Монгол улсын нийслэл Улаанбаатар хотын эрх зүйн байдлын тухай хууль /шинэчилсэн найруулга/-ийн танилцуулга www.advocate.mn

1. Бэлтгэсэн: Э.Шүрэнцэцэг
А.Гулим
2021-08-13

2. 1. Хуулийг боловсруулах болсон хэрэгцээ, шаардлага
2. Хуулийн танилцуулга
АГУУЛГА

3. 1
• Төрийн захиргааны төв байгууллага нь нийслэл хотын талаар ямар бодлого,
чиг үүргийг хэрэгжүүлэх, нийслэл хот өөрөө ямар асуудлыг хариуцан
шийдвэрлэх талаар зохицуулалт тодорхой бус байна.
2
• Нийслэл Улаанбаатар хотын хүн амын тоо эрчимтэй өсөж, эдийн засаг,
нийгмийн үйл ажиллагаа идэвхжихийн хэрээр хот байгуулалт, төлөвлөлт,
байгаль орчин, экологийн аюулгүй байдалд сөргөөр нөлөөлж, төлөвлөлтгүй
суурьших, байгаль орчин доройтох, агаар, хөрс бохирдох, хог хаягдал, дуу
чимээ нэмэгдэх, гэмт хэрэг, зөрчил ихсэх, замын хөдөлгөөний түгжрэл үүсэж
байна.
3
• Хүн амын эрүүл мэнд, нийгмийн халамж, үйлчилгээний салбар доголдох
зэргээр хот, суурин газарт тулгамддаг асуудал хуримтлагдаж нийслэл хотын
эдийн засаг, нийгмийн харилцаанд хүндрэл учирч байгаа тул хууль, эрх зүйн
шинэ орчин бүрдүүлж хэрэгжүүлэх шаардлага зүй ёсоор урган гарч байна.

4. 4
• Хууль тогтоомжоор нарийвчлан зохицуулагдаагүй хот, нийтийн аж ахуйн
асуудлуудыг оршин суугчдын төлөөлөл болсон хотын өөрийн удирдлагын
байгууллага уг асуудлыг зохицуулж дүрэм байхгүй байна.
5
• Нийслэл хот нь бие даасан хот гэхээсээ илүү тухайн улсын өнгө төрх болж,
гадаадын жуулчдын сонирхлыг татдагийн хувьд түүний эдийн засгийн
хөгжлийн бодлогыг тусгайлан авч үзэж, онцлог зохицуулалтын хүрээнд
дэмжих олон улсын жишгийн дагуу Монгол Улсын нийслэл хотын хөгжлийг
дэмжих төрийн үүргийн талаарх зохицуулалтыг бий болгох шаардлагатай
байна.
6
• Монгол Улсын Үндсэн хуулиар олгосон Монгол Улсын иргэний эрүүл
аюулгүй орчинд амьдрах эрхийн баталгааг хангах нь нийслэл хотын
удирдлагын үүрэг боловч нийслэл хот нь иргэний энэхүү эрхийг бүрэн
хангахад чиглэсэн нийгэм, эдийн засаг, санхүүгийн асуудлаа бие даан
шийдвэрлэх эрх зүйн боломж зарим талаар хязгаарлагдмал байна.

5. 1
• Нийслэлийн эрх зүйн байдлын тухай хуулийг
шинэчлэн боловсруулж, Монгол Улсын нийслэл
Улаанбаатар хотын хөгжлийн бодлогыг шинээр
тодорхойлж, эрүүл, аюулгүй, амьдралын таатай
орчин бүрдүүлсэн, олон төвт суурьшлын
тогтолцоонд суурилсан, олон улсад өрсөлдөх
чадвартай, иргэд, олон нийтийн оролцоонд
тулгуурласан, сайн засаглал бүхий эдийн засаг,
бизнес, аялал жуулчлалын төв болгон
хөгжүүлэх боломжийг бүрдүүлнэ гэж үзэн тус
хуулийг баталсан байна.

