Vogels hebben net als mensen slaap nodig om te functioneren. Dit wordt buiten het broedseizoen door veel vogelsoorten in groepen gedaan op zogenaamde slaapplaatsen. Voor slaapplaatstellers is dit een uitgelezen mogelijkheid om onder andere de aantallen in kaart te brengen. Waarom vogels samen slapen op een slaapplaats, wat het tellen van slaapplaatsen aan informatie oplevert en hoe u zelf mee kunt doen zal in deze lezing ten gehore worden gebracht.

1. Spektakel op de
slaapplaats
Sjouke Scholten
03-09-2022, Sneek, Friesland

2. Sovon Vogelonderzoek Nederland
Filmpje

3. Sovon Vogelonderzoek Nederland
Slaapplaats?
• Gemeenschappelijk
• Trekbewegingen
• ‘s nachts of overdag
• Meestal buiten broedseizoen
• Warmte/bescherming/informatie

5. ~140 soorten in Nederland
Aalscholver Fazant Stadsduif Grote Lijster
Kleine Zilverreiger Kraanvogel Holenduif Ekster
Grote Zilverreiger Scholekster Houtduif Kauw
Purperreiger Kemphaan Turkse Tortel Roek
Kleine Zwaan Grutto Halsbandparkiet Zwarte Kraai
Wilde Zwaan Regenwulp Ransuil Bonte Kraai
Taigarietgans Wulp Velduil Raaf
Toendrarietgans Oeverloper Oeverzwaluw Spreeuw
Kleine Rietgans Kokmeeuw Boerenzwaluw Huismus
Kolgans Stormmeeuw Huiszwaluw Ringmus
Dwerggans Kleine Mantelmeeuw Boompieper Vink
Grauwe Gans Zilvermeeuw Graspieper Keep
Grote Canadese Gans Grote Mantelmeeuw Waterpieper Groenling
Brandgans Lachstern Oeverpieper Sijs
Rotgans Reuzenstern Gele Kwikstaart Kneu
Brilduiker Grote Stern Grote Gele Kwikstaart Frater
Nonnetje Visdief Witte Kwikstaart Barmsijs
Bruine Kiekendief Noordse Stern Merel Geelgors
Blauwe Kiekendief Dwergstern Kramsvogel Rietgors
Smelleken Zwarte Stern Koperwiek Grauwe Gors

6. Sovon Vogelonderzoek Nederland
Waar slapen vogels?

7. Sovon Vogelonderzoek Nederland
• Aantalsconcentraties
Slaapplaatsen

8. Sovon Vogelonderzoek Nederland
Welke soorten telt Sovon?

9. Sovon Vogelonderzoek Nederland
Slaapplaatsen en de Wet
Besluit N2000 Sneekermeer (2009)
N2000-gebied/N2000 area Soort Doelstelling Aantal±SD
Kwalifica
tie
Lauwersmeer Kleine Zwaan 360 202±147
Lauwersmeer Kolgans 26000 22045±4118
Lauwersmeer Grauwe Gans 29000 13126±5485
Lauwersmeer Brandgans 60000 65556±7268
Lauwersmeer Grutto 2200 1163±265

10. Sovon Vogelonderzoek Nederland
Resultaten

11. Sovon Vogelonderzoek Nederland

12. Sovon Vogelonderzoek Nederland

13. Sovon Vogelonderzoek Nederland

14. Sovon Vogelonderzoek Nederland

15. Sovon Vogelonderzoek Nederland
Ganzen

16. Sovon Vogelonderzoek Nederland
Ganzen
0
5000
10000
15000
20000
25000
nov. 2014jan. 2015nov. 2015jan. 2016nov. 2016jan. 2017nov. 2017jan. 2018nov. 2018jan. 2019nov. 2019jan. 2020nov. 2020jan. 2021nov. 2021jan. 2022
Ganzen slaapplaats Fochteloërveen
Toendrarietgans Kolgans Grauwe gans Brandgans Nijlgans
Kleine Rietgans Canadese Gans Gans spec. Toendrarietgans Kolgans

17. Sovon Vogelonderzoek Nederland
• www.sovon.nl
• Contact coördinator voor
mogelijkheden
– Sjouke.scholten@sovon.nl
Meedoen?

18. Sovon Vogelonderzoek Nederland
Ganzen Lauwersmeer

19. Sovon Vogelonderzoek Nederland

20. Sovon Vogelonderzoek Nederland
Eerst intensivering, toen
klimaatsverandering
Bron: Kleijn et al. 2010

21. Sovon Vogelonderzoek Nederland
Afname op slaapplaatsen

22. Sovon Vogelonderzoek Nederland

23. Sovon Vogelonderzoek Nederland
Pas op, voorverzamelplaats!

24. Sovon Vogelonderzoek Nederland
Methode, deel II: tellen
wanneer? ‘s avonds, maar ganzen en zwanen ‘s ochtends. De
voorkeursdatum komt overeen met pieken in voorkomen soort.
waar? Op strategisch punt invallende/uitvliegende vogels tellen. Pas
stoppen als het donker is of als alles weg is. Meestal ongeveer 1 uur. Houd
afstand!
hoe? Met verrekijker en pen/papier (toekomst app). Kleine groepen vogels
kunnen per individu, grote groepen vereisen meer aandacht. Grote
slaapplaatsen worden simultaan geteld.
Camera kan handig zijn, of zelfs nachtkijker.