Βιωματικές δράσεις Β' Γυμνασίου ΤΕΧΝΕΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ Β4 ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΒΕΛΟΥ Σχολικό έτος: 2015-16

1. Ελληνική παραδοσιακή
μουσική
Η Ελληνική παραδοσιακή μουσική περιέχει
όλα τα τραγούδια, τους σκοπούς και ρυθμούς
των περιοχών της Ελλάδας. Εκτός από τα
κοινά μουσικά ακούσματα που συναντώνται σε
όλη την Ελλάδα, υπάρχουν και χαρακτηριστικά
είδη παραδοσιακής μουσικής ανάλογα με την
ιστορία ή τις προτιμήσεις των συγκεκριμένων
περιοχών. Επίσης γίνεται διάκριση των
τραγουδιών με βάση το περιεχόμενό τους, την
περίσταση στην οποία παίζονται και το μέτρο
τους.

2. Δημοτικά Τραγούδια
Μία κατηγορία τραγουδιών που συμπεριλαμβάνεται
στην ελληνική παραδοσιακή μουσική είναι τα
δημοτικά τραγούδια. Τα δημοτικά τραγούδια
παίζονται συνήθως σε γάμους αλλά και σε
πανηγύρια. Χωρίζονται στις εξής κατηγορίες:
Ακριτικά, Κλέφτικα, Ιστορικά, Παραλλαγές και
Γαμήλια.

3. Ιστορικά στοιχεία για την παραδοσιακή
μουσική της Πελοποννήσου
Η λαμπρή ιστορική περίοδος για την
Πελοπόννησο ξεκινάει ήδη από την δεύτερη
π.Χ. χιλιετία και από τον περίφημο
Μυκηναϊκό πολιτισμό. Την κατοίκησαν τρία
από τα κυριότερα ελληνικά φύλα (Αχαιοί,
Ίωνες και Δωριείς) ενώ στην Πελοπόννησο
βρίσκονταν ορισμένες από τις
σπουδαιότερες αρχαιοελληνικές πόλεις-
κράτη όπως η Σπάρτη, η Κόρινθος και το
Άργος. Στη δυτική ακτή της Πελοποννήσου
βρίσκεται η Ολυμπία, το μέρος όπου

4. Το δημοτικό τραγούδι στην
Πελοπόννησο
Το δημοτικό τραγούδι είναι η ποιητική και μουσική
έκφραση της λαϊκής ψυχής των Ελλήνων διαμέσου
των αιώνων που μέσα από τον ποιητικό και μουσικό
λόγο εκφράζει μεγάλα και μικρά συναισθήματα,
ανθρώπινες καταστάσεις, περιστατικά και
γεγονότα που συγκινούν και αγγίζουν τον απλό λαό,
όλα βγαλμένα από τη ίδια τη ζωή. Το δημοτικό
τραγούδι αποτέλεσε λοιπόν ένα πολύτιμο στοιχείο
της ιστορικής πορείας του τόπου, κρατώντας
ζωντανή την εθνική μνήμη και αναλλοίωτη την
εθνική συνείδηση. Η αξία του δημοτικού
τραγουδιού αναγνωρίστηκε από κορυφαίους ξένους

5. Εικόνες:

6. Ομάδα: Τα κακά κορίτσια
Παπουτσή Αναστασία-Πλασσαρά Ελένη-
Σπυροπούλου Γεωργία- Φωλιά Φωτεινή-Χήντα
Άννα-Μαρία

7. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ
ΦΟΡΕΣΙΑ

8. Κάθε Ελληνική Παραδοσιακή φορεσιά είναι
ένα σύνολο Ενδυμάτων,χαρακτηριστικό μιας
ομάδας ανθρώπων πού ζει μέσα στον Ελληνικό
χώρο. Ο λειτουργικός της ρόλος είναι να
ντύνει,να στολίζει,το κορμί και να προβάλλει
στα υπόλοιπα μέλη της τοπικής κοινωνίας την
όψη που επιθυμεί εκείνος που την φοράει.

Η Παραδοσιακή Ενδυμασία βασίζεται στην
παράδοση και στη συντηρητικότητα,η οποία
προσδίδει μαγικές ιδιότητες σε ορισμένα

9. Τσολιάς
Στην Πελοπόννησο,στην Αττική και γενικά στη
Στερεά Ελλάδα αλλά και στους Σαρακατσάνους
συναντάμε τη φουστανέλα,είδος πολύπτυχης
φούστας. Το πιο γνωστό ένδυμα,τη
φουστανέλα,που τη φορούσαν κυρίως οι
αρματωλοί και οι κλέφτες,τη καθιέρωσε ο
πρώτος βασιλιάς της Ελλάδας Όθωνας ως
αυλικό ένδυμα και από τότε φορέθηκε σχεδόν
από όλους τους Έλληνες.
Η σύνθεση της περιλαμβάνει το μπουντούρι
και λευκές πλεκτές ψηλές κάλτσες. Οι κάλτσες

10. ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ
ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ: Ενδυμασία Κορίνθιας
Γιορτινή φορεσιά του 19ου αιώνα.
Χαρακτηριστικά της το πουκάμισο και η
μπόλια με πλούσια μεταξωτά κεντίδια και τα
μακριά κρόσσια με φούντες στις άκρες.
ΑΝΔΡΙΚΗ:
Η φορεσιά της φουστανέλας όπως εξελίχθηκε
μετά την Επανάσταση του 1821. Τη φορούσαν
οι καπεταναίοι και οι αξιωματούχοι,
επηρεασμένοι από τον βασιλιά Όθωνα.
Η συγκεκριμένη ανήκε στο Γενναίο Θεόδωρο
Κολοκοτρώνη.

12. Κάθε ελληνική φορεσιά ή καλύτερα ελληνική
τοπική φορεσιά είναι ένα σύνολο ενδυμάτων,
που χαρακτηρίζει μια ομάδα ανθρώπων που
ζουν μέσα στον ελληνικό χώρο. Λειτουργεί
όπως κάθε ενδυμασία: ντύνει και στολίζει το
κορμί, και παρουσιάζει την όψη

13. που επιθυμεί να δώσει εκείνος που την φορά
στους τρίτους, παρέχοντας στον εαυτό του
σιγουριά και άνεση. Μέσα στη συντηρητική
και αυστηρή κοινωνία του χωριού και της
μικρής πόλης, η σιγουριά και η άνεση
πετυχαίνονται με την ομοιομορφία που
προσφέρει μια στολή. Η στολή βασίζεται στην
παράδοση και στη συντηρητικότητα και
διαφέρει ριζικά από τη μόδα που βασίζεται
στην αλλαγή. Η συντηρητικότητα στη
φορεσιά δημιουργεί απαγορευτικά ταμπού,
αλλά και ταμπού που λειτουργούν δίνοντας

14. Γυναικείες φορεσιές
Οι γυναικείες φορεσιές του τόπου μας
ανήκουν ουσιαστικά σε δύο μεγάλες ομάδες.
Σ' εκείνη με καθαρή βυζαντινή την προέλευση
(ανάπτυξη της δαλματικής) και σ' εκείνη πού
οι βυζαντινές ρίζες συγχωνεύονται με τα
ενδύματα της δυτικής Αναγέννησης
(φουστάνι).
Σύμφωνα με την κατηγοριοποίηση της
λαογράφου Αγγελικής Χατζημιχάλη οι
γυναικείες φορεσιές χωρίζονται και σε τρεις
κατηγορίες:
στις φορεσιές με το σιγκούνι,

16. Ομάδα:OLYMPIACOS

17. Παρτσάλη Πόπη-Σιαβέλης
Παναγιώτης-Σινάνι Χρήστος

18. ΜΟΥΣΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ
ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ

20.  Στη περιοχή της Πελοποννήσου γνώρισε
ιδιαίτερη άνθιση το τραγούδι με
αποκορύφωμα την περίοδο της
επανάστασης του 1821. Το
Πελοποννησιακό τραγούδι αποτέλεσε έτσι
ένα πολύτιμο στοιχείο της ιστορίας μας
κρατώντας ζωντανή την εθνική μνήμη και
εθνική συνείδηση του τόπου μας.
 Το περιεχόμενο των τραγουδιών αυτών
είναι επαναστατικό, εθνικιστικό, κλέφτικο,
ιστορικό αλλά και ελπιδοφόρο, ακριτικό,
ερωτικό, μοιρολόι. Το κλέφτικο τραγούδι
δημιουργήθηκε κατά την περίοδο της
Τουρκοκρατίας μετά το 16ο αιώνα, την

21.  Συνέχεια των κλέφτικων τραγουδιών είναι
τα αντάρτικα. Δημιουργήθηκαν την περίοδο
όπου η Ελλάδα ήταν κάτω από τον γερμανικό
και ιταλικό ζυγό εμψυχώνοντας τον λαό,
δίνοντας του ελπίδα, πάθος και όραμα για
ελευθερία. Είναι τα τραγούδια που
τραγουδούσε τότε ο απλός λαός στα χωριά
στις πόλεις και αντλούσε από αυτά κουράγιο
κάτω από τα μάτια του κατακτητή. Ακόμη και
σήμερα φέρνει συγκίνηση σε κάποιους
ηλικιωμένους στα ορεινά βουνά της Αρκαδίας.

