1. 17
4.0 PENDEKATAN, KAEDAH DAN KEMAHIRAN DALAM PENDIDIKAN
MORAL
Edward M. Anthony merumuskan bahawa strategi pengajaran dan
pembelajaran berhubung rapat dengan pendekatan, kaedah dan teknik
mengajar. Ia merujuk kepada satu perancangan yang berkesan dalam
menentukan pendekatan serta memilih dan menyusun kaedah dan teknik
mengajar secara logikal dan sistematik untuk mencapai objektif pelajaran
secara optimum.
4.1 Pendekatan
Menurut Parera (1986), Pendekatan merupakan satu latar belakang
falsafah atau pandangan mengenai idea utama yang hendak
dibahaskan dan merupakan satu aksioma (pernyataan yang diterima
umum dan menjadi asas kepada sesuatu huraian). Kamarudin Hj.
Husin (1988) pula mengatakan pendekatan ialah satu kumpulan
andaian yang saling berkait tentang hakikat bahasa, hakikat
pengajaran bahasa dan hakikat pembelajaran bahasa. Dalam konteks
pendidikan pula, pendekatan merujuk kepada bagaimana sesuatu
mata pelajaran diajar berdasarkan objektifnya. Pendekatan harus
berlandaskan model, prinsip dan teori pembelajaran.
Perbincangan bersama guru memberikan saya maklumat
bagaimana untuk membuat satu rancangan pengajaran harian (RPH)
berkenaan isu ponteng dalam kalangan murid. Pendekatan yang telah
kami persetujui dan dirasakan sesuai untuk digunakan ialah
pendekatan kepedulian (caring approach – Nodding) dan pendekatan
pemupukan nilai.

2. 18
4.1.1 Pendekatan Kepedulian (Caring Approach – Nodding)
Dari segi moral, pendekatan kepedulian merupakan
kesanggupan seseorang untuk berkorban demi orang lain.
Kepedulian, atau dalam istilah yang lain ialah ‘ambil peduli’,
‘mengambil berat’ dan ‘menyayangi’, yang melibatkan responsif
sensitif terhadap orang lain berdasarkan sikap keterbukaan dan
perhatian terhadap pengalaman mereka.
Perkataan ‘care’ itu sendiri daripada ‘caring approach’
diambil daripada konteks Anglo Saxon, dimana ia membawa
maksud kesedihan atau keresahan. Oleh yang demikian,
kepedulian bolehlah didefinisikan sebagai perasaan ambil berat
terhadap orang lain.
Pendekatan ini adalah bertujuan untuk mengekal dan
mengukuhkan amalan penyayang di dalam diri sendiri dan
sesiapa sahaja yang seorang individu itu mempunyai
perhubungan dengannya. Ini bermaksud bahawa
perkembangan penyayang seorang individu adalah sesuatu
yang dalaman.
Cara melaksanakan pendekatan penyayang ialah melalui
empat aspek yang berikut iaitu modeling, dialog, praktis dan
kepastian. Modeling ialah tumpuan harus diberikan kepada
perkembangan pelajar sebagai seorang yang memberi sayang (
carer) dan menerima sayang ( cared for ). Konsep penyayang
dapat ditunjukkan dalam tingkah laku melalui teladan di mana ia
boleh diperhati dan diikuti.
Dialog diadakan dengan pelajar tentang konsep
penyayang dengan membimbing pelajar membuat refleksi dan
menganalisis perlakuan dan reaksinya sebagai seorang yang
dapat memberi sayang (carer) dan perhubungannya dengan
orang yang diberikan sayang (cared for).

