1. Өгүүлбэрийн гол
гишүүд

2. Өгөгдсөн зургийг ажиглаад өөрт
төрсөн сэтгэгдлээ дөрвөн
мөртөөр илэрхийлнэ үү?

3. Уул
Уул бэлээс эхэлдэг гэж манайхан
ярьдаг. Тэгээд ч бид уулаа бараадаж бэлд
нь зусна.Уулаа нөмөрлөж энгэрт нь
өвөлжинө.Уулын оргил нь цасанд
мөнгөрөвч бэл нь ногоонд униартана.
Хормойд нь бороо орж,ногоо
ургаж,болжмор жиргэж,зурам шовширно.
Салхийг нь даган агь анхилна. Хавцлыг
нь даган горхи хөөмийлнө.Уулын жинхэнэ
амьдрал оргилдоо биш бэлдээ байдаг
ажээ.

4. Хэн? Юу? Юуг? Яав?
Уул уулаа эхэлдэг
Манайхан салхийг ярь-на
Оргил нь хавцлыг бараад-ж
Бэл нь зус-на
Бороо нөмөрл-ж
Ногоо өвөлж-нө
Болжмор мөнгөр-вч
Зурам униарт-на
Агь ор-ж
Горхи урга-ж
Амьдрал жиргэ-ж
шовшир-но
дага-ж
анхил-на
хөөмийл-нө
оргилдоо биш бэлдээ байдаг ажээ.

5. Өгүүлбэрийн цөм бүтцийг
бүрдүүлдэг өгүүлэгдэхүүн, шууд
тусагдахуун, өгүүлэхүүн
гишүүнийг өгүүлбэрийн гол
гишүүд гэнэ.
Хэн? Юугаа?
Жишээ нь: Манайхан уулаа
Яана?
бараадна.

6. ...mийн ялгалын нөхцөлтэй...,түүнийг
төлөөлөх үгээр илэрсэн гол гишүүнийг
өгүүлэгдэхүүн гишүүн гэнэ.
Хэн? Юу?
манайхан оргил нь
бид бэл нь
Бороо
Ногоо
Болжмор
Зурам
Агь
Горхи
амьдрал

7. ... буюу.... нөхцөлтэй үйл үгээр илэрсэн гол
гишүүнийг өгүүлэхүүн гишүүн гэнэ.
Яав?
ярь-на бараад-ж
эхэл-дэг нөмөрл-ж өвөлж-нө
зус-на униарт-на ор-ж
мөнгөр-вч жиргэ-ж шовшир-но
урга-ж анхил-на хөөмийл-нө
дага-ж оргилдоо биш бэлдээ байдаг
а-жээ

8. Эхийн бүтэц:
1. Гурван цогцолбор
2.Бичил эх
3.Давхраат бүтэцтэй эх

9. ... тийн ялгалын нөхцөлтэй..., түүнийг
төлөөлөх үгээр илэрсэн гол гишүүдийг
шууд тусагдахуун гишүүн гэнэ.
Юуг?
уулаа салхийг нь хавцлыг

10. Эхийг задлах аргачлал
Утга
1. Сэдэв: Юуны тухай өгүүлсэн байна вэ?
Хүний амьдралын тухай
2. Төрсөн санаа:/ яагаад/ уулын тухай бичих болов?
Хүн араатан жигүүртэн байгаль дэлхийтэй хэрхэн зохицож
амьдардагийг харуулав.
3. Гол санаа: /Юуг?/
Уулын бэлд хүний амьдрал хөдөлмөр өрнөж,хүн малын амьдрах
нутаглах аятай таатай орчин болж байдгийг үзүүлсэн.
4. Шинэ санаа: /Яаж?/
Уулын бэлийг амьдралаар төлөөлүүлсэн учир төлөөлөл болно.
5.Зорьсон санаа: /Яах гэж?/
Мөнх цаст уулын оргилд зөвхөн уулчид л хүрч эр зоригийн үлгэр
жишээг үзүүлдэг.
Тамирчны алдар хямдхан олддоггүйг үзүүлсэн.

11. 6. Хэв маяг: Хүүрнэмж
7. Тулгуур үг: уул, манайхан,оргил, бороо,
болжмор,агь, зурам, горхи
8. Түлхүүр үг:
ярьдаг,зусна,өвөлжина,униартана,орж,ургаж,жиргэж
шовширно,анхилна,хөөмийлнө,байдаг,ажээ.

12. “ Худалч” эхийг дээрх загварын
дагуу ажиллаарай.
Нэг хүүхэд хонь хариулж яваад, чоно үзсэн
болж,
- Чоно, чоно. Туслаарай гэж хашхирав.
Ингэж хуурсан шигээ хоѐр гурван ч удаа
хуурснаас хойш үнэхээр нэг чоно
ирэв.Нөгөө хүүхэд бас л
- Нааш ирээрэй, бушуулаарай, Чоно ирлээ
гэж хашхирахад хүмүүс бас л урьдынх
шигээ молигодож байна гэж бодоод түүнийг
хайхарсангүй.Чононд айх юм байсангүй тул
бэлчиж явсан хамаг хонийг нь барьжээ.