2. ԹԹվածին
• Թթվածինն անգույն, անհամ և անհոտ գազ է: Այդ
պատճառով մեր զգայարաններն այն չեն ընկալում: Սակայն
թթվածնի բացակայությունը կամ անբավարարությունը
կզգանք անմիջապես. պարզապես շնչահեղձ կլինենք:
• Երկրի վրա թթվածինն ամենատարածված քիմիական
տարրերից է և հանդիպում է ամենուրեք, այն կազմում է օդի,
ջրի, երկրակեղևի, կենդանի օրգանիզմների, բույսերի զգալի
մասը: Թթվածինը մտնում է մեր սննդամթերքի՝ ածխաջրերի,
ճարպերի, սպիտակուցների բաղադրության մեջ:
• Թթվածինը կարևոր է հատկապես նրանով, որ մենք շնչում
ենք այն: Շնչառությունը Երկրի կենսոլորտի, կյանքի
գոյատևման ամենակարևոր նախապայմանն է:
3. • Թթվածինը մթնոլորտում գտնվում է ազատ վիճակում (O2) և կազմում է նրա
հինգերորդ մասը: Մթնոլորտի վերին շերտերում թթվածինը գտնվում է օզոնի (O3)
ձևով, որը կարևոր նշանակություն ունի Երկրի վրա կյանքի պահպանության
խնդրում: Մթնոլորտում թթվածնի կորուստը՝ օքսիդացման, այրման, նեխման և
շնչառության պատճառով, բույսերը վերականգնում են լուսասինթեզով: Նրանք
նույնպես շնչում են, սակայն դա տեղի է ունենում օրվա միայն մութ ժամերին՝
գիշերը:
• Թթվածնի հետ նյութերի փոխազդեցությունը կոչվում է օքսիդացում: Օքսիդացման
ռեակցիաներ են այրումը, շնչառությունը, մետաղների ժանգոտումը, բույսերի
մնացորդների փտումը և այլն:
• Այրումն ուղեկցվում է ջերմության և լույսի անջատմամբ: Այրվում են փայտը,
ածուխը, թուղթը, բնական գազը, նավթը և այլն:
• Կենսաքիմիական շարժընթացներում տեղի է ունենում դանդաղ օքսիդացում, որի
ժամանակ թթվածնի հետ նյութի փոխազդեցությունն ընթանում է դանդաղ,
ջերմությունն անջատվում է աստիճանաբար՝ առանց լույսի անջատման: Դանդաղ
օքսիդացում են, օրինակ, խաղողաշաքարի (գլյուկոզի) օքսիդացումն օրգանիզմում,
բույսերի մնացորդների փտումը, շնչառությունը, լուսասինթեզը, երկաթի
ժանգոտումը խոնավ օդում:
• Տեխնիկայում թթվածինը ստանում են հեղուկ օդի կոտորակային թորմամբ և ջրի
էլեկտրոլիզով:
