอบรมคุณธรรมนักเรียนในครั้งนี้ โดยขอคาอาหารจากนักเรียน จํานวน ๗ มื้อ และคาน้ําปานะจํานวน ๔ มื้อ เปนเงิน ๖๐ บาท จึงเรียนมาเพื่อโปรดทราบ หวังวาคงไดรับความรวมมือจากทานดวยดี และขอความกรุณาคืนแบบตอบรับคืนโรงเรียนดวย จักขอบคุณยิ่ง ขอแสดงความนับถือ (นางหยด เจริญกูล) ผูอํานวยการโรงเรียนคนครหลวง"อุดมรัชตวิยา" วิชาการ โทร ๓๕๙๘๐๐ แบบตอบรับ ขาพเจา ผูปกครองของ นักเรียนชั้น ม.๑ อนุญาต ไมอนุญาต ใหนักเรียนใน ความปกครองของขาพเจาไปรวมอบรมคุณธรรมครั้งนี้ ลงชื่อ ผูปกครอง ( )
  • 12.
    ๑๒ อุปกรณเครื่องใชระหวางการอบรมคุณธรรม "คายพุทธบุตร" ระหวาง วันที่๑๔-๑๖ สิงหาคม ๒๕๓๕ ณ โรงเรียนบางกรวย ๑. ผาหม ๒. ผาเช็ดตัว ๓. แปรงสีฟน ยาสีฟน ผงซักฟอก ๔. ชุดขาว ๒ ชุด (ผาถุงขาว ๒ ผืน สไบ ๑ ผืน เสื้อนักเรียนสีขาว ๒ ตัว ๕. ผาถุง ผาขาวมา สําหรับใชผลัดอาบน้ํา ๖. หมอน ๗. เสื่อพับผืนเล็ก ๑ ผืน ๘. แกวน้ํา ชอน ๙. ยารักษาโรค (โรคประจําตัว) ๑๐.ถุงพลาสติคสําหรับใสเสื้อผาเปยก ๑๑.สบู ขันน้ํา รองเทาแตะ ผาเช็ดเทา ๑๒.ไฟฉาย ๑๓.ผาอนามัย (เผื่อฉุกเฉิน) ๑๔.เครื่องเขียน เชนปากกา ดินสอ เปนตน .................... หมายเหตุ หามนําทรัพย เงินทอง ของมีคา ติดตัวมาในระหวางการอบรม ตารางอบรมคุณธรรม"คายพุทธบุตร" ศูนยสืบอายุพระพุทธศาสนา วัดชลประทานรังสฤษฎ อ.ปากเกร็ด จ.นนทบุรี ๑๑๑๒๐ วัน,เดือน,ป เวลา รายการ/กิจกรรม หมายเหตุ ๐๗.๓๐-๐๘.๓๐ ลงทะเบียน รายงานตัว ๐๘.๓๐-๐๙.๐๐ -จัดนักเรียนเขาแถวตามกลุมที่สนาม -นักเรียนพรอมที่หองประชุม -ฝกซอมเตรียมพิธีเปดการอบรม ๐๙.๐๐-๐๙.๓๐ พิธีเปดการอบรม
  • 13.
    ๑๓ -ประธานจุดธูปเทียนบูชาพระรัตนตรัย -กลาวคําบูชาพระรัตนตรัย -กลาวรายงาน วันที่หนึ่ง ของการ ๐๙.๓๐-๑๐.๐๐ พิธีมอบตัวเปนศิษย/สมาทานศีล ๑๐.๐๐-๑๐.๑๕ พักเปลี่ยนอิริยบถ ฝกอบรม ๑๐.๑๕-๑๑.๐๐ กติกาสัญญาใจและคําปฏิญาณ ๑๑.๐๐-๑๒.๐๐ รับประทานอาหาร ๑๒.๐๐-๑๒.๔๐ พักทํากิจสวนตัว ๑๒.๔๐-๑๓.๒๐ พรอมกันที่หองประชุม/ธรรมนันทนาการ ๑๓.๒๐-๑๖.๓๐ แบงฐานอบรมคุณธรรม ๔ ฐาน ดังนี.้ - ๑.การเขาถึงพระรัตนตรัย ๒.วิธีทําบุญในพระพุทธศาสนา ๓.ความรับผิดชอบ ๔.การมีระเบียบวินัย ๑๖.๓๐-๑๗.๓๐ พบอาจารยที่ปรึกษา/จัดที่พัก/อาบน้ําทํากิจสวนตัว ๑๗.๓๐-๑๘.๓๐ รับประทานอาหาร ๑๘.๓๐-๒๑.๓๐ ทําวัตร/จิตตภาวนา/พิธีสูความเปนพุทธบุตร/สไลดธรรมะ/ แผเมตตา/พบอาจารยที่ปรึกษา/พัก _______________________________________________________ _________________ ๐๔.๓๐-๐๗.๐๐ ตื่นทํากิจสวนตัว/บริหารกายบริหารจิต/ทําวัตร/จิตตภาวนา /กิจกรรมหนาเสาธง ๐๗.๐๐-๐๗.๓๐ อาบน้ําทํากิจสวนตัว ๐๗.๓๐-๐๘.๔๕ รับประทานอาหาร/ทํากิจสวนตัว ๐๘.๔๕-๐๙.๕๐ พรอมกันที่หองประชุม/ธรรมบรรยายเรื่อง"การพัฒนาตนเอง" ๐๙.๕๐-๑๐.๕๐ สนทนากับกัลยาณมิตร วันที่สอง ๑๐.๕๐-๑๒.๐๐ รับประทานอาหาร ของการ ๑๒.๐๐-๑๒.๔๐ พักทํากิจสวนตัว ฝกอบรม ๑๒.๔๐-๑๓.๒๐ พรอมกันที่หองประชุม/ธรรมนันทนาการ ๑๓.๒๐-๑๕.๓๐ แบงฐานอบรมคุณธรรม ๓ ฐานดังนี้.- ๑.การเปนบุตรที่ดีของพอแม
  • 14.
    ๑๔ ๒.การเปนศิษยที่ดีของครู ๓.การเปนสาวกที่ดีของพระศาสนา ๑๕.๓๐-๑๗.๐๐ อนามัยในโรงเรียน ๑๗.๐๐-๑๗.๓๐ อาบน้ําทํากิจสวนตัว ๑๗.๓๐-๑๘.๓๐ รับประทานอาหาร ๑๘.๓๐-๒๑.๓๐ ทําวัตร/จิตตภาวนา/สไลดธรรมะ/พบอาจารยที่ปรึกษา/ แผเมตตา/พัก _______________________________________________________ _______________ ๐๔.๓๐-๐๗.๐๐ ตื่นทํากิจสวนตัว/บริหารกายบริหารจิต/ทําวัตร/จิตตภาวนา/ กิจกรรมหนาเสาธง ๐๗.๐๐-๐๗.๓๐ อาบน้ําทํากิจสวนตัว ๐๗.๓๐-๐๘.๓๐ รับประทานอาหาร ๐๘.๔๕-๐๙.๕๐ ธรรมบรรยายเรื่อง"พุทธบุตรกับการสืบอายุพระพุทธศาสนา" ๐๙.๕๐-๑๐.๕๐ เขียนบทความเรื่อง"ความประทับใจ..." ๑๐.๕๐-๑๒.๐๐ รับประทานอาหาร ๑๒.๐๐-๑๓.๐๐ เก็บของ/จัดที่พัก/แตงชุดนักเรียน ๑๓.๐๐-๑๕.๐๐ พิธีอธิษฐานจิตชีวิตใหม/ปดการอบรม ศาสนพิธีที่ควรรู จุดประสงค ๑. เพื่อใหรูความหมายของคําวา "ศาสนาพิธี" ๒. เพื่อใหสามารถประกอบพิธีตาง ๆ ไดถูกตอง ๓. เพื่อใหสามารถแนะนําผูอื่นใหประกอบพิธีตาง ๆ ไดอยางถูกตอง ๔. เพื่อใหเห็นคุณคาและความสําคัญของศาสนพิธี ความหมาย "ศาสนพิธี" คือ แบบอยาง หรือแบบแผนตาง ๆ ที่ดีงาม ที่ใชประกอบกิจกรรมในทางพระ พุทธศาสน เรียกวา "ศาสนพิธี" ความสําคัญ ศาสนพิธี มีความสําคัญมาก เมื่อปฏิบัติใหถูกตองทุกขั้นตอนแลวจะทําใหพิธีกรรมตางๆ ที่ประ กอบนั้นเปนระเบียบเรียบรอยสวยงาม เปนที่ตั้งแหงความเลื่อมใสของผูที่พบเห็น ทําใหเกิดศรัท ธาในการประกอบคุณงามความดีและเปนการแสดงใหเห็นถึงความเจริญทางจิตใจของผูนับถือพระ พุทธศาสนา เปนเครื่องเชิดชูเกียรติและศักดิ์ศรีของชาวพุทธ ฉะนั้นจําเปนอยางยิ่งที่ชาวพุทธ
  • 15.
    ๑๕ ทุกคนจะตองศึกษาเรียนรู พิธีโดยสรุป ศาสนพิธีมีมากมาย ซึ่งลวนแตนาศึกษาเรียนรูทั้งสิ้น แตเมื่อกลาวโดยสรุปมีอยู ๔ หมวดดังนี้ ๑. หมวดกุศลพิธี วาดวยพิธีบําเพ็ญกุศล ๒. หมวดบุญพิธี วาดวยพิธีบําเพ็ญบุญ ๓. หมวดทานพิธี วาดวยพิธีถวายทาน ๔. หมวดปกิณณกะ วาดวยพิธีเบ็ดเตล็ด บุญพิธีที่จําเปน พิธีทําบุญในพระพุทธศาสนา แบงออกได ๒ ประเภทดังนี้ ๑. ทําบุญงานมงคล คือ ปรารภเหตุดีแลวทําบุญ เชน ขึ้นบานใหม แตงงาน ประสบความสํา เร็จตาง ๆ เปนตน ๒. ทําบุญงานอวมงคล คือ ปรารภเหตุสูญเสีย เชน ทําบุญอุทิศใหผูตาย เปนตน ผูเกี่ยวของ การทําบุญทั้งสองประเภทนี้ จะมีผูมาเกี่ยวของอยู ๓ ฝายดวยกันคือ ๑. ฝายเจาภาพ คือเจาของงานบําเพ็ญบุญ ๒. ฝายแขก คือผูมีเกียรติที่มารวมทําบุญ ๓. ฝายพระสงฆ คือพระสงฆที่เจาภาพนิมมตมาเปนปฏิคาหา หนาที่ของเจาภาพ -จัดเตรียมสถานที่ประกอบพิธี -นิมนตพระสงฆตามจํานวนที่ตองการ -ตั้งโตะหมูบูชา พรอมอุปกรณครบชุด -ปูอาสนะและเตรียมเครื่องตอนรับพระ -เมื่อพระสงฆมาถึงคอยลางและเช็ดเทา -เมื่อพระสงฆนั่งเรียบรอยแลว ถวายเครื่องรับรอง -จุดเทียน ธูป บูชาพระรัตนตรัย แลวกราบ ๓ ครั้ง -กลาวคําบูชาพระรัตนตรัย -อาราธนาศีล รับศีล อาราธนาพระปริตร -นั่งฟงพระสงฆ (สวด) เจริญพระพุทธมนตจนจบ -ถวายภัตตาหารและเครื่องไทยธรรม -พระสงฆอนุโมทนา เจาภาพกรวดน้ํา รับพร -เสร็จพิธีสงพระสงฆกลับ หนาที่ของแขก
  • 16.
    ๑๖ -มาถึงงานใหตรงเวลาที่เจาภาพกําหนดไว -มาถึงแลวเขาไปทักทายเจาภาพกอน -เลือกนั่งในสถานที่เหมาะสมกับตน -มีความสํารวมตนดวยดี ไมสงเสียงดังรบกวนสมาธิผูอื่น -รวมบริจาคทาน และรวมพิธีกรรมทุกขั้นตอนจนเสร็จ -แตงกายสุภาพเรียบรอย สมควรแกงานนั้น ๆ -ไมสุราหรือของมึนเมาเขามาดื่มในงานทําบุญ -ไมเลนการพนัน หรือรบกวนเจาภาพเพื่อเปดบอนการพนัน คําอาราธนาศีล ๕ มะยัง ภันเต, ติสะระเณนะ สะหะ, ปญจะสีลานิ, ยาจามะ, ทุกติยัมป มะยัง ภันเต, ติสะระเณนะ สะหะ, ปญจะสีลานิ, ยาจามะ ตะติยัมป มะยัง ภันเต, ติสะระเณนะ สะหะ, ปญจะสีลานิ, ยาจามะ คําสมาทานศีล ๕ ๑. ปาณาติปาตา, เวระมะณี สิกขาปะทัง, สะมาทิยามิ, ๒. อะทินนาทานา, เวระมะณี สิกขาปะทัง, สะมาทิยามิ, ๓. กาเมสุ มิจฉาจารา, เวระมะณี สิกขาปะทัง สะมาทิยามิ, ๔. มุสาวาทา, เวระมะณี สิกขาปะทัง, สะมาทิยามิ, ๕. สุรา เมระยะ มัชชะ ปะมาทัฏฐานา, เวระมะณี สิขาปะทัง, สะมาทิยามิ, พิธีประเคนของพระ การถวายปจจัยตางๆ แกพระสงฆ ตองถวายดวยความเคารพ เพราะพระสงฆตั้งอยูในฐานะ ปูชนียบุคคล เรานําสิ่งของไปถวายทานเพื่อบูชาในคุณธรรมของทาน จึงตองนอมกาย นอมใจ เขา ไปถวายทาน การกระทําดังนี้ เรียกวา "ประเคน" องคประเคนมี ๕ ดังนี้ ๑. สิ่งของทีประเคนตองไมใหญโตและหนักเกินไป ่ ๒. ผูประเคนตองอยูในหัตถบาส (คือชวงแขนหนึ่ง) ๓. ผูประเคนนอมสิ่งของนั้นเขามาใหดวยอาการเคารพนอบนอม ๔. การนอมสิ่งของเขามานั้น จะสงดวยมือก็ได หรือสิ่งที่เนื่องดวยกายก็ได ๕. พระภิกษุผูรับประเคนจะรับดวยมือก็ได ถาผูประเคนเปนชาย ถาผูประเคนเปนหญิงพระตองใชผารับ พิธีกรวดน้ํา รับพร การกรวดน้ําเปนพิธีกรรมอยางงหนึ่งที่ชาวพุทธนิยมกระทํา เพื่ออุทิศสวนกุศลใหแกผูลวงลับ ซึ่งเปนสิ่งที่ชาวพุทธไทยนับถือกันมาก น้ําที่ใสบริสทธิ์ เปรียบเหมือนน้ําใจใสบริสุทธิ์ ที่ตั้งใจอุทิศ ุ
  • 17.
    ๑๗ สวนบุญกุศลแกผูที่ลวงลับไปแลว เปนการแสดงกตัญูกตเวทีตอทานเหลานั้น คํากรวดน้ําโดยยอ อิทัง โน ญาตินัง โหตุ สุขิตา โหนาตุ ญาตโย ขอใหทานของขาพเจาจงสําเร็จแกญาติ ขอใหญาติของขาพเจาจงมีความสุขเถิด. มารยาทชาวพุทธ จุดประสงค ๑. เพื่อใหรูความหมายของคําวา "มารยาท" ๒. เพื่อใหเขาใจความสําคัญของมารยาท ๓. เพื่อใหรูและเขาใจขอบขายของ "มารยาทชาวพุทธ" ๔. เพื่อใหรูถึงอานิสงสของการมีมารยาทที่ดี ๕. เพื่อฝกปฏิบัติมารยาทชาวพุทธใหสามารถนําไปใชไดอยางถูกตอง ๖. เพื่อใหสามารถนําไปชี้นําผูอื่นใหปฏิบัติตามมารยาทชาวพุทธไดในโอกาสอันควร มารยาทชาวพุทธ ๒.๑ ความหมาย คําวา "มารยาท" หรือ "มรรยาท" หมายถึงความประพฤติที่แสดงออก มาทางกายทางวาจา ซึ่งบัณฑิตทั้งหลายยอมรับวา เรียบรอย อยูในระเบียบแบบแผนหรือขอบ เขตที่ดีงาม เปนการสอใหเห็นถึงอัธยาศัยที่ดีอีกดวย ชาวพุทธ คือ ผูนับถือพระพุทธศาสนาทั่วไป ๒.๒ ความสําคัญ การมีมายาทที่ดีตอกันของคนในสังคม นับเปนสิ่งสําคัญมากประการหนึ่ง ทําใหคนเราอยูรวมกันอยางสงบสุขแสดงใหเห็นถึงความเปนผูมีวัฒนธรรมและคุณธรรม ทั้งยังเปน การประกาศศักดิ์ศรีของความเปนมนุษยอยูในตัววา "มนุษยเปนผูมใจสูง มีการประพฤติที่ประ ี เสริฐกวาสัตวเดรัจฉาน" มารยาทยังเปนเครื่องวัดคุณธรรมของคนอีกดวย ดังคําโคลงที่วา.- สายบัวบอกลึกตื้น ชลธาร มารยาทสอสันดาน ชาติเชื้อ โฉดฉลาดเพราะคําขาน พึงทราบ กอหญาเหียวแหงเรื้อ บอกราย แสลงดิน. ่ ๒.๓ มารยาทชาวพุทธที่ควรศึกษาและปฏิบัติ ก. มารยาทในการไปวัด -การแตงกายไปวัด -การนําเด็กไปวัด
  • 18.
    ๑๘ -การปฏิบัติตนในวัด ข. มารยาทในการยืน -การยืนตอหนาพระสงฆ -การยืนตอหนาผูใหญ -การยืนตามลําพัง ค. มารยาทในการนั่ง -การนั่งสนทนากับพระสงฆ -การนั่งตอหนาผูใหญ -การนั่งตามลําพัง -การนั่งฟงพระธรรมเทศนา -การเปลี่ยนทานั่ง ง. มารยาทในการไหว-การกราบ -การไหว-การกราบพระรัตนตรัย -การไหว-การกราบมารดาบิดา -การไหว-การกราบครูอาจารย -การไหว-การกราบผูใหญ -การไหวบุคคลเสมอกัน -การไหว-การกราบศพ จ. การแสดงความเคารพตอสถานที่ -อุโบสถ -ศาลาการเปรียญ -ตนโพธิ์และตนไมที่เกี่ยวกับพุทธประวัติ -หอไตรหรือหอสมุดของวัด -กุฏิของพระสงฆ หรือ ที่นั่ง-ที่นอนของพระสงฆ ช. การแสดงความเคารพตอพระสงฆ -ลุกขึ้นยืนรับพระสงฆ -การตามสงพระสงฆ -การหลีกทางใหพระสงฆ ๒.๔ อานิสงสของความมีมารยาทดี -ตนเองมีความภูมิใจในตนเอง -ผูรูใครครวญแลวสรรเสริญ -ชื่อเสียงเกียรติคุณยอมฟุงไป
  • 19.
    ๑๙ -คนดีตองการคบหาสมาคมดวย -ไมเปนที่รังเกียจของสังคม -เปนแบบอยางที่ดีของอนุชน -เปนที่เคารพของผูนอย เปนที่รักของผูใหญ เปนที่เกรงใจของเพื่อน -เปนเครื่องเชิดชูเกียรติของชาติและศาสนาของตน -จิตใจสงบสุขไมวิตกกังวลเพราะเสียมารยาท -เปนพื้นฐานใหบรรลุคุณธรรมชั้นสูง *ดูรายละเอียดใน สมทรง ปุญญฤทธิ์ มารยาทชาวพุทธ กรุงเทพ ฯ โรงพิมพสหมิตร ๒๕๓๑ การเขาถึงพระรัตนตรัย จุดประสงค ๑. เพื่อใหเขาใจคําวา " พระรัตนตรัย " ๒. เพื่อใหรูซึ้งถึงคุณของพระรัตนตรัย ๓. เพื่อใหรูจักวิธีทําความเคารพพระรัตนตรัย ๔. เพื่อใหรูจักขอปฏิบัติตนใหเขาถึงพระรัตนตรัย ๕. เพื่อใหรูจักประโยชนที่พึงไดรับจากการเขาถึงพระรัตนตรัย พระรัตนตรัย ๑. ความหมาย คําวาพระรัตนตรัย แปลวา "แกวอันประเสริฐสามดวง" ในที่ นี้หมายเอา "พระพุทธ พระธรรม พระสงฆ " ซึ่งเปนสิ่งที่ทําใหเกิดความชื่นชมยินดีแกชีวิต เปน สิ่งที่พึ่งที่ระลึกถึงอันสูงสุดของชีวิต เปนสิ่งที่ยึดเหนี่ยวชีวิตไมใหตกต่ํา เปนเกราะปองกันชีวิตให เดินไปบนเสนทางที่ถูกตอง ดีงาม และพนจากทุกขทั้งปวง ๒. พระรัตนตรัยที่ควรรูจัก ๒.๑ ทานผูสอนใหประชุมชน ประพฤติชอบดวย กาย วาจา ใจ ตามพระ ธรรมวินัยเรียกวา " พระพุทธเจา " ๒.๒ พระธรรมวินัยที่เปนคําสั่งสอนของทานเรียกวา "พระธรรม" ๒.๓ หมูชนที่ฟงคําสั่งสอนของทานแลว ปฏิบัติตามพระธรรมวินัยเรียกวา "พระสงฆ"
  • 20.
    ๒๐ ๓. คุณของพระรัตนาตรัย ๓.๑ พระพุทธเจารูดีรูชอบดวยพระองคเองกอนแลว สอนผูอื่นใหรูตามดวย. ๓.๒ พระธรรมยอมรักษาผูปฏิบัติไมใหตกไปสูที่ชั่ว. ๓.๓ พระสงฆปฏิบัติชอบ ตามคําสั่งสอนของพระพุทธเจา แลวสอนผูอื่นให กระทําตามดวย. ๔. การแสดงความเคารพตอพระรัตนตรัย ๔.๑ การทําความเคารพในพระพุทธเจา -มีศรัทธาปสาทะในพระพุทธเจาอยางมั่นคงไมเปลี่ยนแปลง -แสดงตนเปนพุทธามามกะรับเอาพระพุทธเจามาเปนของตน -ตั้งใจปฏิบัติตามาคําสั่งสอนใหเต็มความสามารถ -ศึกษาพระพุทธจริยาใหเขาใจ แลวดําเนินชีวิตาของตนตามรอยบาทพระ ศาสดา -ไมนําเรื่องพระพุทธเจามาเลนเปนตลกเพื่อความสนุกสนาน -เขาไปในปูชนียสถาน แสดงความเคารพ ยําเกรง ๔.๒ การทําความเคารพพระธรรม -ตั้งใจศึกษาเรียนรูพระธรรมจนเขาใจถูกตองตามความเปนจริง -ตั้งใจนําเอาพระธรรมที่ศึกษาดีแลวนั้นมาปฏิบัติจริง ที่กาย วาจา ใจ ของตนจนสุดความสามารถ -ชวยประกาศเผยแผพระธรรม ใหแพรหลายดวยวิธีตางๆ เชน พิมพหนังสือแจก สนทนนา ใหการ อบรมสั่งสอน สนับสนุนกิจกรรมที่เกี่ยวกับการศึกษาและปฏิบัติธรรม -เมื่อมีผูกลาวธรรม ตั้งใจฟงดวยความเคารพเอื้อเฝอ ไมเบื่อ ไมอิ่มในถอยคําที่เปนสุภาษิต -แมจะประสบปญหาชีวิตอยางแสนสาหัสเจียนตายเพียงใดก็ตาม จะไมทิ้ง"พระธรรม"เปนอันขาด ๔.๓ การทําความเคารพพระสงฆ -ระลึกถึงคุณความดีของพระสงฆตามบทสวด "สังฆคุณ" -แสดงความเคารพ ไหว กราบ นอบนอม ยําเกรง -ทําอะไรๆประกอบดวยเมตตา -พูดจาอะไรๆประกอบดวยเมตตา -คิดอะไรๆประกอบดวยเมตตา -ไมปดประตูบานยินดีตอนรับเสมอ -ใหอามิสทานคือถวายปจจัย๔ -เอื้อเฟอเชื่อฟงคําตักเตือนสั่งสอน ๕. การเขาถึงพระรัตนตรัย ๕.๑ การเขาถึงทางศีล
  • 21.
