None

1. สุ พิมล วัฒนานุกล วท.บ. (สถิติ), ศศ.ม. (สารสนเทศศาสตร์ )
ู
รองผูอานวยการสานักหอสมุด ฝ่ ายโครงสร้างพื้นฐานเทคโนโลยีสารสนเทศ
้
supimon.wa@spu.ac.th
28 มิถุนายน 2554
Course: HUM121, Chapter 3: การวิเคราะห์และการกาหนดความต้องการสารสนเทศ

2. ความต้องการสารสนเทศ หมายถึง ภาวะที่บุคคลเกิดปัญหา และ
่
ตระหนักว่า ขาดความรู้หรื อความรู้ที่มีอยูไม่เพียงพอที่จะแก้ไข
ปัญหาได้ จึงต้องการแสวงหาสารสนเทศเพื่อที่จะนามาแก้ไข
ปัญหานั้น
่
ความต้องการสารสนเทศเกิดขึ้นเมื่อบุคคลอยูในสถานการณ์ที่
ต้องตัดสิ นใจ หรื อต้องการหาคาตอบข้อเท็จจริ ง เพื่อแก้ปัญหา
หรื อทาความเข้าใจเรื่ องใดเรื่ องหนึ่ง เพื่อตอบสนองความ
ต้องการตามวัตถุประสงค์ต่างๆ
Course: HUM121, Chapter 3: การวิเคราะห์และการกาหนดความต้องการสารสนเทศ

3. ่
ความต้องการสารสนเทศ เกิดขึ้นและเปลี่ยนแปลงอยูตลอดเวลา และ
ความต้องการสารสนเทศของแต่ละบุคคลย่อมแตกต่างกันไป
โดยทัวไปความต้องการสารสนเทศของบุคคลเกิดขึ้นเพื่อสนองตอบ
่
ความต้องการที่มีวตถุประสงค์เฉพาะในด้านต่างๆ ดังต่อไปนี้
ั
1. ความต้องการพื้นฐานทางด้านร่ างกาย จิตใจ (อารมณ์) สติปัญญาและ
ลักษณะเฉพาะตัว ภูมิหลัง ประสบการณ์ การศึกษา รวมทั้งต้องการ
สนองความอยากรู ้อยากเห็น จรรโลงใจและการสร้างสรรค์สิ่งใหม่ๆ
2. ความต้องการด้านหน้าที่การงาน
3. ความต้องการด้านสภาพแวดล้อมทางสังคม
Course: HUM121, Chapter 3: การวิเคราะห์และการกาหนดความต้องการสารสนเทศ

4. เป็ นกระบวนการหรื อขั้นตอนการปฏิบติเพื่อให้ได้มาซึ่งสารสนเทศที่ตรง
ั
ตามความต้ องการ
1. ขั้นตอนวิเคราะห์และกาหนดความต้องการสารสนเทศ
พิจารณาจากวัตถุประสงค์ ของเรื่องที่มความต้ องการสารสนเทศ
ี
ว่าควรประกอบด้วยแนวคิด/ประเด็นใดที่สาคัญหรื อจาเป็ น โดยกาหนดเป็ น
หัวข้อ ในแต่ละหัวข้ออาจประกอบด้วยหัวข้อรองและหัวข้อย่อย เป็ นการ
แตกย่อยแนวคิด/ประเด็นให้มีความชัดเจนมากยิงขึ้น
่
กาหนดความต้องการสารสนเทศของแต่ละแนวคิด/ประเด็น
2. ขั้นตอนกาหนดคุณลักษณะของสารเทศที่ตองการ ้
กาหนดคุณลักษณะของความต้องการสารสนเทศที่ได้จากข้อ 1 เพื่อให้มี
แนวทางในการค้นหาสารสนเทศ โดยพิจารณาจากเกณฑ์ต่างๆ ได้แก่
ขอบเขตของข้อมูล (ความแคบหรื อความกว้างของเนื้อหา) ลักษณะหรื อ
ธรรมชาติของข้อมูล ปริ มาณของข้อมูล ประเภทของทรัพยากรสารสนเทศ
อายุของข้อมูล คุณภาพของข้อมูล และภาษาของข้อมูล
อ่านเพิ่มเติมที่ http://www.slideshare.net/supimon1956/ss-8431352
Course: HUM121, Chapter 3: การวิเคราะห์และการกาหนดความต้องการสารสนเทศ