3. 19
Praktis dilaksanakan dalam menjalankan usaha
penyayang bersama dengan model dewasa seperti melibatkan
dalam khidmat sosial atau komuniti manakala kepastian pula
boleh didefinisikan sebagai perlakuan yang menggalakkan
sesuatu yang terbaik daripada orang lain (Martin Buber, 1965)
Ia juga berfungsi untuk mengesah dan menggalakkan ‘the best
in others’ dalam perhubungan antara individu.
4.1.2 Pendekatan Pemupukan Nilai
Pendekatan pemupukan nilai merujuk kepada penerapan nilai
budi pekerti yang baik pada diri kanak-kanak. Oleh sebab
pendekatan ini digunakan secara sedar dan tidak sedar, maka
ia menjadi pendekatan paling luas yang digunakan dalam
pengajaran moral sekolah rendah.
Objektif pendekatan ini adalah untuk menanam nilai
tertentu yang dianggap baik dan patut dimiliki oleh murid-murid.
Pendekatan pemupukan nilai memberi peluang kepada pelajar
memahami, menganalisis sesuatu nilai sebelum menerima dan
menghayati nilai tersebut yang berlandaskan kepada prinsip
moral.
Pendekatan pemupukan nilai boleh dilaksanakan dengan
cara mengambil contoh teladan daripada tokoh-tokoh tempatan
atau luar negara, pengukuhan positif apabila perlakuan yang
baik ditunjukkan dan dendaan yang sesuai apabila berlakunya
tingkah laku negatif serta memberi penjelasan atau
memanipulasi pengalaman yang dialami oleh murid-murid untuk
menerima dengan baik suatu nilai yang dikehendaki.

4. 20
4.2 Kaedah
Kaedah ialah satu rancangan tentang apa yang akan dilaksanakan
sesuai dengan situasi bagi mencapai sesuatu objektif pengajaran
(Ishak Ramly, 2006). Teknik pula ialah cara yang digunakan guru untuk
melaksanakan kaedah, strategi dan pendekatan. Untuk melaksanakan
pendekatan kepedulian dan pendekatan pemupukan nilai yang telah
ditentukan sebelumnya, saya memilih untuk menggunakan kaedah
nyayian, bercerita dan perbincangan untuk digunakan dalam sesi
pengajaran.
4.2.1 Kaedah Nyanyian
Nyanyian merupakan salah satu daripada aktiviti pembelajaran
yang amat digemari oleh pelbagai peringkat umur terutama
murid sekolah rendah. Teknik nyanyian amat
menghiburkan pelajar dan dapat mengurangkan ketegangan
setelah berjam-jam berada di sekolah. Nyanyian lagu boleh
digunakan sebagai set induksi, sebagai isi
pembelajaran dan untuk melengkapkan aktiviti penutup.
Untuk melaksanakan kaedah nyanyian, guru perlu
memastikan murid dapat melihat lirik. Lirik boleh ditampal pada
papan hitam, diedarkan kepada murid atau dipancarkan melalui
LCD. Lebih menarik jika guru telah menyediakan rakaman lagu
supaya mudah diikuti murid. Selepas itu, murid boleh diminta
untuk membuat ulasan tentang lagu yang telah dinyanyikan.
4.2.2 Kaedah Bercerita
Bercerita merupakan satu teknik yang boleh menarik minat
kanak-kanak. Biasanya murid-murid akan lebih cepat
memberikan tumpuan terhadap penceritaan guru. Bercerita
menjadikan pengajaran pembelajaran lebih menarik
dan berkesan. Pelbagai jenis cerita berunsur moral boleh
didapati dengan mudah daripada akhbar, majalah,internet dan
lisan. Bercerita boleh merangsangkan minda dan menimbulkan

