Το παρόν Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, υλοποιήθηκε στο νηπιαγωγείο μας από κοινού και από τα δυο τμήματα κλασσικό και ολοήμερο. Ο αριθμός των παιδιών ήταν 36 και η διάρκεια του ήταν 4 μήνες. H αφορμή για να επεξεργαστούμε το πρόγραμμα δόθηκε όταν διαβάσαμε από τη μυθολογία την Τιτανομαχία. Τα παιδιά ενθουσιάστηκαν και άρχισαν να κάνουν ερωτήσεις. Ζωγράφισαν τη δική τους Τιτανομαχία και ο Εγκέλαδος γεννήθηκε. Έτσι το κουβάρι άρχισε να ξετυλίγεται σιγά - σιγά. Το συναρπαστικό ταξίδι μάθησης και ανακαλύψεων ξεκίνησε. Πέρα από το παραμύθι αντιμετωπίσαμε το σεισμό ως φυσικό φαινόμενο με σκοπό να αποβάλουμε το φόβο και να ευαισθητοποιήσουμε τα παιδιά ώστε να αποκτήσουν σωστή συνείδηση και συμπεριφορά για την αντιμετώπισή του.

1. Είμαι παιδί μικρό …δε φοβάμαι το σεισμό»

2. Κριτήρια επιλογής του προγράμματος:
H αφορμή για να επεξεργαστούμε το πρόγραμμα δόθηκε
όταν διαβάσαμε από τη μυθολογία την Τιτανομαχία. Τα παιδιά
ενθουσιάστηκαν και άρχισαν να κάνουν ερωτήσεις.
Ζωγράφισαν τη δική τους Τιτανομαχία και ο Εγκέλαδος
γεννήθηκε. Έτσι το κουβάρι άρχισε να ξετυλίγεται σιγά-σιγά.
Το συναρπαστικό ταξίδι μάθησης και ανακαλύψεων ξεκίνησε
Μέσα λοιπόν από διαθεματικές δραστηριότητες που
σχεδιάστηκαν να περνούν εγκάρσια μέσα από τη γλώσσα, την
τέχνη, τη μελέτη περιβάλλοντος και την τεχνολογία,
προσπαθήσαμε να προσεγγίσουμε το θέμα του σεισμού και να
μάθουμε πώς να προφυλασσόμαστε.

3. ΣΚΟΠΟΣ
Ο σκοπός του προγράμματος είναι να κατανοήσουν τα νήπια ότι:
 Ο σεισμός είναι ένα φυσικό φαινόμενο.
 Τα αίτια του φαινομένου (κίνηση λιθοσφαιρικών πλακών).
 Να απομυθοποιήσουν τις δοξασίες που επικρατούν.
 Να αποκτήσουν δεξιότητες ως προς το τι πρέπει να κάνουν για να
προστατευτούν.
 Να αντιμετωπίσουν και να διαχειριστούν τα συναισθήματά τους.
 Να γνωρίσουν το φαινόμενο του ηφαιστείου.
 Να αποβάλουν το φόβο που τα διακατέχει στο άκουσμα των λέξεων
σεισμός-ηφαίστειο.

4. Μεθοδολογικές αρχές του προγράμματος
Για την υλοποίηση του προγράμματος στηριζόμαστε:
 Στη διατύπωση αρχικών εκτιμήσεων όπου καταγράφουμε τι
ήξεραν τα νήπια και πώς θα μπορούσαν να μάθουν
περισσότερα. Ωθούμε τα νήπια σε ερευνητικές διαδικασίες.
 Στη μελέτη νέων δεδομένων όπου μελετάμε καινούριες
πληροφορίες, αφιερώνουμε χρόνο στην κατανόηση τους,
κάνουμε πειράματα, έρευνα.
 Στην επαλήθευση των αρχικών εκτιμήσεων και καταγραφή
των αποτελεσμάτων όπου επαληθεύουμε τις αρχικές μας
εκτιμήσεις ή τις αναθεωρούμε και καταγράφουμε τα
αποτελέσματα μας.

5. Γνωστικές περιοχές
Η επεξεργασία του θέματος είναι συμβατή με το ΔΕΠΠΣ για το
νηπιαγωγείο και διαχέεται στις ακόλουθες κατευθύνσεις του προγράμματος
σπουδών και στους αντίστοιχους στόχους:
 Παιδί και Περιβάλλον( φυσικό και ανθρωπογενές).
 Παιδί και Γλώσσα (προφορική επικοινωνία, ανάγνωση και γραφή).
 Παιδί και Μαθηματικά.
 Παιδί και Πληροφορική.
 Παιδί και Δημιουργία και Έκφραση

9. ΤΙ ΚΡΥΒΕΙ ΑΡΑΓΕ ΜΕΣΑ ΤΗΣ Η ΓΗ;
Το επόμενο στάδιο ήταν να θέσουμε την υπόθεση : «τι υπάρχει μέσα στη
γη» και «πώς θα το ανακαλύψουμε».
Στόχοι:
1. Να καταλάβουν τα παιδιά ότι η γη μπορεί νοερά να χωριστεί σε δύο
ίσα μέρη.
2. Να γνωρίσουν και να ονομάσουν τα στρώματα που αποτελούν τη
γη.
Αρχικά τα νήπια ζωγράφισαν ομαδικά σε χαρτί του μέτρου τις υποθέσεις
τους για το τι υπάρχει στο εσωτερικό της γης και κατόπιν προχωρήσαμε στο πείραμα
με το πορτοκάλι.
Χαράξαμε μια οριζόντια γραμμή γύρω από το πορτοκάλι για να κάνουμε
τομή. Ζητήσαμε από τα νήπια να κάνουν υποθέσεις για το τι κρύβει μέσα του.
Κόψαμε έπειτα το πορτοκάλι για να δούμε αν επιβεβαιώθηκαν οι υποθέσεις τους. Οι
λέξεις που χρησιμοποιήσαμε ήταν: τομή και σφαίρα. Εφόσον βεβαιωθήκαμε ότι
κατάλαβαν πως μπορούμε να κόψουμε στη μέση ένα σφαιρικό σχήμα, προχωρήσαμε
στη μελέτη του μοντέλου της γης και παρατηρήσαμε τι κρύβει η τομή της.

11. Η ΔΟΜΗ ΤΗΣ ΓΗΣ
Στόχος μας ήταν να σταθούν τα παιδιά στο σωστό στρώμα της γης
που υποδείκνυε η νηπιαγωγός κάθε φορά.
Στην δραστηριότητα αυτή χρησιμοποιήσαμε το επιδαπέδιο παιχνίδι
από τη μουσειοβαλίτσα και με εντολές της νηπιαγωγού, αρχικά το κάθε
παιδί έπρεπε να σταθεί στο σωστό στρώμα της γης και να το ονομάζει.
Κατόπιν, τοποθετούσε διάφορα μέρη του σώματός του σε διαφορετικά
στρώματα της γης, πχ. το αριστερό χέρι στο φλοιό και το δεξί πόδι στον
πυρήνα.
Για να εμπεδώσουν καλύτερα τα νήπια τα στρώματα της γης, στα
πλαίσια των εικαστικών, τα φτιάξαμε με διαφορετικά χρώματα πλαστελίνης,
σκεπάζοντας κάθε φορά το ένα με το άλλο και έπειτα κάναμε την τομή τους.
Στον τομέα της γλώσσας φτιάξαμε καρτέλες με λέξεις για τα στρώ- ματα
της γης και σχετικό φύλλο εργασίας.