5. การเรี ยนการสอนในระดับอุดมศึกษามุ่งให้ผเู้ รี ยนได้เรี ยนรู้
ด้วยตนเองอย่างต่อเนื่องในสภาพสังคมแห่งการเรี ยนรู้ที่มี
สารสนเทศเผยแพร่ อยูเ่ ป็ นจานวนมาก โดยมีผสอนทาหน้าทีู่้
ในการประสานงานหรื อให้คาแนะนาปรึ กษาเมื่อมีปัญหา
เกิดขึ้นในระหว่างการเรี ยนรู้
การศึกษาค้นคว้าในระดับอุดมศึกษาเป็ นกระบวนการ
สาหรับการเสริ มสร้างให้ผเู้ รี ยนมีทกษะการรู้สารสนเทศ
ั
(Information Literacy Skills) เพื่อให้ผเู ้ รี ยนสามารถเรี ยนรู ้ดวย
้
ตนเอง อันจะนาไปสู่ การผลิตผลงานขึ้นเพื่อประกอบการ
เรี ยนในรายวิชาต่างๆ
Course: HUM121, Chapter 3: การวิเคราะห์และการกาหนดความต้องการสารสนเทศ

6. การศึกษาค้ นคว้ า หมายถึง วิธีหรื อกระบวนการที่ผเู้ รี ยนใช้ใน
การศึกษาหาความรู้ดวยตนเองตามความสนใจ ความต้องการในการ
้
ค้นหาข้อมูลสารสนเทศ ซึ่งสามารถปฏิบติได้อย่างมีประสิ ทธิภาพ
ั
เป็ นขั้นตอนอย่างถูกต้อง
วัตถุประสงค์ ของการศึกษาค้นคว้ า
1. เพื่อให้ตนเองเป็ นผูมีความรู ้ที่กว้างขวาง ทันสมัย ทันต่อเหตุการณ์
้
ตลอดเวลา
2. เพื่อให้เกิดการพัฒนาทักษะทางภาษาในการอ่าน การเขียน การพูด
การฟัง
3. ส่ งเสริ มให้รู้จกการคิด วิเคราะห์ สังเคราะห์ขอมูลได้อย่างมีเหตุผล
ั ้
Course: HUM121, Chapter 3: การวิเคราะห์และการกาหนดความต้องการสารสนเทศ

7. การศึกษาค้นคว้าเพื่อทารายงานมีข้ นตอนที่สาคัญดังนี้
ั
1. การเลือกเรื่ องที่จะศึกษาค้นคว้า
2. การศึกษาวรรณกรรมที่เกี่ยวข้อง
3. การกาหนดวัตถุประสงค์ของเรื่ องที่ศึกษา
4. การวางโครงเรื่ อง
Course: HUM121, Chapter 3: การวิเคราะห์และการกาหนดความต้องการสารสนเทศ

8. ่ ้
การเลือกเรื่ องที่จะศึกษาค้นคว้า ไม่วาผูสอนจะเป็ นคนกาหนดหรื อผูเ้ รี ยน
กาหนดเอง มีขอควรพิจารณาดังนี้
้
เป็ นเรื่ องที่ช่วยเสริ มความรู้ในการเรี ยนวิชาใดวิชาหนึ่ง
ขอบเขตของเรื่ องไม่กว้างหรื อแคบจนเกินไป มีความเหมาะสมกับเวลาที่กาหนด
่
เป็ นเรื่ องที่ผเู้ รี ยนมีความสนใจและมีพ้ืนฐานความรู้อยูพอสมควร อันจะเป็ น
ประโยชน์ในการเลือกสารสนเทศที่เหมาะสม ตรงตามความต้องการ และผูเ้ รี ยน
มีความเข้าใจเนื้อหาได้ดี
มีแหล่งสารสนเทศที่ผเู้ รี ยนสามารถค้นหาสารสนเทศได้เพียงพอที่จะใช้เป็ น
หลักฐานอ้างอิง ซึ่ งแหล่งที่ผเู้ รี ยนใช้ในการค้นหาสารสนเทศอาจเป็ นห้องสมุด
อินเทอร์เน็ต และแหล่งสารสนเทศอื่นๆ
Course: HUM121, Chapter 3: การวิเคราะห์และการกาหนดความต้องการสารสนเทศ

