2. ԵղիշեՉարենց Ծնվել է 1897թ.մարտի 13 Ծննդավայր ` Կարս (ԱրևմտյանՀայաստան) Վախճանիօր` նոյեմբերի 27, 1937 Վախճանիվայր ` Երևան (Հայաստան)

3. Ընտանիքը Կարսում, գորգավաճառԱբգարՍողոմոնյան-Մարգարյանցի (Աբգարաղա) ընտանիքումծնվում է ապագաբանաստեղծԵղիշեՍողոմոնյանը: Ծնունդը՝ ըստ «Չափաբերականմատյանի»: Հայրը՝ ԱբգարՄարգարիՍողոմոնյան, մայրը՝ ԹեկղեԱվետիքիՄիրզայան: ԾնողներըծագումովՄակուիցէին, այդիսկպատճառովնաևսերբեմնիրենմակվեցի է համարել՝ «Հայրենիքս է ԽանիՄակուն», «Բանաստեղծ՝ ծնվածՄակուքաղաքում»: Հայրըպարսկահպատակէր և զբաղվումէրգորգիառևտրով: Եղիշեիցբացիուներևսվեցերեխա՝ Աշխեն, Մարիամ, Աննա, Գեղամ, Սերոբ, Սողոմոն:

4. Գրականանունը Չարենցը ԳուրգենՄահարուն պատմել է, թե Կարս էրեկելՉարենցազգանունովմիբժիշկ, որիցուցատախտակի «Չարենց» մակագրություննէլվերցրել է: Պատանեկանտարիներիմտերիմներըայլբացատրություններէլենտալիս: Ըստ ԿարինեՔոթանճյանի՝բանաստեղծըՉարենց է մկրտվել, որովհետևմանկուցեղել է չարերեխա: Նրանայնքանենչարասել, որՉարենցէլմնացել է: ԻսկԱնուշավանՋիդեջյանըբանաստեղծիկողմիցվկայել է, որՉարենցանուննառաջացել է ԱլեքսանդրՊուշկինի «Անչար» ոտանավորիհնչունականտեղաշարժերիհետևանքով:

5. Չարենցիստեղծագործություններիմատենագրությունը

6. Երեքերգտխրադալուկաղջկան (բանաստեղծություններ), Ղարս, 1914, 8 էջ: Կապուտաչյահայրենիք (պոեմ), Թիֆլիս, 1915, 18 էջ: Դանթեականառասպել (պոեմ), Թիֆլիս, 1916 64 էջ: Ծիածանը (բանաստեղծություններ), Մոկվա,1917, 64 էջ: Սոմա (նորվեդյանպոեմ), Թիֆլիս,1918, 16 էջ: Ամբոխներըխելագարված (պոեմ), Թիֆլիս, 1919, 16 էջ: Բոլորին, բոլորին, բոլորին (երեքռադիոպոեմ), Ե., 1920, 24 էջ: Երկերիժողովածու, հատոր 1, (բանաստեղծություններ), Մոսկվա, 1922, 336 էջ: Երկերիժողովածու, հատոր 2, (էպիքականպոեմներ), Մոսկվա, 1922, 282 էջ: Պոեզոզուռնա, (բանաստեղծություններ),Մոսկվա, 1922, 32 էջ:

7. Ռոմանսանսեր, Մոսկվա, 1922, 23 էջ: Կապկազթամաշա (պոեմ), Թիֆլիս, 1923, 46 էջ: Պոեմներ, Կ. Պոլիս, 1923 239 էջ: Կոմալմանախ (բանաստեղծություններ), Մոսկվա, 1924, 60 էջ: ՄաճկալՍաքոյիպատմությունը (պոեմ), Ե., Պետհրատ, 1924, 24 էջ: ՄաճկալՍաքոյիպատմությունը, Ե., Պետհրատ, 1924, 24 էջ: Ստամբոլ (պոեմ), Կ. Պոլիս, 1924, 14 էջ: Երեքփոքրիկպոեմ «Լենին» շարքից, Բեռլին, 1925, 34 էջ: ՄյուրդեՖեդերե (կոմունարներիպատը Փարիզում, պոեմ), Ե., Պետհրատ,1925 59 էջ:

8. ԼենիննուԱլին, Ե., Պետհրատ, 1925, 14 էջ: ԵրկիրՆաիրի (վեպ), Ե., Պետհրատ, 1926, 223 էջ: ՀիշողություններԵրևանիուղղիչտնից, Թիֆլիս, 1927, 288 էջ: Ժողովածուպոեմների, Թիֆլիս, 1927 186 էջ: Ռուբայաթ (քառյակներ), Թիֆլիս, 1927, 45 էջ: Չորսբալլադ, Մոսկվա,1929, 34 էջ: Էպիքականլուսաբաց, Ե., Պետհրատ, 1930, 138 էջ: Երկեր, Ե., Պետհրատ, 1932, 445 էջ: Գիրքճանապարհի, Ե., Պետհրատ,1934, 318 էջ: ԲորիսՁնելադե: ԲալլադգնդապետՏոմսոնի, կոմերիտտղի և գործադուլիմասին, Ե., Պետհրատ, 1934, 41 էջ:

9. ԵրկիրՆաիրի, Ե., Պետհրատ, 1934, 268 էջ: ՄաճկալՍաքոյիպատմությունը, Ե., Պետհրատ, 1936, 20 էջ: Պոեմներ, Ե., Պետհրատ, 1936, 243 էջ: Դանթեականառասպել,Բեյրութ, 1945, 48 էջ: Գիրքճանապարհի (հատընտիր),Հալեպ, տպարան «Անի», 1946, 28 էջ: Գիրքճանապարհի, Բեյրութ, 1959, 317 էջ: Հատընտիր, Բեյրութ, 1953, 102 էջ: Գիրքճանապարհի, Հալեպ, տպարան «Արևելք,1954, 253 էջ: Ընտիրերկեր, Ե., Հայպետհրատ, 1954, 619 էջ: Լենին (պոեմներ և բանաստեղծություններ), Ե., Հայպետհրատ, 1954, 48 էջ:

10. Ընտիրերկեր, Ե., Հայպետհրատ, 1957, 358 էջ: Գրականությանմասին (հոդվածներ, նամակներ, ճառեր), Ե., ՀՍՍՀ ԳԱ, 1957, 218 էջ: Գիրքճանապարհի, Հալեպ,1959, 254 էջ: Գիրքճանապարհի, Բեյրութ, 1959, 318 էջ: ԽմբապետՇավարշը, Ե., Հայպետհրատ, 1961, 26 էջ: Երկերիժողովածու 6 հատորով, հատոր 1, Ե., ՀՍՍՀ ԳԱ, 1962, 392 էջ: Երկերիժողովածու 6 հատորով, հատոր 2, Ե., ՀՍՍՀ ԳԱ, 1963, 399 էջ: Երկերիժողովածու 6 հատորով, հատոր 3, Ե., ՀՍՍՀ ԳԱ, 1964, 375 էջ: Երկերիժողովածու 6 հատորով, հատոր 5, Ե., ՀՍՍՀ ԳԱ,1966, 649 էջ:

11. Պոեմներ, Ե., «Հայաստան», 1966, 184 էջ: Ամբոխներըխելագարված, Ե., «Հայաստան», 1967, 31 էջ: ԵսիմանուշՀայաստանի (տեքստըհայերեն, ինչպեսնաև ԽՍՀՄ ժողովուրդներիուարտասահմանյան 12 լեզուներով), Ե., «Հայաստան», 1967, 29 էջ: Քնարերգական, արվեստքերթության, գիրքիմաստության, տաղեր և խորհուրդներ, երգիծականփրկվածպատառիկներ, Ե., «Հայաստան», 1967, 364 էջ: Երկերիժողովածու 6 հատորով, հատոր 6, Ե., ՀՍՍՀ ԳԱ, 1967, 804 էջ: Երկերիժողովածու 6 հատորով, հատոր 4, Ե., ՀՍՍՀ ԳԱ, 1968, 626 էջ: ԼենիննուԱլին, Ե.,«Հայաստան», 1969, 39 էջ: Կոմիտաս (պոեմ), Ե., «Հայաստան», 1969, 34 էջ: ԵսիմանուշՀայաստանի...(բանաստեղծություններ), Ե., «Հայաստան», 1970, 32 էջ: Ընտիրերկեր, Ե., «Հայաստան»,1973, 434 էջ:

12. Ամբոխներըխելագարված, Ե., «Հայաստան», 1975, 30 էջ: Բանաստեղծություններ, պոեմներ, բալլադներ, Ե., «Լույս», 1976, 112 էջ: ԵրկիրՆաիրի, Ե., «Սովետականգրող», 1977, 174 էջ: Ընտիրերկեր, Ե., «Սովետականգրող», 1977, 366 էջ:[5] «ՎերջինԽոսք» կյանքիվերջինտարիներինստեղծվածբանաստեղծություններիընտրանի, Երևան, 2007, «Հայգիտակ», 328 էջ