14. ΠΩΣ ΣΥΓΚΡΟΥΟΝΤΑΙ ΟΙ ΛΙΘΟΣΦΑΙΡΙΚΕΣ ΠΛΑΚΕΣ
Αφού πρώτα παρακολουθήσαμε εκπαιδευτικό βίντεο στον υπολογιστή της
τάξης, σχετικό με το εσωτερικό της γης, τα παιδιά έκαναν υποθέσεις για το πώς
κουνούνται οι πλάκες της γης.
Στόχος μας ήταν, να κατανοήσουν τα παιδιά τον τρόπο με τον οποίο η κίνηση
των λιθοσφαιρικών πλακών στο φλοιό της γης, προκαλεί τα σεισμικά φαινόμενα.
Στη δραστηριότητα αυτή πήραμε τρεις πλάκες από φελιζόλ και τις καλύψαμε
με χαρτί γκοφρέ. Με παιχνίδι χωριστήκαμε σε τρεις ομάδες. Προχωρήσαμε σε τρία
πειράματα, ένα για κάθε ομάδα: Στο πρώτο πείραμα ερευνήσαμε τι θα συμβεί αν οι
πλάκες απομακρυνθούν. Στο δεύτερο τι θα συμβεί αν οι πλάκες συγκρουστούν και
στο τρίτο τι θα συμβεί αν οι πλάκες τριφτούν μεταξύ τους. Έπειτα κάθε ομάδα
ανακοίνωσε στην ολομέλεια της τάξης τα συμπεράσματά της τα οποία και
καταγράψαμε και ακολούθησε ομαδική συζήτηση.
Για να εμπεδώσουν τα παιδιά ότι η κίνηση των πλακών προκαλεί το σεισμό
χρησιμοποιήσαμε από τη μουσειοβαλίτσα την πλατφόρμα του σεισμού.
Τοποθετήσαμε στην πλατφόρμα τουβλάκια, ως σύμβολα σπιτιών, και παρατηρήσαμε
ανάλογα με την ένταση της κίνησης πώς έτρεμαν ή έπεφταν.
Με τη συνοδεία μουσικού οργάνου παίξαμε το σεισμό μέσα στην τάξη και
αργότερα πραγματοποιήσαμε άσκηση σεισμού στην αυλή σε συνεργασία με το 5ο
δημοτικό σχολείο. Όταν επιστρέψαμε στην τάξη μας χορέψαμε τον «Σεισμό» από το
μουσικό συγκρότημα «Ημισκούμπρια».

19. ΤΑ ΗΦΑΙΣΤΕΙΑ
Τα ρεύματα μεταφοράς θερμότητας στον μανδύα, μαζί με την
κίνηση των τεκτονικών πλακών, μπορούν να προκαλέσουν ρωγμές στο
φλοιό όπου σχηματίζεται ένα ηφαίστειο.
Η λέξη ηφαίστειο προέρχεται ετυμολογικά από τον θεό Ήφαιστο,
τον θεό της φωτιάς. Σ΄ ολόκληρη τη γη υπάρχουν περίπου 500,
«κομισμένα» και «ενεργά».
Στην ερώτηση μας «αν υπάρχει ηφαίστειο στην Ελλάδα», υπήρχαν
παιδιά που γνώριζαν το ηφαίστειο της Σαντορίνης. Υπάρχει οστόσω και
το ηφαίστειο της Νισύρου.

25. Φυλλάδιο με οδηγίες για μέτρα προστασίας από τους σεισμούς
Αρχικά τα νήπια υπαγορεύουν στην εκπαιδευτικό τι πρέπει να κάνουμε
πριν – κατά - και μετά το σεισμό.
Η νηπιαγωγός τα καταγράφει σε χαρτί του μέτρου. Παράλληλα τα νήπια
συνοδεύουν με ζωγραφική αυτά που λένε.
Έτσι δημιουργούνται τρεις μεγάλες αφίσες για τα μέτρα προστασίας από
τους σεισμούς. Όμως η ανάγκη να τα κάνουμε γνωστά και στην οικογένειά
μας, για να πάρουν οι γονείς μας τα κατάλληλα μέτρα, μας οδήγησε να τα
επεξεργαστούμε περαιτέρω και να δημιουργήσουμε ένα φυλλάδιο με
οδηγίες για την αντιμετώπιση των σεισμών το οποίο θα διανεμηθεί στους
γονείς.