9. ่
การตั้งชื่อเรื่ องเป็ นงานที่ผสมผสานอยูในขั้นตอนของ
การเลือกเรื่ องที่จะศึกษา ชื่อเรื่ องที่ดีควรมีลกษณะดังนี้
ั
ครอบคลุมสาระสาคัญทั้งหมดของเรื่ อง
บ่งบอกขอบเขตของเรื่ องซึ่งไม่กว้างหรื อแคบจนเกินไป
ใช้ภาษาสละสลวย กะทัดรัด สื่ อความหมายได้ดีและ
ดึงดูดความสนใจ
Course: HUM121, Chapter 3: การวิเคราะห์และการกาหนดความต้องการสารสนเทศ

10. เป็ นการศึกษาค้นคว้าหาข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับเรื่ องที่ศึกษาค้นคว้าจากแหล่ง
สารสนเทศประเภทต่างๆ เช่น สารานุกรม หนังสื อหรื อตารา วารสาร
อินเทอร์ เน็ต เป็ นต้น
การศึกษาวรรณกรรมที่เกี่ยวข้องจะช่วยให้ผเู ้ รี ยนได้ศึกษาแนวคิด ทฤษฏีที่
เกี่ยวกับเรื่ องที่ศึกษาค้นคว้า รวมทั้งความคิดเห็นของนักวิชาการและ
ผูเ้ กี่ยวข้องที่มีต่อประเด็นต่างๆของเรื่ องนั้น
หลังจากศึกษาวรรณกรรมที่เกี่ยวข้องแล้วและผูเ้ รี ยนต้องการนาแนวคิด
ทฤษฎี และประเด็นต่างๆที่คนพบในวรรณกรรมเหล่านั้นมาประกอบและ
้
อ้างอิงเพื่อเรี ยบเรี ยงเป็ นเนื้อหาในรายงาน ผูเ้ รี ยนควรบันทึกข้อมูลของ
วรรณกรรมดังกล่าวไว้
Course: HUM121, Chapter 3: การวิเคราะห์และการกาหนดความต้องการสารสนเทศ

11. การบันทึกข้อมูลของวรรณกรรมที่เกี่ยวข้อง ควรประกอบด้วยหัวข้อของ
เนื้อหาที่บนทึก เลขเรี ยกหนังสื อ รายการบรรณานุกรม และประเด็นสาคัญที่
ั
ได้จากเนื้อหา ดังตัวอย่างข้างล่าง
ความต้ องการสารสนเทศ
Z699 อารี ย ์ ชื่นวัฒนา. (2546). ผูใช้ระบบค้นคืนสารสนเทศ ใน ประมวล
้
025.04 สาระชุดวิชาการจัดเก็บและการค้ นคืนสารสนเทศ. หน้า 95-96
STOU1307GT กรุ งเทพฯ: สานักพิมพ์มหาวิทยาลัยสุ โขทัยธรรมาธิราช.
- คาจากัดความของความต้องการสารสนเทศ
- ปั ญหาของความต้องการสารสนเทศ
- ประเภทของความต้องการสารสนเทศ
..
Course: HUM121, Chapter 3: การวิเคราะห์และการกาหนดความต้องการสารสนเทศ

12. เป็ นการกาหนดประเด็นหลัก ปัญหาหรื อข้อสงสัยที่
ต้องการคาตอบในเรื่ องที่ศึกษาค้นคว้า
เป็ นแนวทางในการศึกษาค้นคว้าและรวบรวมข้อมูล
เพื่อให้บรรลุวตถุประสงค์ของการศึกษาค้นคว้า
ั
มีความสาคัญต่อการกาหนดขอบเขตของเรื่ องใน
ขั้นตอนของการเขียนโครงเรื่ อง
Course: HUM121, Chapter 3: การวิเคราะห์และการกาหนดความต้องการสารสนเทศ

13. ตัวอย่างของการกาหนดวัตถุประสงค์ของเรื่ องที่ศึกษา
ชื่อเรื่อง
สมาร์ตโฟน: โทรศัพท์มือถืออัจฉริ ยะ
วัตถุประสงค์ ของการศึกษา
1. เพื่อศึกษาความเป็ นมาและความสามารถของสมาร์ตโฟน
2. เพื่อศึกษาคุณและโทษของการใช้สมาร์ตโฟนในชีวตประจาวัน
ิ
Course: HUM121, Chapter 3: การวิเคราะห์และการกาหนดความต้องการสารสนเทศ

14. เป็ นการกาหนดกรอบแนวคิดและขอบเขตของเรื่ องที่
ศึกษาค้นคว้า เพื่อใช้เป็ นแนวทางในการเรี ยบเรี ยง
รายงาน
มีวตถุประสงค์เพื่อจัดลาดับหัวข้อหรื อประเด็นที่จะ
ั
นาเสนอให้มีความสัมพันธ์และต่อเนื่องกัน
เป็ นประโยชน์ในการกาหนดขนาดของเรื่ องและ
สัดส่ วนของเนื้อหาของเรื่ อง
Course: HUM121, Chapter 3: การวิเคราะห์และการกาหนดความต้องการสารสนเทศ

15. ชื่อเรื่อง
1. บทนา
2. หัวข้อใหญ่
2.1 หัวข้อรอง
2.1.1 หัวข้อย่อย
2.1.2 ...........
2.2 หัวข้อรอง
2.2.1 หัวข้อย่อย
2.2.2 ...........
3. หัวข้อใหญ่
3.1 หัวข้อรอง
3.2 หัวข้อรอง
4. บทสรุ ป
Course: HUM121, Chapter 3: การวิเคราะห์และการกาหนดความต้องการสารสนเทศ

16. ชื่อเรื่อง
1. บทนา
2. หัวข้อใหญ่
ก. หัวข้อรอง
1) หัวข้อย่อย
2) ...........
ข. หัวข้อรอง
1) หัวข้อย่อย
2) ...........
3. หัวข้อใหญ่
ก. หัวข้อรอง
ข. หัวข้อรอง
4. บทสรุ ป
Course: HUM121, Chapter 3: การวิเคราะห์และการกาหนดความต้องการสารสนเทศ

17. ชื่อเรื่อง
สมาร์ ตโฟน: โทรศัพท์มือถืออัจฉริ ยะ
วัตถุประสงค์ ของการศึกษา
1. เพื่อศึกษาความเป็ นมาและความสามารถของสมาร์ ตโฟน
2. เพื่อศึกษาคุณและโทษของการใช้สมาร์ตโฟนในชีวิตประจาวัน
โครงเรื่อง
สมาร์ ตโฟน: โทรศัทพ์มอถืออัจฉริยะ
ื
1. บทนา
2. ความเป็ นมาของสมาร์ ตโฟน
2.1 วิวฒนาการของโทรศัพท์มือถือ
ั
2.2 วิวฒนาการของสมาร์ ตโฟน
ั
3. ประเภทและความสามารถของสมาร์ ตโฟน
4. สมาร์ ตโฟนกับการใช้ชีวิตประจาวัน
4.1 สมาร์ ตโฟนกับชีวิตส่ วนตัว
4.2 สมาร์ ตโฟนกับการเรี ยนรู ้
4.3 สมาร์ ตโฟนกับการทางาน
5. คุณและโทษของการใช้สมาร์ ตโฟน
6. บทสรุ ป
Course: HUM121, Chapter 3: การวิเคราะห์และการกาหนดความต้องการสารสนเทศ

18. เทอดศักดิ์ ไม้เท้าทอง. (2548). การกาหนดเรื่ องเพื่อศึกษาค้นคว้า ใน ทักษะ
การรู้ สารสนเทศ. หน้า 31-40. กรุ งเทพฯ: คณาจารย์ภาควิชาบรรณารักษ์
ศาสตร์ และสารสนเทศศาสตร์ คณะมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรี นคริ นทรวิ
โรฒ.
อารี ย ์ ชื่นวัฒนา. (2546). ผูใช้ระบบค้นคืนสารสนเทศ ใน ประมวลสาระชุด
้
วิชาการจัดเก็บและการค้ นคืนสารสนเทศ. หน้า 94-96. กรุ งเทพฯ:
มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิ ราช บัณฑิตศึกษา สาขาวิชาศิลปศาสตร์ .
http://www.chainat.go.th/sub1/ktc/research/sirima/Ls_03study.pdf.
Retrieved 20 June, 2011.
http://www.rianruu.ob.tc/Laening3-2.html. Retrieved 24 June, 2011
Course: HUM121, Chapter 3: การวิเคราะห์และการกาหนดความต้องการสารสนเทศ