22.  Τα μουσικά όργανα που συνόδευαν το
τραγούδι στη Πελοπόννησο είναι το κλαρίνο,
το λαούτο, το νταούλι, ο αυλός και η πίπιζα.
Αργότερα χρησιμοποίησαν και βιολί. Όμως
αυτά που επικράτησαν ήταν το κλαρίνο και το
λαούτο.
 Το Μοραΐτικο δημοτικό τραγούδι
διακρίνεται για το ύφος του (πάθος, ένταση ,
ταχύτητα ), την γλώσσα, τις ψηλές μουσικές
κλίμακες και τα μουσικά όργανα.
 Σημαντική είναι η τεχνική αξία του
Μοραΐτικου δημοτικού τραγουδιού από

23.  Το Μοραΐτικο τραγούδι είναι δημιούργημα
του ίδιου του λαού, ανώνυμων και
προικισμένων δημιουργών και μεταδίδει
ρυθμό στη ψυχή και στα πόδια χορεύοντας τον
καλαματιανό, τον τσάμικο, το συρτό και
τόσους άλλους χορούς.
 Μέσα από το δημοτικό και ειδικά από το
Μοραΐτικο επιβεβαιώνεται η συνέχεια του
ελληνικού πολιτισμού και όπως είπε ο ποιητής
Γεώργιος Σεφέρης κατά την απονομή του
βραβείου Νόμπελ λογοτεχνίας ( 1963 ) ότι οι
πηγές από τις οποίες άντλησε την ποίησή του,

24.  Το ελληνικό δημοτικό τραγούδι ως λογοτεχνικό είδος
αντλεί το υλικό του από την προφορική λογοτεχνική
παράδοση, δηλαδή αυτήν που αναπτύσσεται από την ανάγκη
που έχει κάθε άτομο με γενικότερα κάθε λαός να εκφράσει
τα συναισθηματικά του και ψυχικά φορτία, τα ιδανικά του,
τους πόνους του και τις χαρές του, ακόμα τις εντυπώσεις
και τις σκέψεις του μέσα στην ευκολομνημόνευτη ποίηση.
 Δημοτική ποίηση έχουν αναπτύξει σχεδόν όλοι οι λαοί
στον ευρύτερο γεωπολιτικό χώρο των Βαλκανίων. Η
δημοτική ποίηση είναι ιδιαίτερα έντονη λόγω των πολλών
ιστορικών εξελίξεων που συνέβησαν από την αρχαιότητα
μέχρι σήμερα η οποία και συνδέεται με τις όψεις της
κοινωνικής δραστηριότητας κάθε εποχής, ή-στην
περίπτωση των επικών Κλέφτικων -με την πρακτική της
κοινωνικής αντίδρασης ,ατομικής ή συλλογικής , στον
εκάστοτε εξουσιαστικό φορέα .

26. ΟΜΑΔΑ:ΜΑΓΚΕΣ
Τρίμη M.-Τσαλίκη Αν.-
Τσεντούρος Γ.-Πλασσαρά Π.-
Χιούσα Ερ.-Χουλιάρα Σ.

27. ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΙ ΧΟΡΟΙ
ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ
Χορός είναι η ρυθμική κίνηση ενός ή περισσοτέρων ατόμων
συνοδευόμενη από μουσική ή τραγούδι. Κάθε χορός έχει
ξεχωριστές κινήσεις. Άλλοι χοροί είναι για θρησκευτικές
περιστάσεις, άλλοι για τον πόλεμο, άλλοι για τον γάμο κλπ.

28. 1.Καλαματιανός
2.Τσάμικος
3.Περατιανός
4.Χασάπικος( συρτάκι )
5.Χασάπικος( Αργός )
6.Χασάπικος ( Γρήγορος)

ΧΟΡΟΙ ΗΠΕΙΡΟΥ
1.Ζαγορίσιος
2.Μενούσης
3.Γιανιώτικος
4.Πωγωνίσιος

ΕΙΔΗ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΧΟΡΩΝ

29. Ο τσάμικος είναι ο χορός που ήταν
σπουδαίος για τους κλέφτες και τους
Έλληνες επαναστάτες που έζησαν στα
βουνά κατά την Ελληνική επανάσταση
ενάντια στους Τούρκους. Το όνομα του
χορού προέρχεται από το όνομα των
ρούχων που φορούσαν. Είναι ένας χορός
πολέμου και χορεύονταν ως προετοιμασία
για την μάχη καθώς δείχνουν τα βήματα
και τις στροφές του αρχικού, τις τούμπες
και τα χτυπήματα των ποδιών στο πάτωμα.
ΤΣΑΜΙΚΟΣ

