Συνοπτικά παρουσιάζονται οι παράγοντες που οδήγησαν στην πραγματοποίηση των Σταυροφοριών, η κατάσταση που επικρατούσε και ποιο ήταν τελικά το αποτέλεσμα των τριών πρώτων σταυροφοριών.

1. ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΠΡΩΤΕΣ ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΕΣ
https://3.bp.blogspot.com/-Xfhk3OVgQ1E/XCKCzo8ZFpI/AAAAAAAApCg/iLC5YbH1tb4984pxxpfI-

2. ΟΡΙΣΜΟΣ
Σταυροφορίες είναι η
κίνηση που εκδηλώθηκε
στη Δύση κατά τον 11ο
αιώνα, με πρωτοβουλία
των παπών. Στόχος τους
ήταν η απελευθέρωση των
Αγίων Τόπων από τους
Τούρκους.
https://braininfo.files.wordpress.
com/2009/03/68ky536.jpg?w=58
4

3. http://www.netschoolbook.gr/history2007/daskal/map-

4. ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΣΑΝ ΤΗ
ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥΣ
• Η αναβίωση της αρχαίας παράδοσης των προσκυνημάτων
στους ΑγίουςΤόπους στη διάρκεια του 10ου αι.
• Η έντονη φημολογία, που αναπτύχθηκε στη Δύση από το
τέλος της χιλιετίας, για τις ωμότητες Αράβων καιΤούρκων
σε βάρος των προσκυνητών.
• Το κάλεσμα του Αλεξίου Α’ Κομνηνού στον πάπα για
στρατιωτική βοήθεια .

5. Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΠΑΠΑ
• Η πρωτοβουλία για την πραγματοποίηση των
Σταυροφοριών προήλθε από τους πάπες.
• Οι πάπες είχαν προσδώσει χαρακτήρα ιερού
πολέμου στην επιχείρηση ανάκτησης (Reconquista)
των χριστιανικών εδαφών της Ισπανίας από τους
Άραβες.
• Η ιδέα της σταυροφορίας πρόσφερε στον παπισμό
την ευκαιρία να ενισχύσει τη θέση του έναντι των
Γερμανών ηγεμόνων και ιδιαίτερα του ΕρρίκουΔ’.
• Οι πάπες, στον αγώνα τους κατά του ΕρρίκουΔ’ ,
επεδίωκαν την υποστήριξη των βυζαντινών
αυτοκρατόρων.
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/7e/Pope_Urban_II_Illustration.
Ουρβανός Β΄

6. Η ΣΤΑΣΗ ΤΟΥ
ΑΛΕΞΙΟΥ Α’ ΚΟΜΝΗΝΟΥ
• Ο Αλέξιος Α’ στα δύσκολα χρόνια του πολέμου με τους
Πατζινάκες και τους Κομάνους είχε προσπαθήσει να
στρατολογήσει μισθοφόρους από τη Δύση.
• Έτσι, ζήτησε από τον πάπα μισθοφόρους (όχι
σταυροφόρους) για να αντιμετωπίσει τους Σελτζούκους
Τούρκους.
• Οι Σταυροφόροι, όμως, εμφανίστηκαν μπροστά στην
Κωνσταντινούπολη σε μια εποχή που ο Αλέξιος Α’ είχε
απαλλαγεί από τους κινδύνους κι ετοιμαζόταν να
εκστρατεύσει στην Ανατολή.
• Γι’ αυτό το λόγο και αντιμετώπισε τους Σταυροφόρους με
δυσπιστία.
Αλέξιος Α’ Κομνηνός: https://chilonas.files.wordpress.com/2014/05/alexios_komnenos_1106-
1142.jpg

7. Α’ ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΑ (1096-1099)
 Κηρύχθηκε από τον πάπα Ουρβανό τον Β’ το 1095 στην Κλερμόν της Γαλλίας: «Ο Θεός το
θέλει».
 Είχε κυρίως θρησκευτικό χαρακτήρα. Πολλοί πιστοί, διαποτισμένοι από την ιδέα του ιερού
πολέμου, ανταποκρίθηκαν με ενθουσιασμό στο κήρυγμα του πάπα.
 Είδαν όμως την πρόσκληση αυτή και σαν μια ευκαιρία:
 Να εξασφαλίσουν την αιώνια σωτηρία και
 Να βελτιώσουν τη δεινή οικονομική θέση τους.
 Οι στρατιές προέρχονταν κυρίως από την Φλάνδρα, την Προβηγκία, τη Ν. Ιταλία κ.α. όπου το β’
μισό του 11ου αιώνα:
 σημειώθηκε μεγάλη αύξηση του πληθυσμού
 εκδηλώθηκαν με ιδιαίτερη ένταση πείνα και επιδημίες.

8. Ο Πάπας Ουρβανός Β΄, στη Σύνοδο του Κλερμόν:
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/CouncilofClermont.jpg/800px-

9. 1Η ΦΑΣΗ: Η ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΑ
ΤΩΝ ΧΩΡΙΚΩΝ Ή ΤΟΥ ΛΑΟΥ
 Της Α’ Σταυροφορίας προηγήθηκε
μια ανοργάνωτη λαϊκή
σταυροφορία αποτελούμενη από
φτωχούς και αγρότες.
 Διέσχισαν λεηλατώντας τη
βυζαντινή αυτοκρατορία.
 Εξοντώθηκαν από τουςΤούρκους
στη Μ. Ασία.
https://www.kobayat.org/data/documents/crusades/1rst_crusade/people1.jp

10. 2Η ΦΑΣΗ: Η ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΑ ΤΩΝ
ΦΕΟΥΔΑΡΧΩΝ
 Την ανοργάνωτη
σταυροφορία των «χωρικών»
ακολούθησαν οι φεουδάρχες.
 Δεν συμμετείχαν σε αυτήν
βασιλιάδες.
 Στην Κωνσταντινούπολη
συγκεντρώθηκαν
(φθινόπωρο του 1096 ως την
άνοιξη του 1097) περίπου
100.000 σταυροφόροι.
Γοδεφρείδος της Μπουγιόν. Με τον αδελφό του Βαλδουίνο ηγείτο των γερμανικών στρατευμάτων: https://i2.wp.com/www.antibaro.gr/wp-
content/uploads/2018/02/4a0909535e4ae27031b6b7913b2b27f5-godfrey-of-bouillon-les-croisades.jpg?w=736

11. ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΑΛΕΞΙΟΥ ΜΕ
ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΟΥΣ
• Ο Αλέξιος βρέθηκε σε δύσκολη θέση, γιατί οι ιππότες αυτοί δεν ήταν
εχθροί, αφού δεν ήταν στρατός ξένου κράτους που είχε σκοπό να
κατακτήσει το Βυζάντιο. Δεν ήταν όμως και φίλοι.
• Έτσι, οΑλέξιος επεδίωξε να εξασφαλίσει τα βυζαντινά συμφέροντα
και τους κάλεσε να δώσουν τον όρκο της φεουδαρχικής υποτέλειας.
• Οι φεουδάρχες έχοντας φύγει από τη Δύση είχαν χάσει πια τη
φεουδαρχική τους εξάρτηση κι έτσι αναγνώρισαν ως επικυρίαρχό
τους τον βυζαντινό αυτοκράτορα κι έγιναν υποτελείς του.
• Επομένως, τα πρώην βυζαντινά εδάφη που θα κατακτούσαν οι
Σταυροφόροι θα περιέρχονταν στο Βυζάντιο πια.
• Ο όρκος όμως αυτός δεν τηρήθηκε από όλους.
Ο Γοδεφρείδος του Μπουιγιόν και οι άλλοι βαρώνοι της ΠρώτηςΣταυροφορίας στο αυτοκρατορικό παλάτι του Αλέξιου Κομνηνού:
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dc/Godefroy_de_Bouillon.jpg/320px-Godefroy_de_Bouillon.jpg