13. ՖիլմերԵղիշեՉարենցիմասին ԵղիշեՉարենց, Հայտնի և ԱնհայտԷջեր - Սցենարիհեղինակ և ռեժիսորԼևոնՄկրտչյան, Ֆիլմիտեքստըկարդում է ՍոսՍարգսյանը: Ֆիլմումնկարահանվելեն` ԱրփենիկՉարենցը, ԳևորգԷմինը, նկարիչՌեգինաՂազարյանը, երգիչ - բանահավաքՀայրիկՄուրադյանը և իրբանտիընկերՄուրադՋուլֆիգարովը : Հայկ ՎավերագրականՖիլմերիԿինոստուդիա - 1987

14. Չարենցիկատարածթարգմանությունները Ս. Մարշակ, Գիքորիերազը (փոխադրություն), Ե., Պետհրատ, 1928, 14 էջ: ՆիկոլայԱգնիվցև, Հեքիաթկոմինտերնիմասին, Ե., Պետհրատ, 1929, 12 էջ: Ս. Մարշակ, Գիքորիերազը, Ե., Պետհրատ, 1929, 16 էջ: ՆիկոլայԱսեև (Օսեև), Գիշերվաահը, Ե., Պետհրատ,1931, 12 էջ: ԷրիխՄարիաՌեմարխ, Արևմտյանֆրոնտումանփոփոխ է, Ե., Պետհրատ, 1932: ՄաքսիմԳորկի, Բանաստեղծություններ և լեգենդներ, Ե., Պետհրատ, 1934, 111 էջ: ԱլեքսանդրՊուշկին, բանաստեղծություններ, հեքիաթներ (գրքիմեջմտնողգործերիմիմասըթարգմանել է Չարենցը), Ե., Պետհրատ, 1936, 176 էջ: ՆիկոլայՆեկրասով, Բանաստեղծություններ (գրքիմեջմտնողգրքերիմիմասըթարգմանել է Չարենցը), Ե., Հայպետհրատ, 1962, 108 էջ: ՄաքսիմԳորկի, Բանաստեղծություններ և լեգենդներ, Ե., Հայպետհրատ,1963, 112 էջ: Գիքորիերազը (փոխադրություն, ըստՄարշակի «Գրքույկգրքույկմասին» պոեմի), Ե., «Սովետականգրող», 1976, 10 էջ:

15. ԳրականությունՉարենցի և նրաստեղծագործությանմասին ՆորայրԴաբարյան, ԵղիշեՉարենց, Ե., ՀՍՍՀ ԳԱ, 1954, 144 էջ։ ՀակոբՍալախյան, ԵղիշեՉարենց, Ե., Հայպետհրատ, 1957, 204 էջ։ ԱրշալույսԲաբայան, ՉարենցըՀոկտեմբերիերգիչ, Ե., ՀՍՍՀ Քաղաքական և գիտականգիտելիքներիտարածմանընկերություն, 1958, 37 էջ։ ԱրշալույսԲաբայան, Չարենցը և Հոկտեմբերը, Ե., «Հայաստան», 1967, 92 էջ։ ՍուրենԱղաբաբյան, ԵղիշեՉարենց, գիրք 1, Ե., ՀՍՍՀ ԳԱ, 1973, 442 էջ։ ՍուրենԱղաբաբյան, ԵղիշեՉարենց, գիրք 2, Ե., ՀՍՍՀ ԳԱ, 1977, 399 էջ։ ԱշոտՄարության, ԵղիշեՉարենցիչափածոյիլեզուն և ոճը, Ե., «Սովետականգրող», 1979, 200 էջ։ ԳառնիկԱնանյան, ԵղիշեՉարենցը և ռուսգրականությունը, Ե., Երևանիհամալսարանիհրատարակչություն, 1979, 344 էջ։ ԳառնիկԱնանյան, Չարենցիհետ, Ե.,1980, 156 էջ։ ԳառնիկԱնանյան, ԵղիշեՉարենց, Ե., 1987։ ՀովիկՉարխչյան, Չարենցիկրակոցը (փաստագրականվեպ), Ե., «ՏիգրանՄեծ», 2010, 608 էջ։ ՀենրիկԷդոյան, Չարենցիպոետիկան, Ե., ԵՊՀ հրատարակչություն, 1986, 452 էջ։ ԳարեգինԲես, ԻմՉարենցը, Ե., «Սովետականգրող», 1979, 336 էջ։

