Φυσική Στ΄ δημοτικού http://users.sch.gr/dimylonaki/mathimata_fisiki_st_i_thermotita_diadidetai_me_agogi.htm

2. Ας θυμηθούμε πρώτα αυτά:
Τα σχετικά με τη θερμότητα φαινόμενα τα ονομάζουμε θερμικά φαινόμενα. Τα
φαινόμενα αυτά οφείλονται στις μεταβολές της θερμικής ενέργειας των
σωμάτων.
Θερμική ενέργεια ενός σώματος ονομάζουμε την ____________ ενέργεια
των μορίων του λόγω των συνεχών και τυχαίων κινήσεών τους.
Αντιλαμβανόμαστε τη θερμική ενέργεια ενός σώματος από τη _____________
του.
Όσο μεγαλύτερη είναι η θερμική ενέργεια τόσο _____________ είναι και η
θερμοκρασία.
Θερμότητα ονομάζουμε την ______________ μόνο όταν αυτή ________ από
ένα σώμα σε ένα άλλο.
Η θερμότητα ρέει πάντοτε από τα σώματα με ______________ θερμοκρασία
προς τα σώματα με _____________ θερμοκρασία.
Το σώμα που προσφέρει (αποβάλλει) θερμότητα ψ__________, δηλαδή η
θερμική του ενέργεια και η θερμοκρασία του ελαττώνεται, ενώ αυτό που τη
δέχεται (απορροφά) θ______________ , δηλαδή η θερμική του ενέργεια και η
θερμοκρασία του αυξάνεται.
Η μεταφορά θερμότητας σταματά όταν επέρχεται θερμική ι____________.

3. ΦΕ1: Η ΘΕΡΜΟΤΗΤΑ
ΜΕΤΑΔΙΔΕΤΑΙ ΜΕ ΑΓΩΓΗ
Τι μπορεί να σημαίνει αυτό;

4. Γιατί ο Αστερίξ
αναγκάστηκε να
αφήσει το ακόντιο,
ενώ ο Οβελίξ το
κρατά ακόμη;
Σας έχει συμβεί
ποτέ κάτι
παρόμοιο;

5. Όργανα - Υλικά
Ÿ μεταλλική βελόνα πλεξίματος
Ÿ φελλός
Ÿ κερί
Στερέωσε τη μία
άκρη της βελόνας
του πλεξίματος
στο φελλό.
Στάξε στη βελόνα
σταγόνες από
κερί,όπως βλέ-
πεις στην εικόνα.
Θέρμανε τη βελό-
ν α σ τ η ν ά λ λ η
άκρη της.
Τι παρατηρούμε;

6. Καθώς θερμαίνω την άκρη της βελόνας, τα κομματάκια κεριού
λιώνουν και πέφτουν. Πρώτο πέφτει το καμματάκι του κεριού
που βρίσκεται κοντά στη φλόγα και τελευταίο αυτό που
βρίσκεται κοντά στο χέρι μου.
Γιατί συμβαίνει αυτό;
Τι συμπέρασμα μπορούμε να βγάλουμε;

7. Η θερμότητα μεταδίδεται με αγωγή από την πιο ζεστή
προς την πιο κρύα άκρη της βελόνας
Τι θα είχε συμβεί αν δεν
υπήρχε ο φελλός;

8. Άν δεν υπήρχε ο φελλός θα είχαμε κάψει τα δάχτυλά μας. Η θερμότητα
λοιπόν μπορεί να μεταφερθεί από ένα αντικείμενο σε άλλο μέσω ενός υλικού
που λειτουργεί ως αγωγός.
Για να έχουμε μετάδοση θερμότητας με αγωγή δύο πράγματα θα πρέπει να
συμβαίνουν:
lτα σώματα να βρίσκονται σε επαφή και
lνα υπάρχει διαφορά θερμοκρασίας
Τι μπορεί να συμβαίνει
στον μικρόκοσμο κατά
τη μετάδοση της
θερμότητας με αγωγή;

9. Όταν η θερμότητα μεταδίδεται με αγωγή σε ένα σώμα, τότε τα μόρια του
σώματος που βρίσκονται στην περιοχή με υψηλότερη θερμοκρασία κινούνται
πέρα δώθε και συγκρούονται με γειτονικά μόρια μεταφέροντας έτσι τη
θερμότητα σε γειτονικά τους μόρια που βρίσκονται σε περιοχές με χαμηλότερη
θερμοκρασία. Η μετάδοση μπορεί να γίνεται και από μόρια ενός σώματος σε
μόρια άλλου σώματος χαμηλότερης θερμοκρασίας, όταν τα σώματα είναι σε
επαφή.
https://chemicalengineeringworld.com/

