Хууль тогтоомжийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийн танилцуулга www.advocate.mn

1. Бэлтгэсэн: Ч.Мөнхболор
Э.Дэшигжав
2022-06-17

2. 1.Хуулийн төслийг боловсруулах
болсон хэрэгцээ, шаардлага
2.Төслийн танилцуулга
3.Төслийн онцлог зохицуулалт
4.Дагаж гарах хуулийн төслүүд
АГУУЛГА

3. Монгол Улсын Их Хурлын 2020 оны 02 дугаар тогтоолоор Монгол
Улсын Үндсэн хуульд оруулсан нэмэлт, өөрчлөлтөд нийцүүлэн
холбогдох хууль тогтоомжийн төслийг боловсруулж, Монгол Улсын
Их Хуралд өргөн мэдүүлэх ажлыг төлөвлөгөөний дагуу зохион
байгуулахыг Засгийн газарт даалгасантай холбоотой Засгийн газрын
2020 оны 66 дугаар тогтоолоор Хууль зүй, дотоод хэргийн яам Хууль
тогтоомжийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн
төслийг хариуцан боловсруулахаар тогтоосон.
ЭРХ ЗҮЙН ҮНДЭСЛЭЛ

4. Хууль санаачлах эрхтэй субъектүүдийн
хууль санаачлах эрхийн хүрээ, хязгаар
Ерөнхийлөгч, УИХ-ын гишүүн нь Монгол
Улсын Үндсэн хуульд заасан бүрэн эрх,
хууль санаачлах эрхийн хүрээ хязгаарт
багтаан хэдийд ч хууль санаачлах
зохицуулалт
Хууль тогтоомжийн хэрэгцээ шаардлагыг
урьдчилан тандан судлах аргачлалыг
анхдагч хуулийн төсөл болон хүчин
төгөлдөр үйлчилж байгаа хуульд зарчмын
шинжтэй зохицуулалт оруулж байгаа
хуулийн төслийг боловсруулахад тусгах
шаардлагатай.
Багц хуулийн төсөл нь хуулийн төслийн
төрөл биш техникийн шинжтэй ажиллагаа
тул хуулийн төслүүдийг багцаар
боловсруулахдаа тухайн харилцааг
зохицуулж байгаа ерөнхий хуулийг дагаж
хууль шинээр боловсруулах, шинэчлэн
найруулах, нэмэлт өөрчлөлт оруулахад
хууль тус бүрийн агуулгыг нэгтгэн нэг үзэл
баримтлал тодорхойлж болно.
Монгол Улс, АНУ хооронд 2013.09.24-ний
өдөр байгуулсан Олон Улсын худалдаа,
хөрөнгө оруулалтын асуудлаар ил тод
байдлыг хангах тухай хэлэлцээрийн
худалдаа, хөрөнгө оруулалтын тухай хууль
тогтоомжийг англи хэлээр хэвлэн
нийтлэхээр заасантай холбоотой Хууль зүйн
яам хуулийн албан бус орчуулгын сан
бүрдүүлж, хувийг эрх зүйн мэдээллийн
албан ёсны цахим хуудсанд байршуулах
хэрэгтэй.

5. 6 зүйл, 29
хэсэгтэй
Улсын Их Хуралд өргөн
мэдүүлээгүй, Хууль зүй,
дотоод хэргийн яамны
mojha.gov.mn-д 2021
оны 10 дугаар сарын
04-ний өдөр
байршуулсан.

6. Агуулга
Шинээр 20
заалт нэмж
оруулсан.
10 заалтад
үг нэмсэн.
/Техникийн
шинжтэй /
32 заалтыг
өөрчлөн
найруулсан.
24 заалтын
зарим үгийг
өөрчилсөн.
/Техникийн
шинжтэй /
2 заалтаас
зарим үгийг
хассан.
5 заалтыг
хүчингүй
болсонд
тооцсон.

