แผนการจัดการเรียนรู้ค่าpH กับความเป็นกรดเบส ชั้น ม.1

1. แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 20
รหัสวิชา ว21101 กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์
หน่วยการเรียนรู้ที3 สารละลายกรดและเบส มัธยมศึกษาปีที่ 1
แผนการจัดการเรียนรู้ เรื่อง ค่า pH กับความเป็นกรด-เบสของสาร เวลา 4 ชั่วโมง
1. มาตรฐานการเรียนรู้
ม า ต ร ฐ า น ว 3. 1 เ ข้ า ใ จ ส ม บั ติ ข อ ง ส า ร
ความสัมพัน ธ์ระ ห ว่าง สมบัติของสารกับโครง สร้างและ แรง ยึดเห นี่ ยวระห ว่างอนุ ภ าค
มีก ร ะ บ ว น ก าร สื บ เส าะ ห า ค ว า ม รู้ แ ล ะ จิ ต วิท ย าศ าส ต ร์ สื่ อ ส าร สิ่ ง ที่ เรี ย น รู้
นาความรู้ไปใช้ประโยชน์
ม า ต ร ฐ า น ว 8.1
ใช้กระบวน การทางวิทยาศาสตร์และจิตวิทยาศาสตร์ในการสืบเสาะหาความรู้การแก้ปั ญห า
รู้ว่าปรากฏการณ์ทางธรรมชาติที่เกิดขึ้นส่วนใหญ่มีรูปแบบที่แน่นอนสามารถอธิบายและตรวจสอบได้
ภายใต้ข้อมูลและเครื่องมือที่มีอยู่ในช่วงเวลานั้นๆ เข้าใจว่าวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยีสังคม และสิ่งแวดล้อม
มีความเกี่ยวข้องสัมพันธ์กัน
2. ตัวชี้วัด
ว.3.1 ม.1/3 ม.1./4 ตรวจสอบค่า pHของสารละลายและนาความรู้ไปใช้ประโยชน์
ว 8. 1 ม.1-3/1 ตั้งคาถามที่กาหนดประเด็น หรือตัวแปรที่สาคัญในการสารวจตรวจสอบ
หรือศึกษาค้นคว้าเรื่องที่สนใจได้อย่างครอบคลุมและเชื่อถือได้
ว 8. 1 ม.1-3/2 สร้างสมมติฐานที่สามารถตรวจสอบได้และวางแผนการสารวจตรวจสอบหลาย ๆ วิธี
ว 8. 1 ม.1-3/4 รวบรวมข้อมูล จัดกระทาข้อมูลเชิงปริมาณและคุณภาพ
ว 8 . 1 ม . 1-3/ 8 บั น ทึ ก แ ล ะ อ ธิ บ า ย ผ ล ก า ร สั ง เ ก ต
การสารวจตรวจสอบค้น คว้าเพิ่ มเติมจากแห ล่ง ความรู้ต่าง ๆ ใ ห้ได้ข้อมูลที่เชื่ อถือได้
และยอมรับการเปลี่ยนแปลงความรู้ที่ค้นพบเมื่อมีข้อมูลและประจักษ์พยานใหม่เพิ่มขึ้นหรือโต้แย้งจากเดิม
3. จุดประสงค์การเรียนรู้
1.นักเรียนสามารถอธิบายความสัมพันธ์ระหว่างค่า pH
กับสมบัติความเป็นกรดเบสของสารละลายโดยใช้อินดิเคเตอร์ได้
2. นักเรียนสามารถทดลองและจาแนกสารละลายที่เป็นกรด-เบสด้วยอินดิเคเตอร์ได้
3. นักเรียนสามารถออกแบบและจัดทาโครงงานอินดิเคเตอร์จากพืชได้
4. นักเรียนมีความใฝ่เรียนรู้ และมุ่งมั่นในการทางาน