12. Η ΠΟΡΕΙΑ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΑΓΙΟΥΣ
ΤΟΠΟΥΣ ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ
 Οι Σταυροφόροι με τη βοήθεια του Αλέξιου
πέρασαν στη Μ.Ασία.
 Πολιόρκησαν την Νίκαια (πρωτεύουσα του
σουλτανάτου του Ρουμ). Σε βοήθεια των
Σταυροφόρων έφτασε βυζαντινός στρατός
και στόλος που απέκλεισε την πόλη από τη
λίμνη.Τελικά η φρουρά της Νίκαιας
παραδόθηκε μόνο στους Βυζαντινούς.
 Οι Σταυροφόροι στη συνέχεια νίκησαν τους
Τούρκους στοΔορύλαιο (1097).
 Τα Ιεροσόλυμα καταλήφθηκαν με έφοδο το
1099 και μετατράπηκαν σε φραγκικό
βασίλειο.https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3b/Byzantium_after_the_First_crusade.P
NG/500px-Byzantium_after_the_First_crusade.PNG

13. Α’ Σταυροφορία:

14. Οι Σταυροφόροι καταλαμβάνουν την Ιερουσαλήμ:
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7a/Counqu
est_of_Jeusalem_%281099%29.jpg/1024px-

15. ΤΑ ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΚΑ ΚΡΑΤΙΔΙΑ
• Οι φεουδάρχες ίδρυσαν αυτοτελή κρατίδια
στη Συρία και την Παλαιστίνη:
• Το βασίλειο της Ιερουσαλήμ
• Η κομητεία τηςΈδεσσας (στη Μεσοποταμία)
• Το πριγκιπάτο της Αντιόχειας (στη Συρία)
• Η κομητεία τηςΤρίπολης (στο Λίβανο)
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/Map_Cru
sader_states_1135-el.svg/400px-Map_Crusader_states_1135-el.svg.png

16. ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ
ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΑ ΤΑΓΜΑΤΑ
Τα κράτη που δημιούργησαν οι Σταυροφόροι,
ακριβώς ήταν περικυκλωμένα από μουσουλμάνους,
για να επιζήσουν δημιούργησαν στρατό από μαχητές
που ήταν συγχρόνων μοναχοί και ιππότες.
Ιωαννίτες ιππότες: Ονομάστηκαν
έτσι γιατί είχαν προστάτη τον Ιωάννη
τον Πρόδρομο.
Ναΐτες ιππότες: Ονομάστηκαν έτσι
γιατί ο καταυλισμός τους ήταν κοντά
στο ναό του Σολομώντα.
https://paratiritis-news.gr/photos/sarantinou11551261934.jpg

17. ΟΙ ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΕΣ ΤΟΥ 12ΟΥ ΑΙΩΝΑ
• Η λατινική κυριαρχία φαινόταν ότι θα διαρκούσε.
• Όμως οι μουσουλμάνοι σημείωσαν σημαντικές στρατιωτικές
επιτυχίες σε βάρος των σταυροφορικών κρατιδίων.
• Η εξέλιξη αυτή προκάλεσε τη Β΄ και Γ’ Σταυροφορία (12ος αιώνας).
• Οι σταυροφορίες αυτές τελείωσαν με επώδυνες ήττες για τους
Σταυροφόρους και απώλεια εδαφών για το Βυζάντιο.

18. Β’ ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΑ (1147-1149)
 Το 1144 ο εμίρης της Μοσούλης
κυρίεψε τηνΈδεσσα.Όμως οι
χριστιανοί την ξαναπήραν.
 Η Ευρώπη τότε κινητοποιήθηκε
οργανώνοντας νέα σταυροφορία με
αρχηγούς δυο βασιλείς:
 τον Λουδοβίκο Ζ’ της Γαλλίας
 τον Κορράδο Γ’ της Γερμανίας
 Η σταυροφορία απέτυχε.Το 1146 ο γιος
του Νουρεντίν κυρίεψε πάλι την
Έδεσσα.
Λουδοβίκος Ζ’ της Γαλλίας:
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/RaymondOfPoitiersWelcomingLouis
VIIinAntioch.JPG/250px-RaymondOfPoitiersWelcomingLouisVIIinAntioch.JPG

19. Β’ Σταυροφορία:

20. Γ’ ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΑ (1189-1193)
• Την σταυροφορία αυτή την
προκάλεσαν οι νίκες του Σαλαντίν
και η κατάληψη της Ιερουσαλήμ από
τους μουσουλμάνους.
• Σε αυτήν έλαβαν μέρος τρεις
βασιλείς:
• Ριχάρδος οΛεοντόκαρδος της
Αγγλίας
• Φρειδερίκος Βαρβαρόσα της Αγίας
ΡωμαϊκήςΑυτοκρατορίας
• Φίλιππος-Αύγουστος της Γαλλίας.
• Και η σταυροφορία αυτή απέτυχε.
Λεπτομέρεια μινιατούρας του Φίλιππου Β΄ της Γαλλίας, που φθάνει στουςΑγίουςΤόπους:
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/89/Philippe_Auguste_arrivant_
en_Palestine.jpg/1024px-Philippe_Auguste_arrivant_en_Palestine.jpg

