Είδη και ιστορία της ελληνικής μουσικής

1. Είδηκαι ιστορίατηςελληνικήςμουσικής
Δήμητρα Λεμονίδου
Χριστίνα – Δάφνη Κυλιντηρέα
Μαρία Κυριακού
Μαρία Κοκολογιαννάκη

2. Βυζαντινή και μεταβυζαντινή εποχή
• Λέγοντας βυζαντινή μουσική εννοούμε τη μουσική της Ορθόδοξης Ανατολικής
Εκκλησίας, όπως διαμορφώθηκε στους βυζαντινούς χρόνους και μετά από την
πτώση της βυζαντινής αυτοκρατορίας. Η βυζαντινή μουσική εξυπηρέτησε βασικά την
Εκκλησία και αποτελεί μια σύνθεση από αρχαία ελληνικά, στοιχεία και διάφορες
ανατολικές μουσικές επιδράσεις.
Χαρακτηριστικά:
1. Μονοφωνία
2. Έλλειψη οργανικής συνοδείας
3. Το σημειογραφικό παρασημαντικό της σύστημα
Σημαντικότεροι συνθέτες:
• Ρωμανός ο μελωδός
• Πατριάρχης Φώτιος
• Πέτρος ο Πελλοπονήσιος
• Γρηγόριος ο Πρωτοψάλτης
• Χουρμούζιος ο Χαρτοφύλακας

3. Η σημειογραφία
της Βυζαντινής
Μουσικής

4. Δημοτικό τραγούδι
• Το ελληνικό δημοτικό τραγούδι αναπτύχθηκε παράλληλα με την βυζαντινή
μουσική και διαδόθηκε κυρίως με προφορικά μέσα. Είναι και
αυτό μονοφωνικό και τροπικό στη δομή του.
• Ως αρχή του δημοτικού τραγουδιού θεωρείται το ακριτικό τραγούδι, που
δημιουργήθηκε στη χρονική περίοδο από τον 9ο έως και 11ο αιώνα. Η
θεματολογία του ήταν η ζωή και τα ηρωικά κατορθώματα των ακριτών, που
κατοικούσαν στα σύνορα της Βυζαντινής αυτοκρατορίας με σκοπό την προστασία
των συνόρων από τις συχνές εξωτερικές επιθέσεις της εποχής. Τη σκυτάλη από το
ακριτικό τραγούδι πήρε το κλέφτικο. Το κλέφτικο τραγούδι ήταν εμπνευσμένο
από τη ζωή και τη δράση των κλεφτών και των αρματολών είναι γεμάτο από
αυθορμητισμό και ειλικρίνεια συγκίνησης.

5. Η αστική λαϊκή μουσική
1.Ρεμπέτικο
• Πρώιμη περίοδος (π.1890-1922). Επικρατούν θεματολογικά οι
αναφορές στην παρανομία, τα ναρκωτικά, τη φυλακή και το
σινάφι των περιθωριακών. Ο δημιουργός είναι συνήθως
ανώνυμος και η διάδοση προφορική και περιορισμένη.
• Κλασική περίοδος (1922-1940). Τα τραγούδια έχουν ως θέμα
τους τον έρωτα, τη θλίψη και τη ρεμπέτικη ζωή. Η λαϊκή
ορχήστρα εμπλουτίζεται και χώρος παραγωγής είναι πλέον η
ταβέρνα.
• Εργατική περίοδος (1940-1953). Τραγούδια διαμαρτυρίας, της
εργατικής ζωής, του ξενιτεμού, της μάνας. Όσον αφορά
στην ενορχήστρωση, χρησιμοποιούνται πρόσθετα πολυφωνικά
όργανα, όπως το ακορντεόν και το πιάνο (Τσιτσάνης).

6. Κώστας Βαμβακάρης
Βασίλης Τσιτσάνης

7. 2. Λαϊκό Τραγούδι
• Ο Βασίλης Τσιτσάνης είναι από τους πρωτεργάτες
του ελληνικού λαϊκού τραγουδιού, αποτελώντας
ταυτόχρονα και γέφυρα ανάμεσα στο ρεμπέτικο και
στο λαϊκό (δεκαετία του 1950 και εξής). Η μετάβαση
στο λεγόμενο «λαϊκό» γίνεται φανερή στην μουσική
με την επιβολή ευρωπαϊκού κουρδίσματος
στο μπουζούκι και την προσθήκη της 4ης χορδής από
τον Χιώτη (1953), γεγονός που σηματοδοτεί ότι ο
δημιουργός μπορεί να γράφει τραγούδια με
αρμονίες.
• Σημαντικοί δημιουργοί, εκτός από τον Τσιτσάνη,
ήταν οι: Γεράσιμος Κλουβάτος, Γιώργος Μητσάκης
• Ερμηνευτές (ενδεικτικά): Στέλιος Καζαντίδης,
Γρηγόρης Μπιθικώτσης

