Η εκπαίδευση στην Ελλάδα στο πέρασμα των χρόνων

1. Η Εκπαίδευση στο πέρασμα των
χρόνων

2. Τι είναι η εκπαίδευση
Η εκπαίδευση με την ευρεία έννοια περιλαμβάνει όλες τις
δραστηριότητες που έχουν σκοπό την επίδραση με
συγκεκριμένο τρόπο στη σκέψη, στο χαρακτήρα και στη
σωματική αγωγή του ατόμου. Από τεχνικής πλευράς, με τη
διαδικασία της εκπαίδευσης αποκτώνται συγκεκριμένες
γνώσεις, αναπτύσσονται δεξιότητες και ικανότητες και
διαμορφώνονται αξίες (ηθική, ειλικρίνεια, ακεραιότητα
χαρακτήρα, αίσθηση του δικαίου, αφοσίωση, επαγγελματισμός,
υπευθυνότητα, κτλ). Η εκπαίδευση γίνεται με βάση
συγκεκριμένες μεθόδους (θεωρητική διδασκαλία, επίδειξη,
ανάθεση εργασιών, πρακτική εξάσκηση, κτλ), με
συγκεκριμένους μαθησιακούς στόχους και είναι οριοθετημένη
χρονικά. Η λέξη προέρχεται από το αρχαίο ελληνικό ρήμα
εκπαιδεύω που σημαίνει ανατρέφω από παιδική ηλικία,
μορφώνω, διαπαιδαγωγώ.

3. Σκοποί της εκπαίδευσης
Οι σκοποί της εκπαίδευσης διαφέρουν από χώρα σε χώρα και από
εποχή σε εποχή. Η σύγχρονη εκπαίδευση δεν έχει ξεκαθαρισμένους
σκοπούς λόγω της γρήγορης ανάπτυξης, παρ'όλα αυτά γίνονται
γενικώς αποδεκτοί οι παρακάτω σκοποί:
 Ο σχηματισμός του χαρακτήρα, που θα βοηθήσει τους νέους στις
σχέσεις τους με τους συνανθρώπους τους.
 Η ανάπτυξη της ευφυΐας.
 Η μετάδοση και ίσως η βελτίωση της εθνικής κουλτούρας
 Ο εφοδιασμός των νέων με γνώσεις και δεξιότητες ανάλογα με τις
ικανότητές τους, ώστε να κερδίσουν τα απαραίτητα για τη ζωή και
να συμβάλλουν στην περαιτέρω ανάπτυξη της εθνικής οικονομίας.
 Η προσπάθεια να γίνουν οι νέοι ικανοί να προσαρμόζονται στις
μεταβαλλόμενες κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες.

4. Η εκπαίδευση στην αρχαία Ελλάδα
Στην αρχαία Ελλάδα η εκπαίδευση ήταν ιδιωτική.
Ωστόσο, η πολιτεία καθόριζε τις ώρες λειτουργίας των
σχολείων, τον αριθμό και τις ηλικίες των μαθητών και
έλεγχε τη συμπεριφορά των δασκάλων.
Τα παιδιά ξεκινούσαν το σχολείο σε ηλικία εφτά χρονών.
Συνολικά, τα σχολικά χρόνια ήταν περίπου δέκα. Ωστόσο,
επειδή η διδασκαλία ήταν ιδιωτική, μόνο οι εύποροι
είχαν την οικονομική δυνατότητα να συνεχίσουν μετά τη
βασική εκπαίδευση των τριών ή τεσσάρων ετών. Η
πολιτεία, βέβαια, προνοούσε για τα παιδιά όσων είχαν
σκοτωθεί σε πολέμους επιχορηγώντας τις σπουδές τους.

5. Στην Αθήνα τη στοιχειώδη σχολική εκπαίδευση αποτελούσαν τα
γράμματα, η γυμναστική και η μουσική. Η διδασκαλία των
γραμμάτων γινόταν από το γραμματιστή. Περιλάμβανε γραφή
και ανάγνωση, αριθμητική, γραμματική και ποίηση -κυρίως τα
Ομηρικά έπη-, την οποία αποστήθιζαν οι μαθητές. Ο
παιδοτρίβης επιτηρούσε τις ασκήσεις γυμναστικής. Οι μαθητές
γυμνάζονταν στην παλαίστρα των δημόσιων γυμναστηρίων. H
μουσική περιλάμβανε χορό και εκμάθηση μουσικών οργάνων,
κυρίως αυλού και ενός είδους λύρας που ονομαζόταν κιθάρα,
τα οποία δίδασκε ο κιθαριστής. Στην κλασική Αθήνα και σε
άλλες μεγάλες πόλεις τις ανάγκες για ανώτατη μόρφωση
κάλυπταν οι σοφιστές, οι οποίοι δίδασκαν όλα τα γνωστικά
αντικείμενα: γεωμετρία, φυσική, αστρονομία, ιατρική, τέχνες,
ρητορική και φιλοσοφία. Οι μαθητές τους ακολουθούσαν στις
διαλέξεις που έδιναν περιοδεύοντας από πόλη σε πόλη.

7. Στην αρχαία Σπάρτη την εκπαίδευση των παιδιών
αναλάμβανε το κράτος από τα επτά τους χρόνια.
Ζούσαν σε ομάδες (αγέλες) και είχαν επικεφαλής τον
Παιδονόμο.
Βάση της αγωγής ήταν η άσκηση του σώματος και η
καλλιέργεια της πολεμικής αρετής.
Κατά δεύτερο λόγο διδάσκονταν ανάγνωση, γραφή,
αριθμητική, μουσική και χορό.
Η εκπαίδευση των κοριτσιών ήταν ανάλογη και
γίνονταν σε ιδιαίτερους χώρους.

