SlideShare a Scribd company logo
Արտաշես Ա
 Արտաշես

Ա Բարեպաշտ, Հայոց
թագավոր մ.թ.ա. 189–ից։
Զարեհի
որդին, Երվանդունի
տոհմից: Արտաշես Ա
սելևկյան բանակում
նախապես եղել է
բարձրաստիճան
զինվորական։ Սելևկյան
թագավոր Անտիոքոս III
Մեծը, Երվանդունիներից
նվաճելով Հայաստանի
զգալի մասը, մ.թ.ա. շուրջ
200–ին նրա կառավարիչ
է կարգել Արտաշես Ա–ին:
 Մագնեսիայի ճակատամարտում Հռոմից Անտիոքոս

III–ի կրած պարտությունից հետո, Արտաշես Ա
անկախ է հռչակել Հայաստանը և հիմնել նոր
արքայատոհմ, որն իր հիմնադրի անունով
պատմագրության մեջ կոչվում է Արտաշեսյան։
Արտաշես Ա–ի թագավորությունն սկզբում
սահմանափակված է եղել Մեծ Հայքի կենտրոնական
մարզերով։ Կարճ ժամանակաշրջանում նա
վերամիավորել է Երվանդունիների պետությունից
մ.թ.ա. IIIդ. վերջին կամ մ.թ.ա. IIդ. սկզբին անջատված
ծայրագավառները, ստեղծել միաձույլ պետություն, որի
հզորությունն ու կենսունակությունը խարսխված է եղել
միասնական էթնիկական հիմքի վրա։
 Հույն

աշխարհագրագետ Ստրաբոնը
մանրամասն տեղեկություններ է
հաղորդում Արտաշեսի այդ
միավորիչ գործունեության մասին։
Իր թագավորության սկզբում
Արտաշես Ա արշավում է դեպի
արևելք և հասնում Կասպից ծովի
ափերը, որի շնորհիվ Մեծ Հայքին
են միացվում Փայտակարանը և
Կասպից երկիրը։ Միացյալ
հայկական պետությունից դուրս են
մնացել Փոքր
Հայքը,Կոմմագենեն և Ծոփքը։
Արտաշես Ա վարել է Մերձավոր
Արևելքում գերիշխող Սելևկյան
պետությունը թուլացնելու
քաղաքականություն, հմտորեն
օգտագործել ինչպես հարևան
երկրների, այնպես էլ Հռոմի
հակասելևկյան դիրքավորումը։
 Սակայն Արտաշես Ա չի դաշնակցել Հռոմի

հետ, ավելին, ապաստան է տվել Հռոմի անհաշտ
հակառակորդին՝ Կարթագենի զորավար Հաննիբալին։
Մ.թ.ա. 165–ին հարավում Արտաշես Ա բախվել է սելևկյան
թագավոր Անտիոքոս IV Եպիփանեսի հետ, հաջողությամբ
ետ մղել նրա հարձակումը և պաշտպանել երկրի
անկախությունը։ Նա կատարել է հողային
բարենորոգումներ՝ նպատակ ունենալով կարգավորել հողի
մասնավոր սեփականության զարգացման ընթացքը, մեղմել
հողատերերի և գյուղական համայնքների միջև ստեղծված
հակասությունները։ Պահպանվել են գյուղերի և
ագարակների հողաբաժան սահմանաքարերից մի
քանիսը, որոնք ունեն Արտաշես Ա անունով արամեերեն
արձանագրություններ։ Արտաշես Ա երկիրը
վարչականորեն բաժանել է 120 ստրատեգիաների, որոնք
 Արտաշես Ա մեծացրել և

կանոնավորել է բանակը, այն
բաժանել չորս կողմնապահ
զորավարությունների, կազմավոր
ել արքունի
գործակալությունները։
Խրախուսել է
քաղաքաշինությունը, գիտության
և արվեստի զարգացումը։ Նրա
ժամանակ կառուցվել
է Արտաշատ մայրաքաղաքը։
Վախճանվել է ծեր հասակում։
Գահը ժառանգել է ավագ
որդին՝ Արտավազդ Ա։ Արտաշեսի
ջանքերով Հայաստանը դարձավ
ընդարձակ և ուժեղ
պետություն, որը, բնականաբար,
կարիք էր զգում նաև ներքին լայն
բարեփոխումների։
 Արտաշեսի վերափոխիչ գործունեության մեջ կարևոր