27. Σκύψε.... Καλύψου....
Κρατήσου....

29. Μελέτη περιβάλλοντος
Στόχος:
Τα νήπια να γνωρίσουν το εγγύς ανθρωπογενές περιβάλλον.
Να γνωρίσουν τη σχέση της επιστήμης με την καθημερινή ζωή, να
γνωρίσουν τη χρησιμότητα μηχανών στη ζωή μας.
Να γνωρίσουν τα επαγγέλματα που συνδέονται με το σεισμό και το
ηφαίστειο όπως του σεισμολόγου, του πολιτικού μηχανικού, του γιατρού, του
ηφαιστειολόγου, του πυροσβέστη.
Δραστηριότητα: Επαγγέλματα.
Τα νήπια με τη βοήθεια του διαδικτύου γνωρίζουν το εργασιακό περιβάλλον,
τα εργαλεία που χρησιμοποιούν αλλά και πώς βοηθάει κάθε επάγγελμα
στην πρόγνωση και διάσωση από το σεισμό.

30. Κατασκευή σεισμογράφου
Τα νήπια με τη βοήθεια της νηπιαγωγού κόβουν ένα ορθογώνιο χαρτί που οι μικρές
πλευρές του είναι τυλιγμένες σε ρολό. Δυο παιδιά το κρατούν από τις μικρές πλευρές
και το κουνούν πέρα δώθε πάνω σε τραπέζι ενώ ένα τρίτο παιδί προσπαθεί να σύρει
γραμμές προκειμένου να φτιάξουν ένα σεισμογράφο.

31. ΤΟ ΣΑΚΙΔΙΟ ΤΟΥ ΣΕΙΣΜΟΥ
Στόχος μας ήταν να φτιάξουμε μαζί με τα παιδιά το σακίδιο του σεισμού,
ώστε να μπορούν να ονομάζουν τα αντικείμενα που τοποθετήσαμε μέσα.
Τοποθετήσαμε αναλυτικά: ένα ραδιοφωνάκι, ένα φακό, μία σφυρίχτρα,
μπαταρίες, ένα μπουκάλι νερό, φυσιολογικό ορό, γάζες, τσιρότο και
επιδέσμους σε περίπτωση τραυματισμού.

40. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ
To πρόγραμμα πιστεύουμε ότι κράτησε το ενδιαφέρον των παιδιών, ο
ενθουσιασμός τους ήταν μεγάλος για κάθε δραστηριότητα που κάναμε, σε
κάθε νέο που ανακαλύπταμε, στις επισκέψεις που πραγματοποιήσαμε και
που δεχτήκαμε.
Σε μεγάλο βαθμό επιτεύχθηκαν οι γνωστικοί, κοινωνικοί και συναισθηματικοί
στόχοι που θέσαμε. Τα παιδιά έμαθαν να συνεργάζονται και να δρουν
συλλογικά. Να εξερευνούν, να παρατηρούν και να κατανοούν λειτουργίες της
φύσης.
Μετέφεραν με ενθουσιασμό τις γνώσεις και τις πληροφορίες τους
στους γονείς και το σπίτι τους. Το πρόγραμμα ολοκληρώθηκε θα λέγαμε,
αφήνοντας ωραίες αναμνήσεις στα παιδιά, αλλά κυρίως σωστή
πληροφόρηση για τις φυσικές καταστροφές (σεισμός) και να μάθουν να
λειτουργούν με ψυχραιμία και θάρρος αποφεύγοντας ενέργειες πανικού
υιοθετώντας σωστούς τρόπους συμπεριφοράς και αντίδρασης στο ζήτημα
«σεισμός»