    ๒๑ -พูดจาถูกตอง เวนวจีทุจริตทั้งปวง -การทํางานถูกตอง เวนการทุจริตทั้งปวง -ประกองอาชีพถูกตองเวนมิจฉาอาชีวทั้งปวง ๕.๒ การเขาถึงทางสมาธิ -มีความเพียรถูกตองตามปธาน๔ -มีความระลึกถูกตองตามสติปฏฐาน๔ -มีจิตตั้งมั่นถูกตองตามรูปฌาน๔ ๕.๓ การเขาถึงทางปญญา -มีความเห็นถูกตอง เห็นตามอริยสัจจ ๔ -มีความดําริถูกตอง ดําริตามกุศลวิตก ๓ ๖.อานิสงสของการเขาถึงพระรัตนตรัย ๖.๑ ผลระดับตน -ทําใหมีชีวิตอยางสงบสุขไมมีเวรภัย -ทําใหฐานะทางครอบครัวมีความมั่นคง -ไดชื่อวาเปนคนดี ใครๆก็อยากคบหาสมาคม -เปนคนมีคา มีเกียรติ ไมตกเปนทาสอบายมุข ๖.๒ ผลระดับกลาง -บาปหรือความชั่วไมเผาลนจิตใจ -ปดประตูอบายภูมิได -ยอมเกิดในภพภูมิที่ดี มีโอกาสพัฒนาตนเองใหสูงขึ้น ๖.๓ ผลระดับสูง -ทําใหจิตใจ สะอาด สวาง สงบ -ดับกิเลสและกองทุกขทั้งปวงได -เขาถึงพระนิพพาน จิตสงบเย็นไมมีเครื่องเสียบแทง -ตัดเสียซึ่งวัฏฏะทุกขทั้งปวง. การมีระเบียบวินัย จุดประสงค ๑.เพื่อใหรูความหมายของคําวา "ระเบียบวินัย" ๒. เพื่อใหเขาใจถึงความสําคัญของการมีระเบียบวินัย
  • 22.
    ๒๒ ๓. เพื่อใหรูขอบขายของระเบียบวินัยที่พึงปฏิบัติในการอยูคาย "พุทธบุตร" ๔. เพื่อใหรูถึงอานิสงสของการมีระเบียบวินัย ๕. เพื่อใหสมารถนําไปใชในการดําเนินชีวิตประจําวันไดอยางเหมาะสม การมีระเบียบวินัย ๑. ความหมาย คําวา "ระเบียบวินัย" หมายความวา "ความสํารวมกาย วาจา เรียบรอย ซึ่งเปนเหตุนําไปสูความเปนผูวิเศษ" ๒. ความสําคัญ การมีระเบียบวินัยทําใหหมูคณะมีระเบียบเรียบรอยอยูรวมกันไดอยาง สงบสุข ทําใหความประพฤติของผูที่อยูรวมกันเปนไปในทางเดียวกัน ไมรังเกียจกันดวยชาติ สกุล เรียบรอยสวยงามเหมือนดอกไมหลากสีที่นายชางเก็บมารอยเปนพวกมาลัย และเปนการ แสดงใหเห็นถึงความเจริญมั่นคงกลมเกลียวกาวหนาของชนในชาติ ๓. ระเบียบวินัยที่พึงปฏิบัติในการอยูคาย "พุทธบุตร" -ไป-กลับ หองประชุมเดินเปนแถว -วางรองเทาเรียบรอยทั้งที่หองประชุมและที่พัก -วางของในหองนอนอยางมีระเบียบเรียบรอย -ไมพูดคุยสงเสียงดังในหองประชุม -ออกไปรับอาหารเปนแถวตามลําดับ -วางแกวน้ําเปนแถวตรงกันหมดดูสวยงามเวลารับประทานอาหาร -ออกไปลางจานเปนแถวอยางมีระเบียบตามลําดับ -อาบน้ําอยางมีระเบียบ ไมสงเสียงดัง ไมสาดน้ําใสกัน -ใชหองน้ําหองสวมอยางเรียบรอยและรักษาความสะอาด -นอนอยางมีระเบียบ นอนและตื่นตรงเวลา -ไมคุยและสงเสียงรบกวนผูอื่นในเวลานอน -แตงกายสุภาพเรียบรอย -ปฏิบัติตามกฏระเบียบและความนิยมของที่นั้น ๆ ๔. อานิสงสของการมีระเบียบวินัย -ไดรับความแชมชื่นมีปติปราโมทย และภูมิใจในตนเอง -ไมถูกตําหนิโทษ หรือถูกลงทัณฑกรรม -เปนผูองอาจกลาหาญในการปรากฏตัวในที่ชุมนุมชน -จิตใจสงบสุขไมวิตกกังวลถึงความผิดที่ตัวกระทํา -เปนพื้นฐานใหบรรลุคุณธรรมชั้นสูง ความรับผิดชอบ จุดประสงค
  • 23.
    ๒๓ ๑. เพื่อใหรูความหมายของคําวา "รับผิดชอบ" ๒.เพื่อใหรูและตระหนักในรับผิดชอบตอตนเอง ๓. เพื่อใหรูและตระหนักในรับผิดชอบตอวงศตระกูล ๔. เพื่อใหรูและตระหนักในรับผิดชอบตอสถาบันการศึกษา ๕. เพื่อใหรูและตระหนักในรับผิดชอบตอสถาบันสูงสุด ความรับผิดชอบ ๑. ความหมาย คําวา "รับผิดชอบ" หมายถึง ความสํานึกในการทําหนาที่ของตน โดยไมตองมี ใครคอยบังคับหรือควบคุม ๒. ความรับผิดชอบตอตนเอง ๒.๑ ตั้งใจศึกษาหาความรู ๒.๒ ฝกฝนตนใหมีความสามารถในการทํางาน ๒.๓ ประพฤติตนเปนคนดีมีคุณธรรม ๒.๔ รักษาสุขภาพของตนใหแข็งแรงสมบูรณ ๓. ความรับผิดชอบตอวงศสกุล ๓.๑ คํานึงถึงความรูสึกของพอแม ๓.๒ ชวยเหลือการงานแบงเบาภาระกิจทางบาน ๓.๓ คํานึงถึงรายรับ รายจายของครอบครัว ๓.๔ รักษาเกียรติของวงศสกุล ๔.ความรับผิดชอบตอสถาบันการศึกษา ๔.๑ ปฏิบัติตามระเบียบของโรงเรียน ๔.๒ ทําตัวเปนตัวอยางที่ดีแกผูอื่น ๔.๓ สรางชื่อเสียงเกียรติคุณใหกับโรงเรียน ๔.๔ รักโรงเรียนเหมือนบานเกิดของตน ๔.๕ รวมกิจกรรมตาง ๆ ของโรงเรียนดวยความเต็มใจ ๔.๖ เคารพครูอาจารยเหมือนพอแมของตน ๕. ความรับผิดชอบตอสถาบันสูงสุด ๕.๑ ความรับผิดชอบตอสถาบันชาติ ๕.๑.๑ ศรัทธาการปกครองในระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริยเปนประมุข ๕.๑.๒ เคารพกฏหมายบานเมือง ๕.๑.๓ รูจักใชสิทธิและเสรีภาพอยางถูกตอง ๕.๑.๔ เสียภาษีอากรบํารุงรัฐ ๕.๑.๕ ซื่อสัตยสุจริต
  • 24.
    ๒๔ ๕.๑.๖ ขยันหมั่นเพียร ประกอบอาชีพสุจริต ๕.๑.๗ ไมตกเปนทาสยาเสพติดและอบายมุขมุกชนิด ๕.๑.๘ รักษาประเพณีและวัฒนธรรมของชาติ ๕.๑.๙ รักษาทรัพยากรธรรมชาติของชาติ ๕.๑.๑๐เสียสละไมเห็นแกตัว ๕.๒ ความรับผิดชอบตอสถาบันศาสนา ๕.๒.๑ มีศรัทธามั่นคงในพระรัตนตรัย ๕.๒.๒ เอาใจใสศึกษาพระธรรมวินัยใหเขาใจถูกตอง ๕.๒.๓ ฝกฝนอบรมตนเองใหเครงครัดในศีล สมาธิ ปญญา ๕.๒.๔ รูจักบําเพ็ญบุญ คือ บริจาคทาน รักษาศีล เจริญภาวนา ๕.๒.๕ ประพฤติสุจริตดวยกาย วาจา ใจ ไมตกเปนทาสอบายมุข ๕.๒.๖ ชวยเผยแผคําสั่งสอนของศาสนาแกผูอื่น ๕.๒.๗ ชวยปกปองสถาบันศาสนาไมใหใครทําลาย ๕.๒.๘ ชวยบํารุงและพัฒนาศาสนาสถาน ๕.๓ ความรับผิดชอบตอสถาบันมหากษัตริย ๕.๓.๑ ถวายความจงรักภักดีดวยความจริงใจ ๕.๓.๒ ไมกลาววาจาลวงละเมิด ๕.๓.๓ ประพฤติตนเปนพลเมืองดี ๕.๓.๔ รับสนองพระบรมราชโองการ ๕.๓.๕ ปกปองสถาบันไมใหใครลวงละเมิด ๕.๓.๖ ปฏิบัติตามพระบรมราโชวาทโดยเครงครัด ประพฤติวัฒนธรรมของชาวพุทธ จุดประสงค ๑.เพื่อใหรูความหมายของคําวา"ประเพณี" และ "วัฒนธรรม" ๒.เพื่อใหรูและชื่นชอบประเพณีวัฒนธรรมชาวพุทธ ๓.เพื่อใหรูถึงผลดีของประเพณีวัฒนธรรมของชาวพุทธ ๔.เพื่อใหนําเอาประเพณีวัฒนธรรมของชาวพุทธ ไปปฏิบัติเปนกิจนิสัยในชีวิตประ จําวันได ความหมาย ๑.คําวา"ประเพณี" หมายถึง ขอกําหนด กิจกรรม แบบอยางที่ประพฤติปฏิบัติสีบตอ กันมา แบงเปน ๓ คือ จารีตประเพณี ขนบประเพณี ธรรมเนียมประเพณี
  • 25.
    ๒๕ ๒.คําวา "วัฒนธรรม" หมายถึง ลักษณะที่แสดงออกชี้ใหเห็นถึงความเจริญกาวหนา พฤติกรรมที่แสดงออกเปนไปเพื่อความเจริญ ความสงบสุขของสังคม ประเพณีวัฒนธรรมของชาวพุทธ ๑. ไหวพระสวดมนต นั่งสมาธิ แผเมตตา กอนนอนทุกคืน ๒. ทําบุญตักบาตรทุกเชา ๓. เขาวัดทําบุญ บริจาคทาน รักษาศีล ฟงธรรม เจริญภาวนาทุกวันพระ ๔. แสดงความเคารพ เอื้อเฟอ ยําเกรงตอพระสงฆ ๕. รูจักทําบุญที่บานตามโอกาสตางๆ ๖. เขารวมกิจกรรมในวันสําคัญทางศาสนา ๗. แสดงความเคารพตอปูชนียสถาน ๘. รวมพัฒนาและบํารุงศาสนาสถาน ๙. มีความกตัญูตอผูมีพระคุณ ๑๐.รูจักบําเพ็ญบุญทักษิณานุประทาน ๑๑.บวชสืบอายุพระพุทธศาสนา ผลดีของประเพณีวัฒนธรรม ๑. ตนเองมีความสุขที่ไดทําความดีเชนนั้น ๒. บัณฑิตสรรเสริญผูมีวัฒนธรรม ๓. ชื่อเสียงเกียรติคุณฟุงขจรไป ๔. แสดงถึงความกาวหนาของชาติ ๕. กอใหเกิดความสามัคคีของคนในชาติ ๖. แสดงออกถึงเอกลักษณชองชาติเปนพิเศษ ๗. เปนการเชิดชูเกียรติของชาติ ๘. เปนเครื่องขัดเกลาอุปนิสัยใหออนโยน ๙. เปนฐานรองรับคุณธรรมที่สูงยิ่งๆขึ้นไป วิธีทําบุญในพระพุทธศาสนา จุดประสงค ๑. เพื่อใหรูความหมายของคําวา "บุญ" ๒. เพื่อใหรูและเขาใจวิธีทําบุญในพระพุทธศาสนาทั้ง ๑๐ วิธี ๓. เพื่อใหนําไปปฏิบัติในการดําเนินชีวิตประจําวันไดอยางเหมาะสม
  • 26.
    ๒๖ ๔. เพื่อใหสามารถชี้ชวนผูอื่นใหทําบุญไดถูกตองตามวิธีการของพระพุทธศาสนา วิธีทําบุญในพระพุทธศาสนา ๑.ความหมาย คําวา "บุญ" หมายถึง -คุณชาติที่ชําระจิตใหสะอาดบริสุทธิ์ -การทําความดีดวย กาย วาจา ใจ -ความสุขกาย สบายใจ ๒.วิธีทําบุญ ในพระพุทธศาสนามีวิธีการทําบุญอยู ๑๐ วิธี คือ.- ๒.๑ ทานมัย บุญสําเร็จดวยการบริจาคทาน ๒.๒ สีลมัย บุญสําเร็จดวยการรักษาศีล ๒.๓ ภาวนามัย บุญสําเร็จดวยการเจริญภาวนา ๒.๔ อปจายนมัย บุญสําเร็จดวยการประพฤติออนนอมถอมตน ๒.๕ เวยยาวัจจมัย บุญสําเร็จดวยการชวยขวนขวายในกิจที่ชอบ ๒.๖ ปตติทานมัย บุญสําเร็จดวยการใหสวนบุญแกผูอื่น ๒.๗ ปตตานุโมทนามัย บุญสําเร็จดวยการอนุโมทนาสวนบุญ ๒.๘ ธัมมัสสวนามัย บุญสําเร็จดวยการฟงธรรม ๒.๙ ธัมมเทสนามัย บุญสําเร็จดวยการแสดงธรรม ๒.๑๐ ทิฏุชุกัมม บุญสําเร็จดวยการทําความเห็นใหตรง ๓.อานิสงสของการทําบุญ ๓.๑ ตนเองมีความปลื้มปติยินดี อิ่มใจ สุขใจ ๓.๒ บัณฑิตใครครวญแลวสรรเสริญ ๓.๓ เกียรติคุณฟุงขจรไป ๓.๔ มีความสุขสงบเย็นในชีวิต ๓.๕ ไมหลงทํากาลกิริยา ๓.๖ เบื้องหนาแตตายเพราะกายแตก ยอมเขาถึงสุคติ การเปนบุตรที่ดีของพอแม จุดประสงค ๑.เพื่อใหรูความหมายของคําวา "พอแม" และ "บุตรที่ด" ี ๒.เพื่อใหรูขอบขาย "หนาที่ของพอแมที่มีตอลูก" ๓.เพื่อใหรูและเขาใจถึง "คุณธรรม" และ "ความประเสริฐ" ของพอแม ๔.เพื่อใหรูและเขาใจถึง "ประเภทของบุตร" ๕.เพื่อใหรู "หนาที่ของบุตรที่ดีอันพึงมีตอพอแม" แลวนําไปปฏิบัติในชีวิตจริงได
  • 27.
    ๒๗ ๖.เพื่อใหรูถึงอานิสงสที่เกิดจากการเปนบุตรที่ดี การเปนบุตรที่ดีของพอแม ๑.ความหมายของคําวา "พอแม" ๑.๑ คําวา พอ หมายความวา ผูคุมครองปองกันอันตรายแกบุตร ๑.๒ คําวา แม หมายความวา ผูยังบุตรใหเจริญยิ่ง ๆ ขึ้นไป ๒.หนาที่ของพอแมที่มีตอลูก ๒.๑ สอนใหลูกเวนจากความชั่ว ๒.๒ แนะนําลูกใหทําความดี ๒.๓ สงเสริมลูกใหไดรับการศึกษาเลาเรียนศิลปวิทยา ๒.๔ เลือกคูครองที่เหมาะสมใหลูก ๒.๕ แบงทรัพยใหในสมัยอันสมควร ๓.คุณธรรมของพอแม ๓.๑ เมตตา ปรารถนาใหลูกมีความเจริญยิ่ง ๆ ขึ้นไป ๓.๒ กรุณา มีความเอ็นดูชวยเหลือลูกใหพนทุกข ๓.๓ มุทิตา ชื่นชมยินดีเมื่อลูกประสบความสําเร็จในชีวิต ๓.๔ อุเบกขา เฝาดูความเปนอยูและความเปนไปของลูกอยูเสมอ ๔.ความประเสริฐของพอแม ๔.๑ เปนครูคนแรกของลูก ๔.๒ เปนพระพรหมของลูก ๔.๓ เปนพระอรหันตของลูก ๔.๔ เปนผูมีอุปการะมากและแสดงโลกนี้แกบุตร ๕.บุตรมีอยู ๓ ประเภท ๕.๑ อวชาตบุตร คือบุตรที่มีคุณธรรมต่ํากวาพอแม ๕.๒ อนุชาตบุตร คือบุตรที่มีคุณธรรมเสมอกับพอแม ๕.๓ อภิชาตบุตร คือบุตรที่มีคุณธรรมสูงกวาพอแม ๖.ความหมายของบุตรที่ดี ๖.๑ บุตรที่ดี คือ บุตรที่สามารถทําใหพอแมอิ่มใจ สบายใจ สุขใจ ๗.ขอวัตรปฏิบัติของบุตรที่ดี ๗.๑ ยกยองสรรเสริญคุณงามความดีของพอแม ๗.๒ บํารุงพอแมดวยปจจัย ๔ ๗.๓ สรางเกียรติและชื่อเสียงใหวงศสกุล ๗.๔ สืบทอดเจตนารมณของพอแม
  • 28.
    ๒๘ ๗.๕ ประพฤติตนเปนคนดี ทําตัวใหกาวหนาอยูเสมอ ๗.๖ สงเสริมใหพอแมมีคุณธรรมยิ่ง ๆ ขึ้นไป ๗.๗ เมื่อทานลวงลับไปแลวหมั่นทําบุญอุทิศให ๘.ผลดีอันเกิดจากการเปนบุตรที่ดี ๘.๑ ทําใหพอแมสบายใจ สุขใจ ๘.๒ ไดรับการยกยองสรรเสริญจากบัณฑิต ๘.๓ เปนที่รักของคนทั่วไป ๘.๔ ใคร ๆ อยากคบหาสมาคม ๘.๕ เปนผูมีความเจริญสุขในชีวิต การเปนศิษยที่ดีของครูอาจารย จุดประสงค ๑. เพื่อใหรูความหมายของคําวา "ครู" และ "ศิษยที่ด" ี ๒. เพื่อใหรูขอบขาย "หนาที่ของครูที่มีตอศิษย" ๓. เพื่อใหรู "หนาที่ของศิษยที่ดีที่พึงปฏิบัติตอครู" ๔. เพื่อใหรู "ผลเสียที่ไมสามารถเปนศิษยที่ดีได" ๕. เพื่อใหรู "ผลดีอันเกิดจากการเปนศิษยที่ด" ี การเปนศิษยที่ดีของครูอาจารย ๑.ความหมายของคําวา "ครู" ๑.๑ ครู คือ ผูสั่งสอนศิษย ๑.๒ ครู คือ ผูนําศิษยไปสูความเจริญ ๑.๓ ครู คือ ผูที่ศิษยควรทําความเคารพ ๑.๔ ครู คือ ผูนําทางวิญญาณ ๑.๕ ครู คือ ผูยกระดับวิญญาณใหสูงขึ้น ๑.๖ ครู คือ ผูเปดประตู ๑.๗ ครู คือ ผูนําสัตวออกจากวัฎฎะสงสาร ๒.หนาที่ของครูที่มีตอศิษย ๒.๑ แนะนําสั่งสอนดี ๒.๒ ใหเรียนดี ๒.๓ บอกศิลปวิทยาใหโดยสิ้นเชิงไมปดบังอําพราง ๒.๔ ยกยองใหปรากฏในหมูเพื่อนฝูง ๒.๕ ทําความปองกันในทิศทั้งหลาย ๓.ความหมายของศิษยที่ดี
  • 29.
    ๒๙ ๓.๑ ศิษยที่ดี คือ ศิษยที่ครูสามารถนําไปสูเปาหมายได ๔.ศิษยที่ดีพึงปฏิบัติตอครูดังนี้ ๔.๑ ลุกขึ้นยืนตอนรับ ๔.๒ เขาไปยืนคอยรับใช ๔.๓ เชื่อฟงคําสั่งสอน ๔.๔ อุปฏฐากรับใชใกลชิด ๔.๕ ตั้งใจเรียนศิลปวิทยาโดยเคารพ ๕.โทษที่ไมสามารถเปนศิษยที่ดีได ๕.๑ ทําใหเปนคนโงเขลาเบาปญญา ๕.๒ ทําใหครูอาจารยเดือดรอนใจ ๕.๓ ถูกติเตียนจากบัณฑิต ๕.๔ เปนที่เกลียดชังของคนทั่วไป ๕.๕ ใคร ๆ ไมอยากจะคบเปนเพื่อนดวย ๕.๖ ไมเปนผูเจริญสุขในชีวิต ๖.ผลดีอันเกิดจากการเปนศิษยที่ดี ๖.๑ ทําใหเปนคนมีปญญาดี ๖.๒ ทําใหครูอาจารยสุขใจ สบายใจ ๖.๓ ไดรับยกยองสรรเสริญจากบัณฑิต ๖.๔ เปนที่รักของคนทั่วไป ๖.๕ ใคร ๆ ก็อยากคบหาสมาคมดวย ๖.๖ เปนผูมีความเจริญสุขในชีวิต การเปนเพื่อนที่ดีของเพือน ่ จุดประสงค ๑.เพื่อใหรูความหมายของคําวา "เพื่อน" กับคําวา "มิตร" และ "เพื่อนที่ดี" ๒.เพื่อใหรูถึงคุณสมบัติของเพื่อนที่ดี แลวนําไปปฏิบัติในชีวิตจริงได ๓.เพื่อใหรูถึง "ผลเสียที่เกิดจากการไมเปนเพื่อนที่ด"ี ๔.เพื่อใหรู "ผลดีอันเกิดจากการเปนเพื่อนที่ด" ี การเปนเพื่อนที่ดีของเพื่อน ๑.ความหมายของเพื่อน ๑.๑ เพื่อน คือ ผูรวมธุระ ผูชอบพอรักใครกัน ผูอยูในสภาพหรือลักษณะเดียวกัน เชน เปนเพื่อนมนุษยดวยกัน
  • 30.
    ๓๐ ๑.๒ มิตร คือ เพื่อนรักใครคุนเคยกัน ๒.ความหมายของเพื่อนที่ดี เพื่อนที่ดี คือ เพื่อนที่สามารถอยูรวมกันไดอยางสงบสุข ๓.คุณสมบัติของเพื่อนที่ดี ๓.๑ แบงปนลาภที่ตนหามาไดแกเพื่อน ๓.๒ เจรจากับเพื่อนดวยถอยคําที่ไพเราะออนหวาน ๓.๓ ปองกันเพื่อนผูประมาทแลว ๓.๔ ปองกันทรัพยของเพื่อนผูประมาทแลว ๓.๕ เมื่อเพื่อนมีภัยเปนที่พึ่งพํานักได ๓.๖ เพื่อนมีธุระชวยออกทรัพยใหเกินกวาที่ออกปาก ๓.๗ ชวยปกปดความลับของเพื่อนไมใหแพรงพราย ๓.๘ ไมละทิ้งเพื่อนในยามวิบัติ ๓.๙ ประพฤติตนเสมอตนเสมอปลาย ๓.๑๐รักเพื่อนดวยความบริสุทธิ์ใจ ๔.โทษของการไมเปนเพื่อนที่ดี ๔.๑ เปนที่เกลียดชังของเพื่อน ๔.๒ เปนคนโดดเดี่ยววาเหว ๔.๓ ไมมีใครชวยเหลือเมื่อมีทุกขมีปญหา ๔.๔ จะถูกประทุษราย ๔.๕ ประสบความสําเร็จหรือเจริญกาวหนาไดยาก ๕.ผลดีอันเกิดจากการเปนเพื่อนที่ดี ๕.๑ เปนที่รักใครนับถือของเพื่อน ๕.๒ มีความสุขอบอุนใจ เพราะใคร ๆ ก็อยากเปนเพื่อนดวย ๕.๓ มีผูชวยเหลือเมื่อมีทุกขมีปญหา ๕.๔ มีความปลอดภัยในชีวิตไมมากไปดวยเวร ๕.๕ มีความสําเร็จและเจริญกาวหนาไดรวดเร็ว การเปนพลเมืองที่ดีของประเทศชาติ จุดประสงค ๑.เพื่อใหรูความหมายของคําวา "พลเมือง"
  • 31.
    ๓๑ ๒.เพื่อใหรูและเกิดความตระหนักในหนาที่ของพลเมืองที่ดี แลวนําไปปฏิบัติในชีวิตจริงได ๓.เพื่อใหรูโทษของการไมเปนพลเมืองที่ดี ๔.เพื่อใหรูและชื่นชอบผลดีอันเกิดจากการเปนพลเมืองทีดี การเปนพลเมืองที่ดีของประเทศชาติ ๑.ความหมายของคําวา "พลเมือง" ๑.๑ พลเมือง หมายความวา ประชาชนซึ่งเปนกําลังอันสําคัญของประเทศชาติ ๑.๒ พลเมืองดี หมายความวา ประชาชนที่มีคุณสมบัติสามารถดํารงชาติไวได ๒.หนาที่ของพลเมืองที่ดี ๒.๑ มีความรักชาติ เคารพศาสนา เทิดทูนพระมหากษัตริย ๒.๒ ศรัทธาการปกครองระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริยเปนประมุข ๒.๓ เคารพกฏหมายบานเมือง ๒.๔ เสียภาษีบํารุงรัฐ ๒.๕ ซื่อสัตยสุจริตตอหนาที่การงาน ๒.๖ ขยันหมั่นเพียรประกอบอาชีพสุจริต ๒.๗ ไมตกเปนทาสยาเสพติดและอบายมุขทุกชนิด ๒.๘ พัฒนาตนเองใหสมบูรณและกาวหนาอยูเสมอ ๒.๙ ชวยสราง ปองกัน รักษา สาธารณสมบัติของชาติ ๒.๑๐เสียสละไมเห็นแกตัว เมื่อชาติมีภัยก็สามารถเสียสละชีวิตเพื่อปกปองชาติได ๓.โทษของการไมเปนพลเมืองที่ดี ๓.๑ ถูกเพงโทษ ๓.๒ ถูกประณามวาเปนคนเห็นแกตัว ทําลายชาติ ๓.๓ เปนที่เกลียดชังของคนทั่วไป ๓.๔ จะไมมีแผนดินอยู ๓.๕ ไมมที่พึ่งทางใจ ี ๓.๖ ไมเปนศูนยรวมใจของชนในชาติ ๓.๗ ถวงความเจริญในการพัฒนาประเทศชาติ ๔.ผลดีอันเกิดจากการเปนพลเมืองที่ดี ๔.๑ มีความเปนอยูปลอดภัย ๔.๒ เปนที่นิยมรักใครของคนทั่วไป ๔.๓ เปนที่ตองการของสังคม ของชาติ เพราะเปนคนมีประโยชน ๔.๔ ชวยสงเสริมการพัฒนาประเทศใหกาวหนาไปไดรวดเร็ว ๔.๕ คนในชาติอยูรวมกันดวยความรมเย็นเปนสุข
  • 32.
    ๓๒ ๔.๖ สามารถดํารงชาติไวได การเปนสาวกที่ดี จุดประสงค ๑.เพื่อใหบอกความหมายและลักษณะการเปนสาวกที่ดีได ๒.เพื่อใหบอกผลดีที่เกิดจากการเปนสาวกที่ดีได ๓.เพื่อใหบอกวิธีการปฏิบัติตนในการเปนสาวกที่ดีได ๔.เพื่อใหบอกโทษของการไมสามารถเปนสาวกที่ดีได การเปนสาวกที่ดี ๑.ความหมาย สาวกที่ดี หมายถึง ผูที่สามารถเดินตามทางของพระศาสดา ๒.วิธีปฏิบัติเพื่อเปนสาวกที่ดี ๒.๑ ตั้งใจศึกษาพระธรรมวินัยใหเขาใจถูกตอง และเพียงพอแกสถานะของตน ๒.๒ มีศรัทธามั่นคงในพระรัตนตรัย ๒.๓ มีศีลบริสุทธิ์ และไมตกเปนทาสอบายมุข ๒.๔ ไมเชื่อมงคลตื่นขาว คือ เชื่อกรรมไมเชื่อมงคล ๒.๕ ไมแสวงหาเขตบุญนอกพระพุทธศาสนา ๒.๖ ทําบุญแตในพระพุทธศาสนา ๓.ผลดีอันเกิดจากการเปนสาวกที่ดี ๓.๑ มีชีวิตที่สงบเย็นอยูดวยความถูกตอง ๓.๒ เปนคนมีความมั่นคง เพราะมีที่พึ่งทางใจอันถูกตอง ๓.๓ สามารถแกปญหาของชีวิตที่เกิดขึ้นดวยปญญาอันถูกตอง ๓.๔ ผูที่เกี่ยวของมีความสุขสงบเย็นไปดวย ๓.๕ เปนผูสามารถไดรับประโยชนสูงสุดที่มนุษยควรไดรับ ๓.๖ เปนตัวอยางอันดีแกผูที่พบเห็น ใหเกิดความปรารถนาจะทําตาม ๓.๗ เปนการสืบอายุพระพุทธศาสนาใหสถาพร ๓.๘ เปนการสงเสริมความเจริญ และความมั่นคงของชาติ ๔.โทษของการไมเปนสาวกที่ดี ๔.๑ มีชีวิตความเปนอยูดวยความทุกขเรารอนใจ ๔.๒ เปนคนเปลาประโยชน เพราะขาดที่พึ่งทางใจอันถูกตอง ๔.๓ ไมสามารถแกปญหาของชีวิตที่เกิดขึ้นได ๔.๔ ทําใหตนเองขาดประโยชนที่พึงไดรับ
  • 33.
    ๓๓ ๔.๕ ทําใหผูที่เกี่ยวของมีความทุกขเรารอนใจไปดวย ๔.๖ เปนการทําลายศาสนาโดยไมรูตัว หรือรูเทาไมถึงการณ ๔.๗ บั่นทอนความเจริญและความมั่นคงของชาติ ปลุกสํานึกหนาเสาธง จุดประสงค ๑.เพื่อปลุกความสํานึกใหรักชาติ เคารพศาสนา เทิดทูนพระมหากษัตริย ๒.เพื่อใหเขาใจความหมายของสีธงชาติ ๓.เพื่อความสามัคคีของหมูคณะ ๔.เพื่อฝกใหมีระเบียบวินัย ๕.เพื่อปลุกสํานึกใหทุกคนพัฒนาตนเองใหเปนพลเมืองที่ดี ความสําคัญของกิจกรรมหนาเสาธง กิจกรรมหนาเสาธงเปนกิจกรรมที่บรรพบุรุษไดจัดขึ้น เพื่อปลุกความสํานึกของคนในชาติ ใหรักชาติ และภูมิใจในเกียรติและศักดิ์ศรีของตน และใหระลึกถึงสถาบันอันสูงสุด อันเปนที่ยึด เหนี่ยวจิตใจของคนในชาติ คือ สถาบันชาติ สถาบันศาสนา สถาบันพระมหากษัตริย ซึ่งสถาบันทั้ง ๓ นั้นไดถูกยอมาอยูในผืนธงชาติ ในฐานะเปนสัญญลักษณของชาติไทย โดยใชสี ๓ สี เปนเครื่อง หมาย . ๑.สีแดง หมายถึงสถาบันชาติ ไดรวมเอาความหมายของสิ่งที่มีคายิ่งของชาติมาไวดวยกัน โดยยอ ๔ ประการ คือ.- ๑.๑ ทรัพยากรของชาติ ไดแกผืนแผนดินที่มีรูปเปนขวานทอง,- ทรัพยากรทั้ง หมดที่อยูในแผนดินนี้ ที่เราเคยพูดกันวา "ในน้ํามีปลา ในนามีขาว ใน อาวมีปโตเลี่ยม" ฯลฯ ๑.๒ ประเพณีวัฒนธรรมของชาติทั้งหมด เชน.- ก. วัฒนธรรมทางคติธรรม ข. วัฒนธรรมทางเนติธรรม ค. วัฒนธรรมทางวัตถุธรรม ง. วัฒนธรรมทางสหธรรม ๑.๓ บุคคลในชาติ ไดแกคนไทยทุกคน ทั้งที่เปนเชื้อชาติไทยและสัญชาติไทย ที่ ดําเนินชีวิตอยูภายใต กฏหมาย ประเพณี วัฒนธรรมอันเดียวกัน. ๑.๔ อํานาจอธิปไตยของชาติ คือ.- ก.อํานาจนิติบัญญัติ ข.อํานาจบริหาร
  • 34.
    ๓๔ ค.อํานาจตุลาการ ๒.สีขาว หมายถึงสถาบันศาสนา อันเปนคําสั่งสอนที่ใหชนในชาติยึดถือปฏิบัติตามเพื่อความ เปนอยูเย็นเปนสุขรวมกัน สีขาวในผืนธงชาติไทยนั้น บรรพบุรุษมุงเนนใหเปน "พระพุทธศาสนา" เพียงศาสนาเดียววา " เปนศาสนาประจําชาติ" พึงเห็นจากบทพระราชนิพนธ ของพระบาทสม เด็จพระมุงกุฏเกลาเจาอยูหัว พระองคผูทรงคิดรูปแบบธงไตรรงค และทรงใหความหมายแหงสี ทั้ง ๓ ในผืนธงไววา.- ขอพร่ํารําพันบรรยาย ความคิดเครื่องหมาย แหงสีทั้งสามงามถนัด ขาวคือบริสุทธิ์ศรีสวัสดิ์ หมายพระไตรรัตน และธรรมะคุมจิตไทย แดงคือโลหิตเราไซร ซึ่งยอมสละได เพื่อรักษาชาติศาสนา น้ําเงินคือสีโสภา อันจอมประชา ธ โปรดเปนของสวนองค จัดริ้วเขาเปนไตรรงค จึงเปนสีธง ที่รักแหงเราชาวไทย ทหารอวตารนําไป ยงยุทธวิชัย วิชิตก็ชูเกียรติสยาม ฯ อนึ่งจารึกในศาลพระเจาตากสินมหาราช วัดอรุณราชวราราม ก็มีขอความบอกไวอ ยางชัดเจนวา บรรพบุรุษของเราทรงมุงหวังใหประชาชนคนไทยมีพระพุทธศาสนา เปนศาสนาประ จําชาติในจารึกนั้นมีความวา.- อันตัวพอชื่อวาพระยาตาก ทนทุกขยากกูชาติพระศาสนา ถวายแผนดินใหเปนพุทธบูชา แดพระศาสนาสมณะพระพุทธโคดม ใหยืนยงคงถวนหาพันป สมณพราหมณชีปฏิบัติใหพอสม เจริญสมถะวิปสสนาพอชื่นชม ถวายบังคมรอยบาทพระศาสดา คิดถึงพอพออยูคูกับเจา ชาติของเราคงอยูคูพระศาสนา พุทธศาสนาอยูยงคูองคกษัตรา พระศาสดาฝากไวใหคูกัน ฯ ๓.สีน้ําเงิน หมายถึงสถาบันมหากษัตริย อันเปนจุดรวมแหงดวงใจของคนไทย ในฐานะผูนํา สูงสุดของชนเผาไทยและชาติไทย หรือที่เราชาวไทยนิยมเรียกวา "พระประมุขของชาติ " คําวา "มหากษัตริย" แปลได ๓ ความหมาย ดังนี.้ -  ก.ยอดนักรบ ฉะนั้นพระมหากษัตริยไทยจึงทรงดํารงตําแหนง"จอมทัพไทย"
  • 35.
    ๓๕ ข.ผูเปนใหญแหงนาพระองคทรงมีพระราชอํานาจเต็มบริบูรณในผืนแผนดินนี้ เราจึง เรียกพระองควา "พระเจาแผนดิน" ค.ผูเปนที่ตั้งแหงความยินดีของปวงชน ความหมายนี้มาจากคําวา "ราชา" ซึ่งแปลวา อยางเต็มความหมายวา"ผูประกอบกรณียกิจอันเปนที่รักที่ชื่นชมยินดีของปวงชน" พลเมืองที่ดีพึงปฏิบัติตอสถาบันทั้ง ๓ ดังตอไปนี.้ - รักราชจงจิตนอม ภักดี ทานนา รักชาติกอปรกรณี แนวไว รักศาสนกอปรบุญตรี สุจริต ทั่วเทอญ รักศักดิ์จงจิตให โลกซองสรรเสริญฯ (ร.๖) -----------๐๐๐----------- ศีลหาคือมนุษยธรรม วัตถุประสงค ๑.เพื่อใหเขาใจความหมายของคําวา "ศีล" ๒.เพื่อใหสามารถกลาวศีลหาไดทั้งภาษาบาลีและภาษาไทย ๓.เพื่อใหเขาใจองคประกอบของศีลหา ๔.เพื่อใหรูจักอานิสงสของศีลหา ๕.เพื่อใหสามารถนําศีลหามาปฏิบัติในชีวิตประจําวันได ๑.ความหมายของคําวา "ศีล " ๑.๑ คําวา "ศีล" แปลวา ปกติ อธิบายวา "การสํารวมกาย วาจา เรียบรอย ไมกระทํากายทุจริต ไมพูดถอยคําทุจริต ประกอบอาชีพสุจริต กอใหเกิด ความสุข สงบเย็น ทั้งสวนตนและสวนรวม" ๒.ศีลหาขอที่หนึ่ง ๒.๑ คําสมาทาน วาดังนี้.- ปาณาติปาตา เวระมะณี สิกขาปะทัง สะมาทิยามิ ขาพเจาขอสมาทานสิกขาบท เจตนางดเวนจากการฆาสัตว ๒.๒ องคประกอบของศีลขอที่หนึ่ง มี ๕ คือ.- ก. สัตวนั้นมีชีวิตอยู ข. รูอยูวาสัตวนั้นมีชีวิต ค. มีจิตคิดจะฆา ง. พยายามฆา จ. สัตวนั้นถึงแกความตาย
  • 36.
    ๓๖ ๒.๓ อานิสงสของศีลขอที่หนึ่ง มี ๗ ประการ คือ.- ก. มีรางกายสมสวน ไมพิการ ข. เปนคนแกลวกลา ประเปรียว วองไว มีกําลังมาก ค. ผิวพรรณเปลงปลั่งสดใส ไมเศราหมอง ง. เปนคนออนโยน มีวาจาไพเราะ เปนเสนหแกคนทั้งหลาย จ. ชีวิตไมมีศัตรู ไมถูกฆาตาย ช. เปนผูมีอาพาธนอย ฉ. เปนผูมีอายุยืน ๓.ศีลหาขอที่สอง ๓.๑ คําสมาทาน วาดังนี้.- อะทินนาทานา เวระมะณี สิกขาปะทัง สะมาทิยามิ ขาพเจาขอสมาทานสิกขาบท เจตนางดเวนจากการถือเอาสิ่งของที่เจา ของมิไดให ๓.๒ องคประกอบของศีลหาขอที่สอง มี ๕ หา คือ.- ก. ของนั้นมีเจาของหวงแหน ข. รูอยูวาเปนของมีเจาของหวงแหน ค. มีจิตคิดจะลักของนั้น ง. พยายามลักของนั้น จ. ลักของนั้นสําเร็จ ๓.๓ อานิสงสของศีลขอที่สอง มี ๗ ประการ คือ.- ก. ยอมมีทรัพยสมบัติมาก ข. แสวงหาทรัพยโดยชอบธรรมไดโดยงาย ค. โภคทรัพยที่ไดแลวยอมยั่งยืนถาวร ง. สมบัติไมฉิบหายเพราะโจรภัย อัคคีภัย อุทกภัย เปนตน จ. ยอมไดอริยทรัพย ช. ยอมไมไดยินและไมรูจักคําวา "ไมมี " ฉ. อยูที่ไหนยอมเปนสุข เพราะไมมีใครเบียดเบียน ๔.ศีลขอที่สาม ๔.๑ คําสมาทาน วาดังนี้.- กาเมสุ มิจฉาจารา เวระมะณี สิกขาปะทัง สะมาทิยามิ ขาพเจาขอสมาทานสิกขาบท เจตนางดเวนจากการประพฤติผิดในกาม ๔.๒ องคประกอบของศีลขอที่สาม มี ๔ คือ.-
  • 37.
    ๓๗ ก. หญิงหรือชายที่เปนบุคคลตองหาม(๒๐จําพวก) ข. มีความตั้งใจจะเสพ ค. กระทําความพยายามในการเสพ ง. พอใจกระทํามรรคใหถงกัน ึ ๔.๓ อานิสงสของศีลขอสาม มี ๗ ประการ คือ.- ก. ไมมีศัตรูเบียดเบียน ข. เปนที่รักของคนทั้งหลาย ค. มีทรัพยสมบัติบริบูรณ ง. ไมตองเกิดเปนหญิงหรือกระเทย จ. เปนผูมีสงา มีอํานาจมาก ช. เปนผูมีอินทรีย ๕ บริบูรณ ฉ. เปนผูมีความสุข ไมตองทํางานหนัก ๕.ศีลขอที่สี่ ๕.๑ คําสมาทาน วาดังนี้.- มุสาวาทา เวระมะณี สิกขาปะทัง สะมาทิยามิ ขาพเจาขอสมาทานสิกขาบท เจตนางดเวนจากการพูดปด ๕.๒ องคประกอบของศีลขอที่สี่ มี ๔ ประการ คือ.- ก. เรื่องไมเปนความจริง ข. มีความตั้งใจจะพูดใหผิด ค. มีความพยายามที่จะพูดใหผิด ง. คนอื่นรูเนื้อความที่พูดนั้น ๕.๓ อานิสงสของศีลขอที่สี่ มี ๗ ประการ คือ.- ก. มีอินทรียผองใส ข. มีวาจาไพเราะ มีไรฟนสม่ําเสมอเปนระเบียบดี ค. มีรางกายสมสวนบริบูรณ ผิวพรรณเปลงปลั่ง ง. มีกลิ่นปากหอมเหมือนกลิ่นดอกบัว จ. มีวาจาศักดิ์สิทธิ์ เปนที่เชื่อถือของคนทั่วไป ช. พูดจาไมติดอาง ไมเปนใบ ฉ. ริมฝปากสวยงามแดงระเรื่อ ๖.ศีลหาขอที่หา ๖.๑ คําสมาทาน วาดังนี้.- สุรา เมระยะ มัชชะ ปะมาทัฏฐานา เวระมะณี สิกขาปะทัง สะมาทิยามิ
  • 38.
    ๓๘ ขาพเจาขอสมาทานสิกขาบท เจตนางดเวนจากการดื่มน้ําเมา คือสุราและ เมรัย อันเปนที่ตั้งของความประมาท ๖.๒ องคประกอบของศีลขอที่หา มี ๔ ประการคือ.- ก. น้ําที่ดื่มนั้นเปนน้ําเมา ข. จิตคิดจะดื่มน้ําเมานั้น ค. พยายามดื่มน้ําเมานั้น ง. น้ําเมานั้นลวงลําคอลงไป ๖.๓ อานิสงสของศีลขอที่หา มี ๖ ประการ คือ.- ก. รูกิจการในอดีต ปจจุบัน และอนาคต ไดรวดเร็ว ข. มีสติตั้งมั่นทุกเมื่อ ค. มีความรูมาก มีปญญามาก ง. ไมบา ไมใบ ไมมัวเมาหลงไหล จ. มีวาจาไพเราะ มีน้ําคําเปนที่นาเชื่อถือ ช. มีความซื่อสัตยสุจริตดวยกาย วาจา ใจ -------------๐๐๐-------------- ภาคกิจกรรม ฝกซอมเตรียมพิธีเปดการอบรม การเขาหองประชุม -จัดรวมเด็กที่สนามตามกลุมที่จัดไว -จัดเด็กใหยืนตามลําดับไหล ใหคนต่ําที่สุดยืนหัวแถว -ปลอยเด็กใหเดินแถว ทีละแถวไปเขาหองประชุม -ถึงหองประชุมเขายืนประจําที่ของตัวเอง -สั่งใหเด็กจัดแถว ใหคนหนาสุดยืนเปนแบบ คนอื่น ๆ ยกมือขวายื่นมาขางหนา แลวถอยหลังไปจนปลายนิ้วมือหางจากแผนหลังของคนที่ยืนอยูขางหนาประ มาณสองคืบ -สั่งเด็กใหขวาหัน เมื่อขวาหันแลวใหแถวที่อยูหนาสุดยืนเปนแบบ แถวอื่น ๆ จัดตัวเองใหยืนจมูกตรงคอคนหนา -สั่งเด็กใหซายหัน ใหทุกคนยืนใหจมูกตรงคอคนหนา
  • 39.
    ๓๙ -เมื่อพระอาจารยสั่งใหนั่ง ใหนักเรียนประนมไหว แลวกลาวคําวา ขอบ คุณครับ(คะ)พระอาจารย -วิธีนั่งใหหยอนเขาซายลงกอน แลวตามดวยเขาขวา -นั่งลงแลวคุกเขา ผูชายนั่งทาเทพบุตร ผูหญิงนั่งทาเทพธิดา -แลวกราบพระรัตนตรัย ๓ ครั้ง แลวจึงนั่งพับเพียบ ดวยการตวัดปลายเทา ลงมาทางดานหลัง วิธียืน-นั่ง-เปลี่ยนทานั่ง ๐ ถาเรานั่งพับเพียบอยู แตตองการจะยืน ตองปฏิบัติดังนี้ นั่งคุกเขา,ยกเขา ขางขวาตั้งตรงขึ้น(คลายนักกรีฑาเตรียมวิ่ง)แลวยืนขึ้น(พึงสังเกตวา ถาจะยืน ยกเขาขวาขึ้นกอน ถาจะนั่งหยอนเขาซายลงกอน) ๐ เมื่อนั่งพับเพียบนาน ๆ รูสึกเมื่อยหรือปวด ใหเปลี่ยนทานั่งดังนี้ นั่งคุกเขา ขึ้น แลวตวัดปลายเทาเปลี่ยนไปอีกขางหนึ่งทางดานหลัง วิธีกราบ -กราบพระรัตนตรัย ใหกราบแบบเบญจางคประดิษฐ ๓ ครั้ง -กราบพอแม,ครูอาจารย นั่งพับเพียบ ยื่นมือออกไปขางหนา ไมตองแบมือ กราบเอาหนาผากวางลงบนสันกระพุมมือ ๑ ครั้ง กราบทานประธาน -พระอาจารยแตงตั้งหัวหนานักเรียน ๑ คน ใหทําหนาที่สั่งนักเรียน -เมื่อประธานนั่งเรียบรอยแลว หัวหนานักเรียนสั่งวา นักเรียนทําความ เคารพทานประธานนักเรียนทั้งหมดกราบ ๑ ครั้ง แลวลุกขึ้นนั่งตัวตรง ประ นมมือไหวพรอมกับกลาวคําวา สวัสดีครับ(คะ)ทานประธาน -พิธีกรเชิญประธานจุดธูปเทียนบูชาพระรัตนตรัย -พอประธานลุกขึ้นเดินไปจุดธูปเทียน นักเรียนนั่งคุกเขาขึ้น พระวิทยากร,ครู อาจารย,แขกผูมีเกียรติ ที่นั่งเกาอี้ทั้งหมดยืน -ประธานจุดเทียนเลมที่ ๑ ทุกคนประนมมือ -ประธานทําหนาที่บนเวทีเสร็จแลวลงมายืนหันหนาไปทางโตะหมู -พระอาจารยนํากลาวบูชาพระรัตนตรัย ทุกคนวาตาม -ประธานยืนที่สแตนรับฟงคํากลาวรายงาน -นักเรียนนั่งพับเพียบ และทุกคนนั่ง ณ ที่ของตน -ประธานปราศรัยเสร็จนักเรียนรับวา สาธุ (ไมปรบมือ)
  • 40.
    ๔๐ -หัวหนานักเรียนสั่งวา นักเรียนทําความเคารพและขอบคุณทานประธาน นัก เรียนทั้งหมดกราบ ๑ ครั้ง นั่งตัวตรงแลวกลาววา ขอบคุณครับ(คะ) ทานประธาน เสร็จพิธีฝกซอม หมายเหตุ วิธีกราบประธานและคําพูดของนักเรียน ที่แนะนํามานี้ ใชสําหรับ ประธานที่เปนฆราวาส ถาประธานเปนพระ ใหนักเรียนกราบ เบญจางคประดิษฐ ๓ ครั้ง และกลาววา สวัสดีครับ(คะ)พระอาจารย) (ภาพพิธีเปดการอบรม) พิธีเปดการอบรม -ประธานจุดธูปเทียนบูชาพระรัตนตรัย(เปดเพลงพระรัตนตรัย) -ประธานจุดเทียนเลมที่อยูขวามือของพระพุทธรูปกอน -จุดธูป ๓ ดอกแลวปกเปนแถวเรียงหนากระดาน -กราบพระรัตนตรัย ๓ ครั้ง ยืนขึ้นแลวถอยหลัง ๑ กาว ทําความ เคารพธงชาติ ๑ ครั้ง ทําความเคารพพระบรมฉายาลักษณ ๑ ครั้ง -ประธานลงจากเวที มายืนใกลสแตน ประนมมือหันหนาไปทางโตะหมูบูชา -พระอาจารยกลาวนําบูชาพระรัตนตรัย ทุกคนวาตาม เสร็จแลว -ประธานยืนที่สแตน ฟงคํากลาวรายงาน -ผูรับผิดชอบโครงการกลาวรายงาน -ประธานกลาวปราศรัย และเปดการอบรม จบแลว -นักเรียนกลาว สาธุ นักเรียนกราบและขอบคุณประธาน เสร็จพิธี คํากลาวบูชาพระรัตนตรัย ขอนอบนอมแดพระผูมีพระภาคเจา ผูทรงไวซึ่งพระปญญาคุณ ผูทรงไวซึ่งพระ บริสุทธิคุณ ทรงเปนที่พึ่งของสรรพสัตวทั้งหลาย พวกเราทั้งหลายขอนอมกาย วาจา ใจ บูชา พระผูมีพระภาคเจาพระองคนั้น ดวยเครื่องสักการะเหลานี้ วาตาม.- อรหํ สมฺมาสมฺพุทฺโธ ภควา, พุทฺธํ ภควนฺตํ อภิวาเทมิ, ขอนอบนอมแดพระธรรม คําสั่งสอนของพระผูมีพระภาคเจา ซึ่งเปน ทางปฏิบัติอันจะนําผูปฏิบัติออกจากทุกขทั้งปวง และคุมครองรักษาผูปฏิบัติไมใหตกไปสูที่ชั่ว
  • 41.
    ๔๑ เราทั้งหลายขอนอมกาย วาจา ใจบูชาพระธรรมนั้นดวยเครื่องสักการะเหลานี้ วาตาม.- สฺวากฺขาโต ภควตา ธมฺโม, ธมฺมํ นมสฺสามิ, ขอนอบนอมแดพระอริยสงฆ สาวกของพระผูมีพระภาคเจา ซึ่งเปนผูปฏิบัติดี เปนผูปฏิบัติตรง เปนผูปฏิบัติธรรมเพื่อออกจากทุกขทั้งปวง เปนเนื้อนาบุญของโลกไมมี นาบุญอื่นยิ่งกวา ทั้งยังไดสืบอายุพระพุทธศาสนามาจนถึงปจจุบัน เราทั้งหลายขอนอมกาย วาจา ใจ บูชาพระสงฆหมูนั้นดวยเครื่องสักการะเหลานี้ วาตาม.- สุปฏิปนฺโน ภควโต สาวกสงฺโฆ, สงฺฆํ นมามิ, (ภาพพิธีมอบตัวเปนศิษย) พิธีมอบตัวเปนศิษย เตรียมสถานที่ -จัดเกาอี้เทาจํานวนพระอาจารยและครูอาจารย ตั้งเปนแถวตรงหนานัก เรียนซึ่งนักเรียบรอยอยูแลว ในหองประชุม(สําหรับครูใชเสื่อปูก็ดีเหมือนกัน เตรียมบุคคล -เตรียมเด็กนํากลาวมอบตัวเปนศิษย ๑ คน -เตรียมเด็กอานกลอน คํามั่นสัญญา ๑-๒ คน เตรียมอุปกรณ -เตรียมดอกไมใสพานเทาจํานวนกลุมนักเรียนที่แบงไว ใหตัวแทนกลุมเปนผู มอบใหพระอาจารย และครูอาจารย ขั้นตอนพิธีมอบตัวเปนศิษย -คณะพระอาจารยและครูอาจารยนั่งเกาอี้ -นักเรียนกราบ ๓ ครั้ง -พระอาจารยกลาวถึงความสัมพันธระหวางครูกับศิษย -ตัวแทนนักเรียนนํากลาวมอบตัวเปนศิษย -ตัวแทนนักเรียนอานกลอน คํามั่นสัญญา -นักเรียนนั่งตัวตรงหลับตาระลึกถึงพระคุณของครู(เปดเพลงพระคุณที่สาม) -ตัวแทนกลุมนักเรียนมอบดอกไมแดพระอาจารยและครูอาจารย -นักเรียนทั้งหมดกราบแลวหมอบอยู -คณะพระอาจารยสวดชัยมงคลคาถา
  • 42.
    ๔๒ -นักเรียนกราบ ๓ ครั้ง เสร็จพิธี คํากลาวมอบตัวเปนศิษย คณะพระอาจารย และครูอาจารย ที่เคารพ ขาพเจาทั้งหลาย มีความตระ หนักดีวาชีวิตนี้สามารถพัฒนาได พวกขาพเจาทั้งหลาย จึงพยายามเปนอยางยิ่ง ในการขวน ขวายเพื่อพัฒนาตนเอง ยกระดับชีวิตตนเองใหสูงขึ้น เหมือนดอกบัวที่เกิดในโคลนตม แตขึ้น มาบานอยูเหนือน้ํา โดยไมเปอนโคลนและเปยกน้ํา มีแตความบริสุทธิ์ จึงคูควรเปนดอกไมบู ชาพระพุทธเจา แมพวกขาพเจาทั้งหลาย ก็พยายามพัฒนาตนใหเปนเชนนั้น คณะพระอาจารย และครูอาจารยที่เคารพ แตการพัฒนาตนเอง และยกระ ดับชีวิตตนเองใหสูงขึ้นนั้น นับเปนภาระที่หนักมากของชีวิต ลําพังสติปญญาของพวกขาพเจาเอง ซึ่งมีอยูขณะนี้ ยอมยากเหลือเกิน ที่จะพัฒนาตนเองใหประสบความสําเร็จ ในระดับสูงได จึง ตองอาศัยความเมตตากรุณา จากคณะพระอาจารย และครูอาจารย ชวยแนะนําพร่ําสอน อีกสวนหนึ่งและนับวาเปนสวนสําคัญมากทีเดียว คุณครูอาจารยที่เคารพ......ขาพเจาทั้งหลาย เขาใจถึงความรัก ความหวง ใยและความปรารถนาดี ของครูอาจารยดวยดีเสมอมา และเมื่อทราบวา คณะครูอาจารย มีความประสงค จะใหขาพเจาทั้งหลาย เขารวมปฏิบัติธรรม ตามโครงการอบรมคุณธรรม คายพุทธบุตร เพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิตดวยแลว ขาพเจาทั้งหลาย ยิ่งมีความซาบซึ้งในพระ คุณของทานมากยิ่งขึ้น ทานมิใชพอก็เหมือนพอ....มิใชแมก็เหมือนแม ที่มีแตความหวังดี ตอพวกขาพเจาอยูเสมอ ดวยความสํานึกในพระคุณอันยิ่งใหญนี้ ขาพเจาทั้งหลายจึงขอนอม กายและใจ มอบใหแดพระอาจารย และครูอาจารย เพื่อเปนศิษยที่ดีของทานทั้งหลาย อันจะนํามาซึ่ง ความสุขความเจริญ ของขาพเจาทั้งหลายสืบไป. ขอใหเพื่อนนักเรียนทั้งหลาย วาตามขาพเจา ดังนี้.- ขาแตพระอาจารย และครูอาจารย ผูเจริญ, ขาพเจาทั้งหลาย, ขอมอบ กายและใจ, เปนศิษยที่ของพระอาจารย, และครูอาจารย, ขาพเจาทั้งหลาย, จะตั้งใจศึก ษา, เชื่อฟงคําสั่งสอน และปฏิบัติตาม, ดวยความเคารพทุกประการ, ดวยสัจจะวาจานี, ้ ขอใหขาพเจาทั้งหลาย, จงมีแตความสุข, ความเจริญ, ตลอดกาลนานเทอญฯ คํามั่น-สัญญา
  • 43.
    ๔๓ ขอตั้งจิตปณิธานอยางหาญกลา ดวงจิตขาฯจะคงมั่นไมหวั่นไหว จะนับถือสักการะพระรัตนตรัย ทั้งกายใจแนวแนไมแปรปรวน จะปฏิบัติตามหลักธรรมคําสั่งสอน เพื่อยึดเหนี่ยวรั้งดวงใจไมผันผวน แมจะมีผูใดมุงใฝชวน จะไมดวนเปลี่ยนใจไปศรัทธา จะแนวแนซื่อตรงองคพุทธะ ดวยสัจจะยึดมั่นพระศาสนา จะทําทานรักษาศีลภาวนา ขอสัญญาถือไตรรัตนเปนฉัตรชัย มาเขาคายคุณธรรมนอมนําจิต สิ่งใดผิดพรอมปรับปรุงและแกไข เพื่อเลื่อนชั้นตัวเองสูงขึ้นไป ยกตนใหสูงคากวาคําคน ตอไปนี้มีชื่อวา พุทธบุตร ไมยั้งหยุดตั้งใจใฝฝกฝน จะรักเกียรติและศักดิ์ศรีความดีตน เพื่อทุกคนเอาอยางในทางดี จักเดินตามรอยบาทองคพระพุทธ พุทธบุตรยอมตระหนักซึ่งศักดิ์ศรี ไมกระทําสิ่งต่ําทรามความอัปปรีย จักทําดีดวย กาย วาจา ใจ จักชวยเหลือผูอื่นใหพนทุกข  เปนความสุขของชีวิตจิตแจมใส ทําความดีโดยไมหวังผลจากใคร แตทําเพื่อยกจิตใจใหถึงธรรม สุดทายนี้ลูกขอย้ําในคํามั่น ตามปณิธานอยางมั่นใจไมถลํา แมมีทุกขปางตายไมทิ้งธรรม รักษาความเปน พุทธบุตร สุดชีพเอย.
  • 44.
    ๔๔ กติกาสัญญาใจ คําปณิธาน กติกา กติกาในการอยูคายพุทธบุตรนั้น เราไมเนนระเบียบเปนขอ ๆ เหมือนทั่วไป แตอาศัยการแนะนําพร่ําสอน ใหเด็กมีความสํานึกวา อะไรควรทํา อะไรไมควรทํา และสา มารถบังคับตนเองได โดยสอนเนนการประพฤติทาง กาย วาจา ใจ ดังตอไปนี.้ - ก. การประพฤติทางกาย -ยืนเรียบรอย -เดินเรียบรอย -นั่งเรียบรอย -นอนเรียบรอย -รับประทานอาหารเรียบรอย -ไมถือเอาสิ่งของ ของผูอื่นดวยเจตนาลักขโมย -ไมทําลายของรักของผูอื่น -ไมลวงละเมิดสิทธิเสรีภาพของผูอื่น -ไมทํารายรางกายผูอื่น -ไมเสพของมึนเมาทุกชนิด -เดินผานพระอาจารยหรือครูอาจารยใหยกมือไหวทุกครั้ง -ไมออกไปนอกเขตบริเวณคาย -ไมซื้ออาหารมารับประทานนอกเวลา ข. การประพฤติทางวาจา -ไมพูดเท็จ พูดแตคําจริง -ไมพูดคําหยาบ พูดแตคําไพเราะออนหวาน พูดมีหางเสียง -ไมพูดยุยงใหแตกแยก พูดแตถอยคําที่ใหเกิดความสามัคคี -ไมพูดเพอเจอไรสาระ พูดแตสิ่งที่เปนประโยชน เปนสุภาษิต -พูดดวยเมตตาจิต ปรารถนาใหผูอื่นไดปญญา มีความสุข -พูดกับพระอาจารย ตองประนมมือไหวทุกครั้ง ค.การประพฤติทางใจ -มีน้ําใจเอื้อเฟอ ปรารถนาใหผูอื่นมีความสุข -เมื่อเห็นผูอื่นมีความทุกข มีน้ําใจเอ็นดูคิดชวยเหลือใหพนทุกข -เมื่อเห็นผูอื่นไดรับความสุข ก็พลอยยินดีดวย ไมริษยา หรือคิดทําลาย -มีน้ําใจเสียสละไมเห็นแกตัว โดยถือคติวา เมื่อถึงคราวตองเสียสละเรา
  • 45.
    ๔๕ ออกหนา เมื่อมีผลประโยชนเขามา เราอยูหลัง -รูจักใหอภัย ไมถือโทษโกรธแคน ไมพยาบาทจองเวรกับผูใด ปลอยวางได ไมถือมั่นดวยกิเลส ไมตอความยาวสาวความยืด สรุปความวา พุทธบุตรตองมีกายออนนอม วาจาออนหวาน จิตใจออนโยน สัญญาใจ สัญญาใจ หมายถึง คติเตือนใจ ที่ผูอยูคายพุทธบุตร ไดใหคํามั่นสัญญาไว กับตัวเอง เปนสัญญาของสัตบุรุษ ที่มีความตั้งใจมั่นในการปองกันตนเอง ไมใหตกลงไปใน หลมแหงความชั่วรายต่ําทราม พระอาจารยเปนผูกลาวนํา ใหนักเรียนวาตาม ๓ ครั้ง ดังนี.้ - น อนริยํ กริสฺสามิ เราจักไมกระทําสิ่งที่ต่ําทราม คําปฏิญาณ คําปฏิญาณ หมายถึง ความตั้งใจหนักแนน ในการที่จะดํารงตนมิให ผิดพลาด ในการดําเนินชีวิต และในหนาที่การงาน ไมตกอยูภายใตอํานาจความคิดฝายต่ํา จึงกลาวปฏิญาณตน ตอหนาสิ่งหรือบุคคลที่ตนเคารพนับถือ เพื่อผูที่อยูรวมในที่นั้น ไดรับ ทราบถึงความตังใจจริงของพวกเราชาวพุทธบุตร ้ พระอาจารยนํากลาว ๓ ครั้ง ดังนี.้ - พุทธบุตร จักไมกระทําสิ่งที่ต่ําทราม พุทธบุตร จักกระทําแตสิ่งที่ดีงาม พุทธบุตร จักชวยเหลือผูอื่นใหพนทุกข นี้คือ ความสุขของพวกเรา ชาวพุทธบุตร กลาวคําปฏิญาณเสร็จแลว พระอาจารยกวาจูงใจใหพุทธบุตรเห็นชัดใน การกระทําของตนเองวา ใครทําดียอมไดรับผลดี ใครทําชั่วยอมไดรับผลชั่ว และใหพุทธ บุตรนั่งหลับตาทําจิตใหสงบทบทวนความเปนไปของชีวิต(เปดเพลงทําดีไดด)จบเพลงก็เสร็จพิธี. ี (ภาพการรับประทานอาหาร) การรับประทานอาหาร -ใหนักเรียนนําอุปกรณ เชน จาน, ชอน, แกวน้ํา ฯลฯ มาเรียบรอย -ใหนักเรียนวางอุปกรณไวทางขวามือ ใหเปนแถวตรงกัน ดูสวยงาม -ใหนักเรียนกราบพระพรอมกัน ๓ ครั้ง
  • 46.
    ๔๖ -ใหนักเรียนทองพุทธศาสนสุภาษิต คํากลอน เตรียมความพรอม -ใหนักเรียนออกรับอาหารเปนแถวอยางมีระเบียบ -ใหนักเรียนกลุมที่ไมไดออกรับอาหาร ทองสุภาษิต หรือนั่งสมาธิแลวแตกรณี -นักเรียนรับอาหารมาแลววางไวทางขวามือเปนแถวตรงกัน -ตัวแทนกลุม ที่มีน้ําใจเอื้อเฟอเอาน้ําใสเหยือกเสริฟใหเพื่อน (ครูที่ปรึกษาก็ ชวยเสริฟได) -นักเรียนกลาวคําพิจารณาอาหารพรอมกัน(ใชคําปลุกสํานึกกอนรับประทานอาหาร) -พระอาจารยเตือนสติใหระลึกถึงกติกาในการรับประทานอาหาร คือไมมี เสียงดัง ไมหก ไมเหลือ -นักเรียนรับประทานพรอมกันอยางสงบ มีระเบียบเรียบรอย -พระอาจารยพูดธรรมะหรือประโยชนของอาหาร เปนการใหอาหารใจไปดวย -ใครรับประทานอาหารเสร็จกอนใหนั่งตัวตรงหลับตาทําสมาธิ -รับประทานอาหารเสร็จแลวกลาวคําขอบคุณผูมีอุปการะพรอมกัน -พระอาจารยปลอยใหไปลางจานทีละกลุมอยางมีระเบียบ (ภาพ) เขาแถวรับอาหาร พระอาจารยมีน้ําใจตักให (ภาพ) รับอาหารตามลําดับอยางมีระเบียบ ปลุกสํานึกกอนรับประทานอาหาร ในการอยูคายคุณธรรมนั้น เราฝกใหเด็กรับประทานอาหารอยางมีระเบียบ เรียบรอย สวยงาม พระอาจารยจึงจัดเด็กออกไปรับอาหารทีละกลุมอยางมีระเบียบและเมื่อ กลับมานั่งที่เดิมหมดทุกคนแลว กอนจะรับประทานอาหาร พรอาจารยจะกลาวนําใหวาตาม ดังนี้:- ขาวทุกจาน อาหารทุกอยาง อยากินทิ้งขวาง เปนของมีคา หลายคน เหนื่อยยาก ลําบากหนักหนา สงสารบรรดาคนยากคนจน ในโลกนี้ยังมีคนที่จนยาก แสนลําบากอัตคัดและขัดสน อยากินทิ้งขวางตามใจตน สงสารคนอื่นที่ไมมีกิน กติกาในการรับประทานอาหาร เราชาวพุทธบุตร รับประทานอาหารดวยความตั้งใจวา ไมดัง ไมหก ไมเหลือ
  • 47.
    ๔๗ เมื่อรับประทานอาหารเสร็จแลวกลาวขอบคุณ วาดังนี้ ขอบคุณ ขอบคุณ ขอบคุณ ขอบคุณที่กรุณา เมตตาทําอาหารมาให พุทธ บุตรซาบซึ้งน้ําใจ ตั้งแตนี้ไป ทําความดีตอบแทน ขอบคุณครับ(คะ) เมื่อกลาวขอบคุณเสร็จแลว พระอาจารยใหนักเรียนออกไปลางจานที่ละกลุม อยางมีระเบียบ มีคุณครูคอยแนะนําเด็กอยู ณ ที่ลางจาน (ตัวอยาง) ตารางแบงฐานอบรมคุณธรรม โรงเรียนนครหลวง (อุดมรัชตวิทยา) ๕ มิถุนายน ๒๕๓๕ ๑๓.๓๐น.- ๑๖.๓๐ น. วิชชาการเปนบุตรที่ดีของพอแมการเปนศิษยที่ดีของครูอาจารยการเปนเพื่อนที่ดีของเพื่อนการเปนสาวกที่ดี ของพระศาสดา วิทยากร พระมหามานพ ปฺญาวชิโร พระปลัดนอบ รกฺขิตสีโล พระมหาสมโภช ฐิติญาโณ พระมหาพินิต ญาณนนฺโท ครั้งที่ เวลา สถานที่ หอประชุม รมหางนกยูง ๑ รมหางนกยูง ๒ สวนตะแบก ๑ ๑๓.๓๐-๑๔.๑๐ เมตตา/กรุณา มุทิตา/อุเบกขา ฉันทะ/วิริยะ จิตตะ/วิมังสา ๒ ๑๔.๑๕-๑๔.๕๕ จิตตะ /วิมังสา เมตตา/กรุณา มุทิตา/อุเบกขา ฉันทะ/วิริยะ ๓ ๑๕.๐๐-๑๕.๔๕ ฉันทะ/วิริยะ จิตตะ/วิมังสา เมตตา/กรุณา มุทิตา/อุเบกขา ๔ ๑๕.๕๐-๑๖.๓๐ มุทิตา/อุเบกขา ฉันทะ/วิริยะ จิตตะ/วิมังสา เมตตา/กรุณา เสร็จแลวรวมกันที่หองประชุม (ภาพ) แบงฐานอบรมคุณธรรม (ภาพ) กิจกรรมกลุมสัมพันธ (ภาพ) แบงฐานอบรมคุณธรรม (ภาพ) พุทธบุตรสนใจฟงธรรมะ
  • 48.
    ๔๘ (ภาพ) (ภาพ) (ภาพ) การทําวัตรสวดมนต -ใชหนังสือสวดมนตแปลฉบับพุทธบุตร (หรือฉบับของสวนโมกข) -นั่งคุกเขาเทพบุตร - เทพธิดา (จนกวาพระอาจารยจะสั่งเปลี่ยน) -พระอาจารยจุดเทียนเลมที่ ๑ ทุกคนประนมมือ -จุดเทียนและธูปเสร็จแลว กราบพระรัตนตรัย ๓ ครั้ง -พระอาจารยที่เปนหัวหนาในที่นั้นนําสวดมนตไปจนจบ อานิสงสของการสวดมนต -ทําใหอานหนังสือคลอง ออกเสียงไดถูกตอง สมองไดรับการพัฒนา -ขับไลความเกียจคราน จิตใจแชมชื่นเบิกบาน ไมเบื่อไมเซ็ง กระปรี้กระเปรา -ตัดความเห็นแกตัวลงได เพราะขณะสวดมนต โลภะ โทสะ โมหะ ไมเกิด -จิตเปนสมาธิ เพราะจิตแนวแนอยูกับบทสวด ไมฟุงซาน จิตเยือกเย็น -ไดปญญา เขาใจความหมาย และรูจักหลักคําสอนของพระพุทธเจา -ไดเขาเฝาพระพุทธเจา และถึงพรอมดวย ศีล สมาธิ ปญญา ภาพ การเจริญจิตตภาวนา -ทําวัตรสวดมนตเสร็จแลวนั่งคุกเขากราบ ๓ ครั้ง -พระอาจารยนํากลาวคําสมาทานกรรมฐาน ทุกคนวาตาม ดังนี.้ - คําสมาทานกรรมฐาน อุกาสะ อุกาสะ, ณ โอกาสบัดนี, ขาพเจา, ขอมอบอัตตภาพรางกายนี, ้ ้ แดพระรัตนตรัย, เพื่อที่จะเจริญกรรมฐาน, ขอใหสมาธิและวิปสสนาญาณ, จงบังเกิดขึ้น, ใน ขันธสันดาน, ของขาพเจา, ขาพเจาจักตั้งสติไว, ในอารมณปจจุบัน, เพื่อที่จะใหเห็น, เปน อนิจจัง, เปนทุกขัง, เปนอนัตตา, เพื่อที่จะใหจิต, เกิดความเบื่อหนาย, คลายกําหนัด, เพื่อที่จะใหจิตหลุดพน, จากอาสวะกิเลส, เครื่องหมักดองสันดาน, ณ กาลบัดนี้เทอญฯ
  • 49.
    ๔๙ วิธีนั่งสมาธิ -นั่งขัดสมาธิ เทาขวาวางทับบนเทาซาย มือขวาวางทับบนมือซาย -นั่งตัวตรง วางใบหนาใหตรงดํารงสติเฉพาะหนา มีความเพียร มีสัมปชัญญะ มีสติ -กําหนดรูลมหายใจเขา..กําหนดรูลมหายใจออก...จนกวาจะสมควรแกเวลา. (ภาพ) พิธีสูความเปนพุทธบุตร การเตรียม ๑.เตรียมสถานที่ ๑.๑ จัดเกาอี้เทาจํานวนพระอาจารยและครูอาจารย ๑.๒ จัดเกาอี้ใหครูนั่งหันหนาเขาหาพระประธานเชนเดียวกับนักเรียน ๑.๓ จัดเกาอี้ใหพระอาจารยนั่งหันหนาไปทางครูและนักเรียน ๒.เตรียมอุปกรณ ๒.๑ เตรียมเทียนเทาจํานวนพระ, ครู, และนักเรียน ๒.๒ เตรียมเทียนเลมใหญ ๒ เลม จุดหนาพระประธาน ๒.๓ เตรียมเทปเพลงที่จําเปนตอกิจกรรม ๓.เตรียมบุคคล เตรียมพระ ๑ รูป เปนประธานจุดเทียน ๔.ขั้นตอนพิธี -แจกเทียนแด พระ, ครู, นักเรียน -ใหครู, นักเรียน, นั่งสมาธิ (ปดไฟ) (ภาพ) -บรรยายสภาพปญหาสังคมมนุษย -บรรยายการเกิดขึ้นของพระพุทธเจา -บรรยายการตรัสรูของพระพุทธเจา, พระที่เปนประธานจุดเทียน เปด เพลงพระรัตนตรัย -บรรยายพระพุทธคุณ ๓ ประการ ถึงพระมหากรุณาธิคุณ พระตอเทียนให ครู, ครูตอใหนักเรียน
  • 50.
    ๕๐ -สวดสรรเสริญพระพุทธคุณพรอมกัน (องคใดพระสัมพุทธ...) -นํากลาวมอบตนเปนพุทธบุตร, พุทธบุตรกลาวคําปฏิญาณ ๓ ขอ -ดับเทียน, เปดไฟ, พระอาจารยใหพร, เสร็จพิธี คํามอบตัวเปนพุทธบุตร นตฺถิ เม สรณํ อฺญํ พุทฺโธ เม สรณํ วรํ ที่พึ่งอยางอื่นของขาพเจาไมมี พระพุทธเจาเปนที่พึ่งอันประเสริฐของขาพเจา พุทฺโธ ทุกฺขสฺส ฆาตา จ วิธาตา จ หิตสฺส เม. พระพุทธเจาเปนเครื่องกําจัดทุกข และทรงไวซึ่งประโยชนแกขาพเจา พุทฺธสฺสาหํ นิยฺยาเทมิ สรีรฺชีวิตฺจิทํ ขาพเจามอบกายถวายชีวิตนี้ แดพระพุทธเจา. คําปฏิญาณของพุทธบุตร น อนริยํ กริสฺสามิ (วา ๓ ครั้ง) -พุทธบุตร จักไมกระทําสิ่งที่ต่ําทราม -พุทธบุตร จักกระทําแตสิ่งที่ดีงาม -พุทธบุตร จักชวยเหลือผูอื่นใหพนทุกข นี้คือ ความสุขของพวกเราชาวพุทธบุตร. คําอธิษฐานของพุทธบุตร เอเตน สจฺจวชฺเชน วฑฺเฒยฺยํ สตฺถุสาสเน ดวยการกลาวคําสัจจนี้ขาพเจาพึงเจริญ ในพระศาสนาของพระศาสดา... บทแผเมตตา สัพเพ สัตตา สัตวทั้งหลาย, ทีเปนเพื่อนทุกข, เกิด แก เจ็บ ตาย, ดวยกัน ทั้งหมดทั้งสิ้น อะเวรา โหนตุ จงเปนสุข เปนสุขเถิด, อยาไดมีเวรแกกันและกันเลย, อัพยาปชฌา โหนตุ จงเปนสุข เปนสุขเถิด, อยาไดเบียดเบียนซึ่งกันและกันเลย,
  • 51.
    ๕๑ อะนีฆา โหนตุ จงเปนสุข เปนสุขเถิด, อยาไดมีความทุกขกายทุกขใจเลย สุขี อัตตานัง ปะริหะรันตุ จงมีแตความสุขกายสุขใจ, รักษาตนใหพนจากทุกขภัยทั้งสิ้นเทอญฯ บทกรวดน้ํายอ อิทัง โน ญาตีนัง โหตุ สุขิตา โหนตุ ญาตโย ขอเดชะตั้งจิตอุทิศผล บุญกุศลแผไปใหไพศาล ถึงบิดามารดาครูอาจารย ทั้งลูกหลานญาติมิตรสนิทกัน คนเคยรวมเคยรักสมัครใคร มีสวนไดในกุศลผลบุญฉัน ทั้งเจากรรมนายเวรและเทวัญ ขอทุกทานรับกุศลผลนี้เทอญ ฯ (ภาพ) บริการกาย - บริหารจิต (ภาพ) บริหารกาย - บริหารจิต (ภาพ ) การเดินจงกรม -การเดินจงกรม คือ การเดินกลับไปกลับมาอยางมีสติสัมปชัญญะ -การฝกเดินจงกรม มีวัตถุประสงค เพื่อฝกสติสัมปชัญญะใหวองไว จนสา มารถควบคุมจิตใจใหอยูกับการเคลื่อนไหวของรางกาย คือ ใหกายกับใจอยู รวมกันมีความรูสึกตัวทั่วพรอมอยูตลอดเวลา -การฝกเดินจงกรมชื่อวาไดปฏิบัติตามสติปฏฐาน หมวด อิริยาบถ และหมวด สัมปชัญญะนับเปนการเจริญกรรมฐานชั้นสูงประการหนึ่ง อานิสงสของการเดินจงกรม -ทําใหอดทนตอการเดินทางไกล -ทําใหอดทนตอการทําความเพียร -ทําใหอาหารยอยงาย -ทําใหมีอาพาธนอย -ทําใหจิตเปนสมาธิและตั้งอยูไดนาน. วิธีเดินจงกรม -พระอาจารยประจํากลุมพาเดินกลุมใครกลุมมัน
  • 52.
    ๕๒ -เลือกสถานที่เดินใหเหมาะสม -พระอาจารยจัดนักเรียนใหยืนแถวอยาใหแถวยาว ถานักเรียนมากใหทําหลายแถว (ภาพ) -ใหนักเรียนยืนตัวตรง ทอดสายตาลงต่ํา มือจับกันไวขางหนา -ใหนักเรียนบริกรรมวา ยืนหนอ ยืนหนอ ยืนหนอ -การบริกรรมพูดออกเสียงก็ได หรือจะบริกรรมในใจก็ได แตทําใหเหมือนกัน ทั้งกลุม -เมื่อบริกรรม ยืนหนอ ๓ ครั้งแลว ใหยกเทาขวาขึ้นพรอมกับบริกรรมวา ขวา ยางเทาไปขางหนา พรอมกับบริกรรมวา ยาง เหยียบเทา ลงพรอมบริกรรมวา หนอ -ยกเทาซายขึ้นพรอมบริกรรมวา ซาย ยางเทาไปพรอมบริกรรมวา ยาง เหยียบเทาลงพรอมบริกรรมวา หนอ -พระอาจารยสอนใหเดินกําหนด ขวา ยาง หนอ ซาย ยาง หนอไปเรื่อย ๆ -เมื่อเห็นวาเดินมาไกลพอสมควรแลว (ประมาณ ๑๕ กาว) ก็ยืนพรอม บริกรรมวา ยืนหนอ ยืนหนอ ยืนหนอ แลวหมุนตัวกลับไปทางขวา พรอม กับบริกรรมวากลับหนอ กลับหนอ กลับหนอ รวม ๔ ครั้ง กลับเสร็จแลว ยืนบริกรรมวา ยืนหนอ ๓ ครั้ง -แลวออกเดิน บริกรรม ขวา ยาง หนอ ซายยางหนอ ฯลฯ ปฏิบัติอยู อยางนี้จนกวาจะสมควรแกเวลา (ภาพ) กิจกรรมหนาเสาธง -เตรียมติดตั้งเครื่องขยายเสียงไวเรียบรอย -เตรียมธงชาติผูกไวเรียบรอย -จัดเด็กนักเรียนเขาแถวหนาเสาธง -พระอาจารยพูดปลุกความสํานึก ใหนักเรียนเห็นความสําคัญของชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย -นักเรียนเชิญธงชาติขึ้นสูยอดเสา ตัวแทนนักเรียนนํารองเพลงชาติ -พระอาจารยนําแผเมตตา -พระอาจารยนํากราบพระรัตนตรัย
  • 53.
    ๕๓ -พระอาจารยมอบนักเรียนใหอาจารยที่ปรึกษา เสร็จพิธี ใหเด็กเขียนบทความ การใหนักเรียนเขียนบทความ ก็เพื่อจะไดนําเอาไปใชในกิจกรรม เชน กิจกรรมพุทธบุตรสรางสรรค กิจกรรมอธิษฐานจิตเพื่อชีวิตใหม และเปนโอกาสใหนักเรียน เปลี่ยนอารมณ และบทความของนักเรียนยังเปนเครื่องวัดความรูสึกนึกคิด และความสามารถของ นักเรียนดวย เสนอใหเขียน ๓ เรื่อง ใหพุทธบุตรเขียนบทความ เรื่องใดเรื่องหนึ่งตามที่ตนถนัด ดังตอไปนี.้ - ๑. เรื่อง ความประทับใจในพระคุณของพอแม ๒. เรื่อง ความประทับใจในพระคุณครูอาจารย ๓. เรื่อง ความประทับใจในการอยูคายพุทธบุตร เสนอวิธีเขียน ๓ วิธี ใน ๓ เรื่องนั้นใหนักเรียนเลือกเขียนวิธีใดวิธีหนึ่งใน ๓ วิธี ดังตอไปนี.้ - ๑. เขียนแบบเรียงความ ๒. เขียนแบบจดหมาย ๓. เขียนแบบแตงกลอน เขียนเสร็จแลวสงใหครูที่ปรึกษา ใหครูที่ปรึกษาคัดเลือกเอาบทความที่ดีที่สุดใน กลุมไปมอบใหกรรมการกลาง เพื่อจะไดคัดเลือกนําเขาสูกิจกรรมตอไป. (ภาพ) กิจกรรมพุทธบุตรสรางสรรค -ใหนักเรียนเขียนบทความเอาไวกอน(จะจัดเรื่องอะไรก็ได แตที่นี่พระคุณพอแม) -คัดเอาบทความที่ดีที่สุดเขาสูกิจกรรม ไมเกิน ๕ ฉบับ -ถึงเวลานักเรียนพรอมกันที่หองประชุม กราบพระรัตนตรัย ๓ ครั้ง -พระอาจารยเปนพิธีกรดําเนินการ -เชิญตัวแทนพอแสดงความรูสึก -เชิญตัวแทนแมแสดงความรูสึก -ใหนักเรียนนั่งหลับตา..ระลึกถึงพระคุณพอแม(เปดเพลงใครหนอ)
  • 54.
    ๕๔ -เชิญนักเรียนเจาของบทความออกมาอานบทความของตนติดตอกัน๒ คน -ใหนักเรียนนั่งหลับตาระลึกถึงออมอกแม (เปดเพลงออมอกแม) -เชิญนักเรียนอานบทความตอ หรืออาจเชิญนักเรียนพูดสดบางก็ได -พระอาจารยสรุป และใหนักเรียนนั่งสมาธิระลึกถึงพระคุณแม(เปดเพลงพระคุณแม) -ถาพอแมมารวมกิจกรรมดวย จัดใหลูกกราบพอแม(เปดเพลงพระคุณแม) -พระอาจารยอํานวยพร ทุกคนกราบพระรัตนตรัย ๓ ครั้ง. เสร็จพิธี (ภาพ) พิธีอธิษฐานจิตเพื่อชีวิตใหม การเตรียม ๑.เตรียมสถานที่และอุปกรณ ๑.๑ จัดเกาอี้เทาจํานวนครู ตั้งดานหลังหรือดานขางหอประชุม ๑.๒ จัดเกาอี้เทาจํานวนพระอาจารย ตั้งดานหนานักเรียน ๑.๓ จัดหองประชุมโดยเวนตรงกลางไวสําหรับครูนั่ง ๑.๔ โตะหมูบูชาตั้งไวจุดศูนยกลางเวทีดานหนา ๑.๕ เตรียมเทปเพลงที่จําเปนตอกิจกรรม ๒.เตรียมบุคคล ๒.๑ ตัวแทนครูฝายอาหารแสดงความรูสึก ๒.๒ ตัวแทนนักเรียนแสดงความประทับใจในการอยูคาย ๒.๓ ตัวแทนครูกลาวถึงศิษยที่ครูปรารถนา ๒.๔ ตัวแทนครูอานกลอนเสียงกระซิบสั่งจากครู ๒.๕ ประธานกลาวปดการอบรม ขั้นตอนพิธี -จักนักเรียนเขาที่นั่งเรียบรอย -ครูอาจารยนั่งเกาอี้ที่จัดไว -พระอาจารยนั่งเกาอี้ที่จัดไว -พระพิธีกรนําบูชาพระรัตนตรัย -พระอาจารยดําเนินการบรรยายสรุปการอยูคาย -เชิญตัวแทนครูฝายอาหารแสดงความรูสึก -เชิญตัวแทนนักเรียนแสดงความรูสึก ๒-๔ คน -เชิญครูเดินเขามานั่งระหวางกลางเด็ก
  • 55.
    ๕๕ -เชิญตัวแทนครูใหโอวาทเรื่องศิษยที่ครูปรารถนา -เชิญตัวแทนครูอานกลอนเสียงกระซิบสั่งจากครู -เชิญประธานจุดเทียน ธูป กลาวคําปราศรัย ปดการอบรม -พระอาจารยกลาวนําบูชาพระรัตนตรัย -ทุกคนยืนตรงรองเพลงสรรเสริญพระบารมี เสร็จพิธี ภาคผนวก พุทธศาสนสุภาษิตและคําสอน พระพุทธคุณ พุทฺโธ สุสุทฺโธ กรุณามหณฺณโว พระพุทธเจาผูบริสุทธิ์ มีพระกรุณาดุจหวงมหรรณณพ พระพุทธองคทรงคุณอยางเลิศลน ทรงคิดคนความจริงแทแนที่สุด เปนที่พึ่งอาศัยของชาวพุทธ ใหวิมุตติหลุดพนเขานิพพาน ทรงมองเห็นความทุกขดวยองคเอง ทรงบรรเลงฟนฝาอยางกลาหาญ ในที่สุดหลุดพนถึงนิพพาน มีดวงมาลยโดดเดนเหนืออื่นใด บริสุทธิ์ภายในไกลกิเลส รูสาเหตุรูผลจนวางใส ดับที่เหตุจนสนิทที่จิตใจ ผลทั้งหลายหายวับดับลงพลัน เกิดตัวรูมั่นคงอยูตรงกลาง รูปลอยวางรูทุกขรูสุขสันต เกิดรูแจงเห็นจริงทุกสิ่งอัน อัศจรรยเปดเผยไมเคยมี จิตสะอาดสวางและสงบ ไดมีครบแหงองคผูทรงศรี ถึงจุดจบแหงภพในทันที พรอมกันนี้สอนเวไนยใหรูตาม.
  • 56.
    ๕๖ (อาจารยเปรียง เกตุแกว) พระธรรมคุณ ธมฺโม ปทีโป วิย ตสฺส สตฺถุโน พระธรรมของพระศาสดา สวางรุงเรืองเปรียบดวงประทีป พระธรรมคือคําสอนพระพุทธองค ที่มั่นคงตรงแทไมแปรผัน เปนความจริงพิสูจนไดทุกสิ่งอัน สารพันเปนวิทยานาทดลอง ทานตรัสสอนโอวาทปาติโมกข ใหหมดโรคทางกิเลสหายเศราหมอง ไมทําบาปสรางกุศลใหถึงพรอม แลวนอบนอมจิตใจผองใสตาม ทรงรูแจงแหงทุกขในพระองค จึงไดทรงกําหนดทางไวเปนสาม ใหเวไนยไตรตรองพอรูความ ปฏิบัติตามพระองคไมหลงทาง ทางพระองคทรงใหไตรสิกขา ศีล สมาธิ ปญญา พากระจาง หากไมรูดูมรรคแปดนั่นแหละทาง กําหนดวางใหปฏิบัติอยางชัดตรง ทําจิตใจใหมีพรหมวิหาร สมาทานรักษาศีลมิใหหลง ภาวนาทําจิตใจใหมั่นคง รูจักปลงปลอยวางเปนทางดี รูอนิจจัง ทุกขัง อนัตตา รูมรรคารูเหตุแหงวิถี มีสติรูตัวรูชั่วดี ผูใดมีพระธรรมซึ้งถึงนิพพาน.
  • 57.
    ๕๗ (อาจารยเปรียง เกตุแกว) พระธรรมคุณ เปด-เปด-เปด เปด เปด ตาใหรับแสงแหงพระธรรม ยิ่งมืดค่ํา ยิ่งเห็นชัด ถนัดถนี่ สมาธิมาก ยิ่งเห็นชัดถนัดดี นี่วิธี เปดตาใจ ใชกันมา เปด เปด หู ใหยินเสียงสําเนียงธรรม ทั้งเชาค่ํา มีกองไปในโลกหลา ลานลานป ฟงใหชัด เต็มอัตรา คือเสียงแหง สุญญตา คาสุขใจ เปด เปด ปาก สนทนา พูดจาธรรม วันยังค่ํา อยาพูด เรื่องเหลวไหล พูดแตเรื่อง ดับทุกขได โดยสัจจนัย ไมเทาไร เราทั้งโลก พนโศกแล ฯ ศีลธรรมกลับมาเถิด กลับมาเถิด ศีลธรรม กลับมาเถิด กําลังเกิด ภัยราย อันใหญหลวง แกสัตวโลก ทั่วถิ่น จักรวาลปวง นาเปนหวง ความพินาศ ฉกาจเกิน กลับมาเถิด ศีลธรรม กลับมาเถิด ในโลกเกิด กลียุค อยางฉุกเฉิน หลงวัตถุ บาคลั่ง เกินบังเอิญ มัวเพลิดเพลิน สิ่งกาลี มีกําลัง กลับมาเถิด ศีลธรรม กลับมาเถิด ความเลวราย ลามเตลิด จวนหมดหวัง รีบกลับมา ทันเวลา พาพลัง มายับยั้ง โลกไว ใหทนกาลฯ (พุทธทาสภิกขุ) พระธรรมคุณ ถาศีลธรรมไมกลับมา
  • 58.
    ๕๘ ถาศีลธรรม ไมกลับมาโลกาวินาศ มนุษยชาติ จะเลวราย กวาเดรัจฉาน มัวหลงเรื่อง กิน กาม เกียรติ เกลียดนิพพาน อาชญากรรม เกิดกระหน่ํา ลงในโลก มีเลือดโชก แดงฉาน แลวซาไหล เพราะบากิน บากาม ทรามเกินไป บาเกียรติก็ พอไมได ใหเมาตน อยากครองเมือง ครองโลก โยกกันอยู ไมมีใคร เมตตาใคร ใหสับสน ขอศีลธรรม ไดกลับมา พาหมูคน ใหผานพน วิกฤตการณ ทันเวลา ฯ ศีลธรรมกับคน ศีลธรรมเลว คนก็ได กลายเปนผี หาความดี ไมประจักษ สักเสนขน ศีลธรรมดี ผีก็ได กลายเปนคน ที่เลิศลน ภูมิใจ ไหวตัวเอง ศีลธรรมต่ํา เปลี่ยนคน จนคลายสัตว จะกินกัด โกงกัน ขมันเขม็ง ศีลธรรมสูง คนสดใส ไมอลเวง ลวนยําเกรง กันและกัน ฉันเพื่อนตาย ศีลธรรมนี้ ทุกวัน มันตายซาก คนมีปาก ก็ไมพลาม ศีลธรรมหาย ศีลธรรมกลับ มาเมื่อไร ทั้งกายใจ คนจะหาย จากทุกข เปนสุขเอง ฯ (พุทธทาสภิกขุ) พระธรรมคุณ สําคัญที่มีศีลธรรม ศีลธรรม มีประจํา อยูคูโลก ยิ่งกวาโชก ใดใด ที่ใฝฝน โชคจะดี หรือราย อยางไรกัน
  • 59.
