byzantine history

1. 1
Επιμέλεια: Δρ Παναγιώτης Προϊκάκης

2. 2
Απελευθέρωση
της Κύπρου
από τους
Άραβες 965
Σχίσμα των
δύο
Εκκλησιών
1054
Μάχη του
Ματζικέρτ
1071
Μάχη στο
Μυριοκέφαλο
της Φρυγίας
1176

3. 3

4. 4
Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία στα τέλη του 11ου αιώνα

5. 5
Flavius Heraclius Augustus (Ηράκλειος), 575-641
Ανάκτηση του
Τιμίου
Σταυρού 628
‘Υψωση του
Τιμίου
Σταυρού στην
Πόλη το 629
Εκστρατείες
εναντίον των
Περσών 622-
628

6. 6

7. Σταυροφόρος
Σταυρός
+
φορος < φέρω
7
σταυροφόρος (ο): ο πολεμιστής που μετέσχε σε σταυροφορία.
σταυροφορία (η): καθεμιά από τις οκτώ εκστρατείες που έγιναν
κατά τον Μεσαίωνα (11ος-13ος αι.) από τους χριστιανούς της
Δύσης, με σκοπό ή πρόσχημα την απελευθέρωση των Αγίων
Τόπων από τους μουσουλμάνους.
Γ. Μπαμπινιώτης, Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, εκδ. «Κέντρο Λεξικολογίας
ΕΠΕ», Αθήνα 2005, σ. 1647α.

8. 8
Αφού παρατηρήσεις προσεκτικά τον πιο πάνω χάρτη και αξιοποιώντας τις
ιστορικές σου γνώσεις:
α. Να αναφέρεις τα βασίλεια και τις αυτοκρατορίες από τα οποία
προέρχονταν οι Σταυροφόροι.
β. Να κατονομάσεις την αυτοκρατορία η οποία παρεμβαλλόταν μεταξύ των
σταυροφορικών κρατών και των Αγίων Τόπων.
γ. Να εξηγήσεις γιατί η Κύπρος απέκτησε σημαντικό στρατηγικό ρόλο κατά
τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο.

9. «Πάρτε το δρόμο που οδηγεί στον Πανάγιο Τάφο, αρπάξτε την άγια γη από αυτήν την
πρόστυχη φυλή και υποτάξτε τη στη δική σας κυριαρχία. Τη γη αυτή τη <<ρέουσα
γάλα και μέλι>> όπως λένε οι Γραφές, που δόθηκε από το Θεό στα τέκνα του Ισραήλ»
Πάπας Ουρβανός Β΄, Κλερμόν, 1095 9

10. 10
Ο Αλέξιος Α΄ Κομνηνός και η πρώτη σταυροφορία
«Ο Αλέξιος στοχάστηκε ότι δεν ήταν σε θέση να σηκώσει μόνος του το
βάρος αυτού του πολύ σημαντικού αγώνα και συνειδητοποίησε ότι
ήταν ανάγκη να συμμαχήσει με τους Ιταλούς. Αυτό έγινε με προφάσεις,
έξυπνη χειραγώγηση και επιδεξιότητα. Πράγματι βρήκε μια θεόσταλτη
πρόφαση στο ότι οι Λατίνοι θεωρούσαν ανυπόφορο που οι Τούρκοι
έλεγχαν τα Ιεροσόλυμα και το ζωοποιό τάφο του Σωτήρα Χριστού.
Έστειλε πρεσβείες στον επίσκοπο της πρεσβυτέρας Ρώμης και σ’
αυτούς που ονομάζονται βασιλείς και ευγενείς σ’ αυτές τις περιοχές της
Δύσης και, επιστρατεύοντας κατάλληλα επιχειρήματα, παρακίνησε
πολλούς να εγκαταλείψουν τις πατρίδες τους και πέτυχε να τους
κατευθύνει προς αυτό το σκοπό.»
Θεόδωρος Σκουταριώτης (ιστορικός 13ου αι.), στο: Κ. Σάθας, Bibliotheca
Graeca medii aevi (Παρίσι 1894), τ. 2, 184-185.
 Ποια πολιτική ακολούθησε ο Αλέξιος Α΄ για την ανάκτηση των
χαμένων βυζαντινών εδαφών στη Μικρά Ασία;

