2. Հ.Թումանյանի մասին
Հովհաննես Թադևոսի Թումանյան ՝ հայ մեծագույն
գրող ու բանաստեղծ, հասարակական գործիչֈ
Ծնվել է 1869 թվականի փետրվարի 7-ին, Լոռվա
Դսեղ գյուղում` հոգևորականի ընտանիքումֈ
Նախնական կրթությունը ստացել է հայրենի
գյուղում, այնուհետեւ Ջալալօղլու (այժմյան՝
Ստեփանավան) դպրոցումֈ 1883 թվականից
շարունակել է ուսումը Թիֆլիսի Ներսիսյան
Ճեմարանում, սակայն նյութական ծանր
իրավիճակի պատճառով 1887թ. ստիպված եղավ
թողնել դպրոցը և սկսեց աշխատել Թիֆլիսի հայ
եկեղեցական դատարանում, այնուհեևւ Հայ
Հրատարակչական միության գրասենյակում
(մինչև 1893թ)։
3.
4. Թումանյանը սկսել է ստեղծագործել 80-ականների
կեսից, այդ ժամանակ էլ սկսում է համագործակցել
հայկական տարբեր թերթերի ու ամսագրերի հետֈ Լայն
ճանաչում է ձեռք բերում "Բանաստեղծություններ"
հավաքածուի (1-2 հատոր, 1890-92) լույս տեսնելուց
հետոֈ Թումանյանի գրական գործունեության
ամենահայտնի շրջանն է համարվում XIX դարի վերջին
տասնամյակը – XX դարի սկիզբըֈ Այդ
ժամանակաշրջանում է, որ Թումանյանը հանդես է
գալիս որպես ժողովրդի ստեղծագործական
ավանդույթների վրա հիմնվող բանաստեղծֈ Իր
ստեղծագործություններից շատերում, նա նկարագրում
է նահապետական օրենքներով ապրող գյուղացիների
կյանքը, որը լի է ներքին ու հաճախ ողբերգական
հակասություններովֈ Այդ թեմային են նվիրված
Թումանյանի այնպիսի պոեմները, ինչպիսին են
«Մարոն» (1887, հրատարակվել է 1892թ), «Լոռեցի
Սաքոն» (1889, հրատարակվել է 1890թ), «Անուշ»
ողբերգությունը (1890, հրատարակվել է 1892թ)։
5.
6. 1899 թվականին բանաստեղծը կազմակերպում է
"Վերնատուն" գրական խմբակը, որի անդամ են
դառնում բազմաթիվ հայ նշանավոր գրողներ ու
բանաստեղծներֈ
XX դարի սկզբին Թումանյանը հայտնի է դառնում նաև
որպես հասարակական գործիչֈ 1905-07 թվականներին
մասնակցում է Բաքվի հայ-թաթարական
ընդհարումների հաշտեցմանըֈ Ցարական
կառավարության կողմից երկու անգամ ձեռբակալվում
է (1908 եւ 1911) ու բանտ նետվում:
1912–1921 թթ.՝ Հայ գրողների կովկասյան միության
նախագահն էֈ Արդեն Հայքի խորհրդայնացումից հետո
դառնում է Հայաստանին օգնության կոմիտեի
նախագահ (1921-22)։
Հովհաննես Թումանյանը վախճանվել է 1923 թ. մարտի
23-ին, 54 տարեկան հասակում, Մոսկվայում։
7. Անցած տարի, երբ մենք 4-րդ դասարան էինք,
գնացել էինք Հ.Թումանյանի թանգարան:
Այնտեղ մեզ պատմեցին նրա մասին: Տեսանք
նրա բոլոր սենյակները, որոնք Լոռվա մարզի
իր տուն- թանգարանից բերվել էին Երևան: 5րդ դասարանի առաջին կիսամյակին, Լոռվա
մարզ ճամփորդելիս, այցելեցինք նաև
Հ.Թումանյանի այդ տուն- թանգարանը:
Թանգարանին կից աշխատում էր մի
կին՝տիկին Անահիտը: Սկզբում կարծեցինք՝
նա այդտեղ է ապրում, բայց հետո պարզվեց՝
այնտեղ ընդամենը նա աշխատում է: Տիկին
Անահիտը Հ.Թումանյանի հեքիաթների
հերոսներին թելերով գործում էր և
ցուցադրում:
8. Նրա հետ խոսելիս նաև
իմացանք, որ նա այդ
հերոսների հագուստներն
էլ է պատրաստել: Մենք
հագանք և դարձանք
Անուշը, Սարոն, Մոսին,
Քաջ Նազարը, Անխելք
մարդը… սկսեցինք
բեմադրել: Շատ ուրախ օր
էր:
