Presentatie overhandiging Vogelbalans 2015
•Download as PPTX, PDF•
0 likes•643 views
Landelijke Dag 2015 De Reehorst, Ede Theo Verstrael, Sovon Fred Wouters, Vogelbescherming NL
Recommended
More Related Content
What's hot
What's hot (13)
Viewers also liked
Viewers also liked (20)
More from Sovon Vogelonderzoek
More from Sovon Vogelonderzoek (20)
Presentatie overhandiging Vogelbalans 2015
- 1. De Vogelbalans - 2015 Theo Verstrael
- 2. Sovon Vogelonderzoek NederlandSovon Vogelonderzoek Nederland Atlasprojecten 1971-1977 1978-1983 1998-2000 2012-2015
- 3. Sovon Vogelonderzoek NederlandSovon Vogelonderzoek Nederland Atlassen… om de verspreiding van algemene en schaarse soorten gedetailleerd in beeld te brengen. Torenvalk Winterverspreiding 2012-2015 Foto: Harvey van Diek
- 4. Sovon Vogelonderzoek NederlandSovon Vogelonderzoek Nederland Door te Atlassen … kunnen we ruimtelijke veranderingen in beeld brengen Foto: Jouke Altenburg
- 5. Sovon Vogelonderzoek NederlandSovon Vogelonderzoek Nederland Door te Atlassen … kunnen we ruimtelijke veranderingen in beeld brengen Foto: Jouke Altenburg
- 6. Sovon Vogelonderzoek NederlandSovon Vogelonderzoek Nederland Atlassen Blauwborst: veranderingen in broedverspreiding Foto: Harvey van Diek
- 7. Sovon Vogelonderzoek NederlandSovon Vogelonderzoek Nederland Thema: Atlasproject 2013 -2015
- 8. Sovon Vogelonderzoek NederlandSovon Vogelonderzoek Nederland Ambitie… ontwikkeling kaartbeelden Atlasgegevens Meetnetten Habitatinfo
- 9. Sovon Vogelonderzoek NederlandSovon Vogelonderzoek Nederland Ambitie… ontwikkeling kaartbeelden Dichtheid p/km2 40 30 20 10 0 + monitoring + habitat dataatlasdata (2002) Broedverspreiding Tureluur
- 10. Sovon Vogelonderzoek NederlandSovon Vogelonderzoek Nederland Atlasproject 2013-2015 toepassing Grote vraag naar verspreidingsgegevens en trends, o.a.: • Rode Lijst – Ministerie van EZ (2016) • Europese Vogelatlas o.l.v. EBCC (2018?)
- 11. Sovon Vogelonderzoek NederlandSovon Vogelonderzoek Nederland Ambitie… ‘boek’ 2012-2015 2016 laatste veldwerk inhoudelijke gedachtevorming sluitende begroting Prognose 2018: ‘Het Boek’
- 13. Wat een rijkdom… 40 jaar terugkijken veertig jaar terug kunnen kijken 13 Foto: Michel Geven
- 14. Hoe gaat het met de vogelstand van NL? 14
- 15. … aan de slag op basis van uw tellingen 15 www.weidevogelboerderijen.nl
- 16. … aan de slag op basis van uw tellingen 16 Foto:JoukeAltenburg
- 17. … aan de slag op basis van uw telwerk 17 Samenwerking met Afrikaanse partners i.s.m. Birdlife International Bron: www.kenfanegreide.nl Foto: Barend van Gemerden
- 18. … aan de slag op basis van uw tellingen 18
- 19. … aan de slag op basis van uw tellingen 19 Visetende moerasvogels in de lift maar veel zorg om Grote karekiet
- 20. … aan de slag op basis van uw tellingen 20 o.a. Naar een Rijke Waddenzee Haringvliet
- 21. … aan de slag op basis van uw tellingen 21 Keep common birds common
- 22. … aan de slag op basis van uw tellingen 22 Keep common birds common
- 23. & 23 Bedankt!
Editor's Notes
- Welkom Welkom atlastellers! Welkom aan medespreker Fred Wouters. VBN is niet alleen jaarlijks de vaste ‘ontvanger’ van het eerste exemplaar van de Vogelbalans maar ook een belangrijke hoofdsponsor van én een belangrijke sparring partner voor het atlasproject. Welkom aan andere atlas sponsoren; dat zijn er al veel maar dat mogen er ook nog meer worden!