21. Γ’ Σταυροφορία:

22. Η ΚΥΠΡΟΣ ΣΤΟΥΣ ΦΡΑΓΚΟΥΣ
 Το 1191 ο Ριχάρδος ο
Λεοντόκαρδος κατέλαβε την
Κύπρο και την πούλησε
στους Ναΐτες ιππότες.
 Το 1192 η κυριότητα της
Κύπρου μεταβιβάστηκε
στον Γκυ ντε Λουζινιάν.
 Έτσι εγκαινιάστηκε η
Λατινοκρατία στο νησί, που
διήρκεσε περίπου τέσσερις
αιώνες.
Ο Ριχάρδος ο Λεοντόκαρδος στην Κύπρος:
https://www.cyprusalive.com/img/ckeditor/nea-acropoli-knights-templarjpg.jpg

23. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΩΝ [Ι]
• Κανένας από τους επισήμως προβληθέντες ή απώτερους στόχους των τριών πρώτων σταυροφορίων (1.
κατάκτησηΑγίωνΤόπων 2. παροχή βοήθειας στους βυζαντινούς 3. συνένωση της χριστιανοσύνης) δεν
πραγματοποιήθηκε.
• Η κατάκτηση των ΑγίωνΤόπων δεν διήρκεσε πολύ.
• Το μίσος των Χριστιανών και των Μουσουλμάνων αναζωπυρώθηκε.
• Αυξήθηκε η εχθρότητα μεταξύ Ελλήνων και Λατίνων, με αποτέλεσμα η Δ’ Σταυροφορία που θα
ακολουθήσει να οδηγήσει στην άλωση της Κωνσταντινούπολης.
• Οξύνθηκαν οι αντιπαλότητες στο πλαίσιο των κοινών εκστρατειών:
• Οι προσωπικοί ανταγωνισμοί των ηγετών.
• Οι εθνικοί ανταγωνισμοί.
• Οι αντιθέσεις μεταξύ κληρικών και λαϊκών, μεταξύ των γηγενών Λατίνων και των νέων
σταυροφόρων που έφταναν από τη Δύση.

24. Από οικονομική άποψη:
 Τα οφέλη για τους σταυροφόρους
ήταν περιορισμένα.
 Ενισχύθηκε όμως η παρουσία των
ιταλικών ναυτικών δυνάμεων στα
λιμάνια της Ανατολής.
 Οι ιππότες αποδεκατίστηκαν και
έγιναν φτωχότεροι: οι
επιχειρήσεις στοίχισαν πολλά και
το υπερπόντιο ταξίδι αποδείχτηκε
πολυέξοδο.
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΩΝ [ΙΙ]
https://www.mixanitouxronou.gr/wp-content/uploads/2015/05/stauroforoi-
741x486.jpg

25. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΩΝ [ΙΙΙ]
Η Εκκλησία:
• περισσότερα έχασε παρά κέρδισε
• τα μοναχικά τάγματα που
δημιούργησε:
• επέστρεφαν συχνά ηττημένα
στη Δύση
• εκτρέπονταν σε λεηλασίες
• προκαλούσαν την απογοήτευση
και την οργή.
http://3.bp.blogspot.com/-
AG9UgIu2BY0/U62kHvYUZvI/AAAAAAAATeY/fIWC4MKPPjA/s1600/Bayeux.jpg

26. Επιμέλεια: Ελένη Νασιώτη ΠΕ02
Πηγές: Ιστορία του μεσαιωνικού και νεότερου κόσμου (565-1815), Β΄Λυκείου, ΙΤΥΕ 2014-15, 65-69
Τσιρπανλής Ζαχαρίας, Η Μεσαιωνική Δύση (5ος – 15οσ αι.), Θεσσαλονίκη: Βάνιας 2004, 269-315