8. Μανώλης Χιώτης
Στέλιος Καζαντζίδης
Γρηγόρης
Μπιθικώτσης

9. 3.Το Έντεχνο τραγούδι
• Εμφανίζεται στα τέλη της δεκαετίας του 1950 - αρχές δεκαετίας του 1960
με πρωτεργάτες τους: Μάνο Χατζιδάκι και Μίκη Θεοδωράκη. Κοινό
χαρακτηριστικό των πρωτεργατών του «έντεχνου-λαϊκού» τραγουδιού
ήταν εκπαίδευσή τους στην κλασσική μουσική και η αναζήτηση της
ελληνικότητας. Επινοώντας το έντεχνο τραγούδι μετέφεραν και ορισμένα
από τα ιδεώδη της Εθνικής Σχολής στο λαϊκό τραγούδι.
• Δημιουργείται μια παράδοση μελοποιημένης ποίησης που ονομάζεται
«Έντεχνο τραγούδι». Διαφέρει από το λαϊκό κυρίως στο στίχο, αλλά και
στη μουσική (ενορχήστρωση, ύφος). Ο χαρακτήρας του είναι περισσότερο
δυτικός όσον αφορά στα συνθετικά μέσα. Το ελληνικό Έντεχνο τραγούδι
αποκτά γρήγορα μεγάλη απήχηση στις πλατιές μάζες, φαινόμενο
πραγματικά σπάνιο για τα ευρωπαϊκά δεδομένα. Σε αυτό συνέβαλε και ο
ενεργός πολιτικός ρόλος του συγκεκριμένου είδους κατά τη περίοδο της
δικτατορίας.
Ενδεικτικοί καλλιτέχνες το έντεχνου τραγουδιού:
• Μίκης Θεοδωράκης, Μάνος Χατζιδάκις ,Θάνος Μικρούτσικος, Σταύρος
Ξαρχάκος, Γιάννης Μαρκόπουλος, Διονύσης Σαββόπουλος

10. Μίκης Θεοδωράκης
Μάνος Χατζιδάκις
Γιάννης
Μαρκόπουλος

11. Ελληνικό ροκ

12. Η Ελληνική ροκ ανήκει στο είδος μουσικής ροκ που χρησιμοποιείται
για να περιγράψει τα είδη που προέκυψαν από την εξέλιξη του είδους
του rock and roll. Η μουσική ροκ (rock) στο σύνολό της, αποτελεί ένα
είδος δημοφιλούς μουσικής που χαρακτηρίζεται συνήθως από έντονο
ρυθμό και από ευδιάκριτη, χαρακτηριστική μελωδία φωνητικών η
οποία συνοδεύεται συνήθως από ηλεκτρικές κιθάρες, ηλεκτρικό
μπάσο και ντραμς. Πολλές φορές χρησιμοποιούνται και πληκτροφόρα
όργανα, όπως πιάνο ή συνθεσάιζερ.

13. Επίσημη εμφάνιση της ροκ εν ρολ μουσικής σε αθηναϊκό κοινό πραγματοποιείται
στις 21 Οκτωβρίου του 1956 όταν μια μπάντα του αμερικανικού αεροπλανοφόρου
The coral sea, παρουσίασε για πρώτη φορά τραγούδια του είδους αυτού σε
νεανικό ακροατήριο στην Αίγλη του Ζαππείου. Είχε προηγηθεί τον Φεβρουάριο
του ίδιου έτους η προβολή της κινηματογραφικής ταινίας Η ζούγκλα του
μαυροπίνακα, η οποία έθετε το θέμα της νεανικής ανατρεπτικότητας με τη
μουσική ροκ εν ρολ. Τέλη του 1956 στο θέατρο Ακροπόλ παρουσιάζονται
χορευτικά νούμερα ροκ εν ρολ, μετά την παράσταση Σιγά και με το μαλακό. Τον
Νοέμβριο του ίδιου έτους προβάλλεται η ταινία Rock Around the Clock με τον
τίτλο Ροκ εντ Ρολ, την οποία οι εφημερίδες της εποχής παρουσίασαν ως μια
κινηματογραφική επίδειξη του νέου χορού.

14. Η πρόσληψη του ροκ εν ρολ
Αμέσως άρχισε να εγγράφεται στις ελληνικές ταινίες η σχέση της
ελληνικής νεολαίας με το ροκ. Ήδη το 1957, ο Βασίλης Μάρος με
τη μικρού μήκους ταινία του Η Αθήνα χορεύει Rock and Roll
κατέγραψε συνειδητά χαρακτηριστικά σκηνές από την ελληνική
έξαρση του ροκ εν ρολ. Παράλληλα και σε διάφορες κοινωνικές
εκδηλώσεις όχι αποκλειστικά νεολαιίστικη, όπως ο χορός των
θεατρικών συγγραφέων, ο αποκριάτικος χορός των προσκόπων ή ο
διαγωνισμός της εταιρείας Venus.

15. Τα πρώτα ελληνικά ροκ εν ρολ
συγκροτήματα
Το 1959 στην Αθήνα σχηματίστηκαν οι Άνταμς Μπόις, ένα
φιλόδοξο τζαζ τζαζ ντουέτο. Τα δύο επόμενα
συγκροτήματα σχηματίστηκαν μόλις το 1962 και ήταν οι
Φόρμινξ και οι Τζούνιορς. Από το 1964 έως το 1966
σχηματίστηκαν συνολικά τριάντα εννιά συγκροτήματα:
12 το 1964, 11 το 1965 και 13 το 1966.