- Dit vierde atlasproject bouwt voort op de inspanningen van velen. Het veldwerk voor het atlasproject liep van 1 december 2012 tot en met het broedseizoen van 2015 en heeft, grofweg, tot nu toe zo’n 60 mensjaren aan veldwerk gekost; een geweldige prestatie van u, dus!! Er zijn tellers die voor de vierde keer in hun leven hebben geteld voor ‘de Atlas’. De eerste Broedvogelatlas o.l.v. Ray Teixeira was de oorsprong van Sovon. De jaarrond atlas uit 1987 o.l.v. Johan Bekhuis c.s. Het derde atlasproject uit 2002 werd gerealiseerd o.l.v. Jan-Willem Vergeer. Introductie van het inmiddels welbekende ‘Gouden Grid’, de acht km-hokken die op vaste plekken in ieder atlasblok liggen. En nu dus het vierde atlasproject: voor winter- en broedvogels, waaraan ik graag de naam Jouke Altenburg wil verbinden die de afgelopen drie jaren het atlasteam heeft geleid en als inspirerend, deskundig en motiverend projectleider heeft getrokken, geduwd en gesleurd om te komen waar we nu staan. Er is door u, atlastellers en Sovon in de afgelopen maanden hard gewerkt om vandaag u een eerste product te kunnen presenteren.
- Atlassen is hard nodig …. want daarmee kunnen we de landsdekkende verspreiding van algemene en schaarse soorten gedetailleerd in beeld brengen. Met de meetnetten lukt dat alleen voor de zeldzame soorten.
- Door voor de verschillende atlassen dezelfde basis-telmethode te gebruiken kunnen we ook de aantalsveranderingen ruimtelijk goed in beeld brengen. En dan komen we tot een kaartbeeld als de veranderingen in verspreiding van onze Nationale Vogel, de Grutto. En als je dan naar deze kaart kijkt en ziet wat er de afgelopen 15 jaar met onze nationale trots is gebeurd, dan is de conclusie onvermijdelijk dat de verkiezing tot Nationale Vogel, hoe volkomen terecht ook, ook een twijfelachtige eer is.
- Laat de veranderkaart van de grutto nog gebieden zien waar de stand stabiel is. Voor de Kievit laat het beeld landsdekkend angstwekkend veel blokken met achteruitgang zien.
- We kunnen nu 40 jaar terugkijken in de tijd. En dan zien we dat arealen kunnen krimpen maar ook uitbreiden. Het aantal atlasblokken dat inmiddels door blauwborsten is bezet is met recht indrukwekkend te noemen. Kijk ok naar de dynamiek; voorheen volledig bezetten regio’s vertonen inmiddels ook wat kleine gaten, voorheen niet bezette gebieden lopen vol. Meetnetten en atlassen zijn twee kanten van dezelfde medaille: het goed volgen van vogelpopulaties.
- In de Vogelbalans hebben we een aantal aansprekende voorbeelden neergezet. Ze geven niet alleen weer hoe de Nederlandse vogelstand er voor staat. Het is ook, en misschien wel vooral, bedoeld u te verleiden op de site te kijken om te zien hoe de voorlopige resultaten er uit zien. We hebben ook een tipje geprobeerd op te lichten van onze ambities voor de afronding van het atlasproject; we zullen er zeker mee de boer op gaan om onze ambities met het atlasproject toe te lichten. Voor nu is de Vogelbalans bedoeld als blijk van grote waardering namens Sovon voor u allen die dit mogelijk hebben gemaakt.
- Hoe gaan we verder? Met internationale experts verenigd in de European Bird Census Council, onze Europees samenwerkingsverband, en met wiskundige ecologen en ecologisch wiskundigen van de Radboud Universiteit Nijmegen werken we samen aan het verder ontwikkelen van de kaartmodellen en analysetechnieken. De dataset is fantastisch, de mogelijkheden schier eindeloos, de keuzes dus vaak lastig.
- Een voorbeeld, de broedverspreiding van de Tureluur. Links ziet u de kaart met de relatieve dichtheid van deze soort uit de 2002 atlas. Rechts de kaart met absolute dichtheden op basis van het nieuwe atlasmateriaal: fijner detailniveau, veel meer nuance, dus meer informatie dankzij modellering van de teldata in combinatie met monitoringdata en voor de soort relevante habitat data. Daarmee willen we in de uiteindelijke atlas voor zoveel mogelijk soorten betrouwbare, zeer gedetailleerde kaarten gaan maken. Dat gaat zeker niet voor alle soorten lukken, hetzij omdat de data zich niet goed modellering lenen (erratische verspreiding), hetzij omdat modellering niet zo zinvol is (denk aan opportunistische soorten als een Kramsvogel in de winter)
- Ondertussen zien we dat er veel vraag is naar de gegevens van Sovon, waaronder die van de atlas. De nieuwe Rode Lijst van de Nederlandse Vogels en de tweede Europese Broedvogelatlas zijn twee aansprekende voorbeelden.