2. 5. นักเรียนมีความสามรถในการสื่อสาร การคิด และการใช้ทักษะชีวิต

3. 4.สาระการเรียนรู้
1. ด้านความรู้
- สมบัติของสารละลายเบส
- ความเป็นกรดและเบสของสารละลายสามารถบ่งบอกได้จากค่า pHสารละลายที่มีค่า pH
น้อยกว่า 7 มีสมบัติเป็นกรด สารละลายที่มีค่า pHเท่ากับ 7 มีสมบัติเป็นกลาง และสารละลายที่มีค่า pH
มากกว่า 7 มีสมบัติเป็ นเบส สารที่พบในชีวิตประจาวันมีความเป็นกรดและเบสต่างกัน และมีค่า pH
เฉพาะตัวซึ่งสามารถตรวจสอบได้โดยใช้อินดิเคเตอร์สาหรับกรดและเบส เช่น อินดิเคเตอร์แบบกระดาษ
สารละลาย เช่น เมทิลเรด ฟีนอล์ฟทาลีน หรือยูนิเวอร์ซัลอินดิเคเตอร์แบบสารละลาย และ pHมิเตอร์
ซึ่งเป็นเครื่องมือที่บอกค่า pH อย่างชัดเจน หรือสารสกัดจากพืชบางชนิด เช่น ดอกอัญชัน กะหล่าปลีม่วง
2.ทักษะ/กระบวนการ
- กระบวนการกลุ่ม
- ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์
5. ด้านสมรรถนะของผู้เรียน
1) ความสามารถในการสื่อสาร (ทักษะการพูด อ่าน เขียน)
2) ความสามารถในการคิด (ทักษะการคิดวิเคราะห์ คิดสังเคราะห์)
3) ความสามารถในการใช้ทักษะชีวิต (ทักษะด้านการทางานร่วมกับผู้อื่น)
6. ด้านคุณลักษณะที่พึงประสงค์
1) มีวินัย
2) ใฝ่เรียนรู้
3) มุ่งมั่นในการทางาน
7. กระบวนการจัดกิจกรรมการเรียนรู้
วิธีสอนแบบสืบเสาะหาความรู้ (5E) บูรณาการการเรียนรู้แบบร่วมมือ
ขั้นที่1 ขั้นสร้างความสนใจ(engagement)
1.1 ครูทบทวนเรื่องการทดสอบความเป็นกรด-เบสของสารด้วยกระดาษลิตมัสแล้วถามนักเรียนว่า
นอกจากกระดาษลิตมัสแล้ว เราสามารถใช้สารใดในการทดสอบความเป็นกรด-เบสของสารได้อีกบ้าง
1.2 ครูนาอินดิเคเตอร์แบบกระดาษ สารละลาย เช่น เมทิลเรด ฟีนอล์ฟทาลีน และ pHมิเตอร์
ขึ้นมาวางบนโต๊ะให้นักเรียนดู จากนั้นครูใช้คาถามกับนักเรียนว่า นักเรียนรู้จักอุปกรณ์เหล่านี้หรือไม่