տեղ է գրավում Արտաշատ մայրաքաղաքի
հիմնադրումը։ Արևելքում տարածված սովորույթ էր, որ
նոր արքայատոհմի հիմնադիրը, գահ
բարձրանալով, նոր մայրաքաղաք էր կառուցում։
Արտաշատը կառուցում է մոտ Ք.ա.185 թ. Արարատյան
դաշտում` Երասխ և Մեծամոր գետերի ջրկիցում։
Քաղաքի անառիկ դիրքը նկատի ունենալով`
հունահռոմեական պատմիչներն այն անվանել են
«Հայկական Կարթագեն»: Արտաշեսը կառուցել է նաև
այլ քաղաքներ Զարեհավան, Զարիշատ և այլն։
Վերջիններս անվանվել են ի պատիվ Արտաշեսի հոր՝
Զարեհի։
Նյութը պատրաստեց՝
Էլեն Մկրտչյանը

Նոր դպրոց
6-2 դասարան

More Related Content

What's hot

Housing ancient egypt
Housing ancient egyptHousing ancient egypt
Housing ancient egypt
Anne McCambridge
 
Բույսերի աճը և զարգացումը
Բույսերի աճը և զարգացումըԲույսերի աճը և զարգացումը
Բույսերի աճը և զարգացումը
Nazik Hovasapyan
 
Sissejuhatus vanaaega
Sissejuhatus vanaaegaSissejuhatus vanaaega
Sissejuhatus vanaaega
Natalja Dovgan
 
Bagratuniner
BagratuninerBagratuniner
Bagratuniner
vardik_95
 
ძველი ეგვიპტე
ძველი ეგვიპტე ძველი ეგვიპტე
ძველი ეგვიპტე
fiqria sidamonize
 
Egiptuse riik ja ühiskond
Egiptuse riik ja ühiskondEgiptuse riik ja ühiskond
Egiptuse riik ja ühiskond
Dagmar Seljamäe
 
մայիսյան հերոսամարտեր
մայիսյան հերոսամարտերմայիսյան հերոսամարտեր
մայիսյան հերոսամարտերRebeka Gevorgyan
 
Riigikogu
RiigikoguRiigikogu
Riigikogu
Natalja Dovgan
 
Doğu cephesi
Doğu cephesiDoğu cephesi
Doğu cephesi
Ömriye Karataş
 
შუმერები
შუმერებიშუმერები
შუმერები
etodevrisashvili
 
Maadeavastused
MaadeavastusedMaadeavastused
Maadeavastusedassur 3
 
Մերսոպ Մաշտոց
Մերսոպ ՄաշտոցՄերսոպ Մաշտոց
Մերսոպ Մաշտոց
bagrat bgo
 
Հին Եգիպտոսի արվեստը
Հին Եգիպտոսի արվեստըՀին Եգիպտոսի արվեստը
Հին Եգիպտոսի արվեստը
Mariam Mirzoyan
 
Hetiidid
HetiididHetiidid

What's hot (20)

Housing ancient egypt
Housing ancient egyptHousing ancient egypt
Housing ancient egypt
 
Բույսերի աճը և զարգացումը
Բույսերի աճը և զարգացումըԲույսերի աճը և զարգացումը
Բույսերի աճը և զարգացումը
 
Sissejuhatus vanaaega
Sissejuhatus vanaaegaSissejuhatus vanaaega
Sissejuhatus vanaaega
 
Bagratuniner
BagratuninerBagratuniner
Bagratuniner
 
Ajaloooperioodid
AjaloooperioodidAjaloooperioodid
Ajaloooperioodid
 
արտաշեսյաններ
արտաշեսյաններարտաշեսյաններ
արտաշեսյաններ
 
ძველი ეგვიპტე
ძველი ეგვიპტე ძველი ეგვიპტე
ძველი ეგვიპტე
 
Egiptuse riik ja ühiskond
Egiptuse riik ja ühiskondEgiptuse riik ja ühiskond
Egiptuse riik ja ühiskond
 
7ajal13102010
7ajal131020107ajal13102010
7ajal13102010
 
մայիսյան հերոսամարտեր
մայիսյան հերոսամարտերմայիսյան հերոսամարտեր
մայիսյան հերոսամարտեր
 
hellenismiperiood
hellenismiperioodhellenismiperiood
hellenismiperiood
 
Riigikogu
RiigikoguRiigikogu
Riigikogu
 
Doğu cephesi
Doğu cephesiDoğu cephesi
Doğu cephesi
 
შუმერები
შუმერებიშუმერები
შუმერები
 
Haykakan harc
Haykakan harcHaykakan harc
Haykakan harc
 
Maadeavastused
MaadeavastusedMaadeavastused
Maadeavastused
 
6ajal03112010
6ajal031120106ajal03112010
6ajal03112010
 
Մերսոպ Մաշտոց
Մերսոպ ՄաշտոցՄերսոպ Մաշտոց
Մերսոպ Մաշտոց
 
Հին Եգիպտոսի արվեստը
Հին Եգիպտոսի արվեստըՀին Եգիպտոսի արվեստը
Հին Եգիպտոսի արվեստը
 
Hetiidid
HetiididHetiidid
Hetiidid
 

Similar to Artashes a

Մեծ հայքի թագավորություն
Մեծ հայքի թագավորությունՄեծ հայքի թագավորություն
Մեծ հայքի թագավորություն
Ani Gareginyan
 
աշոտ բ երկաթ
աշոտ բ երկաթաշոտ բ երկաթ
աշոտ բ երկաթganyan
 
Առցանց կրթություն պատմություն
Առցանց կրթություն պատմությունԱռցանց կրթություն պատմություն
Առցանց կրթություն պատմություն
Valeri Balasyan
 
Հայոց արքաները: Հայկազ Մարգարյան
Հայոց արքաները: Հայկազ ՄարգարյանՀայոց արքաները: Հայկազ Մարգարյան
Հայոց արքաները: Հայկազ ՄարգարյանSona Arsenyan
 
Երվանդունիների թագավորություն
Երվանդունիների թագավորությունԵրվանդունիների թագավորություն
Երվանդունիների թագավորություն
manushak
 
հայ հին մայրաքաղաքներ
հայ հին մայրաքաղաքներհայ հին մայրաքաղաքներ
հայ հին մայրաքաղաքներganyan
 
презентация1
презентация1презентация1
презентация1sargis_1979
 
հայաստան Viդ.
հայաստան Viդ.հայաստան Viդ.
հայաստան Viդ.TigranArtenyan
 
մշակույթ
մշակույթմշակույթ
մշակույթbombrman
 
презентация1
презентация1презентация1
презентация1hovo1999
 
հայ հռոմեական հարաբերությունները արտաշեսյանների օրոք
հայ հռոմեական հարաբերությունները արտաշեսյանների օրոքհայ հռոմեական հարաբերությունները արտաշեսյանների օրոք
հայ հռոմեական հարաբերությունները արտաշեսյանների օրոքsargis_1979
 
հայ հռոմեական հարաբերությունները արտաշեսյանների օրոք
հայ հռոմեական հարաբերությունները արտաշեսյանների օրոքհայ հռոմեական հարաբերությունները արտաշեսյանների օրոք
հայ հռոմեական հարաբերությունները արտաշեսյանների օրոքsargis_1979
 
1811231254687
18112312546871811231254687
1811231254687
tikoarzumanyan2004
 

Similar to Artashes a (20)

Մեծ հայքի թագավորություն
Մեծ հայքի թագավորությունՄեծ հայքի թագավորություն
Մեծ հայքի թագավորություն
 
աշոտ բ երկաթ
աշոտ բ երկաթաշոտ բ երկաթ
աշոտ բ երկաթ
 
Առցանց կրթություն պատմություն
Առցանց կրթություն պատմությունԱռցանց կրթություն պատմություն
Առցանց կրթություն պատմություն
 
Հայոց արքաները: Հայկազ Մարգարյան
Հայոց արքաները: Հայկազ ՄարգարյանՀայոց արքաները: Հայկազ Մարգարյան
Հայոց արքաները: Հայկազ Մարգարյան
 
Patm
PatmPatm
Patm
 
Երվանդունիների թագավորություն
Երվանդունիների թագավորությունԵրվանդունիների թագավորություն
Երվանդունիների թագավորություն
 
հայ հին մայրաքաղաքներ
հայ հին մայրաքաղաքներհայ հին մայրաքաղաքներ
հայ հին մայրաքաղաքներ
 
презентация1
презентация1презентация1
презентация1
 
հայաստան Viդ.
հայաստան Viդ.հայաստան Viդ.
հայաստան Viդ.
 