6. 7 БҮЛЭГ, 51 ЗҮЙЛ
МОНГОЛ УЛСЫН
НИЙСЛЭЛ УЛААНБААТАР
ХОТЫН ЭРХ ЗҮЙН БАЙДЛЫН
ТУХАЙ ХУУЛЬ /ШИНЭЧИЛСЭН
НАЙРУУЛГА/ /2021/
Нийслэлийн
эрх зүйн байдлын тухай хууль
/1994-7-05/
5 бүлэг, 23 зүйл
Нийслэлийн
эрх зүйн байдлын тухай хуульд 1 удаа
нэмэлт, өөрчлөлт орсон
2022-1-1-ний өдрөөс
эхлэн дагаж мөрдөнө.

7. ХУУЛИЙН ЗОРИЛТ
Монгол Улсын нийслэл Улаанбаатар хотын тусгай болон бусад чиг
үүргийг тогтоох, хөгжлийн бодлого, удирдлага, зохион байгуулалтын
онцлог, дагуул хот, эдийн засгийн тусгай бүс, төрийн дээд болон
төрийн захиргааны төв байгууллага, засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн
бусад нэгж, хуулийн этгээд, байгууллагатай харилцахтай холбогдсон
харилцааг зохицуулахад оршино.

8. Монгол Улсын төрийн дээд байгууллагууд
байнга оршдог хотыг Улсын нийслэл гэнэ.
Монгол Улсын нийслэл Улаанбаатар хот
мөн.
Хэсэг
Дагуул хот

9. ХОЁР. ХУУЛИЙН ТАНИЛЦУУЛГА
Нэгдүгээр бүлэг
Монгол Улсын нийслэл Улаанбаатар хотын эрх зүйн байдлын тухай
хуулийн зорилт, үйлчлэх хүрээ, нийслэл хотын эрх зүйн үндэс, зохион
байгуулалт, нийслэл хотыг хөгжүүлэх бодлого, нийслэл хотын эдэлбэр
газар, бүсчлэл, бэлэг тэмдэгтэй холбоотой харилцааг тусгасан.

10. ХОЁР. ХУУЛИЙН ТАНИЛЦУУЛГА
Хоёрдугаар бүлэг
Нийслэл хотын чиг үүрэг, нийслэлийн
дүрмийг зрхицуулсан.
Улаанбаатар хотын хувьд хэрэгжүүлэх
тусгай чиг үүргийн хүрээнд төрийн дээд,
төв байгууллага, гадаад улсын дипломат
төлөөлөгчийн газар, олон улсын
байгууллагын дэд бүтцийг бүрдүүлэх,
агаар, хөрсний бохирдлыг бууруулах үйл
ажиллагаа, үндэсний болон олон улсын
хэмжээний баяр наадам, хурал, урлаг,
спортын болон бусад арга хэмжээг
зохион байгуулах, нийслэл дэх үндэсний
хэмжээний түүх, соёлын үл хөдлөх
дурсгалт зүйлийн хадгалалт, хамгаалалт,
иргэдийн ая тухтай амьдрах нийгмийн
болон инженерийн дэд бүтцээр хангах
үйл ажиллагааг хэрэгжүүлнэ.

11. ХОЁР. ХУУЛИЙН ТАНИЛЦУУЛГА
Нийслэл хотын эдийн засгийн үндэс,
нийслэлийн төсөв, нийслэлийн үнэт цаас
гаргах, концесс олгох, нийслэлийн өмчийн
хуулийн этгээд, хотын албан татвар,
түүнчлэн нийслэлийг хөгжүүлэх сантай
байж болох, сангийн хөрөнгийг зарцуулах
тодорхой үйл ажиллагааны талаар тусгасан
байна.
Гуравдугаар бүлэг
Нийслэл хот дахь хөрөнгө оруулалтыг
тусгайлан дэмжих зохицуулалтыг холбогдох
хуульд нийцүүлэн нарийвчлан зохицуулсан.

12. ХОЁР. ХУУЛИЙН ТАНИЛЦУУЛГА
Дөрөвдүгээр бүлэг
Нийслэлийн удирдлагын тогтолцоо,
тэдгээрийн эрх үүрэг, ажлын
уялдааны талаар тусгана. Ингэхдээ
нийслэлийн удирдлагын одоогийн
тогтолцоог хэвээр хадгалахын
зэрэгцээ нийслэлийн иргэдийн
Төлөөлөгчдийн Хурал, нийслэлийн
Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар
хотын Захирагчийн онцлог бүрэн
эрхийг тодорхойлно.
Нийслэлийн удирдлагын
тогтолцоо, тэдгээрийн эрх үүрэг,
ажлын уялдааны талаар тусгана.
Ингэхдээ нийслэлийн удирдлагын
одоогийн тогтолцоог хэвээр
хадгалахын зэрэгцээ нийслэлийн
иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурал,
нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд
Улаанбаатар хотын Захирагчийн
онцлог бүрэн эрхийг тодорхойлно.

13. ХОЁР. ХУУЛИЙН ТАНИЛЦУУЛГА
Нийслэлээс бусад этгээдтэй харилцах
харилцааны талаар тусгах бөгөөд нийслэл
хотын чиг үүргийг хэрэгжүүлэх хүрээнд
төрийн дээд, төв байгууллага, засаг
захиргаа, нутаг дэвсгэрийн бусад нэгж,
улсын зэрэглэлтэй хот, дүүргийн удирдлага,
иргэн, аж ахуйн нэгжтэй нийслэлээс
харилцах харилцааг тодорхой тусгасан.
Тавдугаар бүлэг
Нийслэлийн удирдлагаас засаг захиргааны
бусад нэгжтэй харилцах, дүүрэгтэй, аж ахуйн
нэгж, байгууллагатай харилцах харилцааны
талаар тодорхой зохицуулсан. Нийслэлийн
оршин суугчийн эрх, үүргийг тусгах бөгөөд
нийслэлийн хөгжилд тодорхой чиглэлээр
иргэн, хуулийн этгээд хувь нэмэр оруулах
тохиолдолд урамшуулах зохицуулалтыг
тусгасан.

14. ХОЁР. ХУУЛИЙН ТАНИЛЦУУЛГА
Зургаадугаар бүлэг
Нийслэл хотын дагуул хот, түүний зохион байгуулалтын
үндсийг шинээр тусгах бөгөөд Улаанбаатар хотын
төвлөрлийг сааруулах, хөгжлийг дэмжих, иргэдийн аятай
таатай амьдрах орчин нөхцөлийг бүрдүүлэх, нийслэл хотод
болон иргэн аж ахуйн нэгж байгууллагад эдийн засгийн
хувьд эерэг нөлөө үзүүлэхүйц зохицуулалтыг тусгасан.

15. ХОЁР. ХУУЛИЙН ТАНИЛЦУУЛГА
Дагуул хотыг засаг захиргааны бусад нэгжийн
нутаг дэвсгэр байгуулж болох бөгөөд дагуу
хотыг стратегийн ач холбогдол бүхий тодорхой
нөхцөлүүдийг харгалзан, хотын нэр, байршил,
эдэлбэр газрын хэмжээг тусган дагуул хотыг
байгуулах асуудал нь Улсын Их Хурлын бүрэн
эрхэд хамаарахаар зохицуулна.
Дагуул хот дахь эдийн засгийн тусгай бүсийн
талаарх зохицуулалтын нарийвчлан тусгасан.
Эдийн засгийн тусгай бүс нь мэдээлэл
технологи, инновацийн, аялал жуулчлал, соёл
амралтын, хөнгөн үйлдвэрлэл, банк
санхүүгийн, агаарын хөлгийн завсар
үйлчилгээний, хүлэмжийн аж ахуйн үйл
ажиллагааны чиглэлээр дагнан, эсхүл
хослуулан байгуулж болохоор тусгасан.
Дагуул хотын удирдлага, зохион байгуулалтын хувьд
дагуул хотын захирагч, түүнд зөвлөх чиг үүрэг бүхий
зөвлөл ажиллах, харин дагуул хотын захирагч нь
тусгай бүсийн захирагч байхаар тусгасан байна.

16. ХОЁР. ХУУЛИЙН ТАНИЛЦУУЛГА
Долдугаар бүлэг
Нийслэл хотын удирдлагаас баталсан шийдвэр нээлттэй,
ил тод байх талаар, нийслэлийн гадаад хамтын
ажиллагаа, нийслэл хотын өдөр, нийслэлийн шагнал,
нийслэл хотын судалгааны байгууллагын талаар, хууль
зөрчигчид хүлээлгэх хариуцлага, хууль хүчин төгөлдөр
болох хугацааны талаар тусгасан байна.

17. Website
www.advocate.mn
Facebook
Mongol-Advocates Law firm
Email
info@advocate.mn
Phone
+976 7011-9206, 7012-9206