5. 21
minat murid jika guru melaksanakannya secara berkesan.
Banyak pengajaran dan nilai moral juga dapat dicungkil
daripada cerita-cerita yang mengandungi unsur moral.
Cerita yang dipilih haruslah berkaitan dengan isu moral
yang ingin disampaikan. Guru juga perlu bijak mempelbagaikan
nada suara supaya bersesuaian dengan watak yang
disampaikan dalam cerita. Kad-kad imbasan, ‘puppet’ atau
wayang kulit juga boleh digunakan kerana kanak-kanak lebih
mudah tertarik jika bahan maujud digunakan oleh guru dalam
pengajaran.
4.2.3 Kaedah Perbincangan
Kaedah ini dapat menggalakkan murid untuk berbincang secara
dua hala. Di samping itu, ia memberi peluang kepada semua
murid untuk mengutarakan pendapat, saranan dan pandangan
yang bersesuaian. Secara tidak langsung, ia melatih murid
untuk berkomunikasi dengan lebih berkesan. Kelebihan kaedah
ini ialah guru sebagai pemudahcara dan murid rasa dihargai
kerana diberi peluang.
Kaedah ini mempunyai kelebihannya dari segi murid
dapat melibatkan diri dalam kumpulan. Murid perlu memainkan
peranan yang aktif dalam mengulas, menganalisisdan memberi
idea mengenai suatu isu yang dibincangkan. Peranan guru amat
penting untuk mengagihkan murid ke dalam kumpulan
berdasarkan kebolehannya.

6. 22
4.3 Kemahiran
Kemahiran dirujuk sebagai kepintaran, kepandaian, kecekapan dalam
melakukan sesuatu. Ia juga bermaksud kemampuan untuk mencapai
dengan jayanya sesuatu yang mana memerlukan pengetahuan yang
khusus atau kebolehan tertentu.
4.3.1 Kemahiran Pembelajaran Aktif
Pembelajaran aktif merujuk kepada kaedah di mana pelajar
melakukan sesuatu termasuk memproses, mengguna dan
membuat refleksi terhadap maklumat yang diberi. Kaedah ini
berasaskan kepada dua anggapan pembelajaran secara
tabi'inya adalah satu kegiatan yang aktif dan manusia berlainan
belajar dengar kaedah yang berbeza. Elemen pembelajaran
aktif termasuk bercakap, mendengar, menulis, membaca dan
membuat refleksi.
Schon (1983) menyatakan bahawa sesuatu situasi tidak
wujud dalam keadaan yang sedia ada tetapi dibentuk daripada
peristiwa yang membingungkan, menggangu dan kurang pasti.
Pelajar mesti melakukan sesuatu untuk mencari pengertian
sesuatu situasi yang boleh dikaitkan dengan situasi atau
pengalaman sendiri.
Melalui refleksi, pelajar menggunakan pangkalan data
kognitif yang terdiri daripada contoh, imej, pengalaman dan
tindakan untuk membingkai situasi baru dan menyelesaikan
masalah (Schon, 1987).

7. 23
4.3.2 Kemahiran Pembelajaran Kontekstualisme
Menurut John Dewey (1916), pembelajaran kontekstual
merupakan satu keadaan di mana pelajar akan belajar dengan
baik jika apa yang dipelajari berkaitan dengan apa yang berlaku
di persekitaran. Pembelajaran ini menekankan pada daya fikir
yang tinggi, pemindahan ilmu pengetahuan, pengumpulan dan
penganalisis data serta pemecahan masalah-masalah tertentu
samada secara individu atau berkumpulan.
Kontekstual dari ayat asalnya dalam Bahasa Inggeris
(asal bahasa Latin con = with + textum = woven) bermaksud
mengikut konteks atau dalam konteks. Konteks pula membawa
maksud keadaan, situasi dan kejadian.
Kaedah kontekstual adalah berasaskan maksud
kontekstual itu sendiri, di mana ia mampu membawa pelajar ke
matlamat pembelajaran isi dan konsep yang berkenaan.
Ringkasnya, pembelajaran kontekstualisme ialah satu kaedah
pembelajaran yang menggabungkan isi kandungan dengan
pengalaman harian, individu, masyarakat dan alam pekerjaan.
Pembelajaran jenis ini menyediakan pembelajaran secara
konkrit yang melibatkan aktiviti ‘hands-on’ dan ‘minds-on’.