    ๕๙ มันสําคัญ อยูที่ มีศีลธรรมฯ อยูกับธรรม เมื่อรบสู กับศัตรู สูดวยธรรม จะปลุกปล้ํา กันเทาใด ไมเสียหาย ถาสูกัน อยางนี้ไมมีตาย ในสุดทาย จะปรองดอง ตองใจกัน เมื่อปองกัน ศัตรู รูใชธรรม เปนกําแพง เพชรล้ํา เลิศมหันต ปองกันได สารพัด นาอัศจรรย ปอมคายมั่น กวาสิ่งใด ในโลกคน เมื่อหลบซอน จากศัตรู อยูกับธรรม ไมระกํา ทุกขเห็น สักเสนขน ชวยปลุกปลอบ ชื่นชอบ ฉ่ํากมล ขอทุกคน จงมีธรรม ประจํากายฯ (พุทธทาสภิกขุ) เรียนธรรมดีกวา วิชาโลกเรียนเทาไรไมรูจบ เพราะพิภพกลมกวางใหญลึกไพศาล วิชชาธรรมเรียนแลวทําจนชํานาน คงพบพานจุดจบสบสุขเอยฯ (จากหนังสือหนาที่ของคน) ถาคนไรธรรม ถาแมนคน ไรธรรม ประจําจิต ดวงชีวิต ยอมจัก หมดศักดิ์ศรี มีคาเทียม เทาสัตว ในปฐพี ชีวิตนี้ ไรคา นาเสียดายฯ ------------๐๐๐๐๐๐------------ พระสังฆคุณ สงฺโฆ สุเขตฺตาภยติเขตฺตสฺยิโต พระสงฆเปนเนื้อนาบุญอันยิ่งใหญกวานาบุญอันดีทั้งหลาย ------------------------
  • 60.
    ๖๐ พระพุทธองคทรงดับขันธนานยิ่งนัก แตวาหลักที่ทานตรัสยังชัดอยู เพราะพระสงฆองคสาวกยกเชิดชู คอยเปนครูสอนธรรมนําปวงชน เปนแบบอยางใหเห็นอยางเดนชัด ใฝฝกหัดปฏิบัติจนเกิดผล ปฏิบัติดีปฏิบัติตรงไมหลงกล ประพฤติตนเพื่อรูธรรมเครื่องนําทาง ออกสั่งสอนมวลชนคนทั่วไป ใหมีใจมั่นคงอยางสงฆบาง ฝกที่ตนสนที่ใจใหเปนกลาง จะเห็นทางพนทุกขสุขนิรันดร อันพระธรรมคําสอนของพระพุทธองค เปนทางตรงของจริงมิใชฝน พิสูจนไดดวยกายและใจนั้น รูทั่วกันไมจํากัดเพศและวัย เพราะพระสงฆทรงคุณอยางลนเหลือ ที่เอื้อเฟอนําพระธรรมมาสงให กวาสองพันหารอยปนี้แลวไซร ศาสนาไดคงอยูคูโลกาฯ (อาจารยเปรียง เกตุแกว) หมวดพระคุณพอแม พฺรหฺมาติ มาตาปตโร มารดาบิดาเปนพระพรหมของบุตร โคมทองของชีวิต เปรียบพอแม เชนโคมทอง ของชีวิต ชวยชี้ทิศ ชวยนําทาง ชวยสรางสรรค ใหความรัก ใหความรู ชูชีวัน
  • 61.
    ๖๑ ลูกจงหมั่น กตัญู รูแทนคุณฯ ใครนะที่หวงใยเรา โลกนี้มีใคร หวงใย เมตตา รักเราเทาฟา อบรม ตักเตือน พอแมยิ่งใหญ หาใคร มาเหมือน เราอยาแชเชือน รีบตอบ แทนคุณฯ ใครนะที่ชวยเรา เมื่อลมกลิ้ง ใครหนอ เขามาชวย แลวปลอบดวย คําหวาน กลอมขวัญให ทั้งยังจูบที่ เจ็บชมัด ปดเปาไป คนนั้นไซร ที่แท แมฉันเองฯ อภัยเสมอ พระคุณแมลึกล้ํา ลูกจดจํา ในดวงใจ แตเล็กจนเติบใหญ ไมมีใคร มาเปรียบปาน สงลูกใหศึกษา เรียนวิชา เขียนและอาน ลูกเจ็บแมพยาบาล หากลูกพาล แมอภัยฯ อกใครแสนอุน อุนใดใด ในหลา ที่วาอุน มิเปรียบคุณ อุนอกแม แผปกปอง สายน้ําใจ สายธารถัน แมกลั่นกรอง คอยประคอง ใหลูกตน เปนคนดีฯ จะมีอะไรเปรียบ ทั้งสามภพ ยกตั้ง ขึ้นชั่งเปรียบ หนักไมเทียบ พระคุณแม แลสุดหา ถึงอบอุน สุริยัน และจันทรา อกมารดา อิงอุน กวาสูรจันทร ความหมายที่ลึกซึ้ง แม แม แม คํานี้ มีความหมาย มีพระคุณ มากมาย หลายสถาน
  • 62.
    ๖๒ แมเปนได หลายสิ่ง หลายประการ เปนธนาคารเปนพระพรหม เปนรมไทร เปนผูให กําเนิด เกิดลูกรัก เปนผูให ที่พัก พิงอาศัย เปนผูให ความการุญ อุนกายใจ เปนผูให อะไรอะไร ไมรามือ ลูกเจ็บไข แมก็ให การรักษา ลูกโตมา แมก็สง เรียนหนังสือ ลูกตองการ ตํารา แมหาซื้อ ลูกปรึกษา หารือ แมยินดี โอแมจา พระคุณแม แผปกเกลา โอแมจา ผูเฝา ไมหนายหนี โอแมจา ผูเมตตา เอื้ออารีย โอแมจา ลูกแมนี้ ซาบซึ้งใจ ดวงใจแม สะอาดแท กวาทุกสิ่ง ดวงใจแม สะอาดยิ่ง กวาสิ่งไหน ดวงใจแม สะอาดเกิน กวาสิ่งใด ดวงใจแม มีไว เพื่อลูกเอย ฯ ใชเพียงใหกําเนิด แมมิเพียง แตให กําเนิดลูก จิตทานผูก เฝาถนอม เปนจอมขวัญ แมมิเพียง เลี้ยงลูก ใหใหญเทานั้น แมเพียรสรร สรางนิสัย ใหลูกดี ปลูกฝงหวังใหดี เมื่อลูกใหญ วัยถวน ควรศึกษา แมก็พา ลูกรัก ไปฝากให จะเสียทุน หนุนคา วิชาไป ถามีให แลวไมขัด เปนสัตยจริง ถึงไมมี บางที ก็กูเขา จะหนักเบา ยอมลูก ไปทุกสิ่ง สูตรากตรํา ทําการ งานจริงจริง
  • 63.
    ๖๓ เพื่อแลกสิ่ง ทรัพยได มาใหเรา เมื่อลูกเสร็จ การศึกษา วิชาเชี่ยว แมคนเดียว ดีใจ ใครจะเทา พอลูกหา ทรัพยได ใจทานเบา เพราะทานเฝา ปลูกฝง หวังใหดี ไมมีใครปาน พระคุณแม เลิศฟา มหาสมุทร พระคุณแม สูงสุด มหาศาล พระคุณแม เลิศหลา สุธาธาร ใครจะปาน แมฉัน นั้นไมมี ฯ ไมมีหมึกจารึกคุณ พระคุณทาน นั้นประมาณ ไมสิ้นสุด แมสมมติ เอาแผนดิน สิ้นแหงหน เปนหมึกกอน ผอนละลาย ในสายชล จนเต็มลน มหาสมุทร สุดนที แลวเอา พระสุเมรุ ที่เดนหลา เปนปากกา จุมหมึก บันทึกที่ เอาทองฟา เปนกระดาษ วาดก็ดี แลวเขียนชี้ บุญคุณ ทานมารดา เขียนจนสิ้น ดินฟา มหาสมุทร เขียนจนสุด พระสุเมรุ ที่เดนหลา ก็ไมสิ้น สุดบุญ คุณมารดา จึงนับวา ใหญยิ่ง กวาสิ่งใด ฯ ความรักแท รักของใคร หรือจะแท เทาแมรัก ผูกสมัคร สายเลือด ไมเหือดหาย คนอื่นรัก ยังประจักษ วารักคลาย จืดจางงาย ไมจีรัง ดั่งมารดา ฯ รักไมเสื่อม
  • 64.
    ๖๔ สุริยา ถึงครา ก็ลาลิบ ผกาทิพย ยังรูพราก จากสวรรค รักพอแม มีตอลูก ผูกสัมพันธ ไมมีวัน เสื่อมซา รางราไกล ฯ แมจาลูกสงสัย แมจา... แมชวยตอบปญหา ลูกไดไหม ใยแมเฝา รักลูก ผูกหัวใจ ลูกดีชั่ว อยางไร รักไมคลาย หัวใจแม เปนไฉน ใยผองผุด หลั่งรักแม บริสุทธิ์ ไมขาดสาย เฝาพันผูก ตั้งแตลูก กําเนิดกาย จนลูกตาย รักของแม ไมแปรเอย ฯ ถึงชั่วก็รัก พระคุณใครใหญล้ํา มารดา เลาเอย หวงหวงไมระอา ลูกนอย ยามเจ็บปวยรักษา มิหาง แมลูกชั่วต่ําตอย แมนี้ยังแล ฯ ความหวัง ยามแกเฒา หวังใหเจา คอยรับใช ยามปวยไข หวังใหเจา เฝารักษา ยามเมื่อถึง วันตาย วายชีวา หวังใหเจา ปดตา คราสิ้นใจ ฯ หมวดลูกกตัญู นิมิตฺตํ สาธุรูปานํ กตฺูกตเวทิตา ความกตัญูกตเวที เปนเครื่องหมายของคนดี ------------ ลูกที่ดี ลูกที่ดี มีหัวใจ แบงใหแม ตองดูแล เลี้ยงดู ชูใจทาน
  • 65.
    ๖๕ เพียงแตลูก ถามไถ ใหชื่นบาน ดวยคําหวานก็แสนสุข สบายใจ ตองรักษา ความดี ไมมีพรอง และยังตอง เพิ่มความดี ที่สดใส มีหิริ โอตตัปปะ ชนะภัย รูสึกความ ละอาย ในสิ่งทราม ตองรูจัก อดกลั้น และอดทน ตองเปนคน จิตผองใส ไมเกรงขาม ตองนารัก นาเอ็นดู ทุกโมงยาม เปนคนงาม ทั้งกิริยา และน้ําใจ ทั้งมนุษย เทวดา อยากชวยเหลือ อยากจุนเจือ อยูเปนสุข ทุกสมัย ทั้งบัณฑิต สรรเสริญ เจริญใจ อยูแหงใด ใครก็อยาก ผูกสัมพันธ จะทํางาน สิ่งใด ก็สําเร็จ เพราะมีเพชร กตัญู เปนคูขวัญ แมนหาก ปรารถนา พระนิพพาน กตัญู ก็เปนฐาน ใหถึงพลัน ฯ ความปลื้มใจของพอแม พอแมไมมี เงินทอง จะกองให จงตั้งใจ พากเพียร เรียนหนังสือ หาวิชา ความรู เปนคูมือ เพื่อยึดถือ เอาไว ใชเลี้ยงกาย พอกับแม มีแตจะ แกเฒา จะเลี้ยงเจา เรื่อยไป นั้นอยาหมาย ใชวิชา ชวยตน ไปจนตาย ลูกสบาย แมกับพอ ก็ปลื้มใจฯ ถึงจนก็ทนได พอแมจน ทนได ไมทุกขหนัก เทาลูกรัก ประพฤติตน เปนคนชั่ว
  • 66.
    ๖๖ ลูกกี่คน เลี้ยงได ไมหมองมัว ไมโศกเศรา เทาลูกตัว ชั่วระยําฯ ไมเทายังดีกวา มีไมเทา ใชยัน ยึดกันราง คลําหาทาง แกวงกวัด สัตวรายหนี ปองกันตัว ติดตน ผลทวี ดีกวามี ลูกรั้น อกตัญูฯ ลูกที่เลว ลูกคนใด กระทํา กรรมแกแม สุดเลวแท ชั่วชา สิ้นราศรี ลูกดาแม ตีแม ลูกอัปรีย ลูกไมดี ทําแมช้ํา น้ําตาริน น้ําตาแม รินไหล เมื่อลูกราย น้ําตาแม เปนสาย เมื่อลูกหมิ่น น้ําตาแม หลั่งลง รดแผนดิน เมื่อไดยิน ลูกเสเพล เนรคุณฯ ใชพระธรรมตอบแทนคุณ คุณพอแมมากนัก เปรียบน้ําหนักยิ่งภูเขา แผนดินทั้งหมดเอา มาเปรียบคุณมิเทากัน เวนไวแตเรียนธรรม นํามาสอนพอผอนคุณ สอนธรรมที่จริงให รูไมเที่ยงไวเปนทุน แลวจึงแสดงคุณใหเห็นจริง ตามธรรมดา นั่นแหละจึงนับได วาสนองซึ่งคุณา ใชคาขาวที่ปอนมา และน้ํานมที่กลืนกินฯ หมวดพระคุณครูล โลโกปตฺถมฺภิกา เมตฺตา เมตตาธรรม เปนเครื่องค้ําจุนโลก ------------------------------- พอแมคนที่สอง เพราะคุณครู เหมือนพอแม คนที่สอง
  • 67.
    ๖๗ เราจึงตอง กราบไหว ใหเหนือเศียร ดวงใจครูสุกปลั่ง ดั่งแสงเทียน สองนักเรียน ใหสวาง ทางปญญา สมควรที่ พวกเรา เฝากมกราบ รักซึมซาบ กรุณา มหาศาล เราจะรัก คุณครู คูจักรวาล แมลมปราณ สิ้นไป ไมลืมเลย ฯ ครูกับเทียน เปรียบคุณครู ประดุจเทียน แทงนอยนี้ ซึ่งพรอมที่ จะสองแสง ทุกแหงหน ถึงแมวา จะครา ชีวิตตน ขอใหคน อื่นสุขกัน เทานั้นพอฯ ใชหางธรรมดอกนะ มองเห็นศิษย เรียงราย ไรเดียงสา อนิจจา เจาจะนึก รูสึกไหม เวนพอแม ผูกพัน รักขวัญใจ จะมีใคร รักเจา เทาเทียมครู ถึงยากแคน แสนเหนื่อย เหลือจะอาง ใชเหินหาง ธรรมะ ดอกนะหนู เห็นศิษย ตาดําดํา อยากค้ําชู ถายความรู ใหศิษย ไมปดปงฯ สักวันหนึ่งเถอะ สักวันหนึ่ง เธอจะรู วาครูรัก สักวันหนึ่ง คงประจักษ เปนสักขี สักวันหนึ่ง เธอจะรู วาครูดี สักวันหนึ่ง จักไดดี เพราะเชื่อครูฯ ผูเสกแสงสวาง ถิ่นไทยในปากวาง หางไกล แสงแหงวัฒนธรรมใด สองบาง เห็นเทียนอยูร่ําไร เลมหนึ่ง ครูนั้นแลชวยสราง เสกใหชัชวาลฯ ซอนช้ําในทรวง
  • 68.
    ๖๘ เสียงครูสอนศิษยแลว เงียบหาย เหมือนคลื่นกระทบชายฝงน้ํา คําสอนสั่งละลาย เลือนหมด ฉะนั้นฤา เหนื่อยออนซอนสวนช้ํา ซอกไวในทรวง ฯ น้ําฝนยังเปนรอง สักกวา คําวาครู รูกันทั่ว ดีหรือชั่ว รักศิษย ไมคิดหมอง อันน้ําฝน ลนบึง ทวมถึงคลอง ยังเปนรอง น้ําใส ในใจครูฯ ผูที่ฉันไววางใจ อันรักใด หวงใด ในสงสาร จะเปรียบปาน หวงลูก หามีไม แตถึงรัก ถึงหวง ยิ่งเพียงใด ก็วางใจ ใหอยู กับครูเอยฯ -----------------๐๐๐๐๐๐--------------- หมวดศิษยที่ดี ปูชา จ ปูชนียานํ เอตมฺมงฺคลมุตฺตมํ การบูชา สิ่งที่ควรบูชา เปนมงคลอยางสูงสุด -------------------------------- ศิษยรักครู เรารักคุณครู เชิดชูบูชา เพราะทานกรุณา เมตตาตอเรา เราจะไมดื้อ เราจะไมซน เพราะเราทุกคน นั้นรักคุณครู ฯ ครูคือแมพระ เปรียบคุณครู เหมือนแม คนที่สอง คอยปกปอง สอนสั่ง ทั้งรักษา ชวยอบรม บมนิสัย ใหวิชา ศิษยกาวหนา เพราะแมครู ผูเจริญ
  • 69.
    ๖๙ พระคุณครู นั้นเลิศประเสริฐคา คอยเมตตา สั่งสอน เราทุกสิ่ง สรางสรรค ความเจริญ ที่ดียิ่ง แมเปนมิ่ง ขวัญศิษย ติดตรึงใจ ศิษยรักครู รักแน ไมแปรจิต ศิษยรักครู รักสนิท กวาสิ่งไหน ศิษยรักครู รักหมด ทั้งดวงใจ ศิษยรักครู มากกวาใคร ในชีวาฯ เชื่อฟงเถิดประเสริฐนัก การเชื่อถอย ฟงคํา ตามปราชญสอน จะถาวร พนทุกข สบสุขศานติ์ อีกบิดา มารดา ครูอาจารย เชื้อฟงทาน ดีเดน เปนมงคลฯ กมกราบครูรูสํานึก คุณครูจา.... โปรดทราบ ไวสักนิด วาดวงใจ ของศิษย คนึงหา เคารพรัก เชิดชู และบูชา เชนมารดา บิดา ของศิษยเอง แมบางครั้ง คุณครู จะหงุดหงิด สั่งสอนศิษย ดวยจิตใจ คลายขมเหง ศิษยทั้งกลัว ทั้งเศรา ทั้งยําเกรง ศิษยผิดเอง ทําครูให ไมสบายใจ ขอคุณครู ผูมีคุณ การุณดวย โปรดจงชวย อโหสิกรรม ศิษยทําไว ปลดเปลื้องบาป ออกไป จากใจกาย โปรดอภัย ความผิดพลั้ง แตหลังมา นับแตนี้ ศิษยฝกตน เริ่มตนใหม สํารวมกาย วาจาใจ ใหแนนหนา มิใหผิด ตอคุณครู ผูเมตตา ขอสัญญา พุทธบุตร หยุดต่ําทรามฯ
  • 70.
    ๗๐ แดคุณครูทุกทาน กลิ่นหญาแพรก ดอกมะเขือ เจือกลิ่นธูป กอเปนรูป วันพิธี มีความหมาย เพื่อรําลึก ถึงคุณครู ผูพลีกาย สองมือหมาย ปนศิษยตน เปนคนดี อีกความรู คุณธรรม ทานนําชัก เพื่อศิษยรัก เรียนรู สูวิถี อนาคต สดใส ไรราคี ดวยศิษยมี ภูมิคุมกัน อันตราย ปาเจรา เปลงมา ดวยใจเคารพ จริยา นอมนบ ทบถวาย โหนติ แดคุณครู มิรูคลาย คุณุตรา รายนุคา สการคุณ ขอปวงศิษย รวมใจ ใหเปนหนึ่ง กระทําซึ่ง สิ่งดีดี ใหเปนบุญ สํารวมจิต สํารวมกาย ใหเปนบุญ ทนแทนคุณ แดปวงครู ผูปราณี ฯ -------๐๐๐๐๐----------- หมวดการฝกตน ทนฺโต เสฏโฐ มนุสฺเสสุ ในหมูมนุษยทั้งหลาย ผูที่ฝกตนดีแลวเปนผูประเสริฐที่สุด ---------------- เปนมนุษยหรือเปนคน เปนมนุษย เปนได เพราะใจสูง เหมือนหนึ่งยูง มีดี ที่แววขน หากใจต่ํา เปนได แตเพียงคน ยอมเสียที ที่ตน ไดเกิดมา ใจสะอาด ใจสวาง ใจสงบ ถามีครบ ควรเรียก มนุสสา เพราะทําถูก พูดถูก ทุกเวลา
  • 71.
    ๗๑ เปรมปรีดา คืนวัน สุขสันตจริง ใจสกปรก มืดมัว และรอนเรา ใครมีเขา ควรเรียก วาผีสิง เพราะพูดผิด ทําผิด จิตประวิง แตในสิ่ง นําตัว กลั้วอบาย คิดดูเถิด ถาใคร ไมอยากตก จงรีบยก ใจตน รีบขวนขวาย ใหใจสูง เสียได กอนตัวตาย ก็สมหมาย ที่เกิดมา อยาเชือนเอย ฯ (พุทธทาสภิกขุ) อตฺตา หเว ชิตํ เสยฺโย ชนะตน นั่นแหละดี ------------ ชนะตนยิ่งใหญกวา ชนะอื่น หมื่นแสน แมนรอยครั้ง แตถายัง แพกิเลส และเหตุผล ไมยิ่งใหญ ไปกวา ปญญาชน ผูขมจิต พิชิตตน เพียงหนเดียวฯ อตฺตา โจทยตฺตานํ จงเตือนตน ดวยตนเอง ---------- อยาแชเชือนรีบเตือนตน จงเตือนตน ของตน ใหพนผิด ตนเตือนจิต ตนได ใครจะเหมือน ตนเตือนตน ไมได ใครจะเตือน อยาแชเชือน เตือนตน ใหพนภัยฯ ปลุกตนเอง ปลุกตนใหตื่นทัน ขยันอยางฉลาด ไมตกเปนทาสอบายมุข สนุกกับการทําหนาที ทําความดีทุกวันฯ
  • 72.
