Εργασίες μαθητών

1. 1
Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Β΄ Λυκείου
Κωνσταντίνος Θεοτόκης
Η τιμή και το χρήμα
Εργασίες σε ομάδες

2. 2
Τόπος-Χρόνος-Πρόσωπα
1. Να περιγράψετε τη Ρήνη με βάση τα στοιχεία που δίνει γι' αυτήν
το κείμενο. Ποιο είναι το γυναικείο πρότυπο που αντιπροσωπεύει
η στάση της Ρήνης;
Η Ρήνη είναι η αγνότερη και ευγενέστερη φυσιογνωμία του έργου.
Πιστεύει πως η αξία της ζωής βρίσκεται στην αγάπη, την ειλικρίνεια,
την αξιοπρέπεια, κι ακόμη πως η ευτυχία δεν αγοράζεται με τα
χρήματα. Περιφρονεί τα σχόλια της κοινωνίας και κάνει αυτό που
αισθάνεται. Απογοητεύεται οικτρά όταν βλέπει ότι ο Αντρέας
υπολογίζει μόνο το χρήμα, και πάλι όμως δε λυγίζει. Αρνείται να
παντρευτεί έναν άνθρωπο μόνο και μόνο για να φέρει στον κόσμο
νόμιμα το παιδί της. Με αυτοπεποίθηση στις δυνάμεις της ωριμάζει
και γίνεται το σύμβολο της απελευθέρωσης από τις προκαταλήψεις
και τις κοινωνικές συμβάσεις.
2. Να σχολιάσετε τη στάση της σιόρας Επιστήμης και να εξηγήσετε
τους λόγους, για τους οποίους αρνήθηκε αρχικά την προίκα στον
Αντρέα.
Η σιόρα Επιστήμη είναι μια γυναίκα που αναλαμβάνει όλες τις
ευθύνες της διακυβέρνησης του σπιτιού της, αφού ο άντρας της
παρουσιάζεται ανίκανος και άσωτος. Οδηγημένη από την ανάγκη,
ανέπτυξε έναν υπολογιστικό χαρακτήρα με κέντρο της συνείδησής
της το χρήμα.
Φροντίζει επομένωςμε σκληρή δουλειά και με παράνομεςκάποτε
δραστηριότητες να αυξήσει τα χρήματά της, προκειμένου να
προικίσει τα κορίτσια της. Όταν όμως βρίσκεται αντιμέτωπη με τις
υπερβολικέςαπαιτήσεις τουΑντρέα, τα χίλια τάλαρα που της ζητάει,
για να παντρευτεί την Ρήνη, αρνείται, καθώς τότε θα πρέπει να
αδικήσει τα άλλα της παιδιά κι αυτό αντιβαίνει τη μητρική αίσθηση
δικαιοσύνης.
Επιπρόσθετα, η σιόρα Επιστήμη γνωρίζει πολύ καλά πως η
κοινωνική θέση της οικογένειά της δεν αφήνει κανένα περιθώριο
λάθους στα κορίτσια της· μόνο μια απλή πράξη ανηθικότητας
αρκούσε για να στιγματίσει το όνομά της.
Επίσης γνωρίζει πως η μόνη θεραπεία για το σφάλμα της κόρης
της είναι να την παντρέψει με τον Αντρέα, αλλά δεν είναι
διατεθειμένη να δώσει στην κόρη της μεγαλύτερη προίκα από αυτή
που της αναλογεί. Η επιμονή της σιόρας Επιστήμης στο να δώσει για
προίκα στην Ρήνη μόνο 300 τάλαρα που της αναλογούν, θα παίξει
σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη των γεγονότων και θα αποτελέσει
καταδικαστικό παράγοντα για το μέλλον της Ρήνης.
