Холбооны эрх зүйн байдлын тухай хуулийн төслийн танилцуулга www.advocate.mn

1. ХОЛБООНЫ ЭРХ ЗҮЙН БАЙДЛЫН
ТУХАЙ ХУУЛИЙН ТӨСЛИЙН
ТАНИЛЦУУЛГА
Бэлтгэсэн: Ц.Цэрэнжаргал
Э.Шинэцэцэг
2021-12-16

2. 1. Хуулийн төслийн товч танилцуулга;
2. Хуулийн төсөл боловсруулах үндэслэл, шаардлага;
3. Хуулийн төслийн зохицуулах харилцаа;
4. Хуулийн төсөл батлагдсаны дараа үүсч болох үр дагавар.
Холбооны эрх зүйн байдлын тухай
хуулийн төслийн танилцуулга
АГУУЛГА

3. • Баримт бичгийг
хүлээн авсан
өдрөөс хойш ажлын
10 хоногийн дотор
бүрдлийг хянан,
цахим санд
мэдээлийг оруулна.
• Хүсэлт гаргагчид
бичгээр болон
цахимаар
мэдэгдэнэ.
Хуулийн төслийн товч танилцуулга
• Төрийн бус байгууллагын тухай хуулийг Монгол Улсын
Үндсэн хуулийн үзэл баримтлал, Иргэний хуулийн
зохицуулалт, Эвлэлдэн нэгдэх эрхийн тухай НҮБ-ын Ерөнхий
ассамблейн тогтоолуудын ерөнхий зөвлөмжүүд, Хүний
эрхийг хамгаалагчдын тунхаглалын суурь зарчим, Хүний
эрхийн тусгай илтгэгчдийн зөвлөмж, тайланд тулгуурлан
агуулгаар нь өргөжүүлэн шинэчилж, Холбооны эрх зүйн
байдлыг тухай хуулийн төслийг боловсруулсан байна.
• Холбооны эрх зүйн байдлын тухай хууль батлагдсанаар
Иргэний хуулийн ашгийн бус хуулийн этгээдийн төрлөөр
буюу ашгийн төлөө бус хуулийн этгээд холбоо, сангийн
хэлбэрээр ажиллах нөхцөл бүрдэж, эрх зүйн зохицуулалтын
хүрээнд үүсээд байгаа зөрчил, хийдэл арилж, нэгдсэн
зохицуулалттай болно.
• Уг хуулийн төслийг УИХ-ын гишүүн, Хууль зүй, дотоод хэргийн сайд
Х.Нямбаатар2021-11-24-ны өдөр УИХ-ын дарга Г.Занданшатарт өргөн барьсан
байна.
Холбооны эрх зүйн байдлын тухай
хуулийн төслийн танилцуулга
Хуулийн этгээдийн
улсын бүртгэлийн
мэдээллээр 1998 онд
1075 ТББ бүртгэлтэй
байсан бол 2005 онд
3492, 2010 онд 6915,
2015 онд 11879, 2018
онд 19260, 2019 онд
21040, 2020 онд 25388,
2021 оны 2 сарын 25-
ны байдлаар 25674
ТББ бүртгэгдсэн
байна.