- Deze Vogelbalans is ook een tussenstap op weg naar ‘het boek’. Een veel gestelde vraag is natuurlijk: wanneer is dat er? 2016 zullen we nodig hebben om het laatste veldwerk te completeren en voor het boek de inhoudelijke en financiële kaders te stellen. Ook daarvoor zullen nog veel, wellicht ook vele lastige, keuzes moeten worden gemaakt. Mede omdat het eindproduct winter- en broedseizoen beslaat is de Landelijke Dag 2018 de eerste prognose. Beschouw dit als een inspanningsverplichting, maar geen harde toezegging; het staat of valt met het vinden van voldoende financiering. Maar nu is er de Vogelbalans die ik met heel vele genoegen ga overhandigen aan mijn collega Fred Wouters van VBN. Vogelbescherming heeft zich vanaf het begin van het project meer dan geïnteresseerd getoond in de nieuwe atlas omdat het een belangrijke bouwsteen zal worden in de onderbouwing en de prioritering van de beschermingsacties. Dat heeft zich vertaald in meer dan alleen interesse; de detachering van de projectleider van VBN naar Sovon, het inzetten van de extra gift 2014 ten behoeve van de atlas en de voortdurende inspirerende discussies op de werkvloeren over wat de atlas zou moeten worden en kunnen zijn een geweldige steun voor het project en zullen het eindproduct ook zeker beter maken. Bovendien weet ik dat Fred en zijn mensen in hun relatienetwerk regelmatig reclame maken voor de atlas, en ook voor ander werk van Sovon, wat voor ons een grote steun betekent. Daarom overhandig ik graag het officiële eerste exemplaar van de Vogelbalans 2015 aan Fred onder dankzegging voor alle steun de afgelopen jaren en met de wens om nog vele jaren op deze inspirerende wijze met elkaar verder te gaan. Overhandigen eerste exemplaar.
- Dank Theo, dank Sovon maar vooral dank aan u – de vrijwillige tellers.
- Wat een rijkdom om dankzij u – en uw voorgangers - veertig jaar terug te kunnen kijken (met wat methodische mitsen en maren). De ogenschijnlijke zo eenvoudige verspreidingskaartjes van Rooodborsttapuit tonen de waarde van systematisch tellen over een lange reeks van jaren.
- Het hart van de Vogelbalans is traditiegetrouw de ‘stoplichttabel’ en een aantal grafieken, die weergeven hoe het met de NL vogelstand gaat. Deze samenvattende grafiek intrigeerde me. Het aantal broedvogelsoorten dat afneemt lijkt vanaf 2005 te verminderen, maar het aantal soorten dat vooruitgaat neemt af. De onzekerheid neemt toe. Voor de wintervogels zijn er grote veranderingen in alle drie de categorieën. Deze grafiek illustreert treffend dat er geen eenvoudig antwoord is op de vaak gestelde vraag ‘hoe het met de vogels gaat’ . In mijn bijdrage wil ik met een aantal voorbeelden de verbinding leggen tussen uw onmisbare tellingen en het werk van Vogelbescherming Nederland.
- Dat het niet goed gaat met de weidevogels is een open deur. Uit de veranderkaartjes in de Vogelbalans blijkt dat dat de decennialange inzet op agrarisch natuurbeheer onvoldoende resultaat heeft gehad. Het roer moet om: consumenten moeten zich bewust worden dat we voor goedkope ‘bulk’levensmiddelen een collectieve prijs betalen: de verarming van ons agrarisch gebied. Als consument moeten we bereid zijn om een eerlijke prijs voor ecologisch duurzaam geproduceerde levensmiddelen te betalen. De boeren en ketenpartijen moeten de ambitie hebben echte weidevogelresultaten te behalen. Vogelbescherming werkt met een hondertal agrariërs samen in het netwerk weidevogelboerderijen naar die mogelijkheden om biodiversiteit een kans te geven. Op enkele tientallen bedrijven zijn inmiddels plas-drassen en structureel hogere slootpeilen met zonnepompen geinstalleerd, dankzij giften van leden en bijdragen van fondsen.
- Met de campagne Red de Rijke Weide informeert Vogelbescherming consumenten over de consequenties van hun dagelijkse keuzes in de supermarkt en de bedrijfseconomische keuzes die boeren moeten maken. Anderzijds oefenen we druk uit op marktpartijen als Friesland Campina, om boeren die veel aandacht besteden aan het behoud van de biodiversiteit op hun land, te belonen. Onze voorbeeldprojecten tonen aan dat het kan: de Red de Rijke Weidekaas van boer Pelleboer uit Mastenbroek of de Terschellingse boeren en de kaasboer die meedoen met het project Polderpracht. Door de meerprijs die deze boeren ontvangen kunnen zij natuurvriendelijke productie combineren met een financieel gezond bedrijf. We lobbyen bij grote partijen als Friesland Campina om het beloningssysteem van hun boeren aan te passen. Naar onze mening moet de coöperatie boeren meer moeten betalen voor de levering van ecologisch duurzaam geproduceerde weidemelk dan voor niet-duurzaam geproduceerde bulkmelk. Een deel van de problemen waar vogels mee kampen is internationaal van aard. De kaders voor het landbouw- en natuurbeleid worden bepaald in Brussel. In samenwerking met Birdlife International lobbyen we voor effectief natuurbeleid en ecologisch duurzame landbouw. Dat is een moeizaam proces.