16. Ինձդուրեկածբանաստեղծությունները

17. ԵսիմանուշՀայաստանիարևահամբառնեմսիրում,Մերհինսազիողբանվագ, լացակումածլարնեմսիրում,ԱրնանմանծաղիկներիուվարդերիբույրըվառմանՈՒ նաիրյանաղջիկներիհեզաճկունպարնեմսիրում:Սիրումեմմերերկինքըմուգ, ջրերըջինջ, լիճըլուսե,Արևնամռանուձմեռվավիշապաձայնբուքըվսեմ,ՄթումկորածխրչիթներիանհյուրընկալպատերըսևՈՒ հնամյաքաղաքներիհազարամյաքարնեմսիրում:ՈՒրէլլինեմ - չեմմոռանաեսողբաձայներգերըմեր,Չեմմոռանաաղոթքդարձածերկաթագիրգրերըմեր,Ինչքանէլսուրսիրտսխոցենարյունաքամվերքերըմեր,ԷլիեսորբուարնավառիմՀայաստանյարնեմսիրում:Իմկարոտածսրտիհամարոչմիուրիչհեքիաթչկա,Նարեկացու, Քուչակիպեսլուսապսակճակատչկա,Աշխարհանցիր, Արարատինմանճերմակգագաթչկա,Ինչպեսանհասփառքիճամփա` եսիմՄասիսսարնեմսիրում:

18. Իմաչքերիմեջայնքա՜նկրակներեմմարելես Եվհոգուսմեջ, հուսահատ, այնքանաստղերեմմարել: Կյանքս, որհուշ է դարձել, հեռանալիսչանիծես. Կյանքսկանցնի, կմարի - բայցերգսկա, կապրիդեռ: Կյանքսկանցնի, կմարի, որպեսկրակճահիճում՝ Աննպատակուտարտամ, անմխիթարուանհույս: Երգերիսմեջ - դուգիտե՞ս - ինձոչոքչիճանաչում՝ Կարծեսուրի՜շն է երգումկապույտկարոտըհոգուս: Հավիտյանգոցուանխոս՝ թափառելեմուլռել. Ոչոք, ոչոքչգիտե՝ արդյոքի՞նչ է կյանքս, ես. Միայնգիտեն, որկյանքումինչ-որերգերեմգրել, Ինչպեսգիտեմ, որդուկաս, որսիրում է մեկըքեզ: Եսերգելեմքոհոգին, քոժպիտըլուսավոր, Քոաչքերի, քոդեմքիտխրությունըսրբազան. Կյանքսթողածանհունում - եսերգելեմսերըխոր Ուկարոտըթեւերիս, որերբե՜քքեզչհասան... Մոտենում է, քո՛ւյրիմ, ա՜խ, իրիկունսմիգամած. Եսի՞նչանեմ, որհոգիսչհեծկլտակարոտից. Ինչպե՞ս, ինչպե՞սընդունեմկյանքիսբաժակըքամած, Որձեռքերսչդողան, որօրերսներե՜նինձ: ուցե՜ հանկարծկասկածեմ, չհավատամինքս, ես, Ուսուտթվաիմհոգունքոկարոտըսրբազան... - Ի՜նչէլլինի, քո՛ւյրիմ, քո՛ւյր, հեռանալիսչանիծե՜ս Խե՜ղճկարոտըթեւերիս, որերբե՜քքեզչհասան.. ****

19. Իմմահվանօրըկիջնիլռություն,Ծանրկնստիքաղաքիվրա,Ինչպեսամպմթինկամհինտրտմություն,Կամլուրաղետի` թերթերումգրած:Ծանոթկնոջպեսայրիկամդժբախտ,Բարեկամուհունմանտխրատեսք,Լուրըկշրջիփողոցներընախ,Ապակմտնիդուռ-դարպասիցներս...Իբրևծերունիմիթերթավաճառ`Հուշիկքայլերով և համարյակույր,ԿշրջիբոլորտներնանպատճառՈւկհայտնվիամենմիբակում:Ստվերինման, սահածտնից-տուն,Կկանգնիանտեսհյուրիպեսմռայլ,Կկանգնի, ինչպեսդժնիլռություն`Տարածվածամբողջքաղաքիվրա:Եվհամրմիպահ` գիշերվակեսին,Բոլորիսրտումկկանգնիհանկարծ