3. Για ποιους λόγους κατακρίνει ο Κ. Θεοτόκης το πολιτικό
σύστημα της εποχής του; Ποια είναι τα σημαντικότερα

3. 3
προβλήματα τα οποία αναφέρονται στο πεζογράφημα;
Στο κείμενο παρουσιάζεται το πολιτικό πλαίσιο της εποχής εκείνης,
το οποίο κατακρίνει ο Θεοτόκης. Υπήρχε πολιτική διαφθορά,
ρουσφέτια, δυσβάσταχτοι φόροι και οικονομικές ατασθαλίες. Μέσα
από το κείμενο ο Θεοτόκης προβάλλει (και κατακρίνει) τη δύναμη
του χρήματος και το πώς επηρεάζει τις ζωές των ανθρώπων, της
Ρήνης και του Ανδρέα (που ήθελε γάμο προκειμένουνα ξεχρεώσει τα
χρέη του). Επιπλέον προβλήματα της εποχής, πέρα από την πολιτική
διαφθορά, ήταν η αντιπαλότητα των κοινωνικών τάξεων, η
παρανομία, η ηθική διαφθορά, καθώς και η υποτιμημένη θέση της
γυναίκας.
4. Να περιγράψετε την κοινωνία της Κέρκυρας των αρχών του 20ου
αιώνα με στοιχεία του κειμένου.
Στο κείμενό μας προβάλλονται πολλά στοιχεία για την κοινωνία της
Κέρκυρας στις αρχές του 20ου αιώνα. Αρχικά παίρνουμε αρκετές
πληροφορίες για τη θέση της γυναίκας και γενικά για το γυναικείο
πρότυπο.Η γυναίκα είναι υποβαθμισμένη, οι αρμοδιότητές της όπως
και ο ρόλος της περιορίζονται στο σπίτι. Στην αρχή του κειμένου
βλέπουμε ως πρώτη εικόνα την σιόρα Επιστήμη, η οποία σηκώνεται
νωρίς το πρωί, ετοιμάζει τον καφέ της και προφανώςθα ξεκινήσει τις
καθημερινές δουλειές της. Οι κοινωνικές προκαταλήψεις επέβαλαν
ένα αρκετά αυστηρόπρότυποσυμπεριφοράς,το οποίο υποχρέωνε τη
γυναίκα να είναι ανήκουστη, αμελέτητη, δουλεύτρα και να μην
έρχεται ούτε σε λεκτική επαφή με έναν άντρα πριν το γάμο. Η Ρήνη
βλέπουμε πως αν και τονίζει πως είναι δουλεύτρα, δεν τηρεί όλα τα
υπόλοιπα, καθώς φέρνει στο σπίτι τον Αντρέα, χωρίς καν να το
γνωρίζει η μητέρα της. Αυτό το γεγονός ήταν αδιανόητο για την
Επιστήμη, γι’ αυτό και απελπισμένη ζητούσε από τον Αντρέα να
παντρευτεί την κόρη της, χωρίς ανταλλάγματα, διότι την πείραξε.
Ήταν τόσο ντροπιαστικό αυτό που έκανε η Ρήνη, που η μητέρα της
της πρότεινε ακόμη και να κλειστεί σε μοναστήρι, για να γλυτώσει
την ντροπή η οικογένεια. Ο Ανδρέας όμως αρνείται το γάμο, εάν δε
λάβει για προίκα το ποσό που ζήτησε. Έτσι λοιπόν βλέπουμε την
ηθική διαφθορά που επικρατεί. Η προίκα θα λειτουργούσε ως
σωτηρία για τον υποχρεωμένο Ανδρέα. Η ζωή του καθορίζεται
αποκλειστικά και μόνο από τα χρήματα, καθώς άμα έπαιρνε αυτά που
ζητούσε, θα ξεχρέωνε τα χρέη που του είχε αφήσει ο πατέρας του και
θα ζούσε μια ήρεμη ζωή με την Ρήνη. Βλέπουμε όμως ότι από τη
στιγμή που η Επιστήμη δε δέχεται να τα δώσει, ο Ανδρέας κάνει πίσω
στην αγάπη του για την Ρήνη, με την πρόφαση ότι δε θέλει να ζήσουν
μίζερη ζωή. Συνεπώς η νύφη έπρεπε να διαθέτει αξιόλογη προίκα
ώστε να μπορέσει να παντρευτεί.
Στη συνέχεια στο κείμενο, παρατηρούμε πως κυριαρχούν δύο

4. 4
κοινωνικές τάξεις, οι πλούσιοι αριστοκράτεςκαι οι φτωχοί άνθρωποι
του λαού. Η πρώτη τάξη συχνά κατείχε την πολιτική εξουσία, ενώ η
δεύτερηήταν αυτή που συχνά είχε υψηλά χρέη, για τα οποία έπρεπε
να δουλέψει με ακάματο ζήλο, για να ξεχρεώσει.
