Presentatie Vogelbalans Landelijke Dag 2016

1. Jan Schoppers
Meetnetcoördinator
Meetnet Urbane Soorten
Stadsvogels onder druk?
Vogelbalans: Stadsvogels

2. Sovon Vogelonderzoek Nederland
Introductie
Ik heb al lang belangstelling voor stadsvogels
In begin collega vogelaars: ‘jij liever dan ik’
Maar ‘stadsvogelen’ en onderzoek wordt
steeds populairder

3. Sovon Vogelonderzoek Nederland
• Meer mensen in de stad dan op platteland
• Winter milder, zomer vaak warmer
• Versteend, maar ook dynamisch
• Niet het afvoerputje voor vogels
• Eigen ecosysteem met ook unieke soorten:
#Genetische aanpassing Huismus L Cousseau · M Husemann · R Foppen · C Vangestel · L Lens RechearsGate 2016.
#Zang Koolmees anders Hans Slabbekoorn
#Watervogels in de winter
#Stadsduif, Gierzwaluw, Zwarte Roodstaart en Slechtvalk
Evolutie in urbaan gebied

4. Sovon Vogelonderzoek Nederland
• Meer mensen in de stad dan op platteland
• Winter milder, zomer vaak warmer
• Versteend, maar ook dynamisch
• Niet het afvoerputje voor vogels
• Eigen ecosysteem met ook unieke soorten:
#Genetische aanpassing Huismus L Cousseau · M Husemann · R Foppen · C Vangestel · L Lens RechearsGate 2016.
#Zang Koolmees anders Hans Slabbekoorn
#Watervogels in de winter
#Stadsduif, Gierzwaluw, Zwarte Roodstaart en Slechtvalk
Evolutie in urbaan gebied
Ook op de Landelijke Dag zoals op 26 nov 2011.
Prooi Slechtvalk, Kwartelkoning, onder Erasmustoren!

5. Sovon Vogelonderzoek Nederland
• Waarnemers kiezen zelf een (4cijfer) postcodegebied
• 12 willekeurige telpunten
• 5 minuten alle vogels met terrein-
binding tellen
• 3 telrondes:
1e: 1-30 april (bij zonsop) 1=>12
2e: 15 mei-15 juni (bij zonsop) 12=>1
3e: 15 juni-15 juli (zomeravondtelling,
speciaal voor Gierzwaluwen)
In 2007 start van MUS ism VBN
Netwerk
Ecologische
Monitoring

6. Sovon Vogelonderzoek Nederland
• Waarnemers kiezen zelf een (4cijfer) postcodegebied
• 12 willekeurige telpunten
• 5 minuten alle vogels met terrein-
binding tellen
• 3 telrondes:
1e: 1-30 april (bij zonsop) 1=>12
2e: 15 mei-15 juni (bij zonsop) 12=>1
3e: 15 juni-15 juli (zomeravondtelling,
speciaal voor Gierzwaluwen)
In 2007 start van MUS ism VBN
Netwerk
Ecologische
Monitoring

7. Sovon Vogelonderzoek Nederland
• 160 vogelsoorten samen 399.000 ex.
• 19 zoogdieren samen 4.690 ex.
• Na 10 jaar van 75-80 soorten een trend
Resultaten
Stadsvogels in hun domein. Elwin van der Kolk.
Je kunt meedoen als je 30-40 soorten kent op geluid en uiterlijk.
Binnenkort is er ook een nieuwe MUS-cursus op www.sovon.nl

8. Sovon Vogelonderzoek Nederland
Resultaten

9. Sovon Vogelonderzoek Nederland
Huizenbroeders
Gierzwaluw

10. Sovon Vogelonderzoek Nederland
Huizenbroeders
Gierzwaluw
Opvallend verschil Huismus tussen oude stad Amsterdam en nieuwe Almere.
De Huismus doet het opvallend goed in nieuwbouw.
Afname of verdwijnen uit de oude wijken.

11. Sovon Vogelonderzoek Nederland
Bomen en struiken

12. Sovon Vogelonderzoek Nederland
Bomen en struiken
• Bomen worden gemiddeld niet ouder dan 25 jaar
• Veelal niet inheems
• Struiken worden omgezet in gazon
• Vogels urbaan en landelijk andere trend

13. Sovon Vogelonderzoek Nederland
Bomen en struiken

14. Sovon Vogelonderzoek Nederland
Bomen en struiken
0
20
40
60
80
100
120
Afname Merel in MUS. Maar reproduktie is
goed. Wat is er aan de hand?
Blijft de overleving uitgevlogen jongen
achter of voedsel probleem?

15. Sovon Vogelonderzoek Nederland
Watervogels
Meeste watervogels doen het goed. In nieuwe woonwijken
wordt vaak water/wadi’s aangelegd voor retentie.

16. Sovon Vogelonderzoek Nederland
Jaarrond Tuintelling

17. Sovon Vogelonderzoek Nederland
Jaarrond Tuintelling
Voorlopig nog geen afname
vastgesteld bij Merel door Usutu

18. Sovon Vogelonderzoek Nederland
Huizenbroeders:
Alle punten per buurt
(CBS-indeling) of wijk
krijgen dan samen een
score voor de soortgroep.
Blauw & geel is boven &
gemiddeld en roze & rood
onder gemiddeld.
Extra voorzieningen en
beheer gericht op
huizenbroeders moet
vooral gedaan worden in
de rode en roze wijken.
Via MUS naar Stadsvogelindicator
voorjaar 2017

19. Sovon Vogelonderzoek Nederland
Maatregelen huizenbroeders

20. Sovon Vogelonderzoek Nederland
• MUS
• Jaarrond Tuintelling
• PTT (punttelling wintervogels)
• Neskaart-light
• Watervogel- & Midwintertelling
Tellen in urbaan gebied is leuk
en zinvol! Maar is óók beschermen

21. Sovon Vogelonderzoek Nederland
• Aandacht voor natuur in urbaan gebied is toegenomen
• Vogels van groen staan onder druk
• Huizenbroeders variabel beeld
Huismus niet verder achteruit, maar nog (lang) niet van de Rode Lijst
• Water- en roofvogels, maar ook Scholekster doen het over het
algemeen goed
• Gemeenten, woningbouwvereniging en burgers kunnen het verschil
maken.
Resumé
Foto huismussen: Jochem Kühnen

22. Sovon Vogelonderzoek Nederland
• Alle tellers van Sovon
• Collega’s, VBN en NEM
• Foto’s Harvey van Diek en JS
Dank
Foto: Dineke van Krimpen
Foto: Nico de Bont

23. Sovon Vogelonderzoek Nederland
Uitzicht vanaf de Sint Walburgiskerk Zutphen, de broedplek van een
succesnummer ….

24. Sovon Vogelonderzoek Nederland
VWG Zutphen