Haioc
HaiocHaioc
Haioc
 
Haioc
HaiocHaioc
Haioc
 
Haioc
HaiocHaioc
Haioc
 
մշակույթ
մշակույթմշակույթ
մշակույթ
 
Aaaa
AaaaAaaa
Aaaa
 
Bagratuniner
BagratuninerBagratuniner
Bagratuniner
 
презентация1
презентация1презентация1
презентация1
 
հայ հռոմեական հարաբերությունները արտաշեսյանների օրոք
հայ հռոմեական հարաբերությունները արտաշեսյանների օրոքհայ հռոմեական հարաբերությունները արտաշեսյանների օրոք
հայ հռոմեական հարաբերությունները արտաշեսյանների օրոք
 
Aqemenyan
AqemenyanAqemenyan
Aqemenyan
 
հայ հռոմեական հարաբերությունները արտաշեսյանների օրոք
հայ հռոմեական հարաբերությունները արտաշեսյանների օրոքհայ հռոմեական հարաբերությունները արտաշեսյանների օրոք
հայ հռոմեական հարաբերությունները արտաշեսյանների օրոք
 
1811231254687
18112312546871811231254687
1811231254687
 

More from Elka Mkrtchyan

Disney cartoon characters.
Disney cartoon characters.Disney cartoon characters.
Disney cartoon characters.
Elka Mkrtchyan
 
Բակտերիաներ
ԲակտերիաներԲակտերիաներ
ԲակտերիաներElka Mkrtchyan
 
Пасха в России
Пасха в РоссииПасха в России
Пасха в РоссииElka Mkrtchyan
 
Пасха в России
Пасха в РоссииПасха в России
Пасха в РоссииElka Mkrtchyan
 
Tumanyan's garden
Tumanyan's gardenTumanyan's garden
Tumanyan's garden
Elka Mkrtchyan
 
новый год во франции элен
новый год во франции эленновый год во франции элен
новый год во франции эленElka Mkrtchyan
 
Осень моими глазами
Осень моими глазамиОсень моими глазами
Осень моими глазамиElka Mkrtchyan
 
Осенняя сказка
Осенняя сказкаОсенняя сказка
Осенняя сказкаElka Mkrtchyan
 
Лес полон загадок
Лес полон загадокЛес полон загадок
Лес полон загадокElka Mkrtchyan
 
В поисках цветка вечностьи
В поисках цветка вечностьиВ поисках цветка вечностьи
В поисках цветка вечностьиElka Mkrtchyan
 
Մակընթացություն և տեղատվություն
Մակընթացություն և տեղատվությունՄակընթացություն և տեղատվություն
Մակընթացություն և տեղատվությունElka Mkrtchyan
 

More from Elka Mkrtchyan (16)

Disney cartoon characters.
Disney cartoon characters.Disney cartoon characters.
Disney cartoon characters.
 
Բակտերիաներ
ԲակտերիաներԲակտերիաներ
Բակտերիաներ
 
Пасха в России
Пасха в РоссииПасха в России
Пасха в России
 
Пасха в России
Пасха в РоссииПасха в России
Пасха в России
 
Tumanyan's garden
Tumanyan's gardenTumanyan's garden
Tumanyan's garden
 
Banjarexenner
BanjarexennerBanjarexenner
Banjarexenner
 
новый год во франции элен
новый год во франции эленновый год во франции элен
новый год во франции элен
 
Черепахи
ЧерепахиЧерепахи
Черепахи
 
Пчёлы
ПчёлыПчёлы
Пчёлы
 
Осень моими глазами
Осень моими глазамиОсень моими глазами
Осень моими глазами
 
Осенняя сказка
Осенняя сказкаОсенняя сказка
Осенняя сказка
 
Моя школа
Моя школаМоя школа
Моя школа
 
Лес полон загадок
Лес полон загадокЛес полон загадок
Лес полон загадок
 
Прививка
ПрививкаПрививка
Прививка
 
В поисках цветка вечностьи
В поисках цветка вечностьиВ поисках цветка вечностьи
В поисках цветка вечностьи
 
Մակընթացություն և տեղատվություն
Մակընթացություն և տեղատվությունՄակընթացություն և տեղատվություն
Մակընթացություն և տեղատվություն
 