10. Αφού η θερμότητα δε μεταδόθηκε στον φελλό, αυτό σημαίνει ότι η θερμό-
τητα δεν μεταδίδεται το ίδιο εύκολα μέσα από όλα τα υλικά;
Σας θυμίζει κάτι αυτό;
Πώς θα μπορούσαμε να ονομάσουμε αυτά τα υλικά;

11. Τα σώματα μέσα από τα οποία μεταδίδεται η θερμότητα τα ονομάζουμε
αγωγούς και αυτά που εμποδίζουν τη μετάδοσή της τα ονομάζουμε
μονωτές, δηλαδή κακούς αγωγούς της θερμότητας. Διδάξτε το!
Μπορείτε να αναφέρετε μερικούς αγωγούς και μερικούς μονωτές της
θερμότητας;

12. Οι καλοί αγωγοί , που επιτρέπουν την εύκολη μετάδοση της θερμότητας,
είναι κυρίως τα μέταλλα (σίδηρος,αλουμίνιο, χρυσός, χαλκός κ.α.) και το νερό.
Μονωτές ή κακοί αγωγοί ή θερμομονωτικά υλικά, που δεν επιτρέπουν την
εύκολη μετάδοση της θερμότητας, είναι το γυαλί, το ξύλο, το πλαστικό, ο
φελλός, το χαρτί, το λίπος στο σώμα μας, ο ακίνητος αέρας κτλ.
Το νερό μπορεί να λειτουργήσει τόσο ως αγωγός θερμότητας όσο και ως
μονωτής θερμότητας, ανάλογα με τις συνθήκες και το περιβάλλον στο
οποίο χρησιμοποιείται.

13. Η ανάγκη του ανθρώπου να ζεστάνει το φαγητό του, να θερμάνει το σπίτι του,
αλλά και να διατηρεί σταθερή τη θερμοκρασία του ίδιου του σώματός του, τον
οδήγησαν στο να μελετήσει τα φαινόμενα τα σχετικά με τη θερμότητα. Από
πολύ παλιά λοιπόν διαπίστωσε ότι, ανάλογα με το υλικό κατασκευής τους,
διάφορα σκεύη μπορούν να διατηρούν το φαγητό ζεστό ή το νερό δροσερό για
περισσότερη ώρα. Ανακάλυψε ότι οι μάλλινες ενδυμασίες μπορούν να τον
«κρατήσουν» θερμό τις κρύες χειμωνιάτικες νύχτες. Αντίθετα, διαπίστωσε ότι
κάποια άλλα υλικά θερμαίνονται γρήγορα, έτσι ώστε να μην μπορεί να τα
κρατήσει πολλή ώρα,
όταν τα τοποθετούσε
κοντά στη φωτιά. Και
όλες αυτές τις γνώσεις
τις χρησιμοποίησε για
να κάνει τη ζωή του
πιο άνετη.
Πού;

14. Για τη θέρμανση του σπιτιού μας το χειμώνα αλλά και για την ψύξη του το
καλοκαίρι χρειαζόμαστε ενέργεια. Το χειμώνα το σπίτι μας είναι πιο ζεστό από
το περιβάλλον. Ένα μέρος της θερμότητας ακολουθώντας το μονόδρομο της
ενέργειας μεταδίδεται από το πιο θερμό εσωτερικό του σπιτιού στο πιο ψυχρό
περιβάλλον. Το αντίθετο ακριβώς συμβαίνει το καλοκαίρι. Για να περιορίσουμε
τη μετάδοση της θερμότητας στο περιβάλλον, χρησιμοποιούμε στην
κατασκευή των σπιτιών θερμομονωτικά υλικά, που είναι κακοί αγωγοί της
θερμότητας.
Ποια είναι αυτά τα
υλικά είπαμε;
Ποιο από αυτά τα υλικά
πιστεύετε ότι είναι το
καλύτερο για τη μόνωση
των σπιτιών μας;
1 ΠΟΝΤΟΣ

15. Το καλύτερο υλικό για τη θερμομόνωση είναι ο... αέρας!!!
Ο αέρας, όταν περιορίζεται σε κάποιο χώρο, όταν δηλαδή εγκλωβίζεται και δεν
κινείται, είναι ένας πολύ κακός αγωγός της θερμότητας. Γι' αυτό και τα υλικά
που εγκλωβίζουν τον αέρα χρησιμοποιούνται για τη θερμομόνωση. Στα
παράθυρα, για παράδειγμα, τοποθετούνται διπλά τζάμια ανάμεσα στα οποία
εγκλωβίζεται αέρας. Το ίδιο συμβαίνει και στους τοίχους ανάμεσα στα
τούβλα αλλά και μέσα στις τρύπες των τούβλων.