4. Холбооны эрх зүйн байдлын тухай
хуулийн төслийн танилцуулга
Хуулийн төсөл боловсруулах үндэслэл, шаардлага
ТББ нь тайлагнах
үүрэг журмыг
хангалттай үр
нөлөөтэй байдлаар
зохицуулж чадаагүй;
ашгийн болон ашгийн бус хуулийн
этгээдийн эрхлэн хэрэгжүүлэх үйл
ажиллагаанаас нийтэд тустай үйл
ажиллагааг зааглан тодорхойлоогүй, ямар
тохиолдолд энэхүү үйл ажиллагааг
гүйцэтгэсэн гэж үзэж татвараас хөнгөлөх,
чөлөөлөх, хөнгөлөлтөнд хамруулах
дэмжлэг үзүүлэх субьект болон түүний
эрх хэмжээг тодорхойлсон эрх зүйн орчин
байхгүй ;
ТББ-ын хэлбэр, үйл ажиллагааны
онцлогт тулгуурласан судалгаа
мэдээллийн цогц тогтолцоогүй тул
иргэний нийгмийн тэр дундаа төрийн
бус байгууллагын хөгжилд оруулж буй
эдийн засгийн болон бусад хувь
нэмрийг ойгох, тодорхойлох, үнэлэх
боломжгүй, хангалттай мэдээлийн сан,
статистик мэдээллийн тогтолцоо
бүрдээгүй;
ТББ-ын нийтлэгээр бүртглэ, хяналт,
тайлагналт, ил тод байдлын тогтолцоо
сул, эрх зүйн орчин боловсронгуй бус,
ТТБ-ын зүгээс дотоод засаглалд
анхаарах хуулийг хэрэгжүүлэх нь
тааруу зэрэг хүчин зүйлүүд
нөлөөлсөн гэж дүгнэжээ.
хүчин төгөлдөр үйлчилж байгаа эрх
зүйн орчинд ТББ нь аж ахуйн үйл
ажиллагаа болон төрийн зарим чиг
үүргийг хууль, гэрээний үндсэн
дээр явуулж болохоор заасан боловч
аж ахуйн үйл ажиллагааг явуулах
нөхцөл, шаардлага төрөөс үзүүлэх
дэмжлэгийг тодорхойлсон
зохицуулалт байхгүй;

5. Хуулийн төслийн зохицуулах харилцаа
Холбооны эрх зүйн байдлын тухай
хуулийн төслийн танилцуулга
Холбооны эрх зүйн
байдлын тухай
хууль нь 8 бүлэг 42
зүйлтэй.
1997 онд батлагдсан Төрийн бус
байгууллагын тухай хуулиар зохицуулж
ирсэн нийгмийн харилцааны төлөв
байдал, агуулгад ихээхэн өөрчлөлт гарсан
тул тус хуулийг Холбооны эрх зүйн
байдлын тухай хууль болгон нарийвчилж,
Хууль тогтоомжийн тухай хуулийн 25
дугаар зүйлд заасны дагуу шинэчилсэн
найруулгын хэлбэрээр боловсруулсан.
Хууль тогтоомжийн тухай хуулийн 25 дугаар зүйл 25.1.4.тухайн хуулиар зохицуулж
байгаа нийгмийн харилцааны төлөв байдал, агуулгад ихээхэн өөрчлөлт гарч, түүнтэй
уялдуулан хуулийг шинэчлэн батлах шаардлагатай болсон.

6. Хуулийн төслийн зохицуулах харилцаа үргэлжлэл
Холбооны эрх зүйн байдлын тухай
хуулийн төслийн танилцуулга
Үйлдвэрчний эвлэл, Улаан загалмайн нийгэмлэг,
Нотариачдын танхим, Худалдаа аж үйлдвэрийн
танхим, Шинжлэх ухааны академи, Монголын
Хуульчдын холбоо зэрэг бусад хуульд заасны дагуу
үүсгэн байгуулагдсан ашгийн төлөө бус нийтийн эрх
зүйн хуулийн этгээдийн үйл ажиллагааг холбогдох
хуулиар зохицуулснаас бусад нийтлэг харилцааг энэ
хуулиар зохицуулна.

7. Хуулийн төслийн зохицуулах харилцаа үргэлжлэл
Холбооны эрх зүйн байдлын тухай
хуулийн төслийн танилцуулга
Хоршоо, шашны байгууллага болон улс төрийн нам,
улс төрийн намын байгууллагын үйл ажиллагааг энэ
хуулиар зохицуулахгүй.
Харин ашгийн бус үйл ажиллагаа явуулах зорилгоор
хэд хэдэн этгээд нэгдэн бүртгэгдээгүй холбоо байгуулж
болно. Бүртгэгдээгүй холбоо нь хуулийн этгээдийн
эрхгүй бөгөөд холбогдон үүсэх харилцааг Иргэний
хуулийн 481,482 дгаар зүйлээр зохицуулна.
Олон улсын болон гадаад улсын холбооны салбар,
төлөөлөгчийн газрыг байгуулах, зөвшөөрөл олгох,
бүртгэх, тайлагнах, бүртгэлээс хасах, зөвшөөрлийг
цуцлах, хяналт тавихтай холбогдсон харилцааг
холбогдох хуулиар зохицуулахаар хуульчилжээ.

8. Холбооны эрх зүйн байдлын тухай
хуулийн төслийн танилцуулга
“Холбоо” гэж нэгдмэл,
тодорхой зорилго тавьсан хэд
хэдэн этгээд сайн дурын
үндсэн дээр нэгдэж
байгуулсан, гишүүнчлэл бүхий
ашгийн төлөө бус хуулийн
этгээдийг хэлнэ.
“Мэргэжлийн холбоо” гэж
нийтийн болон хувийн эрх зүйн
хуулийн этгээдийн эрх, үүргийг
хүлээж, хууль болон өөрийн
дүрмээр зохион байгуулалт, үйл
ажиллагаагаа зохицуулдаг, эрх
бүхий байгууллагаас эрх олгогдсон
хуулийн этгээдийн хэлнэ.
ЗОРИЛГО НЬ:
МУ-ын Үндсэн хуулиар тунхагласан иргэдийн
эвлэлдэн нэгдэх эрхийн баталгааг хангах,
иргэний нийгмийн хөгжлийг дэмжих,
холбооны эрх зүйн байдал, үйл ажиллагаатай
холбогдсон нийтлэг харилцааг зохицуулахад
оршино.

9. Холбооны эрх зүйн байдлын тухай
хуулийн төслийн танилцуулга
Холбооны эрх
зүйн байдлын
тухай хууль
8 бүлэг 42 зүйлтэй.
Нэгдүгээр бүлэг.
Нийтлэг үндэслэл
Хоёрдугаар бүлэг.
Холбооны нэр, дүрэм,
бүртгэл, тайлагналт
Наймдугаар бүлэг.
Бусад зохицуулалт
Долоодугаар бүлэг.
Иргэний нийгмийн
хөгжлийг дэмжих
зөвлөл
Зургаадугаар бүлэг.
Нийтэд тустай үйл
ажиллагаа
Тавдугаар бүлэг.
Онцлог бүхий холбоо
Дөрөвдүгээр бүлэг.
Холбоог өөрчлөн байгуулах,
татан буулгах
Гуравдугаар бүлэг.
Холбооны удирдлага,
зохион байгуулалт

10. Холбооны эрх зүйн байдлын тухай
хууль батлагдсанаар Иргэний хуулийн
ашгийн бус хуулийн этгээдийн
төрлөөр буюу ашгийн бус хуулийн
этгээд холбоо, сангийн хэлбэрээр
ажиллах нөхцөл бүрдэж, эрх зүйн
зохицуулалтын хүрээнд үүсээд байгаа
зөрчил, хийдэл арилж, нэгдсэн
зохицуулалттай болно гэж хууль
санаачлагчид тодорхойлжээ.
Холбооны эрх зүйн байдлын тухай
хуультой холбогдуулан Аж ахуй
нэгжийн орлогын албан татварын
тухай, Нийгмийн даатгалын тухай,
Зөрчлийн тухай зэрэг 143 хуульд
холбогдох нэмэлт, өөрчлөлт орох
бөгөөд 1997 оны Төрийн бус
байгууллагын тухай хууль хүчингүй
болох юм.
Холбооны эрх зүйн байдлын тухай
хуулийн төслийн танилцуулга
Хуулийн төсөл батлагдсаны дараа үүсч болох үр
дагавар

11. АНХААРАЛ ХАНДУУЛСАНД
БАЯРЛАЛАА
Website
www.advocate.mn
Facebook
Mongol-Advocates Law firm
Email
info@advocate.mn
Phone
+976 7011-9206, 7012-9206