11. Οι Σταυροφορίες
Απέβλεπαν
Στην απελευθέρωση του Πανάγιου
Τάφου και των Αγίων Τόπων που είχαν
κατακτήσει οι Σελτζούκοι (1077).
Παράγοντες που επηρέασαν
τη διαμόρφωσή τους
α. Η φημολογία για τις ωμότητες Αράβων
και Τούρκων κατά των προσκυνητών.
β. Τα οικονομικά προβλήματα στη Δύση.
γ. Το κάλεσμα για βοήθεια που απηύθυνε
ο αυτοκράτορας Αλέξιος Α΄ Κομνηνός
στους ηγεμόνες της Δύσης.
11ος – ΑΡΧΕΣ 13ου ΑΙΩΝΑ
ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΕΣ
11

12. 12
Ο πάπας κηρύσσει τη Σταυροφορία
Γενναιότατοι στρατιώτες... Μην αφήνετε να σας κρατήσει στην
πατρίδα ούτε η ιδιοκτησία ούτε η οικογενειακή φροντίδα. Γιατί αυτή
η χώρα, που περιβάλλεται από όλες τις μεριές από θάλασσα και
οροσειρές, Δεν της περισσεύουν τα
πλούτη.
καλλιεργούν. Γι' αυτό αλληλοτρώγεστε και σπαράζετε μεταξύ σας.
Πάψτε πια τις εχθρότητες, ας σταματήσουν οι διαφωνίες κι ας
πάρουν τέλος οι πόλεμοι μεταξύ σας αφήστε κάθε μίσος και
διχογνωμία να κοιμηθούν. Πάρτε το δρόμο για τους Αγίους Τόπους,
ελευθερώσετε αυτή τη γη από το γένος του Διαβόλου και υποτάξτε
τη σε σας. Η βασιλική πόλη (Ιερουσαλήμ)... είναι τώρα αιχμάλωτη
από τους εχθρούς της και έχει υποφέρει τόσο...ώστε να έχει
καταργηθεί η λατρεία...Γι' αυτό το λόγο αναλάβετε αυτό το ταξίδι για
Από το έργο του ιστορικού Γουλιέλμου από την Τύρο Historia rerum in partibus
transmarinis gestarum, στο: Select Documents of European History, έκδ. Laffan, Νέα
Υόρκη 1929, 55-56.
είναι υπερπλήρης από σας.
Μόλις και μετά βίας μπορεί να θρέψει αυτούς που την
την άφεση των αμαρτιών σας και εξασφαλίστε την αθάνατη δόξα
του Βασιλείου των Ουρανών".
καλλιεργούν.

13. 13
«Οι άνθρωποι άλλαξαν ξαφνικά διάθεση. Όλοι έτρεχαν να
παρακαλέσουν τους επισκόπους και τους ιερείς να τους ντύσουν
με το σύμβολο του σταυρού, σύμφωνα με τις διαταγές του
ποντίφικα [πάπα]. Και την ώρα που οι πρίγκιπες καθυστερούσαν
τις ετοιμασίες για το ταξίδι, οι απλοί άνθρωποι που ήταν φτωχοί
αλλά πάρα πολλοί, ακολούθησαν κάποιον Πέτρο Ερημίτη και
υπάκουαν σ’ αυτόν σαν να ήταν κύριός τους. Τέτοια όρεξη είχαν
οι φτωχοί, που κανένας τους δε σκέφτηκε το σπίτι του, τα
αμπέλια και τους αγρούς του, και ο καθένας απ’ αυτούς πούλησε
φτηνά την καλύτερη περιουσία του.»
Γιβέρτος του Νοζάν, Ιστορία των
σταυροφοριών, 12ος αιώνας