30. Κυκλικός συρτός χορός με μουσικό μέτρο
4/4 ακολουθεί το χορευτικό μοτίβο του
καλαματιανού, σε δώδεκα κινητικούς
χρόνους με την λαβή των χεριών από τις
παλάμες.Απο περιοχή σε περιοχή
παρουσιάζονται διαφορές μικρο-
παραλλαγές στο τελείωμα της χορευτικής
φράσης με πιο συνηθισμένη αυτή όπου το
ένα σταύρωμα γίνεται εμπρός και το άλλο
πίσω.
Διπλός, η ονομασία διπλός οφείλεται στη
συνεχή εναλλαγή δυο μουσικών μέτρων
όπου το πρώτο μέρος είναι σε δίσημο 2/4
ρυθμό και χορεύεται με την κινητική
ΣΥΡΤΟΣ

31. Ο Τσακώνικος χορός σαν ενιαίο σύνολο, μελωδία,
ρυθμό και χορός, είναι ίσως το μοναδικό δείγμα
αρχαίας ελληνικής μουσικής που διασώθηκε ως
σήμερα και αυτό γιατί είναι ιερός λατρευτικός
χορός.Είναι κλειστός και χορεύεται με το δεξί
χέρι του δεύτερου κάτω από το αριστερό του
πρώτου με τα δάχτυλα σταυρωτά και σφιγμένα.
Έτσι δεν επιτρέπεται μεγάλη ελευθερία κινήσεων
στην διάσταση.
ΤΣΑΚΩΝΙΚΟΣ

32. ΠΩΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΕΤΑΙ
Ο χορός κάνει ελικοειδή κυλίσματα κι ο πρώτος
του χορού, γυρίζει με την πλάτη προς τους
υπολοίπους , κατόπιν γίνεται η ιδία κίνηση
αντιθέτως. Άλλοτε πάλι ο χορός δημιουργεί ένα
σαλίγκαρο στον αργό ρυθμό και ξεδιπλώνεται στο
γρήγορο αναπαριστώντας τη ζωή. Τα βήματα
είναι αργά μετρημένα κι ο χορός ξετυλίγεται
κάνοντας κύκλους και στροφές, διπλώματα κι
ξεδιπλώματα. Χορεύεται μέχρι σήμερα σε 5/8 ή
5/4. Οι χορευτές κρατιούνται σφιχτά κι η
πρωτοχορεύτρια κρατάει ένα μαντήλι στο χέρι.

33. Ομάδα:S.T.R.
ΠετροπούλουΑρ.,ΣπίνουλαΜ.
ΤασιοπούλουΕλ.,
Χατζηαναστασίου Κ.

34. Παραδοσιακά όργανα
 Το βιoλί είναι έγχορδο μουσικό όργανο
που παίζεται με δοξάρι.
Έχει 4 χορδές διαφορετικού τονικού ύψους (σ

35. Γκάϊντα
H Γκάιντα ή τσαμπούνα ή τουλούμι ή
αγγείο είναι ένα είδος άσκαυλου,
δηλαδή είδος παραδοσιακού πνευστού
μουσικού οργάνου, αποτελούμενο από ασκό κ
Ευρώπη, Βόρεια Αφρική και
Μέση Ανατολή.
Η γκάιντα αποτελείται από τον ασκό, το επισ
γλωττιδόφωνους αυλούς.
Ο ένας, κοντός με τρύπες, παράγει τη μελωδί

36. Τα ζίλια
Τα ζίλ(λ)ια ή ζήλια είναι αρχαία ιδιόφωνα
κρουστά όργανα.
Πρόκειται για σιδερένια ή ξύλινα μικρά
κύμβαλα
που ηχούν όταν, στερεωμένα στα δάκτυλα, κρούον
κάλαντα, αλλά και νησιώτικους και
μικρασιατικούς χορούς. Τα ζιλια ειναι
μετταλικα κυμβαλα.διαστασεις 6-8 εκ.
Η τωρινή ονομασία τους παράγεται από το
τουρκικό Zil και είναι πιθανόν περσικής
καταγωγής. Ονομάζονται και "τσίγκλες
" ή "σαχάνια ή "σαχανάκια" (επίσης, "παφίλια

37. Σαντούρι
Το σαντούρι είναι έγχορδο κρουστό*
επίπεδο μουσικό όργανο. Το όνομά του
προέρχεται εκ της ελληνικής λέξεως
ψαλτήριον μέσω της περσικής γλώσσας
σαντούρ (βλ. και ψαλτήρι).
Πρόκειται για αρχαίο μουσικό όργανο που
επινοήθηκε πιθανόν στη Περσία
από την οποία και διαδόθηκε τόσο προς την
Ινδία και την Κίνα, όσο και δυτικά στη
Μέση Ανατολή και τη Βαλκανική.
Κατασκευάζεται συνηθέστερα από ξύλο
καρυδιάς.

38. Ομάδα:x.sound
Τζεριμέγια Α.-Τσάκας Χρ.,
Σκουρής Γ.-Φλεβοτόμος Σ.

39. Και ……επειδή το μάθημα είναι βιωματικό

41. Υπεύθυνη Καθηγήτρια
Κορμά Νικολέτα:Π.Ε.16