8-р анги
Давс гарган
авах
Химийн багш С.Мөнхцацрал
Байгаль дээр орших давс
Давсны найрлага, нэр
Давс нь металлын эерэг цэнэгтэй ион(Me+n), металл бишийн
сөрөг цэнэгтэй ионоос(Me.биш-m) бүрддэг химийн нэгдэл юм.
Me+n
m Me.биш-m
n
Давсыг нэрлэхдээ үүсгэсэн металл элементийг эхэлж нэрлээд
дараа нь металл бишийн ионы нэрийг –ид, -ат дагавар залган
нэрлэдэг.
Жишээ нь: NaCI- натрийн хлорид(хоолны давс)
K2SO4–калийн сульфат.
Түгээмэл давсны ерөнхий нэр
(Цээжлэх хэрэгтэй)
.
Хүчлийн нэр Томьёо Ионы томьёо, нэр Давсны ерөнхий нэр
Давсны хүчил
устөрөгчийн хлорид
HCI CI-хлорид ион Хлорид
Хүхрийн хүчил
устөрөгчийн сульфат
H2SO4
𝑆𝑂4
2
−
Сульфат ион Сульфат
Азотын хүчил
устөрөгчийн нитрат
HNO3 NO3 -Нитрат ион Нитрат
Нүүрсний хүчил
устөрөгчийн нитрат
H2CO3
𝐶𝑂3
2−
-Карбонат ион Карбонат
Давс гарган авах
Хлорид гарган авах:
1. Металлын карбонат + Давсны хүчил →Давс + Ус + Нүүрсхүчлийн хий
Литийн карбонат + Давсны хүчил  Устөрөгчийн хлорид→Литийн хлорид + Ус +
Нүүрсхүчлийн хий
2. Давсны хүчил + Суурь → Давс + Ус
Давсны хүчил + Натрийн гидроксид → натрийн хлорид + Ус
Нитрат гарган авах:
1.Металлын нитрат +Хүхрийн хүчил → Металлын сульфат + Ус + Нүүрсхүчлийн хий
Литийн нитрат +Хүхрийн хүчил устөрөгчийн сульфат  → Металлын сульфат + Ус +
Нүүрсхүчлийн хий
2. Металлын карбонат + Азотын хүчил → Металлын нитрат + Ус + Нүүрсхүчлийн хий
Литйн карбонат + Азотын хүчил  устөргчийн нитрат → Металлын нитрат + Ус +
Нүүрсхүчлийн хий
3. Металл + Металлын нитрат → Металлын нитрат + Металл
Натри + Литийн нитрат → Натрийн нитрат +Лити
Сульфат гарган авах
1. Металлын карбонат + Хүхрийн хүчил → Металлын сульфат + Ус +
Нүүрсхүчлийн хий
Литийн карбонат + Хүхрийн хүчил  устөрөгчийн сульфат→
. Литийн сульфат + Ус + Нүүрсхүчлийн хий
2. Металл + Хүхрийн хүчил → Металлын сульфат + Устөрөгч
Лити + Хүхрийн хүчил → Литийн сульфат + Устөрөгч
Давс гарган авах бусад арга:
1. Металл + Металл биш → Давс
Лити + Хлор → Натрийн хлорид
2. Металлын оксид + Хүчил → Давс + Ус
Литийн оксид + Давсны хүчил → натрийн хлорид + Ус
3. Металл бишийн оксид + суурь → Давс + Ус
Азотын оксид + Натрийн гидроксид → Натрийн нитрат + Ус
4. Давс 1 + Давс 2 → Давс 3 + Давс 4
Натрийн хлорид+ Калийн нитрат → Калийн хлорид+ Натрийн
нитрат
Дасгал даалгавар
Дасгал 1: Дараах схемд тохирох урвалын үгэн тэгшитгэл бичнэ үү.
1 Металлын карбонат + Хүчил →Давс + Ус + Нүүрсхүчлийн хий
2 Хүчил + Суурь → Давс + Ус
3 Металл + Хүчил → Металлын сульфат + Устөрөгч
4 Металл + Металл биш → Давс
5 Металлын оксид + Хүчил → Давс + Ус
6 Металл бишийн оксид + суурь → Давс + Ус
7 Давс 1 + Давс 2 → Давс 3 + Давс 4
Дасгал 2: Дараах өгүүлбэрийг урвалын үгэн тэгшитгэлээр илэрхийлж бичнэ үү.
А. Зэсийг мөнгөний нитратын уусмал дүрэхэд явагдах урвалын үгэн тэгшитгэлийг бичнэ
үү?
Б. Туузан магнийг давсны хүчилд уусгахад явагдах урвалын үгэн тэгшитгэлийг бичнэ үү.
В. Зэсийн оксидыг хүхрийн хүчилд уусгахад явагдах урвалын үгэн тэгшитгэлийг бичнэ үү.
Г. Натрийн карбонатыг азотын хүчилд уусгахад явагдах урвалын үгэн тэгшитгэлийг бичнэ
үү?

