Մարիամ

1. ՄԱՐՏԻՐՈՍ ՍԱՐՅԱՆ
Վեներա Այվազյան
Մարիամ Խաչանյան
7-1 դասարան

2. Մարտիրոս Սարգսի
Սարյանը ծնվել է
փետրվարի 28-ին 1880թ.
ին Նոր Նախիջևանում:
Մահացել է մայիսի 5 ին
1972թ. ին (92
տարեկանում):

3. ԿԵՆՍԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆ• Սարյանի նախնիները եղել են անեցի, որ
գաղթել են Ղրիմ, մասնակցել տեղի
հայկական գաղթավայրի հիմնադրմանը։
Նրանց շառավիղները Ղրիմից
տեղափոխվել և մասնակցել ենՆոր
Նախիջևանի հայկական գաղութի
ստեղծմանը։ 1895-ին Սարյանը ավարտել է
տեղի հանրակրթական երկլեզվյան
(հայերեն, ռուսերեն) ուսումնարանը։
1901-ին, առաջին անգամ, մեկնել է
Կովկաս,
եղել Երևանում, Աշտարակում, Վաղարշա
պատում, Սևանում:

4. ՍՏԵՂԾԱԳՈՐԾԱԿԱՆ
ԳՈՐԾՈՒՆԵՈՒԹՅՈՒՆ
• Սարյանը ստեղծել
է դիմանկարներ բնանկարնե
ր, նատյուրմորտներ, պաննո
ներ, ձևավորել գրքեր,
կատարել բեմանկարչական
գործեր։ Նրա համար չեն
եղել կարևոր ու
երկրորդական ժանրեր։

5. ՍՏԵՂԾԱԳՈՐԾՈՒԹՅԱՆ ԱՌԱՋԻՆ
ՇՐՋԱՆ
• Ստեղծագործության առաջին շրջանում
(1904 - 1909) Սարյանը հրաժարվել է
ավանդական մտածելակերպից՝
ստեղծելով մի նոր ու նորարարական
արվեստ, որը ժամանակի առաջադեմ
մտավորականությունն ընդունել ու կոչել է
«սարյանական»։ Այդ տարիներին նա
ծանոթացել է ֆրանսիական նորագույն
շրջանի գեղանկարչությանը (ըստ Ի. Ս.
Շչուկինի հարուստ հավաքածուի և «Ոսկե
գեղմ» ամսագրի ցուցահանդեսների),
առավել ևս համոզվել իր
ստեղծագործական որոնումների
ճշմարտացիության մեջ։

6. ԵՐԿՐՈՐԴ ՇՐՋԱՆ
• Լինեն ծաղիկներ թե մրգեր,
մարդիկ թե կենդանիներ,
բնապատկերներ թե կենցաղի
առարկաներ՝ նկարչի 1910 -
ական թթ. կտավներում
ստացել են ընդհանրացված
բնութագրություն, վերածվել
հավաքական, մոնումենտալ-
էպիկական կերպարներ։

7. ԵՐՐՈՐԴ ՇՐՋԱՆ
• Հայաստանում սովետական կարգերի
հաստատումից հետո Սարյանը 1921-ին
ընտանիքով տեղափոխվել և մշտական
բնակություն է հաստատվել Երևանում։
Սկսվել է նրա բեղմնավոր կյանքի՝ նոր՝
երրորդ (1920 - 72) շրջանը։ Աշխարհի
տարբեր վայրերից հայրենիք
վերադարձած գիտնականների,
արվեստագետների, գրողների հետ լծվել է
նորագույն ժամանակի հայ մշակույթի և
մշակութային մի շարք օջախների
ստեղծմանը։

8. ԳՐՔԱՐՎԵՍՏ ԵՒ
ԲԵՄԱՆԿԱՐՉՈՒԹՅՈՒՆ
• Սարյանը խոշոր ներդրում է
կատարել 10-րդ
դարի հայկական
գրքարվեստի և
բեմանկարչության
ասպարեզներում։ Շատ չեն
Սարյանի գրքային
ձևավորումները, սակայն
դրանք ունեն նույն որակը,
ինչ նկարչի մյուս ժանրերի
երկերը։

9. ՊԱՐԳԵՒՆԵՐ ԵՒ ՑՈՒՑԱՀԱՆԴԵՍՆԵՐ
• Սարյանը 1901 թվականից մասնակցել է
ցուցահանդեսների։ Անհատական
ցուցահանդեսներ է
ունեցել Մոսկվայում(1907, 1956, 1961, 1
964), Լենինգրադում (1956), Թբիլիսիում
(1955, 1970), Փարիզում (1928, 1980,
ետմահու),Երևանում (1936, 1955, 1961,
1964, 1970) և այլ
քաղաքներում։ ՍՍՀՄ II–IV
գումարումների Գերագույն սովետի
դեպուտատ։ ՀՍՍՀ պետական մրցանակ
(1965)։ Պարգևատրվել է Լենինի 3 և
երկու այլ շքանշաններով։

10. ՀԻՇՍՏՍԿ
• Երևանում կա Մարտիրոս Սարյանի արձանը։
Նաև քաղաքի կենտրոնական փողոցներից
մեկը կրում է Սարյան անունը։
• 2000 և 2005 թթ-ին Հայաստանում ստեղծվել
են Սարյանին նվիված նամականիշներ։
• Դոնի Ռոստովում կա Սարյանի փողոց, որի
վրա գտնվում է Սարյանին նվիրված
հուշարձան։
• Չալտիր (Մյասնիկովի շրջան) գյուղում կա
Մարտիրոս Սարյանի անվան արվեստի
մանկական դպրոց։
• Սարյանին է նվիրված Սեգեյ Շերվինսկու
«Սարյանի արվեստանոցում» (1985)
ստեղծագործությունը։
• Պատկերված է ՀՀ 20 հազարանոց թղթադրամի
վրա։

11. ԺԱՌԱՆԳՈՒԹՅՈՒՆ
• Սարյանը նորագույն շրջանի հայկական
գեղանկարչության ազգային դպրոցի
հիմնադիրն է։ Արդիականությամբ
տոգորված նրա արվեստը հայ
բազմադարյան մշակույթի (կերպարվեստ,
ճարտարապետություն, դեկորատիվ-
կիրսաական արվեստ) հատկանշական
գծերը կամրջել է նորօրյա խնդիրներին՝
ստեղծելով ձևով ու բովանդակությամբ
նոր, հումանիստական, «սարյանական»
արվեստ, ուր գույնի, գծի, կոմպոզիցիայի,
գեղանկարչական ժանրերի սահմաններն
ընդլայնվել են ամբողջ լայնքով ու
խորքով։