Παρατηρούμε επίσης πως ο Ανδρέας καλεί όσους βρίσκονται στην
ταβέρνα να ψηφίσουν στις εκλογές τον υπουργό που υποστηρίζει
αυτός, έτσι λοιπόν γίνεται φανερό ότι ρουσφετολογία και οικονομικές
ατασθαλίες κυριαρχούσαν εκείνη την εποχή.
Τέλος, η παρανομία ήταν κομμάτι της ζωής πολλών ανθρώπων. Ο
Ανδρέας ήταν
αθρέμπορος και πουλούσε παράνομα ζάχαρη, η οποία πωλούνταν
από το κρατικό μονοπώλιο και η πώλησή της από ιδιώτες
απαγορευόταν. Βέβαια ο Ανδρέας το έκανε για να ξεχρεώσει και να
ξεπεράσει τις οικονομικές δυσχέρειες που αντιμετώπιζε. Από την
άλλη όμως πολλοί ήταν και οι φόβοι που διακατείχαν τους
λαθρεμπόρουςόπωςτον Ανδρέα, ο οποίος ζήτησε και τη συγκάλυψη
της σιόρας Επιστήμης, ώστε να μη συλληφθεί και να μπει στη
φυλακή.
Αναστασία, Αθηνά, Ελένη, Κωνσταντίνα
Επιρροές
5. Ο Κ. Θεοτόκης θεωρείταιο βασικός εκπρόσωπος του κοινωνικού
μυθιστορήματος στηνΕλλάδα. Για ποιους λόγους θα μπορούσαμε
να χαρακτηρίσουμε "κοινωνικό" αυτό το έργο του Θεοτόκη;
Το απόσπασμα του Θεοτόκη εμπεριέχει πολλά στοιχεία της
κοινωνίας εκείνης της εποχής. Αποτυπώνεται μέσα στο κείμενο η
πολιτική διαφθορά με το πελατειακό σύστημα να κυριαρχεί, αλλά η
παρανομία δεσπόζει με τον Αντρέα που ενεργεί λαθραία με το καΐκι
του. Γίνεται επίσης αντιληπτή η διάκριση των κοινωνικών τάξεων με
την Ρήνη, μια φτωχή νεαρή, να παντρεύεται τον Αντρέα, που
κατάγεται από αριστοκρατική οικογένεια, εξαιτίας τη προίκας.
Καταλαβαίνουμε λοιπόν την σημασία της προίκας εκείνη την εποχή
και την υποβαθμισμένη θέση της γυναίκας που ο ρόλος της
περιορίζεται στο σπίτι. Εξαιτίας όλων αυτών λοιπόν θα μπορούσαμε
να χαρακτηρίσουμε το κείμενο ως ένα κοινωνικό έργο.
6. Το έργο αυτό του Θεοτόκη, εκτός από κοινωνικό, μπορεί να
χαρακτηριστεί και ψυχογραφικό. Να σχολιάσετε την
ψυχογραφική ικανότητα του συγγραφέα.
Το έργο αυτό του Θεοτόκη, εκτός από κοινωνικό, μπορεί να
χαρακτηριστεί και ψυχογραφικό. Συγκεκριμένα, ο Θεοτόκης με την
ψυχογραφική του ικανότητα παρουσιάζει τα πρόσωπα ζωντανά και
πειστικά, έρμαια του χρήματος και των παθών τους. Δεν ευθύνονται
όμως για τη μοίρα τους.

5. 5
Η σιόρα Επιστήμη είναι μια μεσόκοπη, βασανισμένη γυναίκα του
λαού και έχει αναλάβει όλες τις ευθύνες του σπιτιού αλλά και της
οικογένειας. Επίσης, είναι δυναμική, αποφασιστική, επίμονη και
ισχυρογνώμων. Επιπλέονείναι μια γυναίκα άξια και εργατική, δίκαιη
μητέρα. Ωστόσο την βλέπουμε κάτω από την οικονομική πίεση να
θέλει να υπηρετήσει τη δική της τιμή.