4. และนักเรียนทราบหรือไม่ว่าอุปกรณ์เหล่านี้มีไว้ทาอะไร โดยครูอาจจะยกอุปกรณ์ที่ละชิ้นให้นักเรียนดู
(นักเรียนตอบตามประสบการณ์เดิม ซึ่งนักเรียนบางคนอาจรู้จักและบางคนอาจไม่รู้จัก)
1.3 ครูอธิบายความห มายของอิน ดิเคเตอร์ และ ยกตัวอย่างอินดิเคเตอร์ชนิ ดต่าง ๆ
ว่ า จ ะ เ กิ ด ก า ร เ ป ลี่ ย น แ ป ล ง ข อ ง สี เ มื่ อ ค่ า pH เ ป ลี่ ย น แ ป ล ง ไ ป
และแต่ละชนิดก็จะมีช่วงของการเปลี่ยนแปลงสีที่แตกต่างกัน
ขั้นที่2ขั้นสารวจและค้นหา(exploration)
2 .1 นั ก เ รี ย น ศึ ก ษ า เรื่ อ ง อิ น ดิ เ ค เ ต อ ร์ แ ล ะ ค่า pH ใ น ห นั ง สื อ เรี ย น
โดยครูช่วยเชื่อมโยงความรู้ใหม่จากบทเรียนกับความรู้เดิมที่เรียนรู้มาแล้ว
2.2 นักเรียนแบ่งกลุ่มและปฏิบัติกิจกรรมแบบฝึกหัด การเปลี่ยนสีของอินดิเคเตอร์ และ pHของสาร
2.3ครูอธิบายการสังเกตการเปลี่ยนสี และการเทียบสีของอินดิเคเตอร์ เพื่อตรวจสอบค่าpHของสาร
โดยครู ส าธิ ตการการทด ลอง และ ตรวจส อบ ค่า pH ให้ นั กเรี ยน ดู พ ร้อ มอธิ บ ายเส ริ ม
ความเป็ นกรดและเบสของสารละลายสามารถบ่งบอกได้จากค่า pHสารละลายที่มีค่า pHน้อยกว่า 7
มีสมบัติเป็นกรด สารละลายที่มีค่า pH เท่ากับ 7 มีสมบัติเป็นกลาง และสารละลายที่มีค่า pH มากกว่า 7
มีสมบัติเป็นเบส
2.4 นักเรียนร่วมกันปฏิบัติการทดลอง โดยทาการทดลองตอนที่ 1 ใช้อินดิเคเตอร์แบบกระดาษ
ตอนที่ 2สารละลาย เมทิลเรด โบรโมไทมอลบลู ฟีนอล์ฟทาลีน และตอนที่ 3ใช้pH มิเตอร์
2.5 นักเรียนบันทึกสรุปผลและอภิปรายกันภายในกลุ่ม
ขั้นที่3อธิบายและลงข้อสรุป (explanation)
3.1 นักเรียนแต่ละกลุ่มนาส่งตัวแทนออกมาเสนอผลจากการปฏิบัติกิจกรรม
3.2 นักเรียนและครูร่วมกันอภิปรายผลจากการปฏิบัติกิจกรรมโดยใช้คาถามต่อไปนี้
- อินดิเคเตอร์แต่ละชนิดมีสีใดก่อนการปฏิบัติกิจกรรม
- ผลจากกิจกรรมสามารถแบ่งสารละลายออกเป็นกี่กลุ่ม ลักษณะใด
- ยูนิเวอร์ซัลอินดิเคเตอร์แบบสารละลายและแบบกระดาษบอกค่า pHเท่าใดบ้าง
- ค่า pH เท่าไรที่บอกว่าสารละลายนั้นเป็นกรด
- ค่า pH เท่าไรที่บอกว่าสารละลายนั้นเป็นเบส
- ค่า pH เท่าไรที่บอกว่าสารละลายนั้นเป็นกลาง
- เปรียบเทียบการเปลี่ยนสีของอินดิเคเตอร์แต่ละชนิดในสารละลายกรด สารละลายเบส
และสารละลายที่เป็นกลางต่างกันอย่างไร
3.3 นั ก เรี ยน แล ะ ค รู ร่วมกัน ส รุ ป ผล การป ฏิ บัติกิจกรรม โด ยใ ห้ ได้ข้อ ส รุ ปว่า
อินดิเคเตอร์สามารถบอกค่า pH ของสารได้ด้วยการเปลี่ยนแปลงสีเมื่อค่า pHเปลี่ยนแปลง เมทิลเรด
โบ รโ มไ ท มอล บ ลู ฟี น อ ล์ ฟ ท าลี น จ ะ บ อก ได้เป็ น แ ค่ช่วง ค่า pH ขอ ง ส ารเท่านั้ น

5. แต่ยูนิเวอร์ซัลอินดิเคเตอร์และ pHมิเตอร์สามารถบอกค่า pH ได้ละเอียดมากกว่า และสารละลายที่มีค่า pH
น้อยกว่า 7 มีสมบัติเป็นกรด สารละลายที่มีค่า pHเท่ากับ 7มีสมบัติเป็ นกลาง และสารละลายที่มีค่า pH
มากกว่า 7 มีสมบัติเป็นเบส
3.4 ครูบรรยายเพิ่มเรื่อง การตรวจสอบค่าความเป็นกรด-เบส โดยใช้สื่อ Power point
ขั้นที่4ขยายความรู้ (elaboration)
4. 1 ครูตั้งคาถามเพิ่มเติมเราสามารถผลิตอินดิเคเตอร์จากพืชได้หรือไม่อย่างไร นักเรียนสืบค้น
พืชที่สามารถนามาสกัดเป็นอินดิเคเตอร์ เช่น กะหล่าปีม่วง ดอกเฟื่องฟ้า ดอกอัญชัน
4.2 นั ก เรี ย น ก ลุ่มเดิ ม ค้น ค ว้าแ ล ะ จัด ท าโ ค ร ง ง าน อิ น ดิ เค เต อ ร์ จา ก พื ช
และการนาความรูไปใช้ประโยชน์ จัดทาเป็นรูปเล่มและนาเสนอผลงาน ตามเวลาที่ครูกาหนดภายใน 2
สัปดาห์
ขั้นที่5ประเมิน (evaluation)
ครูประเมินผลของนักเรียน ดังนี้
5.1 สังเกตพฤติกรรม ความรู้ความเข้าใจจากการตอบคาถามของนักเรียน การทาการทดลอง
5.2 ตรวจใบงาน
5.3 ประเมินจากการรูปเล่มและนาเสนอโครงงาน
8. การบูรณากับหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง
8.1 ความพอประมาณ
- คานึงถึงศักยภาพในการทากิจกรรมที่จะก่อให้เกิดการเรียนรู้ต่อตนเอง
- การใช้ประโยชน์จากพืชในท้องถิ่น มาใช้เป็นสื่อในด้านการเรียนการสอน
8.2 ความมีเหตุผล
- ใช้กระบวนการคิดและการแก้ปัญหาอย่างมีเหตุผล
8.3 การมีภูมิคุ้มกันที่ดี
- การเรียนรู้เพิ่มเติมจากแหล่งการเรียนรู้ต่างๆ
- หมั่นฝึกทาแบบฝึกหัดให้เกิดความเข้าใจมากยิ่งขึ้น
8.4 ความรู้
- มีความรู้ความเข้าในในเรื่อง ค่า pH กับความเป็นกรด-เบสของสาร
8.5 คุณธรรม
- มีความสื่อสัตย์ รับผิดชอบในการปฏิบัติงาน ตั้งใจเรียน และทางานร่วมกันเป็นทีม