14. 14

15. 15
• Ποιες εικόνες συνδέονται με τη «λαϊκή»
και ποιες με τη «φεουδαρχική»
σταυροφορία;
• Για ποιους λόγους φαντάζεστε ότι η
«λαϊκή» σταυροφορία εξοντώθηκε
εύκολα από τους Σελτζούκους
Τούρκους;
1 3
4
2

16. Κηρύχτηκε
από τον πάπα Ουρβανό Β΄
στην Κλερμόν της Γαλλίας (1095).
Λόγοι εκδήλωσης
α. Υπερπληθυσμός.
β. Έλλειψη καλλιεργήσιμης γης.
γ. Είχε κυρίως θρησκευτικό
χαρακτήρα.
δ. Άφεση αμαρτιών.
1η Σταυροφορία
(1096-1099)
11ος αιώνας
Λαϊκές μάζες
(εξολοθρεύτηκαν)
Φεουδάρχες
(νίκησαν)
16

17. 17
• τέλη 1096: οι αρχηγοί των Σταυροφόρων φθάνουν στην Κωνσταντινούπολη
• ο Αλέξιος Α΄ ζήτησε: -όρκο πίστης
- παράδοση πόλεων που θα κατακτούσαν
- αντάλλαγμα τροφή + στρατιωτικό υλικό
• το 1099: κατακτούν την Ιερουσαλήμ και ίδρυουν λατινικά κράτη στη Συρία και
την Παλαιστίνη

18. Νέα αυτοτελή
κρατίδια
στη Συρία και την Παλαιστίνη
18
• Εντοπίστε και ονομάστε τα λατινικά
κράτη που ίδρυσαν οι Σταυροφόροι
στην Εγγύς Ανατολή.

19. 2η Σταυροφορία
(1147-1149)
Απέτυχε
19
Aφορμή: Η άλωση της Έδεσσας (1144)
• Από πού ξεκίνησαν, από
πού πέρασαν και πού
κατέληξαν οι Σταυροφόροι
της 2ης σταυροφορίας;

20. Απέτυχε
3η Σταυροφορία
(1189-1192)
20
Στόχος: Η ανάκτηση των Αγίων Τόπων
(Saladin)
1189

21. 21
Μελετήστε το χάρτη καθώς και το υπόμνημά του. Ποιοι ήταν οι επικεφαλής της 3ης
σταυροφορίας; Από πού ξεκίνησαν, από ποιες περιοχές πέρασαν και πού
κατέληξαν;
1189

22. 22

23. 23

24. 24
1189

25. ► ΑΝΑΚΕΦΑΛΑΙΩΣΗ
Ι. Σωστό ή Λάθος; ( Βάλτε Χ στο αντίστοιχο τετράγωνο)
Α. Σταυροφορίες ονομάστηκαν οι εκστρατείες των χριστιανών της
Δύσης για την απελευθέρωση των Αγίων Τόπων από τους
μουσουλμάνους.
Β. Ο αρχικός στόχος των σταυροφόρων ήταν η κατάληψη της
Κωνσταντινούπολης.
Γ. Βασικό κίνητρο της Α΄ σταυροφορίας ήταν το γνήσιο
θρησκευτικό πάθος.
Δ. Ο Αλέξιος Α΄ Κομνηνός αρνήθηκε τη βοήθεια των
σταυροφόρων.
Ε. Η Β΄ και η Γ΄ σταυροφορία πέτυχαν τους στόχους τους.
Στ. Έμμεση συνέπεια της Γ΄ σταυροφορίας ήταν η απώλεια της
Κύπρου.
Σ Λ
25
Χ
Χ
Χ
Χ
Χ
Χ