Ο Αντρέας παρουσιάζει διακυμάνσεις στα συναισθήματα και τη
συμπεριφορά του. Έχει σκοπό να αποκαταστήσει τη δική του τιμή
αλλά και να ζήσει την αγάπη του για τη Ρήνη. Είναι ένας άνθρωπος
ανεύθυνος,αδύναμος και αναποφάσιστος. Ακόμη, είναι δέσμιος της
κοινωνικής νοοτροπίας και των προλήψεων.
Έπειτα, συναντάμε τη Ρήνη, η οποία είναι η αγνότερη και
ευγενέστερη φυσιογνωμία του έργου. Γίνεται θύμα της τιμής όλων
των άλλων και του χρήματος. Ύστερα τη βλέπουμε να αισθάνεται
προδομένη και απογοητευμένη, αλλά δεν το βάζει κάτω, υψώνει το
παράστημά της, θυσιάζει τα αισθήματά της και προσωποποιεί την
αξία της αξιοπρέπειας.
Ο Τρίνκουλος παρουσιάζεται ως ένας αδύναμος χαρακτήρας.
Ανεύθυνος για την οικογένειά του, αλλά είναι ο μόνος που
περιφρονεί τελικά τα χρήματα. Στο τελευταίο απόσπασμα ο
αφηγητής τον αναφέρει ως μια τραγική φιγούρα που αγαπάει και
συμπονάει την κόρη του.
Τέλος όλα τα πρόσωπα δρουν αντίθετα με τα πραγματικά τους
αισθήματα, εξαιτίας του χρήματος που είχε μεγάλη αξία. Με αυτό τον
τρόπο γίνονται μοιραία θύματα ενός άδικουκοινωνικού συστήματος.
7. Η ρεαλιστική απεικόνιση της πραγματικότητας αποτελεί ένα από
τα κύρια χαρακτηριστικά της αφηγηματικής τεχνικής του
Θεοτόκη. Ποια είναι κατά τη γνώμη σας τα στοιχεία εκείνα που
την προσδιορίζουν;
Ένα χαρακτηριστικό της αφηγηματικής τεχνικής του Θεοτόκη
είναι η ρεαλιστική απεικόνιση της πραγματικότητας.Στο κείμενό μας
παρουσιάζονται καθημερινά θέματα, τα οποία σχετίζονται με τη ζωή,
με απλούς και καθημερινούς ανθρώπους καθώς επίσης και με κοινές
εμπειρίες.
Αρχικά, ρεαλιστικό στοιχείο στο κείμενο είναι η αναπαράσταση
της πραγματικής όψης των χώρων, των καταστάσεων, τωνγεγονότων
και της συμπεριφοράς των ανθρώπων. Τέτοιο παράδειγμα είναι η
λεπτομερής περιγραφή του πρωινού ξυπνήματος της σιόρας
επιστήμης και στη συνέχεια της Ρήνης, η περιγραφή του χώρου και η
περιγραφή της συμπεριφοράς του άντρα της.
Έπειτα βλέπουμε τον συνδυασμό τριών αφηγηματικών τρόπων
που προσδίδουν ρεαλισμό: της αφήγησης, της περιγραφής και του
διαλόγου. Ο κάθε ένας έχει τη σκοπιμότητά του.Με την περιγραφή ο

6. 6
αφηγητής εστιάζει κυρίως στις ψυχικές καταστάσεις, στα
συναισθήματα, καθώς βλέπουμε από ένα σημείο και έπειτα οι ήρωες
να συνειδητοποιούν πως κοινωνικοί θεσμοί όπως το χρήμα είναι η
αιτία της δυστυχίαςτους.Οι σύντομοι διάλογοι προσδίδουν ζωντάνια
και φυσικότηταστο έργο, καθώς κορυφώνουν τη δραματική ένταση.
Τέλος η απλή δημοτική γλώσσα που χρησιμοποιεί ο Θεοτόκης,
καθώς και οι κερκυραϊκοί ιδιωματισμοί κάνουν το κείμενό μας
ρεαλιστικό.
8. Ποια στοιχεία του κειμένου θα μπορούσαν να χαρακτηρίσουν την
τεχνοτροπία του Θεοτόκη νατουραλιστική;
Το συγκεκριμένο κείμενο εμφανίζει αρκετά χαρακτηριστικά του
νατουραλισμού. Ένα από αυτά είναι η φωτογραφική απόδοση της
πραγματικότητας. Αυτή παρατηρείται, για παράδειγμα, στο σημείο
που ο αφηγητής περιγράφει το πρωινό ξύπνημα της σιόρας
Επιστήμης («Σαν καλή νοικοκυρά… καντούνι της»).