- Ook buiten Europa maken we ons hard voor een effectieve bescherming van vogels. We ondersteunen o. a. Birdlifepartners in Senegal, Burkina Fasso en Marokko. Dat doen we strategisch, gebiedsgewijs maar ook heel praktisch. Kijkers voor kijkers is een groot succes, mede dankzij u. Veel vogels zijn als trekvogel in hoge mate afhankelijk van de condities onderweg en in de overwinteringsgebieden. Voor grutto’s zijn dat de bekende wetlands in West-Afrika, maar ook het agrarische land. Die relatie is vaak ingewikkeld en lastig te doorgronden, maar kan heel basaal zijn. Afrikaanse rijstboeren hebben bijvoorbeeld veel last van het feit dat zoveel van ‘onze’ gruttoparen niet succesvol broeden. Deze mislukte vogels komen al in juli weer aan in de Afrikaanse overwinteringsgebieden en plunderen daar de net gezaaide rijstvelden.
- Voor bedreigde soorten als Velduil en Blauwe kiekendief heeft VBN een actieplan bedreigde vogels opgesteld. We zoeken voortdurend naar kansen om met relevante partijen de situatie te verbeteren. In samenwerking met Werkgroep Grauwe kiekendief en Natuurmonumenten zijn we bijvoorbeeld in 2015 een project ‘vogelakkers’ gestart om de voedselsituatie voor Blauwe kiekendief en Velduil op Texel te verbeteren.
- Eind jaren ‘90 luidde Vogelbescherming de noodklok voor de moerasvogels. We brachten in opdracht van het Ministerie een beschermingsplan uit en zochten naar kansrijke samenwerkingsverbanden. De trends van veel visetende moerasvogels staan momenteel gelukkig in het groen. Dat geldt niet voor de Grote karekiet. Vogelbescherming ondersteunt een door vrijwilligers geïnitieerd project voor de bescherming van een van de laatste bolwerken in de Loosdrechtse plassen.
- De Waddenzee is een cruciale sleutel voor veel trekvogels: als overwinteringsgebied, stop-over of broedgebied. Het programma ‘Naar een Rijke Waddenzee’ is een langlopend programma om de vogel/natuurbelangen bij nationale en internationale partijen voor het voetlicht te brengen. Waddenbezoekers en –bewoners proberen we met de campagne Rust voor Vogels Ruimte voor mensen, bewust te maken en mogelijkheden te bieden verantwoord van vogels te genieten en tegelijkertijd overtijende en broedende vogels meer rust en kansen te geven. Ook in de Zeeuwse delta blijft Vogelbescherming actief o.a. in het droomfondsproject rond het Haringvliet.
- Ik sluit de reeks voorbeelden af in Nederland. Een prachtig motto van de Birdlife is: keep de common birds common. De pagina’s van Spreeuw en Ransuil in de Vogelbalans laten zien dat dit motto in de praktijk een hele kluif is. Eenvoudige oplossingen zijn niet voorhanden: de trends van deze soorten zeggen iets over de ruimte die wij in dit land met elkaar laten voor natuur.
- De Vogelbalanskaart van de Geelgors laat zien dat de werkelijkheid heel gedifferentieerd kan zijn. De landelijk positieve trend voor geelgors (rechts) blijkt regionaal heel verschillend uit te pakken wanneer we naar de veranderkaart links kijken. In het zuidoosten van NL gaat de soort achteruit, in tegenstelling tot het noordoosten. Dit soort analyses is alleen maar mogelijk wanneer landsdekkend en gestandaardiseerd wordt geteld. En dat heeft u allen gedaan!
- Deze Vogelbalans is het eerste product wat het atlasproject heeft opgeleverd. Het geeft ook een prachtige doorkijk naar de uiteindelijke atlas. Ik complimenteer en bedank u als tellers voor uw geweldige inzet. U bent onmisbaar voor onze kennis over het reilen en zeilen van vogelpopulaties, en daarmee het werk van Vogelbescherming. Namens Vogelbescherming feliciteer ik Sovon met dit snelle, eerste resultaat van het atlasproject. Ik kijk met u allen in de zaal uit naar de verschijning van ‘het boek’, dat naast fraaie kaarten, hopelijk ook veel goede beschermingsgerichte analyses zal bevatten.