7. Монгол Улсын Ерөнхийлөгч, Улсын Их Хурлын гишүүн, Засгийн газрын хууль тогтоомж
санаачлах эрхийн хүрээ, хязгаарыг тогтоох;
Хууль тогтоомжийг боловсронгуй болгох үндсэн чиглэлийг Засгийн газар баталж, Улсын
Их Хуралд танилцуулахаар тусгах;
Хууль тогтоомжийн хэрэгцээ, шаардлагыг урьдчилан тандан судлах аргачлалыг анхдагч
хуулийн төсөл болон хүчин төгөлдөр үйлчилж байгаа хуульд зарчмын шинжтэй
зохицуулалт оруулж байгаа хуулийн төслийг боловсруулахад ашиглахаар тусгах;
Хууль тогтоомжийн хэрэгжилтэд хяналт-шинжилгээ хийх аргачлалыг хасахаар тогтоох;
Хуулийн төслийн төрлөөс багц хуулийн төслийг хасахаар тогтоох;
Хуулийн төслийн танилцуулгыг бэлтгэхдээ дэлгэрэнгүй тайлбар бэлтгэхээр тусгах;
Монгол Улсын Их Хурлаас баталсан хуулиудын албан бус орчуулгыг хийх талаар тусгах.
Хуулийн төслийн
бүтэц, зохицуулах
харилцаа, хамрах
хүрээ

8. Хуучин зохицуулалт
Энэ хуулийн зорилго нь хууль, Улсын Их Хурлын бусад шийдвэр /цаашид
"хууль тогтоомж" гэх/-ийг санаачлах, боловсруулах ажиллагааны үндэслэл,
чанарыг сайжруулах, түүнд олон нийтийн оролцоог хангах, хууль
тогтоомжийн төсөлд тавих шаардлагыг тодорхойлох, хууль тогтоомжийн
хэрэгжилтийн үр нөлөөг үнэлэх замаар хууль дээдлэх ёсыг бэхжүүлэхэд
оршино.
“хууль санаачлах эрх” гэж Монгол Улсын Их Хурлын тухай хуулийн 38
дугаар зүйл болон холбогдох бусад хууль тогтоомжид заасан хүрээ,
хязгаарт нийцүүлэн энэ хуулийн 2.1.1-д заасан этгээдээс мэргэжлийн
түвшинд боловсруулж, Улсын Их Хуралд өргөн мэдүүлэхийг;
Хуулийн үйлчлэх хүрээ
Энэ хууль нь хууль тогтоомжийг санаачлан боловсруулах, олон нийтийн
оролцоог хангах, эрх зүйн дүгнэлт хийх, өргөн мэдүүлэх, батлагдсан хууль
тогтоомжийг нийтлэх, олон нийтэд сурталчлах, түүний хэрэгжилтийг
зохион байгуулах болон хууль тогтоомжийн хэрэгжилтэд хяналт
шинжилгээ, үнэлгээ хийхтэй холбогдсон харилцааг зохицуулна.
Төслийн зохицуулалт
Энэ хуулийн зорилго нь хууль, Улсын Их Хурлын бусад шийдвэр /цаашид
“хууль тогтоомж” гэх/-ийг санаачлах, хууль санаачлах эрхийн хүрээ, хязгаарыг
тогтоох, хууль тогтоомжийн төсөл боловсруулах ажлыг зохион байгуулах,
түүнд тавигдах шаардлагыг тодорхойлох, олон нийтийн оролцоог хангах замаар
хууль тогтоомжийн төсөл боловсруулах ажиллагааны үндэслэл, чанарыг
сайжруулж хууль дээдлэх ёсыг бэхжүүлэхэд оршино
“хууль санаачлах эрх” гэж хууль санаачлагчаас хуулиар тогтоосон хүрээ,
хязгаарын дотор тодорхой хууль гаргах тухай санал дэвшүүлж, энэ хуульд
заасан шаардлагыг ханган боловсруулах, боловсруулсан хуулийн төслийг
хянаж, Улсын Их Хуралд өргөн мэдүүлэхийг;”
Хуулийн үйлчлэх хүрээ
Энэ хууль нь хууль тогтоомжийг санаачлан боловсруулах, түүнд олон
нийтийн оролцоог хангах, Засгийн газрын хуралдаанаар хэлэлцүүлэх,
Улсын Их Хуралд өргөн мэдүүлэх, батлагдсан хууль тогтоомжийг
нийтлэх, олон нийтэд сурталчлах, түүний хэрэгжилтийг зохион
байгуулахтай холбогдсон харилцааг зохицуулна

9. 22.2.Хууль санаачлагч тодорхой салбарын хоорондоо уялдаатай хэд хэдэн хуулийн төслийг нэгэн зэрэг хамтад нь хэлэлцүүлэхээр
багцлан боловсруулж, өргөн мэдүүлж болно.
22.3.Энэ хуулийн 22.2-т заасны дагуу хэд хэдэн хуулийн төслийг багцлан боловсруулахдаа тухайн харилцааг зохицуулж байгаа
ерөнхий хуулийг дагаж хууль шинээр боловсруулах, шинэчлэн найруулах, нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тохиолдолд хууль тус бүрийн
агуулгыг нэгтгэн нэг үзэл баримтлал тодорхойлно.
3.2.Монгол Улсын Үндсэн хуулийг бүхэлд нь хянан үзэж шинээр батлахтай холбогдсон харилцаанд энэ хууль үйлчлэхгүй.
3.3.Монгол Улсын Үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулахдаа Монгол Улсын Үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах журмын
тухай хуулийг баримтлах бөгөөд уг хуульд зааснаас бусад харилцааг Хууль тогтоомжийн тухай хуулиар зохицуулна.
3.4.Тухайн жилийн төсвийн тухай хуулийг боловсруулахтай холбогдсон харилцааг Төсвийн тухай, Төсвийн тогтвортой байдлын
тухай хуулиар зохицуулах бөгөөд эдгээр хуульд зааснаас бусад харилцааг энэ хуулиар зохицуулна.
461.1.Хууль зүйн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага хуулийн албан бус орчуулгын сан бүрдүүлж, хувийг эрх
зүйн мэдээллийн албан ёсны цахим хуудсанд байршуулна.
461.2.Хууль санаачлагч өөрийн санаачлан Улсын Их Хурлаар батлуулсан хуулийн албан бус орчуулгыг хийх бөгөөд орчуулгын
хувийг хууль зүйн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагад хуулийг батлагдсан өдрөөс хойш 3 сарын дотор
хүргүүлж, энэ хуулийн 46.1-д заасан санд оруулна.
461.3.Улсын Их Хурлаас худалдаа, хөрөнгө оруулалтын чиглэлээр батлуулсан хуулийн албан бус орчуулгын хувийг хууль
санаачлагч хуулийг батлагдсан өдрөөс хойш 3 сарын дотор Хууль зүйн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагад
хүргүүлж, энэ хуулийн 46.1-д заасан санд оруулна.

10. 12.1.Засгийн газар дараах аргачлалыг баталж, мөрдүүлнэ:
12.1.5.хууль тогтоомжийн хэрэгжилтэд хяналт, шинжилгээ хийх аргачлал;
12.2.Энэ хуулийн 12.1.2-12.1.6-д заасан аргачлал нь дараахь хууль тогтоомжийн төсөл
боловсруулахад хамаарахгүй:
12.2.23.онцгой албан татвар ногдуулах, хөнгөлөх, чөлөөлөх тухай Улсын Их Хурлын
шийдвэрийн төсөл;
9.2.Засгийн газрын санаачлах хууль тогтоомжийн төслийг холбогдох төрийн захиргааны төв
байгууллага Үндсэн чиглэлд заасны дагуу, эсхүл Засгийн газрын даалгавраар зохих хүрээ,
салбарын асуудлаар хариуцан боловсруулна.
26 дугаар зүйл.Багц хуулийн төсөл
26.1.Хууль санаачлагч тодорхой салбарын хоорондоо уялдаатай хэд хэдэн хуулийн төслийг
нэгэн зэрэг хамтад нь хэлэлцүүлэхээр багц хуулийн төслийг боловсруулж, өргөн мэдүүлж
болно. Энэ тохиолдолд хууль тус бүрийн үзэл баримтлалыг тодорхойлно.
50 дугаар зүйл.Хууль тогтоомжийн хэрэгжилтийн хяналт шинжилгээ

11. МОНГОЛ УЛСЫН
ҮНДСЭН ХУУЛЬД
НЭМЭЛТ, ӨӨРЧЛӨЛТ
ОРУУЛАХ ЖУРМЫН
ТУХАЙ ХУУЛЬД
ӨӨРЧЛӨЛТ
ОРУУЛАХ ТУХАЙ
МОНГОЛ УЛСЫН ИХ
ХУРЛЫН ТУХАЙ
ХУУЛЬД ӨӨРЧЛӨЛТ
ОРУУЛАХ ТУХАЙ
ТӨСВИЙН
ТОГТВОРТОЙ
БАЙДЛЫН ТУХАЙ
ХУУЛЬД ӨӨРЧЛӨЛТ
ОРУУЛАХ ТУХАЙ
ХӨГЖЛИЙН
БОДЛОГО,
ТӨЛӨВЛӨЛТ,
ТҮҮНИЙ
УДИРДЛАГЫН
ТУХАЙ ХУУЛЬД
ӨӨРЧЛӨЛТ
ОРУУЛАХ ТУХАЙ

12. Website
www.advocate.mn
Facebook
Mongol-Advocates Law firm
Email
info@advocate.mn
Phone
+976 7011-9206, 7012-9206