Ένα άλλο νατουραλιστικό στοιχείο του κειμένου είναι ότι ο
συγγραφέας παρουσιάζει την συμπεριφορά των προσώπων κατά
τέτοιο τρόπο, ώστε να δείξει ότι αυτή οφείλεται σε εξωτερικές
κοινωνικές συνθήκες. Για παράδειγμα το γεγονός ότι οι ήρωες
προσπαθούν να διατηρήσουν την τιμή τους δείχνει ότι δεν είναι
ελεύθεροι.
Άλλο νατουραλιστικό χαρακτηριστικό είναι η παρουσίαση, με
σκληρό και άσχημο τρόπο, της ζωής των ανθρώπων στην Κέρκυρα
εκείνη την εποχή. Για παράδειγμα παρουσιάζεται ο μεθυσμένος
πατέρας («Τι κάνετε μωρέ παραδερμένες… δεν είχε ζεστάνει») ή η
αγάπη που πουλιέται («Να του ’δινε… είπε ο Αντώνης»).
Να αναζητήσετε πληροφορίες για το συγγραφέα και να δημιουργήσετε
με αυτές μια χρονογραμμή http://www.timetoast.com/ (χρειάζεται
εγγραφή)
Υλικό μπορείτε να αντλήσετε από τις παρακάτω ιστοσελίδες:
http://www.ekebi.gr/frontoffice/portal.asp?cpage=NODE&cnode=46
1&t=186
http://www.potheg.gr/TT.aspx?lan=1&Type=WRITER&writerId=77
11453&TextType=BIO
Παύλος, Σωτηρία, Θοδωρής
Αφήγηση
9. Ποιος αφηγείται; Σε τι πρόσωπο; Τι είδους «εστίαση»
διακρίνετε; Ποια είναι η σχέση του τίτλου με το περιεχόμενο της
αφήγησης;
Ο αφηγητής της νουβέλας «Η τιμή και το χρήμα» δεν υπάρχει στο
κείμενο, αφηγείται σε γ΄ πρόσωπο με εστίαση μηδενική.

7. 7
Το βασικό θέμα της αφήγησης συνδέεται άμεσα με τον τίτλο, γιατί
τόσο η τιμή όσο και το χρήμα είναι δυο ζητήματα πουδεσπόζουν στο
κείμενο και καθορίζουν την πλοκή. Επίσης ο συγγραφέας, σε
ηθογραφικό πλαίσιο, καταγράφει τις απόψεις του για αυτούς του δύο
θεσμούς που αναφέρονται στον τίτλο.
10. Ποιος είναι ο ρόλος των διαλογικών μερών του κειμένου;
Κυρίαρχο εκφραστικό μέσο φαίνεται να είναι ο διάλογος, αφού
συναντάται σε μεγάλο βαθμό στο απόσπασμα.
Με αυτόν τον αφηγηματικότρόποο συγγραφέας έχει τη δυνατότητα
να προσθέτει αμεσότητα και ζωντάνια, καθώς και συχνά να
σκιαγραφεί τον χαρακτήρα των ηρώων, να αποκαλύπτει τις σκέψεις
τους, τις επιθυμίες τουςκαι τα ήθη τους. Στον διάλογο προστίθενται
και αρκετοί ιδιωματισμοί,οι οποίοι καθιστούν πιο φανερά τα σημεία
που προαναφέρθηκαν. Στο απόσπασμα όμως συναντάται και ο
μονόλογος,σε μικρότερο βαθμό βέβαια, αλλά με την ίδια λειτουργία,
όπως ο διάλογος.
Μάλιστα τα δύο αυτά αφηγηματικά μέσα επιβεβαιώνουν και
στηρίζουν το ρεαλισμό και τον νατουραλισμό που διακρίνει το
κείμενο. Βοηθούν στην εξέλιξη της υπόθεσης αλλά και ενισχύουν
άμεσα με την απλότητα του έργου και την απλότητα των χαρακτήρων
αυτού. Ο διάλογος και κατ’ επέκταση ο μονόλογος συμβάλλουν στη
διαμόρφωση ισχυρής ψυχογραφικής ικανότητας του αφηγητή, που
βοηθά τον αναγνώστη-ακροατήνα κατανοήσει καλύτερα το κείμενο
και να ταυτιστεί.
11. Χαρακτηριστικό της αφήγησης είναι οι συχνές αναδρομές.
Μπορείτε να δώσετε δείγματα αυτής της τεχνικής του
συγγραφέα;
Όλο το διήγημα αναφέρεται σε γεγονότα που έχουν συντελεστεί στο
παρελθόν. Για το λόγο αυτό η αφήγηση όλη είναι μια αναδρομή από
το παρόν στο παρελθόν. Οι αναδρομές κάνουν το κείμενο πιο
παραστατικόκαι ζωντανό, καθώςδίνουνπερισσότερες πληροφορίες.
12. Να οπτικοποιήσετε μια μικρή σκηνή, με εικόνες της αρεσκείας
σας σε PowerPoint ή βίντεο.
Κώστας, Λουίζα, Γεωργία,Αργύρης
Γλώσσα
13.Το ύφος του Θεοτόκη θεωρείταιαπλό. Να βρείτε χαρακτηριστικά
χωρία που το αναδεικνύουν.
14.Τι προσέφερε κατά τη γνώμη σας στο κείμενο η ανάμικτη
γλώσσα που χρησιμοποίησε ο Θεοτόκης στα διαλογικά μέρη του
μυθιστορήματος;
15.Υποδυόμενη τη Ρήνη που ζει πλέον μόνη της στην Αθήνα, να
γράψεις μια σελίδα στο ημερολόγιό σου.

8. 8
Αγαπητό μου ημερολόγιο
Η ζωή στην Αθήνα τελικά δεν είναι όπως στο νησί. Πόσο μάλλον για
μένα, μια ανύπαντρη γυναίκα που περιμένει παιδί και προσπαθεί να
τα βγάλει πέρα με νύχια και με δόντια. Ονειρευόμουνδιαφορετικά τη
ζωή μου, με σύζυγο, παιδιά και μια όμορφη οικογένεια. Η ζωή όμως
μου τα έφερε αλλιώς. Δεν μετανιώνω για την απόφασή μου να
κρατήσω το παιδί του Αντρέα. Με τη βοήθεια κάποιων φίλων βρήκα
δουλειά με ικανοποιητικό μισθό. Λίγο η βοήθεια της μάνας, λίγο οι
δικές μου οικονομίες, τα καταφέρνω... Ο Αντρέας δε μ’ αγαπούσε
πραγματικά. Έβαλε πάνω από μένα και το παιδί του τα τάλαρα. Ήταν
δειλός και τιποτένιος!Ίσως η απόφαση της μάνας μου να μη δώσει τα
χρήματα στον Αντρέα να ήταν η σωστή. Δε γνώριζα ότι είχα τόση
δύναμη μέσα μου. Στην Αθήνα πλέον, μακριά από συγγενείς και
φίλους που κουτσομπολεύουν, θα φτιάξω τη ζωή μου. Θυσίασα τα
αισθήματά μου για τον Αντρέα, γιατί προδόθηκα από αυτόν.
Απογοητεύτηκα... Όλα αυτά όμως ανήκουν πια στο παρελθόν. Θα
ζήσω στην Αθήνα με αξιοπρέπεια!
16.Υποδυόμενος τον Αντρέα, να γράψεις ένα γράμμα στη Ρήνη, που
έχει φύγει από την Κέρκυρα στην Αθήνα για να βρει εργασία.
Ρήνη μου!
Σου γράφω αυτό το γράμμα, θέλοντας να σε πείσω να γυρίσεις πίσω.
Σου φέρθηκα πολύ άσχημα, έχω καταλάβει το λάθος μου και πως η
δικιά μας η αγάπη δεν εξαγοράζεται με τίποτε άλλο. Σκέψου τι
συνέπειες θα έχει στο παιδί μας το γεγονός πως δε θα είμαι δίπλα του
να το στηρίζω και να το φροντίζω. Έχω ξεχρεώσει το σπίτι, έχω
παρατήσει και το λαθρεπόριο. Έχω βρει μια δουλειά εδώ στην
Κέρκυρα. Δουλεύω ως σερβιτόρος σε ελληνικό εστιατόριο. Θα
περιμένω απάντησή σου σύντομα.