16. Τα 10 σημαντικότερα Ελληνικά Ροκ
Συγκροτήματα
1. Διάφανα Κρίνα
2. Ενδελέχεια
3. Υπόγεια Ρεύματα
4. Socrates Drank the Conium
5. Σπυριδούλα
6. Τρύπες
7. Ξύλινα Σπαθιά
8. Tsopana Rave
9. Raining Pleasure
10. Planet of Zeus

17. • Το Ελληνικό ραπ είναι ενα ακόμη είδος μουσικής,
γνωστή και ως η μουσική του δρόμου προερχόμενη
απο την Αμερικάνικη κουλτούρα αλλά με τους
δικούς του κανόνες. Υπάρχουν πολλές παραλλαγές
τα τελευταία χρόνια σε αυτή την κατηγορία, όπου
πλέον εμπλέκεται ακόμη και με την απλή σύγχρονη
Ελληνική μουσική, με αμέσως επόμενο την
συνεργασία και άλλων καλλιτεχνών μεταξύ τους και
των δυο ειδών.
Ελληνικό ραπ

19. • Πρωτοεμφανίστηκε στην δεκαετία του ‘50 και ήταν η μόνη που μαζί με
την κλασική μουσική είχε πρόσβαση στο ελληνικό ραδιόφωνο. Η
ελληνική ποπ έφτασε στο απόγειό της στα μέσα της δεκαετίας του ’60
όταν groups όπως οι Beatles και οι Rolling Stones αποτέλεσαν πηγή
έμπνευσης για πολλούς Έλληνες μουσικούς που πλημμύρισαν τα club
με τη μουσική τους κυρίως με αγγλικό στίχο. Στη δεκαετία του ‘70 όμως,
πέφτει λίγο η αξία της και θεωρείται πολύ ελαφριά στιχουργικά και
πολλές φορές περιορίζεται σε διασκευές ξένων ποπ επιτυχιών με
ελληνικό στίχο. Αντίθετα, στην δεκαετία του ’90 η εξάπλωση των
ψηφιακών οργάνων των home studios και του digital recording
προκάλεσε μια δυναμική επάνοδο της ελληνικής ποπ μουσικής η οποία
κυριάρχησε κυριολεκτικά στο ραδιόφωνο κι στα club με μουσικές
φόρμες dance, pop/rock, hip-hop, R’n’B. Τα σύγχρονα ελληνικά ποπ
τραγούδια είτε με ελληνικό είτε με αγγλικό στίχο δεν διαφέρουν πολύ
από τα διεθνή αντίστοιχά τους.
Ελληνικη ποπ

20. • Πρώτη φορά που ακούστηκε η Ραπ μουσική στην Ελλάδα, ήταν στα τέλη της δεκαετίας
του '70, από τον ραδιοφωνικό σταθμό της Αμερικανικής βάσης στο Ελληνικό. Το πρώτο
συγκρότημα που ξεκίνησε στην Ελλάδα, ήταν οι Marginals με τρία άτομα, το 1985. Το
πρώτο Ελληνικό hip-hop συγκρότημα ήταν οι FF.C (Fortified Concept) που ξεκίνησαν στο
Βύρωνα το 1987. Ο πρώτος Eλληνικός Hip-Hop δίσκος ήταν το Εν+Τάξει των O.P.A. που
κυκλοφόρησε το 1990. Από τα πρώτα Ελληνικά Hip-Hop σχήματα, και ιδιαίτερα
επιδραστικό στην εποχή του αλλά και αργότερα, ήταν οι Στέρεο Νόβα. Το 1996, έκαναν
την εμφάνιση τους τα Ημισκούμπρια που ήτανε το πρώτο καθαρά σατιρικό Eλληνικό Hip-
Hop συγκρότημα και το 1994 οι Goin' Through οι οποίοι ακολούθησαν από τότε την
mainstream σκηνή. Το 1997 το συγκρότημα Ζωντανοί Νεκροί φέρνει μια άλλη γεύση στην
τότε Ελληνική Hip-Hop σκηνή, το Battle Rap. Την δεκαετία του 2000 πολλά από τα
ιστορικά σχήματα της δεκαετίας '90 διαλύθηκαν ή άλλαξαν μορφή. Από το 2001 και μετά
όμως εμφανίστηκαν και άλλα σχήματα δημιουργώντας νέα ρεύματα στη σκηνή. Οι
περισσότεροι, σε αντίθεση με τους παλαιότερους, κυκλοφόρησαν τους δίσκους τους
διαδικτυακά, δωρεάν και χωρίς την ανάμειξη δισκογραφικών εταιριών, με αποτέλεσμα
μια πληθώρα κυκλοφοριών. Δεκάδες συγκροτήματα δημιουργήθηκαν αλλά λίγοι έκαναν
κάτι παραπάνω από ένα δίσκο ή μία συναυλία.