8. Η εκπαίδευση στο βυζάντιο
• Η εκπαίδευση στο Βυζάντιο δεν
ήταν υποχρεωτική. Σχολεία,
δάσκαλοι και βιβλία ήταν
συγκεντρωμένα στις πόλεις, όπου
και εκεί απευθύνονταν σε μία
μικρή μερίδα των ανθρώπων. Τα
σχολεία ήταν ιδιωτικά ή
εκκλησιαστικά, τα παιδιά πήγαιναν
σ' αυτά σε ηλικία 6 έως οκτώ ετών
και οι γονείς τους πλήρωναν τα
δίδακτρα σε είδος ή χρήματα.
Μάλιστα τα υψηλά δίδακτρα της
ιδιωτικής διδασκαλίας την έκαναν
απρόσιτη για τις περισσότερες
οικογένειες των Βυζαντινών.
• Δύο ήταν οι βαθμίδες
εκπαίδευσης του Βυζαντίου :
Η προπαιδεία, που αντιστοιχεί
στο σημερινό δημοτικό,
διαρκούσε 3 ως 4 χρόνια και η
εγκύκλιος παιδεία, που
αντιστοιχεί στο γυμνάσιο και
το λύκειο, διαρκούσε 4 χρόνια
και φοιτούσαν μαθητές από
τα 12 ή 14 χρόνια τους.

9. Το βασικό(προπαιδεία) είχε 4 τάξεις:Στις δυο
πρώτες οι μαθητές μάθαιναν να διαβάζουν, να
γράφουν και να λογαριάζουν ενώ στις
μεγαλύτερες μάθαιναν ορθογραφία,
γραμματική, αριθμητική και ιστορίες από την
Αγία Γραφή, τον Όμηρο και τους μύθους του
Αισώπου.

10. Η εκπαίδευση κατά την τουρκοκρατία
Η εκπαίδευση των Ελλήνων κατά
την τουρκοκρατία γινόταν σε τοπικά σχολεία αλλά και σε
μεγάλες σχολές με οικονομική συνδρομή Ελλήνων,
ντόπιων ή της διασποράς και την υποστήριξη και
καθοδήγηση της Εκκλησίας, υπό την επίβλεψη του
Οθωμανικού κράτους. Επίσης δημιουργήθηκαν μια
σειρά από ελληνικά σχολεία τα οποία και φρόντισαν για
την ελληνική παιδεία των ελληνοφώνων και γι” αυτό
ονομάστηκαν Φροντιστήρια.Από αυτά τα φροντιστήρια
αποφοιτούσαν οι δάσκαλοι των ελληνικών κοινοτήτων.
Ανάμεσα σε αυτά ήταν το Φροντιστήριο της
Τραπεζούντας, το Ελληνικόν Φροντιστήριον Χερσώνος,
το Ελληνικόν Φροντιστήριον Αργυροπόλεως και άλλα.

11. Κρυφό σχολειό
• Με τον όρο κρυφό
σχολειό αναφέρεται από τους
Έλληνες η κρυφή και
απαγορευμένη από τους
Τούρκους διδασκαλία η οποία
σύμφωνα με αμφιλεγόμενες
μαρτυρίες φέρεται ότι λάμβανε
χώρα κατά την τουρκοκρατία,
είτε διότι η εκπαίδευση των
Ελλήνων ήταν απαγορευμένη σε
ορισμένους τόπους και κατά
ορισμένες περιόδους είτε διότι
στα πλαίσια της επιτρεπόμενης
εκπαίδευσης γίνονταν και
μαθήματα εθνικής αφύπνισης και
ανεξαρτησίας.

12. • Η Εκπαίδευση την περίοδο 1911-1945:Πολεμικές περιπέτειες
και πολιτικές κρίσεις ταλανίζουν την Ελλάδα από το 1912 έως
το 1922. Το 1914 ξεσπά ο Α΄ παγκόσμιος πόλεμος. Με το
τέλος του πολέμου η Ελλάδα ήταν στο πλευρό των νικητών.
• Για την ελληνική παιδεία η περίοδος αυτή αποτέλεσε το
πρώτο κύμα εκπαιδευτικών μεταρρυθμίσεων του 20ου
αιώνα. Δημιουργούνται οι κατάλληλες προϋποθέσεις για τη
συγκρότηση του Πανεπιστημίου. Με τα νομοσχέδια του 1913
η δημοτική εκπαίδευση γίνεται εξάχρονη και υποχρεωτική
και οδηγεί στο αστικό σχολείο ή στο εξατάξιο γυμνάσιο. Η
εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του 1929 ακολούθησε την
ελληνική οικονομική αναδιοργάνωση με καπιταλιστικά
πρότυπα, φανερώνοντας τις αδυναμίες της. Το αστικό
ορθολογικό πνεύμα επέτρεψε στους απόφοιτους του
δημοτικού την είσοδο χωρίς εξετάσεις στις επαγγελματικές
σχολές, ενώ με εξετάσεις την εισαγωγή στο Γυμνάσιο. Οι
μεταρρυθμίσεις όμως ανακόπηκαν από τις δικτατορίες των
Κονδύλη και Μεταξά.

13. ΠΗΓΕΣ
• http://www.pedia.gr/edu/histg.html#
• http://www.ime.gr/imeakia/teuxoi/issue01/webpages/p
age2a.html
• https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CE%BA%CF%80%
CE%B1%CE%AF%CE%B4%CE%B5%CF%85%CF%83%CE%B
7
• http://egpaid.blogspot.com/2010/11/blog-post_01.html
• http://schoolpress.sch.gr/7gnion/archives/1123
• http://www.tmth.gr/sciencerelated/56-
education/400-h-istoria-tis-ekpaidefsis-stin-ellada