20. Անհաղորդ, ինչպեսհեռավորլուսին,Իմդեմքը ` արդենհավիտյանհանգած:Եվմարդիկ` երեկկյանքիսանծանոթ,Եվերբեք, երբեքդեմքսչտեսած,Եվմարդիկ` միայներբեմնինձնովԻրենցֆանտաստիկառասպելնհյուսած,Եվմարդիկ` անգամերգերիսանգետ,Մարդիկ, որթեևկյանքիսարձագանք`ՄնացելենլոկվկաանտարբերԵվկարծելեն , թեեսվաղուցչկամ,-Այդբոլորմարդիկիմմահվանբոթից,Որպեսընդհանուրաղետիցսարսած`ԶարմացածկզգանինձայնքանմոտիկԵվհանկարծայնքանթանկուհարազատ...Եվերկրում, ինչպեսբարձրանափոշին,Եվհոգիներում , ինչպեսհուշհառնի,-Ելնելովանցածօրերիսնաշից,Իմուրվականըպիտիսավառնի:

21. Եվքաղաքներում, և գյուղերումխուլ,Անցորդներն` իրարանծանոթանգամ,Աչքերումիրար և հայացքներումՊիտիմիևնույնթախիծըկարդան...Եվդեմքովտխուր, և լուռաչքերովՊիտիմիևնույնսուգըհաղորդեն,Երգերիսհանդեպանսահմաններող,Մոռացածբոլորհանցանքներսարդեն...Կբանանոմանքիմգիրքըգուցե,Կթերթենդանդաղ, կկարդանտողեր,Տարտամշարժումովգիրքըկգոցեն,Եվթախիծըխորհուշսկողողե:Եվգուցեմիայնսենյակումմիխուլ,Գլուխըթեքածպատկերիսվրա`Կնայիմիկինաչքերիստխուր,Եվկարցունքոտվենաչքերընրա:-******

22. Երազտեսա. Սայաթ-Նովենմոտսեկավսազըձեռին.Հրինմանվառմանգինուոսկեջրածթասըձեռին, Նստեց, անուշտաղերասավ, հինքամանչիմասըձեռինԷնպեսասավ, ասեսուներերկնքիալմասըձեռին:ՈՒ էներգինօրոր-շորոր, ինչպեսհուրի, ատլասուխաս,Երազիսմեջգոզալնեկավ` ինքնէլվառմանքաղցրերազ.Նազանքարավ, Սայաթ-Նովիսիրտըլցրեցմիրգումուրազ,Կանգնեց-մնաց` դեմքիցքաշածոսկեկարածխասըձեռին:Նայե՜ց-նայեցՍայաթ-Նովեն, ամպինմանտխուրմնաց.Ասավ` Չարե'նց, էսգոզալիցսրտիսմիհինմրմուռմնաց.Սիրտսվառվեց, մոխիրդարձավ` ինքըկրակուհուրմնաց. -Դո'ւէլնրագովքըարա, որգա` ոսկեմազըձեռին:ԷսպեսասավՍայաթ-Նովենուվերկացավ, որպեսգիշեր,Գնացնորիցտխուրուլուռ` սիրտըհազարմուրազուսեր.Երազնանցավ - դո'ւմնացիր, պատկերքըքոմնացլուսե,Մեկէլիմխեղճսիրտըմնաց` Սայաթ-Նովիսազըձեռին:****

23. ԱշուղՍայաթ-Նովինման՝ եսերգուտաղպիտիասեմ,Երգեմպիտիգիշեր-ցերեկ - ուսրտիխաղպիտիասեմ.Եվէնսրտին, որիրխորքումսիրոերգերունիուսեր - Եսէնսրտինդրախտայինմրգերիբաղպիտիասեմ:Աստղունկարշորերհագած՝ դեմսելարերազիպես,Էշխդ՝ կրակ՝ սիրտսէրեցանհասնելիմուրազիպես,Անուշհոտովսիրտսլցրիր - Վարդստանի, Շիրազիպես, - Ինչէլըլիէշխդ, գոզալ, - երգսուրախպիտիասեմ:Աշխարհըմեբաղ է, գոզալ, - նստելեսդուբաղիմեջը,Վարդեսբացված՝ առավոտվադրախտայինշաղիմեջը,Ժամեսդարձելտեսքովքոսուրբ՝ Հավլաբարիթաղիմեջը, -Սրտիսանուշարտասուքիներկնայինշա'ղ պիտիասեմ:Էնքանըլիմե-մեանգամտեսքդտեսնեմ՝ վարդես, գոզալ,Էնփուչկյանքումսրտիստվածանմահականզարդես, գոզալ, -Էնպեսարա, որքեզչասեմ՝ դո'ւ էլինձպեսմարդես, գոզալ, -Թելիմնասիրտսքեզնով՝ ափսոսուախպիտիասեմ:******

24. Տեսանյութըպատրաստեց «ՄխիթարՍեբաստացի» կրթահամալիրի 8.3 դաս.-ի սովորողՄերիՄկրտումյանը Դասավանդող` ՆունեՄովսիսյան