6. 9. การบูรณาการ ((ต่างกลุ่มสาระการเรียนรู้ ,ค่านิยม๑๒ประการ,โรงเรียนวิถีพุทธ,3R
×7Cโรงเรียนมาตรฐานสากล )
9.1 ต่างกลุ่มสาระการเรียนรู้
การบูรณาการกับกลุ่มสาระการงานอาชีพและเทคโนโลยี
การออกแบบสิ่งของและใช้ผลผลิตจากธรรมชาติ
9.2 หลักสูตรอาเซียน
วิเคราะห์ถึงดอกไม้ประจาชาติของประเทศอาเซียนที่สามารถนามาใช้เป็นอินดิเคเตอร์
ธรรมชาติ
9.3 ค่านิยม 12 ประการ
ข้อที่ 4 ใฝ่หาความรู้ หมั่นศึกษาเล่าเรียนทั้งทางตรงและทางอ้อม
- การเรียนด้วยตนเองจากการสืบค้นหนังสือเรียนอื่นๆ และจากอินเทอร์เน็ต
ข้อที่ 9 มีสติรู้ตัว รู้คิด รู้ทา
- ครูสอนเรื่องการมีสติ รู้ตัว รู้คิด รู้ทา ในกิจกรรมการเรียนการสอน
9.4 โรงเรียนวิถีพุทธ
1. คุณธรรมที่สอดแทรก
- คุณธรรมในเรื่องมีจิตสาธารณะ
โดยครูให้นักเรียนที่เข้าใจในเนื้อหาอธิบายให้กับเพื่อนที่ยังไม่เข้าใจ
- คุณธรรมในเรื่องความมีวินัย
ค รู ก า ห น ด ข้ อ ต ก ล ง ใ น ก า ร เ รี ย น ร่ ว ม กัน กั บ นั ก เ รี ย น
แ ล้ ว ใ ห้ นั ก เ รี ย น ป ฏิ บั ติ ต า ม ข้ อ ต ก ล ง ที่ ตั้ ง ไ ว้
และครูจะเน้นในงานที่มอบหมายให้นักเรียนทาจะต้องมีความตรงต่อเวลาส่งตามกาหนด
9.5 3R × 7C
การจัดการเรียนรู้สอดแทรกทักษะการคิดในศตวรรษที่ 21
จัดการเรียนรู้โดยใช้กระบวนการเรียนรู้แบบสืบเสาะร่วมกันการเรียนรู้แบบร่วมมือ
1.นักเรียนสื่อสารกับครู ตอบคาถามจากการยกตัวอย่างในห้องเรียน แบบฝึ กหัด
ตามห ลัก3R ได้แก่ Reading ( อ่าน ออก ), ( W ) Riting (เขียน ได้) และ ( A ) Rithmetics (
คิดเลขเป็น )
2. นักเรียนได้เกิดการเรียนรู้จากกิจกรรม ดังนี้