Νίκος, Μαρία, Σταυρούλα
Προεκτάσεις
17.Η υπόληψη της τιμής και η αξία του χρήματος επηρεάζουν
ιδιαίτερα την πλοκή του μυθιστορήματος και τη στάση των
ηρώων. Να σχολιάσετε τους λόγους για τους οποίους συμβαίνει
αυτό και να εκφράσετε την προσωπική σας άποψη.
Η αξία του χρήματος παίζει σημαντικόρόλο για τον Αντρέα, κι αυτό
συμβαίνει γιατί ο Αντρέας κατάγονταν από μια πλούσια οικογένεια, η
οποία όμως είχε πτωχεύσει. Ο ήρωας έχει πολλά χρέη και
προκειμένουνα μην χάσει το αρχοντικό του, ζητάει χρήματα από τη
σιόρα Επιστήμη, μητέρα της Ρήνης, ως προίκα,για να παντρευτεί την
κόρη της. Μετατρέπει ουσιαστικά την αγάπη σε εμπόρευμα προς
συναλλαγή. Από την άλλη για τη Ρήνη έχει σημαντικότερη αξία η
υπόληψη και η τιμή της. Βάζει σε υψηλότερη θέση την αγάπη και

9. 9
όταν αισθάνθηκε προδομένη από τον Αντρέα, αφού δεν την
παντρευόταν χωρίς προίκα,βάζει μπροστά την αξιοπρέπειά της, γιατί
παρόλο που έμεινε έγκυος, προτιμούσε να φύγει για να πάει να
δουλέψει, ώστε να συντηρήσει τον εαυτό της και το μωρό.
Για μένα σημαντικότερη σημασία έχει η τιμή και η υπόληψη, γιατί τα
χρήματα είναι υλικά αγαθά και δεν καλύπτουν όλες τις ανάγκες.
Προτιμώ να έχω αγάπη στην ζωή μου και αξιοπρέπεια, παρά να έχω
χρήματα· παρά το μόνο που έχω να είναι χρήματα.
18.Ποιος αναδείχτηκε νικητής σ’ αυτήν την πάλη με τη δύναμη του
χρήματος και τις δυσάρεστες κοινωνικές συνθήκες;
19.Να δραματοποιήσετε τηντελευταία σκηνή με τίτλο «Ανάθεμα τα
τάλαρα».
20.Να δώσετε διαφορετικό τέλος στο κείμενο.
Η Ρήνη ήταν πλέον αποφασισμένη ότι δεν μπορούσε πια να ζει σε
αυτό το νησί, σε αυτό το μέρος που δεν έγινε ποτέ τόπος της ευτυχίας
της. Έτσι, με πικρία και συγκίνηση ανακοίνωσε στους γονείς της το
θέλημά της.
-Θα φύγω, θα πάω στην πρωτεύουσα, όπου δεν θα με ξέρει
κανείς. Θα κάνω μια νέα αρχή. Αφού βρω δουλειά θα καταφέρω να
μεγαλώσω το παιδί μου με αξιοπρέπεια, μακριά από την κριτική των
κατοίκων του χωριού.
-Μα είναι δυνατόν, κορίτσι μου, αποκρίθηκε η σιόρα Επιστήμη
γεμάτη έκπληξη, δεν γίνεται να φύγεις. Πρέπει να μείνεις εδώ, και
μετά μαζί θα βρούμε κάποιο τρόπο να αποκαταστήσουμε την τιμή
του. Μην ανησυχείς! Όμως η προσπάθεια της σιόρας Επιστήμης
βυθίστηκε στο κενό, αφού η Ρήνη είχε ήδη ετοιμαστεί για το ταξίδι
της και την καινούρια της ζωή.
Πρωί πρωί την επόμενη μέρα αποχαιρέτησε τους δικούς της και
ξεκίνησε για την Αθήνα. Σε πέντε μήνες έφερε στον κόσμο ένα
υγιέστατο παιδάκι και έκτοτε το χαμόγελο δεν έσβησε από τα χείλη
της. Η Ρήνη ήταν ικανοποιημένη από την απόφασή της. Πέρασαν
δέκα ευχάριστα χρόνια, μέχρι που διάβασε ένα γράμμα από τα
αδέλφια της. Αυτό το γράμμα όμως έμελλε να αλλάξει πολλά…
-Όχι, δεν μπορεί να συμβαίνει αυτό…,μουρμούρισε διαβάζοντας
τα νέα της οικογένειάς της. Η μαμά μου είναι άρρωστη και χρειάζεται
φροντίδα. Υποθέτω πως πρέπει να επιστρέψω στην Κέρκυρα.