Artashes a

  • 2.  Արտաշես Ա Բարեպաշտ, Հայոց թագավոր մ.թ.ա. 189–ից։ Զարեհի որդին, Երվանդունի տոհմից: Արտաշես Ա սելևկյան բանակում նախապես եղել է բարձրաստիճան զինվորական։ Սելևկյան թագավոր Անտիոքոս III Մեծը, Երվանդունիներից նվաճելով Հայաստանի զգալի մասը, մ.թ.ա. շուրջ 200–ին նրա կառավարիչ է կարգել Արտաշես Ա–ին:
  • 3.  Մագնեսիայի ճակատամարտում Հռոմից Անտիոքոս III–ի կրած պարտությունից հետո, Արտաշես Ա անկախ է հռչակել Հայաստանը և հիմնել նոր արքայատոհմ, որն իր հիմնադրի անունով պատմագրության մեջ կոչվում է Արտաշեսյան։ Արտաշես Ա–ի թագավորությունն սկզբում սահմանափակված է եղել Մեծ Հայքի կենտրոնական մարզերով։ Կարճ ժամանակաշրջանում նա վերամիավորել է Երվանդունիների պետությունից մ.թ.ա. IIIդ. վերջին կամ մ.թ.ա. IIդ. սկզբին անջատված ծայրագավառները, ստեղծել միաձույլ պետություն, որի հզորությունն ու կենսունակությունը խարսխված է եղել միասնական էթնիկական հիմքի վրա։
  • 4.  Հույն աշխարհագրագետ Ստրաբոնը մանրամասն տեղեկություններ է հաղորդում Արտաշեսի այդ միավորիչ գործունեության մասին։ Իր թագավորության սկզբում Արտաշես Ա արշավում է դեպի արևելք և հասնում Կասպից ծովի ափերը, որի շնորհիվ Մեծ Հայքին են միացվում Փայտակարանը և Կասպից երկիրը։ Միացյալ հայկական պետությունից դուրս են մնացել Փոքր Հայքը,Կոմմագենեն և Ծոփքը։ Արտաշես Ա վարել է Մերձավոր Արևելքում գերիշխող Սելևկյան պետությունը թուլացնելու քաղաքականություն, հմտորեն օգտագործել ինչպես հարևան երկրների, այնպես էլ Հռոմի հակասելևկյան դիրքավորումը։
  • 5.  Սակայն Արտաշես Ա չի դաշնակցել Հռոմի հետ, ավելին, ապաստան է տվել Հռոմի անհաշտ հակառակորդին՝ Կարթագենի զորավար Հաննիբալին։ Մ.թ.ա. 165–ին հարավում Արտաշես Ա բախվել է սելևկյան թագավոր Անտիոքոս IV Եպիփանեսի հետ, հաջողությամբ ետ մղել նրա հարձակումը և պաշտպանել երկրի անկախությունը։ Նա կատարել է հողային բարենորոգումներ՝ նպատակ ունենալով կարգավորել հողի մասնավոր սեփականության զարգացման ընթացքը, մեղմել հողատերերի և գյուղական համայնքների միջև ստեղծված հակասությունները։ Պահպանվել են գյուղերի և ագարակների հողաբաժան սահմանաքարերից մի քանիսը, որոնք ունեն Արտաշես Ա անունով արամեերեն արձանագրություններ։ Արտաշես Ա երկիրը վարչականորեն բաժանել է 120 ստրատեգիաների, որոնք
  • 6.  Արտաշես Ա մեծացրել և կանոնավորել է բանակը, այն բաժանել չորս կողմնապահ զորավարությունների, կազմավոր ել արքունի գործակալությունները։ Խրախուսել է քաղաքաշինությունը, գիտության և արվեստի զարգացումը։ Նրա ժամանակ կառուցվել է Արտաշատ մայրաքաղաքը։ Վախճանվել է ծեր հասակում։ Գահը ժառանգել է ավագ որդին՝ Արտավազդ Ա։ Արտաշեսի ջանքերով Հայաստանը դարձավ ընդարձակ և ուժեղ պետություն, որը, բնականաբար, կարիք էր զգում նաև ներքին լայն բարեփոխումների։
  • 7.  Արտաշեսի վերափոխիչ գործունեության մեջ կարևոր տեղ է գրավում Արտաշատ մայրաքաղաքի հիմնադրումը։ Արևելքում տարածված սովորույթ էր, որ նոր արքայատոհմի հիմնադիրը, գահ բարձրանալով, նոր մայրաքաղաք էր կառուցում։ Արտաշատը կառուցում է մոտ Ք.ա.185 թ. Արարատյան դաշտում` Երասխ և Մեծամոր գետերի ջրկիցում։ Քաղաքի անառիկ դիրքը նկատի ունենալով` հունահռոմեական պատմիչներն այն անվանել են «Հայկական Կարթագեն»: Արտաշեսը կառուցել է նաև այլ քաղաքներ Զարեհավան, Զարիշատ և այլն։ Վերջիններս անվանվել են ի պատիվ Արտաշեսի հոր՝ Զարեհի։