    ๗๒ อตฺตา หิ อตฺตโน นาโถ ตนแล เปนที่พึ่งแหงตน ----------- พึ่งตนดีกวา เกิดเปนคนจักตอง พึ่งตน คนอื่นเพียงบางหน ชวยชี้ วิชาหาใสฝกฝน จนเชียวชาญ แฮ ความชั่วละหลีกลี้ ประพฤติขางความดีฯ --------------๐๐๐๐๐-------------- หมวดการกระทํา กลฺยาณการี กลฺยาณํ ปาปการี จ ปาปกํ ทําดีไดดี ทําชั่วไดชั่ว --------------- ทําดีมีสุข ทําดีดีจักเอื้อ อวยผล ทําชั่วชั่วมักดล บาปให เหมือนเงาติดตามตน ไปคลาด บาปบั่นบุญมั่นไว จักไดสุขเกษมฯ อกตํ ทุกฺกฏํ เสยฺโย ความชั่วไมทําเสียเลยดีกวา ---------------- ทําชั่วมีทุกข อันความชั่ว คือตัว ทุจริต ทําใหจิต ต่ําทราม ตามกระแส ทั้งวันนี้ วันหนา ทุกขาแล ควรทําแต ความดี เปนศรีตนฯ ผีกับพระ ความชั่วเปนผี ความดีเปนพระ ความชั่วตองละ ความดีตองทํา ฯ
  • 73.
    ๗๓ ผีกินคน สุราการพนัน บุหรี่ เปนผีกินคน ทําใหยากจน เปนคนเหลวไหล ทรัพยสินเสียหาย รางกายเปนภัย ถาเลิกเสียได สบายจริงเอย ฯ ผีรายหกตัว ผีที่หนึ่ง ชอบสุราเปนอาจิณ ไมชอบกินขาวปลาเปนอาหาร ผีที่สอง ชอบเทียวยามวิกาล ไมรักบานรักลูกรักเมียตน ผีที่สาม ชอบดูการละเลน ไมละเวนบารคลับละครโขน ผีที่สี่ คบคนชั่วมั่วกับโจร หนีไมพนอาญาตราแผนดิน ผีที่หา ชอบเลนมากีฬาบัตร สารพัดถั่วโปไฮโลสิ้น ผีที่หก เกียจครานการทํากิน มีทั้งสิ้นหกผีอัปรียเอย ฯ นิสมฺม กรณํ เสยฺโย ใครครวญเสียกอนจึงทําดีกวา ------------- ใครครวญเสียกอน คิดกอน จึงทํา จงจําไว ทําอะไร ตองคิด ทั้งหนาหลัง อยาปลอยตัว ปลอยใจ ตามลําพัง ตองมีใจ เหนี่ยวรั้ง เสมอไป กอนจะทํา สิ่งใด ใจตองคิด ถูกหรือผิด ทําสิ่งนี้ ดีหรือไม ถาเห็นวา ไมดี มีโทษภัย ตองหาทาง ทําใหม ทําใหดีฯ กลัวบาป ความละอาย แกใจ ในความชั่ว สดุงกลัว ตอผลกรรม ตามสนอง สองธรรมนี้ คูจิต ดังคิดปอง จะคุมครอง โลกให ผองไพบูลยฯ
  • 74.
    ๗๔ คนดีเปนไฉน อันคนดี มิใชดี อยูที่ทรัพย มิใชนับ พงศพันธ ชันษา คนดีนั้น ดีที่การ งานนานา อีกวิชา ศีลธรรม นําใหดีฯ ดีแนนอน ทํากรรมใด แลวจิตใจ ไมเดือดรอน จะนั่งนอน ชื่นใจ ไดสุขสันต อวยผลให ใจเย็น เปนนิรันดร จงรูทัน วากรรมนี้ ดีแนนอน ฯ ตราประทับชีวิต จงทําดี จงทําดี นี้แหละเลิศ ผลประเสริฐ สุดยิ่ง กวาสิ่งไหน เกิดสันติ สงบสุข ไมทุกขใจ ครั้นบรรลัย ก็ยังมี ดีเปนตราฯ -------- หมวดปญญา สุสฺสูสํ ลภเต ปฺญํ ฟงดวยดี ยอมไดปญญา ------- หัวใจนักปราชญ สุ. ตั้งใจฟงใหดี อยาขี้เกียจ จิ. คิดใหละเอียด ขอสงสัย ปุ. ถามตามเนื้อความ ที่ของใจ ลิ. เขียนไวเมื่อสงสัย ไดเปดดูฯ ทางเกิดของปญญา ตาดู, หูฟง, สมองคิด, จิตใจจดจอ, ไมเขาใจใหถาม,
  • 75.
    ๗๕ กลับถึงบานทบทวนเสมอ ๆ ทั้งจดทั้งจํา จําขึ้นใจ ในวิชา ดีกวาจด จําไมหมด จดไวดู เปนครูสอน ทั้งจดจํา ทําวิชา ใหถาวร อยานิ่งนอน รีบจดจํา หมั่นทําเอยฯ กอนนอนทําอะไร กินขาวเสร็จแลว อานหนังสือกอน ไหวพระกอนนอน พระทานใหพร สอบได.....สอบไดฯ ครูที่ประเสริฐ อันหนังสือ คือครู ผูประเสริฐ กอใหเกิด ปญญา ตาที่สาม อานวิเคราะห ใหเขาใจ ในเนื้อความ เห็นจริงตาม แทงตลอด ยอดปญญา ฯ พึงสั่งสมปญญา เกิดเปนคน จนปญญา นาเกลียดนัก เที่ยวลวงลัก ขโมยกิน สิ้นความหมาย ถูกหยามเหยียด ดูหมิ่น หมดสิ้นลาย ฉะนั้นไซร รีบอบรม บมปญญาฯ ปฺญา โลกสฺมึ ปชฺโชโต ปญญา เปนแสงสวางในโลก -------------
  • 76.
    ๗๖ แสงแหงปญญา ยามเมื่อโลก ขาดแสง แหงอาทิตย ยอมมืดมิด มองอะไร ก็ไมเห็น ยามเมื่อจิต ขาดปญญา พาลําเค็ญ มองไมเห็น ดีหรือชั่ว ที่ตัวทําฯ สุโข ปฺญาปฏิลาโภ ความไดปญญาใหเกิดความสุข -------------- ไดความสุขเพราะปญญา แสงแหงธรรม นําจิตใจ ใหสวาง สองเห็นทาง เดินชีวิต คิดโปรงใส ศึกษาธรรม จนชุมฉ่ํา ซาบซึ้งใจ ปญญาไว ตัดเหตุทุกข สุขนิรันดรฯ หมวดคบมิตร ยํ เว เสวติ ตาทิโส คบคนเชนใด ก็เปนไปเชนคนนั้น ------------- จะคบใครตองใครครวญ คบคนพาล พาลพา ไปหาผิด คบบัณฑิต บัณฑิตพา ไปหาผล คบคนดี จักไดดี เปนศรีตน จะคบคน มาเปนมิตร คิดใครครวญ ฯ วิสฺสาสา ปรมา ญาติ ความคุนเคยเปนญาติอยางยิ่ง ---------- นอยดีกวามาก มีเพื่อนดี เพียงหนึ่ง ถึงจะนอย ดีกวารอย เพื่อนคิด ริษยา
  • 77.
    ๗๗ เหมือนเกลือดี มีนิดหนอย ดอยราคา ยังดีกวา น้ําเค็ม เต็มทะเลฯ นี่แหละเพือนแท ่ เพื่อนธุระ ชวยประคอง ไมตองใช เพื่อนยากจน เจียดให ไมตองขอ เพื่อนอยากพบ ออกไป ไมตองรอ เพื่อนโศกทอ ปลอบใจ ไมตองครวญ เพื่อนมีสุข ทุกที ยินดีดวย เพื่อนทุกขชวย ทุกที คอยมีสวน เพื่อนทําชั่ว คอยชี้ ความดีชวน เพื่อนทําควร ทุกที พลอยดีใจ ฯ หมวดความเพียร วิริเยน ทุกฺขมจฺเจติ คนลวงทุกขได เพราะความเพียร เรียนจริง ๆ รักจะเรียน ก็ตองเพียร เรียนใหรู รักจะดู ก็ตองดู ใหรูแน รักจะหมั่น ก็ตองหมั่น ไมผันแปร อยารักแต จับจด จะหมดงานฯ สูไมถอย อันวิชา มีมาก หลากชนิด ถาเรียนนิด รูหนอย แลวถอยหลัง รูอะไร หลายสิ่ง ไมจริงจัง ทําไดดัง ผูกเบ็ด เกร็ดวิชา เชนจะขัน ขันได ไมเหมือนไก จะบินไป ก็ไมทัน พรรณปกษา
  • 78.
    ๗๘ จะวายน้ํา ก็ไมทัน กับพรรณปลา เหมือนวิชา เรียนไว ไมรูจริง ฯ ไดดีเพราะหมั่น ความรูดี เพราะมี ความเพียรเรง จะเรียนเกง เพราะมี ความหมันเสริม ่ เกียรติจะงาม เพราะมี วิชาเจิม ตองตอเติม ประพฤติดี จึงดีจริง ฯ เด็กนอยเอย เด็กเอย.......เด็กนอย ความรู ยังดอย เรงศึกษา เมื่อเติบใหญ เราจะได มีวิชา เปนเครื่องหา เลี้ยงชีพ สําหรับตน ไดประโยชน หลายสถาน เพราะการเรียน จงพากเพียร ไปเถิด จะเกิดผล ถึงลําบาก ตรากตรํา ก็จําทน เกิดเปนคน ควรหมั่น ขยันเอย ฯ เด็กดีขยัน อันเด็กดี ยอมมี ความขยัน ทุกคืนวัน หมั่นเพียร เรียนหนังสือ ชวยพอแม ทํางาน หมั่นฝกปรือ โลกเลื่องลือ วาเด็กนั้น ขยันเอยฯ ถาขยันก็ทําได ถาครานเรียน เรียนอะไร ก็ไมรู ถาครานดู ดูอะไร ก็ไมเห็น ถาครานทํา ทําอะไร ก็ไมเปน ตองลําเค็ญ เปนขอทาน เพราะครานเอย ถาหมั่นเรียน เรียนอะไร ก็ตองรู ถาหมั่นดู ดูอะไร ก็ตองเห็น
  • 79.
    ๗๙ ถาหมั่นทํา ทําอะไร ก็ตองเปน ถาไมเลน หมั่นแตทํา จําเริญเอย ขยันอยางฉลาด ขยันประกอบ สัมมา อาชีวะ ขยันชนะ สิ่งชั่ว มั่วตัณหา ขยันพูด แตสิ่งดี มีเมตตา ขยันหา ความรู เชิดชูตน ขยันคิด เพื่อชาติ ศาสนกษัตริย ขยันกําจัด มวลกิเลส มีเหตุผล ขยันทํา กิจกรรม เพื่อปวงชน ขยันพน อบายมุข สุขสันตเอยฯ หมวดความไมประมาท อปฺปมาโท อมตํ ปทํ ความไมประมาท เปนทางไมตาย -------------------------- อยางนี้แหละไมประมาท เมื่อรูวา สังขาร มันไมเที่ยง จงหลีกเลี่ยง ความชั่ว พามัวหมอง เรงกระทํา ความดี ที่ควรปอง ฝกจิตใจ ใหขาวผอง ตามคลองธรรม อยางนี้แหละ ชื่อวา ไมประมาท ดูภพชาติ ที่เกิดมา ชางนาขํา ไมมีอะไร เปนของตน ลวนเปนธรรม หมดเวรกรรม สูสุขศานติ์ นิพพานเอย ฯ ตายไดทุกเวลา เห็นกันอยูตอนเชา  สายตาย สายอยูสบาย บายมวย บายยังรื่นเริงกาย เย็นดับ ชีพแฮ
  • 80.
    ๘๐ เย็นยังอยูหยอกลูกดวย ค่ํามวยอาสัญ ฯ มามือเปลาแลวจะเอาอะไร เมื่อเจามา เอาอะไร มาดวยเจา เจาจะเอา แตสุข สนุกไฉน เมื่อเจามา มือเปลา เจาจะเอาอะไร เจาก็ไป มือเปลา เหมือนเจามา ฯ หาบไปไมไดหรอก ยศและลาภ หาบไป ไมไดแน เวนไวแต ตนทุน บุญกุศล ทรัพยสมบัติ ทิ้งไว ใหปวงชน รางของตน เขายังเอา ไปเผาไฟ ฯ สพฺเพ ธมฺมา นาลํ อภินิเวสาย สิ่งทั้งหลาย ไมควรยึดมั่นถือมั่น --------------- ไมมีอะไรเปนของใคร สิ่งไรไร ไมใช ของใครหมด ไมปรากฏ วาใคร เปนเจาของ ถึงเฝารัก เฝาหวง เฝาหวงปอง ก็จําตอง ทิ้งไว ในโลกา ฯ ฉันเหมือนเธอ เมื่อยามฉัน เปนอยูไซร ในบัดนี้ แตเดิมที เขาก็เปน เหมือนเชนฉัน เมื่อยามเขา เปนอยูไซร ในโลงนั้น ไมชาพลัน ฉันจะเปน เชนเขาเอย ฯ คาของคน พฤษภกาสร อีกกุญชร เมื่อปลดปลง โททนเสนงคง สําคัญหมาย ในกายมี
  • 81.
    ๘๑ นรชาติเมื่อวางวาย มลายสิ้น ทั้งอินทรีย สถิตทั่วแตชั่วดี ประดับไว ในโลกา ฯ ความดีไมดับสูญ อันสังขาร รางกาย ทั้งหลายหนอ บังเกิดกอ แลวก็แยก จนแหลกสิ้น เหลือแตเถา ถมไว ในแผนดิน ตองสูญสิ้น ทรัพยหาย เมื่อตายลง แตความดี มีไว ไมสูญหาย แมตัวตาย ชนก็ชม สมประสงค อนุสาวรีย ชี้ใหเห็น เปนมั่นคง สิ้นชีพลง เขาสรางไว ไดบูชา ฯ เตือนใจผูประมาท เปลวเทียนละลายแทง เพื่อเปลงแสงอันอําไพ ชีวิตคนมลายไป เหลือสิ่งใดทิ้งไวแทน ฯ ยังไมสายหรอกนะ ชีวิต ไรสาระ ขณะนี้ ยังไมสาย เกินที่ จะแกไข แมชีวิต เหลือนอย ลงเพียงใด ควรภูมิใจ ที่ได ทําดีทัน ใครจะเห็น หรือไม เปนไรเลา จงเลือกเอา ความดี ที่สรางสรรค ใครจะเห็น หรือไม ไมสําคัญ ใจเรานั้น รูวาดี เทานี้พอ ฯ หมวดเบ็ดเตล็ด กิจฺโฉ มนุสฺส ปฏิลาโภ การไดอัตภาพเปนมนุษย เปนของยาก ------------- ความเปนอยูแตกตาง อยูอยางคน สนใจ ในความสะอาด
  • 82.
    ๘๒ อยูอยางปราชญ สนใจ ในความรู อยูอยางครู สนใจ ในวิชา อยูอยางหมา สนใจ ในการนอน อยูอยางหนอน สนใจ ในของเนา อยูอยางพระพุทธเจา สนใจ ในความสะอาด สวาง สงบ ฯ เปนคนหรือเปลา เกิดเปนคน คนใหทั่ว ปากไมลน กนไมรั่ว ชั่วไมเอา เมาไมมี นี้แหละ.........คน ฯ ททมาโน ปโย โหติ ผูใหยอมเปนที่รัก -------- ทําอะไรใหโลกบาง ตนไมใหความ ชุมชื่น แกชีวิต นกตัวนิด ใหเสียงเพลง แกโลกหลา ดอกไม ใหความงาม ผานสายตา แมตนหญา ก็ยังให ออกซิเจน แลวตัวเรา เกิดมา ในโลกนี้ ทําสิ่งดี อะไรไว ใหโลกเห็น กิน นอน เลน เทานั้นหรือ ที่ทําเปน ไมดีเดน กวาบรรดา ตนหญาเอย ฯ โกธํ ฆตฺวา สุขํ เสติ ฆาความโกรธเสียได อยูเปนสุข ------ มองที่ตัวเรา เมื่อเขาวา เราอยาโกรธ ลงโทษเขา ในเมื่อเรา ไมไดเปน เชนเขาวา หากวาเปน จริงจัง ดั่งวาจา เมื่อเขาวา อยาโกรธเขา เราเปนจริง ฯ
  • 83.
    ๘๓ ไมโกรธดีกวา โกรธคือโง โมโหคือบา ไมโกรธดีกวา ไมบาไมโง ฯ ไฟที่รอนแรง โทสะ เปรียบเหมือนไฟ เผาจิตใจใหรอนพลาน โทสะ เปรียบเหมือนไฟ เผาการงานใหเสียหาย โทสะ เปรียบเหมือนไฟ เผามิตรสหายกลายเปนศัตรู โทสะ เปรียบเหมือนไฟ เผาอายุยืนยาวใหสั้นลง โทสะ เปรียบเหมือนไฟ เผาอกตกนรกในทันที ฯ อพฺยาปชฺฌํ สุขํ โลเก ความไมเบียดเบียน เปนสุขในโลก ------ ยิ้มนิดยิ้มหนอย ยิ้มนอยนอย ในดวงใจ เมตตาไว โลกรมเย็น ฯ ยิ้มเถอะนะยิ้มใหซึ้ง ยิ้มเถอะนะ หัวใจ อยาไดบึ้ง ยิ้มใหซึ้ง ตรึงใจ ใบหนาหวาน ยิ้มเถิดนะ ยิ้มสู หมูภัยพาล ยิ้มชื่นบาน ซึ้งจิต ชวนติดใจ ยิ้มปลอบใจ ยิ้มปลอบใจ ตัวเอง ใหเกงกลา ทุกขโศกมา ยิ้มนิด คิดแกไข พี่กับนอง เจอกัน หมั่นยิ้มไว คนทั่วไป ยิ้มใหกัน นั่นแหละดี ฯ หาซื้อไมได ของบางอยาง ซื้อไมได ดวยเงินทอง เพระเปนของ ไมมี ราคาขาย
  • 84.
    ๘๔ เชนความรัก ความปราณี มีน้ําใจ ปลูกฝงให คิดชอบ ประกอบกัน สิ่งเหลานี้ มีคา แกชีวิต แตวาเงิน ไมมีสิทธิ์ มาจัดสรร ไดแตเพียง เราจะให กันและกัน ผูที่ให ไดรางวัล คืออิ่มใจ ฯ เรียกใหลุก ปลุกใหตื่น ตื่นขึ้นเถิด ชาวพุทธ สุดที่รัก อยามัวพัก พิงกาย กายกับหมอน ฝูงวิหค นกกา ถลาจร จากรังนอน มุงหนา ออกหากิน อยามัวหลับ มัวไหล ไกขันแลว เสียงเจื้อยแจว แผวมา นาถวิล ตื่นขึ้นเถิด ปวงประชา ทั่วธานินทร จากไอกลิ่น นิทรา สุขารมณ จงเงี่ยโสต สดับ รับฟงธรรม เพราะพระธรรม จํานําให ไดสุขสม นอมพระธรรม นําไป ใสอารมณ จะสิ้นระทม สิ้นทุกข เปนสุขเอยฯ นี่คือนักเรียนที่ดี นักเรียนที่ดี ไมโยกเกาอี้ ไมหนีโรงเรียน ไมเขียนขางฝา ไมหาเรื่องเพื่อน ชวยเตือนคนผิด ไมติดอบายมุข ไมคลุกเลนเกมส ฯ ชื่นใจของพอแม เปนนักเรียน เพียรขยัน หมั่นศึกษา หาความรู สูเขาได ไมขี้เกียจ เสนียดหาย สบายบรื๋อ ดื้อไมมี ดีแนแน
  • 85.
    ๘๕ พอแม.........ชื่นใจ ฯ ชื่นใจคุณครู นักเรียนกาวหนา แสวงหาความรู เคารพครูอาจารย รักการศึกษา มีจรรยาเรียบรอย มักนอยตามฐานะ เสียสละเพื่อสถาบัน มุงมั่นประพฤติดี หลีกหนีสิ่งชั่ว ไมมั่วสิ่งเสพติด รูจักคิดใชปญญา คุณครูพาชื่นใจ ฯ ------๐๐----- ความประทับใจในการอยูคาย พุทธบุตร ความประทับใจของมนุษยนั้นมักจะเปนความประทับที่มนุษยนั้นไมอาจจะลืมได จะเก็บไวในใจอยูเสมอ เก็บไวเพื่อย้ําเตือนถึงความปลาบปลื้มใจของเรา ดังเชนความ ประทับใจในการอยูคาย พุทธบุตร ครั้งนี้ของขาพเจา ขาพเจารูสึกตื่นเตนดีใจ นับตั้งแตอาจารยบอกวา จะจัดคายอบรมคุณธรรม เพราะขาพเจาเองไมคอยจะมีคุณธรรมเทาไร จึงอยากที่จะเขารับการอบรมคุณธรรม เพราะ ขาพเจาเองไมคอยจะมีคุณธรรมเทาไร จึงอยากที่จะเขารับการอบรมในครั้งนี้ ซึ่งเมื่อถึง เวลานั้น ขาพเจาก็ไมรูสึกผิดหวังเลยกลับประทับใจมากเสียดวย นับตั้งแตกาวเขามาในโรง เรียน มีความรูสึกวา ครู-อาจารยทุกทาน มีความพรอมในการทํางาน เตรียมงาน ที่ กลาวอยางนั้นก็เพราะวา ครู-อาจารยไดเตรียมชุดขาว คูมือโครงการอบรม ปายชื่อ สถานที่ในการใชงานนี้ไวอยางพรอมเพียง ตลอดจนพระวิทยากร หรือที่พวกเราชาวพุทธบุตร เรียกวา พระอาจารย ก็มีความพรอมที่จะอบรม พวกเราใหเปนคนดี มีคุณธรรมตอไปใน อนาคตดวย ขาพเจารูสึกประทับใจพระอาจารยทั้งหลายมาก และรูสึกปลื้มเมื่อทานเรียกเรา ชาวพุทธบุตร วา ลูก ๆ ทั้งหลาย ซึ่งฟงแลวมีความรูสึกที่อบอุนอยางบอกไมถูก แต เมื่อถึงเวลารับประทานอาหาร ขาพเจารูสึกอยากจะกลับบานในทันที เพราะอาหาร เหลานั้นมี ผัก ซึ่งขาพเจาเปนคนไมชอบกินผัก จึงรูสึกเบื่อหนาย แตเมือมานึกดูวา เรา ่ มา อบรมคุณธรรม ไมไดมาพักผอน จึงจําตองฝนกินไป เมื่อถึงเวลานอน ขาพเจาก็มี ความรูสึกเชนเดิมอีก เพราะยุงนั้นมากเหลือเกิน แตพอคิดวา อาจารยทุกทานก็คงลําบาก เหมือนกับเราจึงไมคิดอะไรอีก แตที่ประทับใจมาก ๆ ก็คอ อาจารยทุกทาน ทํางานกัน ื อยางนาปลื้มใจมาก การเขาคายครั้งนี้ จึงเปนความประทับใจมาก เปนความประทับใจที่ ไมอาจลืมได
  • 86.
    ๘๖ การเขาคายครั้งนี้สอนใหเราเปนคนดี มีคุณธรรมและอะไรอีกหลายๆ อยางที่ สอนใหเรารู สํานึกในการปฏิบัติหนาที่ของ ลูกที่ดี ศิษยที่ดี เพื่อนที่ดี สาวกที่ดี ตลอดจนถึง ความรับผิดชอบ คุณสมบัติเพื่อสําเร็จของชีวิต การมีระเบียบวินัย ฯลฯ เราจึงควรนําไป ปฏิบัติ เพื่อเปนรากฐานของชีวิตในอนาคตตอไปภายหนา เพื่อที่จะไดมีชีวิตความเปนอยูที่ดี สามารถที่จะนําไปเปนที่พึ่งทางใจได ตอไปในบั้นปลายของชีวิต . เรียบเรียงโดย ด.ญ.สุรียพร พันธเอี่ยม กลุมฉันทะ ๒ พระคุณแม แม เปนคําที่มีความหมายลึกซึ้งกินใจลูกทุกคน พระคุณของแมนั้นลนฟามหาสมุทร แมเปนผูใหกําเนิด เปนผูอุปการะ เปนผูเลี้ยงดู พระคุณของแมมีมากมายเกินกวาที่ลูกจะบรรยายไดหมด แมเปนผูใหกําเนิดตั้งแตลูกยัง อยูในครรภของแม แมจะทะนุถนอมกลอมเกลี้ยงเลี้ยงดู แมไปไหนก็หอบหิ้วเอาลูกที่อยูในทองไป ดวยตลอดเวลา เวลาทํางานก็ไมสะดวด แตแมก็ตองทนเพื่อลูกของแมจะไดสบาย ครั้งแรกที่ ลูกลืมตามองดูโลก ลูกมองไมเห็นใครนอกจากแม แมคอย ๆ ประคองลูกมากอดแนบกับอกไว ลูกมีความอบอุนเหลือเกิน แมเปนครูคนแรกของลูกสอนลูกทุกอยาง สอนใหรูจักความดีความชั่ว สิ่งใดถูกสิ่งใดผิด แมจะเปนผูสอน แมเปนทั้งเพื่อนเวลาที่ลูกเหงาแมก็คอยมาเลนกับลูก เวลาที่ลูกหิวแมก็พยายามหามาใหลูกกิน เมื่อยามที่ลูกเจ็บไขไดปวยแมก็จะเปนหมอใหลูกแมจะ คอยดูแลทุกอยาง ทุกอยางที่แมทําใหลูกได แมเมื่อเห็นลูกเจ็บ น้ําตาของแมก็ไหลริน และ พูดกับลูกวา ถาสามารถเปลี่ยนเปนแมไดแมก็จะเจ็บแทนลูก และแมก็จะคอยประคบประ หงมลูกทุกอยาง เวลาที่ลูกจะเขาโรงเรียนจะเปนวันที่แมภูมิใจมากที่สุด ที่เห็นลูกของแมเขา โรงเรียน ไดเรียนในชั้นสูง ๆ แมก็พยายามเก็บออมเงินที่แมหามาได จนสงลูกของแม เรียนจบ แมหวังวาลูกของแมจะมีอนาคตที่ดี มีการศึกษาที่ดี เวลาที่ลูกทําผิดแมไมเคยดุดา แมจะคอยใหแตคําปรึกษาอธิบายวาอยางนี้ดีนะ อยางนี้ไมดีนะ แมจะเปนธนาคารของลูก เวลาที่ลูกไมมีเงินตองการใชเงิน แมแมจะไมมีเงินแมก็พยายามหามาใหลูกอยางเต็มใจ ทุกสิ่งที่ลูกได ทุกอยางที่ลูกมี แมจะเปนผูหามาใหอยางยิ้มแยม แมเปนผูทําใหลูกเกิด ใหลูกเปนคนดี ลูกจะขอตอบแทนบุญคุณของแม ลูกจะตอบแทนแม เลี้ยงดูแม จะชวยแมทุกอยางที่ลูกสามารถทําได ลูกขอใหสัญญา
  • 87.
    ๘๗ เรียบเรียงโดย นางสาว วารุณี บัวยันตี กลุมอุเบกขา ๒ บทความที่ไดรับคัดเลือกจากการอบรมคุณธรรมคายพุทธบุตร๑๐-๑๒ม.ค.๓๕ พระคุณของครู ตั้งแตแมพาผมเขาโรงเรียน ผมก็รองไห ก็มีครูอยูคนหนึ่งชื่อวา เปรียง ชื่อสั้น ๆ แตใจดี ครูเขามาบอกวา เดนดวงเธอมาเรียนกับครูเถอะ ในหองมีเพื่อนเลนเยอะ ครูไม ดุ ครูใจดีนะ ผมก็หยุดรองไหและสนใจเรียนกับครูเปรียง ครูเปรียงมีอยูอยางหนึ่ง ก็คือ ถา ตีนักเรียนแลวน้ําตาของครูก็ไหลออกจากเบาตา คุณครูเปรียงถาเห็นนักเรียนปวย ก็พานัก เรียนไปหาหมอ บางทีพานักเรียนกลับบาน ครูพูดกับนักเรียนเหมือนแมกับลูก หรือ พอกับลูก สิ่งที่ผมลืมไมไดก็คือ คุณครูทําอาหารมาใหกินตั้งแตอยู ป. ๑-๖ ครูก็ยังทําอาหารใหกิน เวลานักเรียนทําผิดครูก็ตองตีนักเรียน ที่ครูตีนักเรียนนั้นก็เพราะครูรัก ครูดุ เหมือนให ความรู ครูสอน เหมือนใหใบปริญญาแกเรา ในวันอยูคายพุทธบุตร คุณครูที่ยังสาว หรือเปน ผูชาย หรือครูที่มีอายุ ทานก็ยังมาดูแลนักเรียน ถึงบานทานจะอยูไกลหรือใกลทานก็ยังมาคุมนัก เรียน แถมยังตองตักอาหารใหนักเรียนกิน ถึงวาเราจะอยูกับครูที่ดุ ที่ใจดี ครูก็ยังเปนครู อยูวันยังค่ํา ถึงวันครู นักเรียนก็เอาดอกไมมาไหวเคารพบูชา เหมือนพอแม ใคร ๆ ก็รูวา ครูเปนผูเปดประตูความรูใหนักเรียน ขอใหนักเรียนตองนึกถึงคําสั่งสอนของทานใหมาก เราฟงครูนั่นแหละดี จงฟงครู พูดตอไปในที่สุด ขอใหนอมลงกราบที่เทาครู เพื่อใหรูวาศิษยยังรักครู ขอใหศิษยอยาหักจิตครู สงสารครูเถอะ....ทานสอนมามากแลว เด็กชายเดนดวง อางทอง กลุม กรุณา คายพุทธบุตรโรงเรียนพูนสิน ฯ
  • 88.
    ๘๘ เสียงกระซิบสั่งจากครู ศิษยรัก......ลูกรัก ครูตระหนักคําที่หนึ่งซึ้งนานแสน ปติใหมคําสองซอนไมคลอนแคลน จารึกแนนแนบเนาวเขาทรวงใน ความรูสึกรักมันผูกพันยิ่ง ่ จากใจจริงไรมายาหรือสาไถย คราเห็นเจาปราศทุกขครูสุขใจ อยากเห็นวัยงอกงามล้ําลาวัณย ลูกรัก....... หวงใยนักทางอีกไกลครูใฝฝน จงรุงเรืองพนมัวหมองของอาธรรม จิตตั้งมั่นทางชีวิตคิดใครครวญ เดินใหดีและตรงทางอยางวันนี้ จะไมมีวันเสียใจหรือใหหวน ผานปญหาอุปสรรคยากทั้งมวล จงทบทวนอยาทอแทแตนี้ไป ลูกรัก........ มิตรมากนักอยาเสเพลเถลไถล แบงเวลา เรียน เลน เที่ยว เกี่ยวกันไป รูหักใจ รูผอนปรน รูตนเอง ศักดิ์ศรี....... ตอไปนี้เลิกเบงเลิกขมเหง คาของคนศักดิ์ของใครใชนักเลง เลิกอวดเกงเบงทับกับใครใคร ทายนี้......ลูกรัก เหน็ดเหนื่อยนักออมอกนี้จะพลีให ใหเจาพักคลายรอนออนอกใจ สายธารใสใหดื่มซับอาบดวงจินต สารธารใจมีใหไมเหือดแหง ขจัดแลงเลวหลงจงถวิล ใหเจาอาบชําระชั่วตัวราคิด บนแผนดิน อ.ร.ขออยาลืม ฯ (อ.สุขสวัสดิ์ สุริยนต)
  • 89.
    ๘๙ แบบประเมิน การเขาคายอบรมคุณธรรม (สําหรับนักเรียน) คายพุทธบุตร โรงเรียนบางกรวย อําเภอบางกรวย จังหวัดนนทบุรี วันที่ ๑๔ - ๑๖ สิงหาคม ๒๕๓๕ ------------------- คําชี้แจง ใหนักเรียนทําเครื่องหมาย ลงในชองที่ตรงกับความคิดเห็นของนัก เรียนมากที่สุด ทั้งนี้เพื่อประโยชนตอการจัดอบรมในครั้งนี้ การประ เมินมี ๕ ระดับ คือ มากที่สุด ๕, มาก ๔, ปานกลาง ๓, นอย ๒, นอยที่สุด ๑ รายการประเมิน ๕๔๓๒๑ ๑.กอนเขารับการอบรม นักเรียนเห็นคุณคาของการมีคุณธรรมเพียงใด ๒.หลังจาก พิธีมอบตัวเปนศิษย แลว นักเรียนยอมรับบทบาทความสําคัญ ของครูเพียงใด ๓.กติกาสัญญาใจ มีความสําคัญตอการปฏิบัติตนในการอยูรวมกันเพียงใด ๔.ฐานการอบรมคุณธรรมตอไปนี้ ใหประโยชนกับนักเรียน ในการนําไป ประยุกตใชในชีวิตประจําวันเพียงใด (ประเมินทีละฐาน) -ฐาน การเขาถึงพระรัตนตรัย -ฐาน ความรับผิดชอบ -ฐาน คุณธรรมของมนุษย -ฐาน การมีระเบียบวินัย ๕.นักเรียนประทับใจในการทําวัตรเพียงใด ๖.นักเรียนควบคุมสมาธิไดดีเพียงใด ในการทําจิตตภาวนา ๗.นักเรียนซาบซึ้งเพียงใด เมื่อเขารวมพิธีสูความเปนพุทธบุตร ๘.นักเรียนไดรับความรูในดานการพัฒนาตนเอง เพียงใด ๙.การสนทนากับกัลยามิตร ทําใหนักเรียนเห็นชองทางของการกระทําตน ใหมีคุณธรรม เพียงใด รายการประเมิน ๕๔๓๒๑ ๑๐.ฐานการอบรมคุณธรรมตอไปนี้ มีคุณคาตอชีวิตของนักเรียน
  • 90.
    ๙๐ เพียงใด (ประเมินทีละฐาน) -ฐาน การเปนบุตรที่ดี -ฐาน การเปนศิษยที่ดี -ฐาน การเปนเพื่อนที่ดี -ฐาน การเปนสาวกที่ดี ๑๑.หลังจากฝกสมาธิใจสงบ นักเรียนคิดวาจํานําไปใชในการ ดํารงชีวิตไดเพียงใด ๑๒.การทําวัตร เชา-เย็น ชวยใหนักเรียนสบายใจ มากนอยเพียงใด ๑๓.การฝกกายบริหารตอนเชา ชวยใหนักเรียนสดชื่นเพียงใด ๑๔.ตารางการฝกอบรมคุณธรรม มีความเหมาะสมเพียงใด ๑๕.นักเรียนไดรับความอบอุนและการเอาใจใสจากอาจารยประจํากลุม มากนอย เพียงใด ๑๖.นักเรียนไดรับการบริการดานที่พัก สะดวก สบาย เพียงใด ๑๗.การรับประทานอาหารที่มีระเบียบ ทําใหนักเรียนรูสึกประทับใจเพียงใด ๑๘.การจัดทําเอกสารดีมากนอยเพียงใด ๑๙.หลังจากการอบรม นักเรียนมีความรู ความเขาใจ ดานคุณธรรม หลักธรรม ของศาสนามากขึ้น เพียงใด ๒๐.นักเรียนคิดวา การอบรมครั้งนี้จะทําใหนักเรียนปฏิบัติตนไดอยางถูกทํานอง คลองธรรม เพียงใด ๒๑.ความประทับใจในการอบรมครั้งนี้ ---------------------------------------------------------- ---------------------------------------------------------- ๒๒.ขอเสนอแนะและความคิดเห็นเพิ่มเติม ---------------------------------------------------------- ---------------------------------------------------------- แบบประเมิน สําหรับครูอาจารย การเขาคายอบรมคุณธรรม และวิทยากร คายพุทธบุตร โรงเรียนบางกรวย อําเภอบางกรวย จังหวัดนนทบุรี วันที่ ๑๔ - ๑๖ สิงหาคม ๒๕๓๕ -------------------- คําชี้แจง ขอใหครูอาจารยไดแสดงความคิดเห็นของตนเอง ตอการจัดการอบรม ในครั้งนี้ใหมากที่สุด ทั้งนี้เพื่อประโยชนตอการจัดอบรมในครั้งนี้
  • 91.
    ๙๑ ๑. ความเหมาะสมของการเตรียมสถานที ระบบแสงเสียง ที่พักอาหาร ตลอดจน การอํานวยความสะดวกดานตาง ๆ -------------------------------------------------------- -------------------------------------------------------- ๒. ความรวมมือของครูอาจารย ในทุก ๆดาน -------------------------------------------------------- -------------------------------------------------------- ๓. ความรวมมือของนักเรียนในทุก ๆ ดาน -------------------------------------------------------- -------------------------------------------------------- ๔. ขอเสนอแนะและความคิดเห็นเพิ่มเติม -------------------------------------------------------- -------------------------------------------------------- ใบสํารวจศีล ใหนักเรียนขีด ( ) เมื่อทําได และขีด ( ) เมื่อทําไมได พรอมกับบันทึกเหตุผลแตละขอ วัน/เดือน/ป ขอ๑ ขอ๒ ขอ๓ ขอ๔ ขอ๕ บันทึกเหตุผล ------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------ ------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------- (๓๑ ชอง) ------------------------------------------------------------------- ชื่อ.................นามสกุล....................ชั้น.............กลุม..... สีลํ อาภรณํ เสฏฐํ ศีลเปนอาภรณอันประเสริฐ เพลงประกอบกิจกรรม ครูคือผูให เปลวเทียนตานลมโหมกระหน่ํา ก็ยังเปลงแสงแวววาม ยอดเปลวลูตามเมื่อลมพัดมา
  • 92.
    ๙๒ เหมือนดวงใจแกรงกลา ของครูมั่นคงนักหนาถายทอดวิชาเพื่อศิษยทั้งปวง ครูคือผูนําทางให ศิษยรักมุงสูหลักชัย ดวยดวงฤทัยไมวายแสนหวง แมเวลาลับลวง แมงานจะสุมหนักทรวง คุณครูทั้งปวงทุมเทดวยใจ ครูมีหัวใจตั้งมั่น มีรักใหศิษยทั่วกัน ไมเคยคิดแบงไปใหใคร รักที่ครูมอบให คือรักศิษยในดวงใจ เปนโซสายใยเชื่อมโยงเรื่อยมา ดวงใจไมเคยผันเปลี่ยน สอนศิษยดวยความพากเพียร มาตรแมนวาเพียรจะดอยนอยคา ครูก็ภูมิใจวา ศิษยรักที่สั่งสอนมา มีธรรมจริยากันทั่วหนาเอย. พระคุณที่สาม ครูบาอาจารยที่ทานประทานความรูมาให อบรมจิตใจใหรูผิดชอบชั่วดี กอนจะนอนสวดมนตออนวอนทุกที ขอกุศลบุญบารมีสงเสริมครูนี้ใหรมเย็น ครูมีบุญคุณจึงขอเทิดทูลเอาไวเหนือเกลา ทานสั่งสอนเราอบรมใหเราไมเวน ทานอุทิศไมคิดถึงความยากเย็น สอนจนรูจัดเจนเฝาเนนเฝาแนะมิไดอําพราง พระคุณที่สาม งดงามแจมใส แตวาใครหนอใคร เปรียบเปรยครูไววาเปนเรือจาง พลาดจากความจริง ยิ่งคิดยิ่งเห็นวาผิดทาง มีใครบางแนะนําแนวทางอยางครู บุญเคยทํามาแตปางใดใด เรายกใหทาน ตั้งใจกราบกรานระลึกคุณทานกตัญู โรคและภัยอยาไดแผวพานคุณครู ขอกุศลผลบุญค้ําชู ใหครูเปนสุขชัวนิรันดร ใหครูเปนสุข ชั่ว ่ นิรันดร. แมพิมพของชาติ แสงเรืองเรืองที่สองประเทืองอยูทั่วเมืองไทย คือแมพิมพอันนอยใหญ โอครูไทยในแดนแหลมทอง เหนื่อยยากเพียงใด ไมเคยบนไปใหใครเขามอง ครูนั้นยังลําพอง ในเกียรติของตนเสมอมา ที่ทํางานชางสุดกันดารในปาดงไพร ถึงจะไกลก็เหมือนใกล เรงรุดไปใหทันเวลา กลับบานไมทันบางวันตองไปอาศัยหลวงตา ครอบครัวคอยทาไมรูวาไปอยูไหน ถึงโรงเรียนก็เจียนจะสายจวนไดเวลา เห็นศิษยรออยูพรอมหนา ตองรีบมาทําการสอน ไมมีเวลาที่จะไดมาหยุดพอพักผอน โรงเรียนในดงปาดอน ใหโหยออนสะทอนอุรา ชื่อของครูฟงดูก็รูชวนชื่นใจ งานที่ทําก็ยิ่งใหญ สรางชาติไทยใหวัฒนา ฐานะของครูใครใคร ก็รูวาดอยนักหนา ยังสูทนอุตสาหสั่งสอนศิษยมาก็หลายป นี่แหละครูที่ใหความรูอยูรอบเมืองไทย หวังสิ่งเดียวคือขอให เด็กของไทยในผืนธานี ไดมีความรูเพื่อชวยเชิดชูไทยใหผองศรี ครูก็ภูมิใจที่สมความเหนื่อยยากตรากตรํามา
  • 93.
    ๙๓ ทําดีไดดี คนเราทุกคนวายวนผลกรรมนําเนื่อง ตกต่ํารุงเรืองเกี่ยวเนื่องแตกรรมของตน ความดีค้ําจุนจากบุญกุศล ความชั่วจากบาปทุกขทนเพราะตนนั้นกอเวรไว บางคนถือดีมั่งมีเพราะทํากรรมชั่ว นั้นบาปสาบตัวเกลือกกลั้วมัวเมาเขลาไป บางคนระอาวาเหตุไฉน ทําดีแตจนเหลือใจ ไมเห็นไดดีเหมือนวา อยาเพลินถือวาเงินเปนใหญ จิตใจเหนือสิ่งใดล้ําคา เพราะความทุกขความสุขใด เปนที่ใจ ใชที่ตา อยาพะวงหลงลืมตน ทําดีทุกทีตองมีผลดีโดยทั่ว กอกรรมทําชั่ว ไดชั่วตอบแทนทุกคน คนดีรักดี โชคดีมีผล คนชั่ว ชั่วโฉดเฉาชน ไมพนผลกรรมซ้ําเติม ใครหนอ ใครหนอรักเราเทาชีวี ใครหนอปราณีไมมีเสื่อมคลาย ใครหนอรักเราใชเพียงรูปกาย รักเขาไมหนาย ไมคิดทําลาย ใครหนอ ใครหนอรักเราเทาทรวงใน ใครหนอเอาใจปลอบเราเรื่อยมา ใครหนอรักเรา ดังดวงแกวตา รักเขากวางกวา ผืนพสุธา นภากาศ จะเอาโลกมาทําปากกา จะเอานภามาแทนกระดาษ เอาน้ําหมดมหาสมุทรแทนหมึกวาด ประกาศพระคุณไมพอ ใครหนอรักเราเทาชีวัน ใครหนอใครกันใหเราขี่คอ(คุณพอ-คุณแม) ใครหนอชักชวน ดูหนังสี่จอ รูแลวละก็ อยามัวรั้งรอ ทดแทนบุญคุณ ออมอกแม คําใดไมซึ้งตรึงใจเหมือนแม อันพระคุณปกแผใหแกลูกนอยกลอยใจ อกแมเคยโอบออม เหกลอมละมุนละไม ยุงเอยเคยกินริ้นไต แมเฝาแกวงไกวลูกใหนิทรา มองไปใจหายไมวายแสนเศรา ครวญถึงวันกอนเกา ใจเฝาขาดแมแลหา ดั่งนกนอยคอยเหยื่อ แมเผื่อดวยความเมตตา นกนอยคอยแมไมมา โอวาแมจาแมอยูแหงใด ยามใดหมองหมนขาดคนเหลียวแล มองเห็นก็แตแม ที่อยูใกล น้ําตาลูกไหล แมซับน้ําตาใหดวยใจรักเวทนา ออมอกแมเอย แมเคยรับซับน้ําตา พระคุณยิ่งพสุธา ขาดแมแลหาเปลี่ยวใจ บุญคุณอันนี้ไมมีเหมือนแม ใครเขาจะเผื่อแผใหแกเรานั้นอันใด อางวางใจแสนเศรา เปลี่ยวเปลาเหมือนอยูปาไกล แมจาพระคุณยิ่งใหญ ออมอกแมไซรลูกไมเคยลืม พระคุณแม เมื่ออยูในทองของแมเรา แมทุกขแมเศรา แมเฝาระวังเหลือหลาย เผ็ดหวานมันเปรี้ยว แมเขี้ยวแลวยังตองคาย กลัวเผ็ดจะไปทําลาย ทํารายสายเลือดในครรภ
  • 94.
    ๙๔ ลูกเกิดมาแลวเหมือนแกวใจ เรือดริ้นยุงไตแมปด แมไกว แมกัน ลูกหิวคอยปอน ลูกรอนพัดวีใหพลัน แมเฝาเปนคืนเปนวันบุญคุณนั้นแมไมทวง ยางสูวัยเรียน แมเพียรหาเงินสงให บางทีเงินที่ได จากเหงื่อไคลและน้ําตารวง ผิดถูกชั่วดีแมชี้ใหรูทั้งปวง โตแลวแมยังตองหวง เฝาหวงลูกดังชีวี นี้คือรักแทของแมเรา จะหาใดเลา เทียบเทาบุญคุณแมนี้ ครอบหลาจบ บวกลบหา คาที่มี ถาเทียบคุณงามความดี ครอบฟานี้แมก็เทียม คาน้ํานม แมนี้มีบุญคุณอันใหญหลวง ที่เฝาหวงหวงลูกแตหลังเมือยังนอนเปล ่ แมเราเฝาโอละเห กลอมลูกนอยนอนเปล ไมหางหันเหไปจนไกล แตเล็กจนโตโอแมถนอม แมผายผอมยอมเกิดแตรักลูกปกดวงใจ เติบโตโอเล็กจนใหญ นี้แหละหนาอะไร มิใชใดหนาเพราะคาน้ํานม ครวญคิดพินิจใหดี คาน้ํานมแมนี้ จะมีอะไรเหมาะสม โอวาแมจา ลูกคิดถึงคาน้ํานม เลือดในอกผสม กลั่นเปนน้ํานมใหลูกดื่มกิน คาน้ํานมควรชวนใหลูกฝน แตเมื่อหลังเปรียบดังผืนฟาหนักกวาแผนดิน บวชเรียนพากเพียรจนสิ้น หยดหนึ่งน้ํานมกิน ทอแทนไมสิ้นพระคุณแมเอย ฯ