8 daws

  • 1.
  • 2.
  • 3.
    Давсны найрлага, нэр Давснь металлын эерэг цэнэгтэй ион(Me+n), металл бишийн сөрөг цэнэгтэй ионоос(Me.биш-m) бүрддэг химийн нэгдэл юм. Me+n m Me.биш-m n Давсыг нэрлэхдээ үүсгэсэн металл элементийг эхэлж нэрлээд дараа нь металл бишийн ионы нэрийг –ид, -ат дагавар залган нэрлэдэг. Жишээ нь: NaCI- натрийн хлорид(хоолны давс) K2SO4–калийн сульфат.
  • 4.
    Түгээмэл давсны ерөнхийнэр (Цээжлэх хэрэгтэй) . Хүчлийн нэр Томьёо Ионы томьёо, нэр Давсны ерөнхий нэр Давсны хүчил устөрөгчийн хлорид HCI CI-хлорид ион Хлорид Хүхрийн хүчил устөрөгчийн сульфат H2SO4 𝑆𝑂4 2 − Сульфат ион Сульфат Азотын хүчил устөрөгчийн нитрат HNO3 NO3 -Нитрат ион Нитрат Нүүрсний хүчил устөрөгчийн нитрат H2CO3 𝐶𝑂3 2− -Карбонат ион Карбонат
  • 5.
    Давс гарган авах Хлоридгарган авах: 1. Металлын карбонат + Давсны хүчил →Давс + Ус + Нүүрсхүчлийн хий Литийн карбонат + Давсны хүчил Устөрөгчийн хлорид→Литийн хлорид + Ус + Нүүрсхүчлийн хий 2. Давсны хүчил + Суурь → Давс + Ус Давсны хүчил + Натрийн гидроксид → натрийн хлорид + Ус Нитрат гарган авах: 1.Металлын нитрат +Хүхрийн хүчил → Металлын сульфат + Ус + Нүүрсхүчлийн хий Литийн нитрат +Хүхрийн хүчил устөрөгчийн сульфат → Металлын сульфат + Ус + Нүүрсхүчлийн хий 2. Металлын карбонат + Азотын хүчил → Металлын нитрат + Ус + Нүүрсхүчлийн хий Литйн карбонат + Азотын хүчил устөргчийн нитрат → Металлын нитрат + Ус + Нүүрсхүчлийн хий 3. Металл + Металлын нитрат → Металлын нитрат + Металл Натри + Литийн нитрат → Натрийн нитрат +Лити
  • 6.
    Сульфат гарган авах 1.Металлын карбонат + Хүхрийн хүчил → Металлын сульфат + Ус + Нүүрсхүчлийн хий Литийн карбонат + Хүхрийн хүчил устөрөгчийн сульфат→ . Литийн сульфат + Ус + Нүүрсхүчлийн хий 2. Металл + Хүхрийн хүчил → Металлын сульфат + Устөрөгч Лити + Хүхрийн хүчил → Литийн сульфат + Устөрөгч Давс гарган авах бусад арга: 1. Металл + Металл биш → Давс Лити + Хлор → Натрийн хлорид 2. Металлын оксид + Хүчил → Давс + Ус Литийн оксид + Давсны хүчил → натрийн хлорид + Ус 3. Металл бишийн оксид + суурь → Давс + Ус Азотын оксид + Натрийн гидроксид → Натрийн нитрат + Ус 4. Давс 1 + Давс 2 → Давс 3 + Давс 4 Натрийн хлорид+ Калийн нитрат → Калийн хлорид+ Натрийн нитрат
  • 7.
    Дасгал даалгавар Дасгал 1:Дараах схемд тохирох урвалын үгэн тэгшитгэл бичнэ үү. 1 Металлын карбонат + Хүчил →Давс + Ус + Нүүрсхүчлийн хий 2 Хүчил + Суурь → Давс + Ус 3 Металл + Хүчил → Металлын сульфат + Устөрөгч 4 Металл + Металл биш → Давс 5 Металлын оксид + Хүчил → Давс + Ус 6 Металл бишийн оксид + суурь → Давс + Ус 7 Давс 1 + Давс 2 → Давс 3 + Давс 4 Дасгал 2: Дараах өгүүлбэрийг урвалын үгэн тэгшитгэлээр илэрхийлж бичнэ үү. А. Зэсийг мөнгөний нитратын уусмал дүрэхэд явагдах урвалын үгэн тэгшитгэлийг бичнэ үү? Б. Туузан магнийг давсны хүчилд уусгахад явагдах урвалын үгэн тэгшитгэлийг бичнэ үү. В. Зэсийн оксидыг хүхрийн хүчилд уусгахад явагдах урвалын үгэн тэгшитгэлийг бичнэ үү. Г. Натрийн карбонатыг азотын хүчилд уусгахад явагдах урвалын үгэн тэгшитгэлийг бичнэ үү?