Βασικά στοιχεία μεθοδολογικής προσέγγισης των ασκήσεων της έκθεσης που αφορούν τη συλλογιστική πορεία παραγράφου καθώς και ανάπτυξη φράσης σε παράγραφο. Πρόκειται για τυπικές ασκήσεις, τόσο για τις πανελλήνιες εξετάσεις, όσο και ευρύτερα στο μάθημα και τη διδασκαλία της έκθεσης, και η παρουσίαση έχει ως στόχο να βοηθήσει την προσέγγιση τους στη τάξη.

1. ΣΥΛΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΠΟΡΕΙΑ
ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ
ΚΑΙ
ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΘΕΣΗΣ ΣΕ
ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΒασικές μεθοδολογικές αρχές

2. Η ΣΥΛΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΠΟΡΕΙΑ
ΜΙΑΣ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ

3. Τι εννοούμε όταν λέμε «ελέγχω τη συλλογιστική
πορεία μιας παραγράφου»;
Συλλογιστική πορεία: είναι ο τρόπος που οργανώνει ο πομπός τους συλλογισμούς
(άρα και τα επιχειρήματα στο σύνθετο λόγο) του σε ένα δομημένο μήνυμα που έχει
στόχο την πειθώ ή την αιτιολόγηση
Άρα στην περιγραφή και την αφήγηση δεν
έχουμε συλλογιστική πορεία, αφού δεν
έχουμε και συλλογισμό!!!

4. Τρόποι συλλογιστικής πορείας
Οι πιθανοί τρόποι που μπορεί να οργανώσει ένα πομπός
τα επιχειρήματα του σε ένα κείμενο είναι δύο:
Επαγωγικά
Κινείται από ειδικά στοιχεία σε
ένα γενικό συμπέρασμα
Παραγωγικά
Κινείται από μια γενική θέση στα
ειδικά στοιχεία που την στηρίζουν

5. Και ένα «κόλπο»…
Σε μια παράγραφο μπορώ εύκολα να βρω τη συλλογιστική
πορεία αρκεί να ελέγξω που βρίσκεται το συμπέρασμα - θέση
του συγγραφέα!
Έτσι αν αυτή βρίσκεται:
Στην αρχή: η συλλογιστική
πορεία είναι παραγωγική
Στο τέλος: η συλλογιστική
πορεία είναι επαγωγική

6. Το ζήτημα του αγώνα για την απόκτηση της ελευθερίας του
ανθρώπου απασχόλησε και εξακολουθεί να απασχολεί τους
ανθρώπους. Δεν είναι λίγοι, μάλιστα, αυτοί που πιστεύουν ότι ο
αγώνας για την ελευθερία δεν έχει όρια, ότι δηλαδή δεν πρέπει να
υπάρχουν φραγμοί όταν ο άνθρωπος αγωνίζεται για την κατάκτησή
της. Δεν συμμερίζονται όμως όλοι αυτοί την άποψη, διότι, όταν
δεν υπάρχει κανένας φραγμός στις ενέργειες των ανθρώπων, ο
κίνδυνος για ασύδοτη και ανεξέλεγκτη συμπεριφορά είναι πολύ
μεγάλος. Μπορεί, βέβαια, ο πόθος για την ελευθερία να είναι ιερός,
αλλά όταν απουσιάζει η κριτική σκέψη και η λογική που
κατευνάζουν την παρόρμηση, τότε τα αποτελέσματα ίσως είναι τα
αντίθετα από τα επιδιωκόμενα. Η ιστορία έχει καταγράψει
αποτρόπαια εγκλήματα που έγιναν στο όνομα της ελευθερίας.
Άρα, ο αγώνας για την ελευθερία πρέπει να οριοθετείται, ώστε να
προστατεύονται τα δικαιώματα και οι ελευθερίες όλων.
Επιχειρήματα,
συλλογισμοί,
σχόλια
Γενική θέση

7. Ο συλλογισμός είναι
επαγωγικός…

8. ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΙΑ ΑΠΟΨΗΣ
ΣΕ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟ

9. Πρόκειται για το
κλασσικό θέμα των
πανελληνίων στο οποίο
ζητείται…
Να αναπτύξετε μια
θέση/άποψη ή ένα
απόσπασμα σε μια
παράγραφο
Β1. Να αναπτύξετε σε μία παράγραφο 100 έως 120
λέξεων το περιεχόμενο του
αποσπάσματος που ακολουθεί: «…όσο η
επικοινωνία […] πυκνώνει με το
ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, το διαδίκτυο και τα
κινητά τηλέφωνα, τόσο η μοναξιά
μας, η ανθρώπινη, μεγαλώνει και η αποξένωση
κυριαρχεί».
Μονάδες 10
Πανελλήνιες 2013

10. Βασικά βήματα…
• Διαβάζω προσεκτικά και
πολλές φορές το απόσπασμα
• Διαβάζω προσεκτικά και το
κείμενο όπου άνηκε αρχικά
το απόσπασμα
Βήμα 1ο
• Πριν γράψω:
• Εντοπίζω το θέμα
• Συγκεντρώνω επιχειρήματα
• Επιλέγω τρόπο ανάπτυξης
• Εντοπίζω τις μεταφορές και
αποσυμβολίζω τους όρους
Βήμα 2ο • Διαπιστώνω λογικές σχέσεις
που εντοπίζονται στο
απόσπασμα
Βήμα 3ο
• Γράφω το κείμενο
Βήμα 4ο

11. Πότε μεταφέρω αυτούσιο το απόσπασμα
στην θεματική μου περίοδο και πότε όχι;
Τη φράση τη χρησιμοποιώ ως θεματική περίοδο μόνο
όταν αυτό ζητείται ρητά! Π.χ.: «Να αναπτύξετε τη
φράση (ως θεματική περίοδος) σε μια παράγραφο»,
κ.λπ.
Αντιθέτως, όταν η εκφώνηση αναφέρεται στο
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ της φράσης τότε δεν
χρησιμοποιούμε αυτούσιο το απόσπασμα ως θεματική
περίοδο, αλλά το παραφράζουμε!!

12. Προσέχω τα εξής
Ο σχολιασμός
πρέπει να είναι
συγκεκριμένος
χωρίς
ΓΕΝΙΚΟΛΟΓΙΕΣ
ή άσχετες αναφορές
Αποφεύγουμε τη
κατά λέξη παράθεση
φράσεων του
κειμένου, αν
χρειάζεται
επαναδιατυπώνουμε
το νόημα
Προσοχή στο όριο
λέξεων
Αποφεύγουμε τις
μετοχές σε –οντας/-
ώντας και τις πολλές
αναφορικές
προτάσεις,
γράφουμε φυσικά
και αβίαστα!

13. Καλή μελέτη και καλύτερη εξάσκηση!