Λυπημένη λοιπόνη Ρήνη πήρε το παιδί της και αφού πρώτα του
εξήγησε τον λόγο του ξαφνικού ταξιδιούτους, συλλογίστηκε πώς θα
ήταν η κατάσταση εκεί, ενώ ο φόβος είχε ζωγραφιστεί πλέον στο
πρόσωπότης. Ήταν σούρουπο όταν έφτασαν. Η ατμόσφαιρα έντονα
φορτισμένη. Η μητέρα της δεν ήταν καλά, έχρηζε άμεσης ιατρικής
περίθαλψης. Ήταν φανερό πως η παραμονή τους στο νησί δεν θα
ήταν τόσο σύντομη όσο φανταζόταν η Ρήνη.

10. 10
Το επόμενο πρωί έψαξε τον γιατρό του χωριού, για να τη
συμβουλέψει τι να κάνει. Εκείνος της είπε ότι η μητέρα της είχε μια
σοβαρή ασθένεια, ωστόσο αντιμετωπίσιμη. Με μια νότα αισιοδοξίας
καθώς γύριζε στο σπίτι, την είδε από μακριά ο Αντρέας και άρχισε να
τρέχει για να την προλάβει, να ανταλλάξουν δύο κουβέντες ύστερα
από δέκα ολόκληρα χρόνια. Εκείνη δεν τον αντιλήφθηκε και έτσι
συνέχισε το δρόμο της μέχρι που πετάχτηκε ξαφνικά μπροστά της.
-Ρήνη, με θυμάσαι; Ο Αντρέας είμαι. Πότε γύρισες;Η Ρήνη όμως
δεν αντιμετώπισε με τον ίδιο ενθουσιασμό τον Αντρέα, γιατί μέσα
στο μυαλό της επέστρεψαν όλες οι αναμνήσεις του παρελθόντος. Η
αγάπη της για εκείνο τον νέο είχε πια σβήσει, καθώς αναλογίστηκε
ότι τότε ήθελε να την εκμεταλλευτεί, να θυσιάσει τον έρωτά της στο
βωμό του χρήματος.
-Θυμάμαι Αντρέα, αποκρίθηκε έπειτα η Ρήνη και προσπάθησε να
τον προσπεράσει δίχως άλλα λόγια.
-Νομίζω ότι έχεις το παιδί μου. Θέλω να το δω, να του μιλήσω
και κυρίως να τους εξηγήσω γιατί δεν είχε μέχρι τώρα πατέρα.
-Δεν πρόκειται να το συναντήσεις ποτέ. Δεν φάνηκες αντάξιος
του ρόλου σου. Με απαρνήθηκες,εμένα και την αγάπη μας, την ώρα
που σε χρειαζόμουν. Τώρα είναι πολύ αργά. Τα πράγματα δεν
αλλάζουν, συγγνώμη…, είπε και έτρεξε να μπει μέσα στο σπίτι.
Ακούστηκε ένας δυνατός ήχος, από κάποιο όπλο. Με μιας
πετάχτηκε ξανά έξω.
-Τι έκανες πατέρα;
-Αυτός, κόρη μου, αμαύρωσε την τιμή σου, έγινε η αιτία να
φύγεις από τα μέρη σου. Έπρεπε να πληρώσει…
Η Ρήνη άρχισε να κλαίει για τις συμφορές που την βρήκαν.
Αφού συνέλαβαν τον Τρίνκουλο και τον οδήγησαν στη φυλακή
για το έγκλημα που διέπραξε, η Ρήνη αμέσως πήρε την άρρωστη
μητέρα της και το μικρό παιδί της και έφυγε για την πρωτεύουσα.
Δεν ήθελε να θυμάται τίποτε από το γεμάτο δυστυχίες τόπο, ήθελε να
ελπίζει, να ελπίζει σε μια καλύτερη ζωή…
Φωτεινή, Θανάσης, Ελένη