16. Ένα υλικό που χρησιμοποιείται συχνά για τη θερμομόνωση είναι η
συμπιεσμένη πολυστερίνη, ένα είδος φελιζόλ. Το φελιζόλ δεν είναι
συμπαγές, στο εσωτερικό του υπάρχουν πολλές κοιλότητες γεμάτες αέρα. Αν
αφαιρούσαμε από τον κύβο φελιζόλ της εικόνας όλο τον αέρα, θα έμενε ο
μικρός κύβος που βλέπεις κάτω αριστερά. Ο αέρας που είναι παγιδευμένος
στο φελιζόλ εμποδίζει τη διάδοση της θερμότητας.

17. Την αγωγή της θερμότητας άλλοτε την επιδιώκουμε, ενώ άλλοτε προσπαθούμε
να την αποφύγουμε. Στη μαγειρική, για παράδειγμα, επιδιώκουμε την αγωγή
της θερμότητας από το μάτι της κουζίνας στην κατσαρόλα. Γι' αυτό τα υλικά
που χρησιμοποιούμε για την κατασκευή της κατσαρόλας είναι καλοί αγωγοί
της θερμότητας. Αντίθετα, τα χερούλια είναι κατασκευασμένα από συνθετικό
υλικό, που είναι κακός αγωγός της θερμότητας, για να μη μεταδίδεται η
θερμότητα στα χέρια μας, όταν την κρατάμε. Στον πίνακα μπορείς να διαβάσεις
πόσες φορές πιο γρήγορα μεταδίδεται η θερμότητα σε διάφορα υλικά.

18. ΕΡΩΤΗΣΗ ΤΟΥ 1 ΠΟΝΤΟΥ
Το μεταλλικό πόδι του θρανίου σου ή ξύλινη επιφάνειά του έχει
μεγαλύτερη θερμοκρασία και γιατί;

19. Στην πραγματικότητα σαν στερεά αντικείμενα έχουν την ίδια θερμοκρασία.
Επειδή όμως τα μέταλλα είναι καλύτεροι αγωγοί της θερμότητας από το ξύλο,
όταν πιάνουμε το μεταλλικό πόδι μεταφέρεται γρήγορα θερμότητα από το χέρι
μας προς αυτό. Αντίθετα, όταν πιάνουμε την ξύλινη επιφάνεια, η μεταφορά της
θερμότητας γίνεται πολύ πιο αργά και η θερμοκρασία του χεριού μας
παραμένει σχεδόν σταθερή. Έτσι, λόγω της διαφορετικής αγωγιμότητας και όχι
λόγω διαφορετικής θερμοκρασίας, ξεγελιόμαστε νομίζοντας ότι το μεταλλικό
πόδι έχει μικρότερη θερμοκρασία από την ξύλινη επιφάνεια!

20. ΕΡΩΤΗΣΗ ΤΟΥ 1 ΠΟΝΤΟΥ
Τα πλακάκια ή το χαλί στο δωμάτιό σου έχει τη μεγαλύτερη θερμοκρασία;

21. Όταν πατάμε με γυμνά πόδια στο χαλί το αισθανόμαστε ζεστό ενώ όταν πατάμε
στα πλακάκια τα αισθανόμαστε κρύα. Στην πραγματικότητα όμως έχουν την
ίδια θερμοκρασία.
Επειδή τα πλακάκια είναι καλοί αγωγοί της θερμότητας, όταν τα πατάμε
μεταφέρεται εύκολα και γρήγορα θερμότητα από τα πόδια μας σε αυτά, οπότε η
θερμοκρασία των ποδιών μας ελαττώνεται και αισθανόμαστε να κρυώνουμε.
Και έτσι εσφαλμένα νομίζουμε ότι τα πλακάκια είναι κρύα.
Όταν πατάμε σε χαλί, επειδή είναι κατασκευασμένο από θερμομονωτικά υλικά,
δεν μεταφέρεται θερμότητα από τα πόδια μας προς αυτό, δεν ελαττώνεται η
θερμοκρασία στις πατούσες μας και έτσι αισθανόμαστε το χαλί ζεστό.

22. ΕΡΩΤΗΣΗ ΤΟΥ 1 ΠΟΝΤΟΥ
Γιατί οι πολικές αρκούδες δεν κρυώνουν;
https://wwfeu.awsassets.panda.org/

23. Η γούνα τους αποτελείται από μακρύ, πυκνό τρίχωμα που λειτουργεί ως
θερμομονωτικό υλικό, το οποίο δεν αφήνει τη θερμότητα που παράγεται από το
σώμα να φύγει στο περιβάλλον. Επίσης κάτω από το δέρμα τους έχουν λίπος
πάχους περίπου 11 εκ., το οποίο τους παρέχει επιπλέον μόνωση και τους δίνει
ενέργεια για να μπορούν να διατηρούν τη θερμοκρασία του σώματός τους
σταθερή. Με τον ίδιο τρόπο προστατεύονται από το πολικό ψύχος οι φώκιες και
οι πιγκουίνοι τηςΑνταρκτικής.
https://wwfeu.awsassets.panda.org/

24. ΕΡΩΤΗΣΗ ΤΟΥ 1 ΠΟΝΤΟΥ
Γιατί οι Εσκιμώοι φτιάχνουν τα σπίτια τους (ιγκλού) από χιόνι;

25. Ο πάγος και το χιόνι είναι εξαιρετικά μόνωτικά υλικά. Τα σπίτια από χιόνι
παρέχουν θερμομόνωση, κρατώντας τη θερμότητα μέσα στην κατοικία και
αποτρέποντας την είσοδο του κρύου αέρα. Είναι ένα ανθεκτικό υλικό που
μπορεί να αντέξει στις ακραίες καιρικές συνθήκες της περιοχής. Και επιπλέον
υπάρχει παντού!
https://cosmopoliti.com/

26. ΕΡΩΤΗΣΗ ΤΟΥ 1 ΠΟΝΤΟΥ
Γιατί τα ποτήρια του κρασιού έχουν μακριά
και λεπτή βάση;

27. Το κρασί πρέπει να πίνεται δροσερό! Η κατασκευή των ποτηριών του κρασιού
είναι τέτοια ώστε, όταν κρατάμε το ποτήρι από το κάτω μέρος του, δεν αγγίζουμε
καθόλου το μέρος του ποτηριού που περιέχει το υγρό. Με αυτόν τον τρόπο, δε
μεταδίδεται θερμότητα από το χέρι μας προς το κρασί, κάτι που θα μπορούσε να
αυξήσει τη θερμοκρασία του κρασιού και να αλλοιώσει τη γεύση του. Το αντίθετο
συμβαίνει στα ποτήρια του κονιάκ. Καθώς το κονιάκ πίνεται ζεστό, ο λαιμός του
ποτηριού είναι κοντός, οπότε το χέρι μας «αγκαλιάζει» το ποτήρι. Η θερμότητα
μεταδίδεται από το χέρι μας στο ποτήρι και από κει στο κονιάκ.

28. 1. Μπορείς να εξηγήσεις γιατί ο
Αστερίξ αναγκάστηκε να
αφήσει το ακόντιο, ενώ ο Οβελίξ
το κρατά ακόμη;

29. 2. Αν ακουμπήσεις μία κατσαρόλα που βρίσκεται στο μάτι της κουζίνας, θα
καείς. Αν την πιάσεις όμως από τα χερούλια, όχι. Μπορείς να εξηγήσεις γιατί
δεν καιγόμαστε, όταν πιάνουμε την κατσαρόλα από τα χερούλια;

30. 3. Μία μητέρα λέει στο παιδί της το χειμώνα: «Βάλε ζεστά ρούχα, για να μην
κρυώσεις». Αν όμως μετρούσαμε με το θερμόμετρο, θα διαπιστώναμε ότι τα
ρούχα και το δωμάτιο έχουν την ίδια θερμοκρασία.Τι θα έπρεπε να πει η μητέρα
σωστότερα;

31. Παρουσίαση: ΔΗΜΗΤΡΑ ΜΥΛΩΝΑΚΗ