7. - Criticalthinking & problem solving (ทักษะด้านการคิดอย่างมีวิจารณญาณ และ
ทักษะในการแก้ปัญหา)
- Collaboration, teamwork & leadership (ทั ก ษ ะ ด้ า น ค ว า ม ร่ ว ม มื อ
การทางานเป็นทีม และภาวะผู้นา)
9.6 โรงเรียนมาตรฐานสากล
นักเรียน ทาโครงงาน ผ่านการค้น คว้าและสร้างองค์ความรู้ด้วยตนเอง เรื่อง
อินดิเคเตอร์จากพืช
10. การประเมินผลรวบยอด
ประเมินโดยรูปแบบ Assessment of learning โดยมีองค์ประกอบดังนี้
10.1 ความรู้
ภาระ/ชิ้นงาน วิธีการวัด เครื่องมือ เกณฑ์ที่ใช้ประเ
มิน
ผู้ประเมิ
น
แบบฝึกหัด
การเปลี่ยนสีของอินดิเ
คเตอร์ และค่า pH
ของสาร
ตรวจ แบบฝึกหัด
การเปลี่ยนสีของอินดิเ
คเตอร์ และค่า
pHของสาร
แบบฝึกหัด
การเปลี่ยนสีของอินดิเ
คเตอร์ และค่า
pHของสาร
ผ่านเกณฑ์ร้อย
ละ 60
ครูผู้สอ
น
10.2 ทักษะกระบวนการ
ภาระ/ชิ้นงาน วิธีการวัด เครื่องมือ เกณฑ์ที่ใช้ประ
เมิน
ผู้ประเ
มิน
โครงงาน
อินดิเคเตอร์จา
กพืช
สังเกตพฤติกรรม
การคิดและทากิจ
กรรม
แบบประเมินทักษะกระบวนการทางวิ
ทยาศาสตร์
ได้ระดับคุณภา
พ 3,2,1
ครูผู้สอ
น
10.3 คุณลักษณะอันพึงประสงค์
ภาระ/ชิ้น
งาน
วิธีการวัด เครื่องมือ เกณฑ์ที่ใช้ปร
ะเมิน
ผู้ประเ
มิน
รับผิดชอ
บ
เอาใจใส่
ทางาน
เสร็จทันต
สังเกต/ประเมินคุณลักษณะอันพึ
งประสงค์
แบบประเมินคุณลักษณะอันพึ
งประสงค์ ได้ระดับคุณภ
าพ 3,2,1
ครูผู้สอ
น

8. าม
เวลา
10.4 สมรรถนะสาคัญของผู้เรียน
ภาระ/ชิ้นงาน วิธีการวัด เครื่องมือ เกณฑ์ที่ใช้ป
ระเมิน
ผู้ประเ
มิน
การออกแบบจัดทา
โครงงาน
อินดิเคเตอร์จากพืช
สังเกต/ประเมินสมรรถนะสา
คัญของผู้เรียน
แบบประเมินสมรรถนะสา
คัญของผู้เรียน
ได้ระดับคุณ
ภาพ 3,2,1
ครูผู้ส
อน
11. สื่อการเรียนรู้และแหล่งเรียนรู้
11.1 ยูนิเวอร์ซัลอินดิเคเตอร์
11.2 อินดิเคเตอร์แบบสารละลาย เมทิลเรด โบรโมไทมอลบลู ฟีนอล์ฟทาลีน
11.3 pHมิเตอร์
11.4 อุปกรณ์วิทยาศาสตร์
11.5 หนังสือ/เอกสาร
หนังสือเรียนสาระการเรียนรู้พื้นฐาน วิทยาศาสตร์ เล่ม 1 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1บริษัท
สานักพิมพ์วัฒนาพานิช จากัด
หนังสือเรียนวิทยาศาสตร์ 1 สถาบันส่งเสริมวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
11.6. อินเตอร์เน็ต
- http://www.myfirstbrain.com/student_view.aspx?ID=73728
- http://www.il.mahidol.ac.th/e-media/acid-
http://edltv.thai.net/index.php?mod=Courses&file=showcontent&cid

9. บันทึกหลังการสอน
1. ผลการจัดกิจกรรมการเรียนรู้
..........................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................
2. ปัญหาและอุปสรรคที่พบ
..........................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................
3. ข้อเสนอแนะและแนวทางปรับปรุงแก้ไข
..........................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................
ชื่อ .................................................................……..
(………………………………………)
วันที่ .......... เดือน ................................... พ.ศ. .............