ศ.นพ.วิจารณ์ พานิช บรรยายในงานตลาดนัดวิจัย “สร้างองค์ความรู้ ต่อยอดนวัตกรรม สู่การพัฒนาเด็กไทย” จัดโดย สำนักงานสภาการศึกษา ๒๕ กรกฎาคม ๒๕๕๙

1. ระบบการศึกษาเพื่อสร้างนักวิจัยรุ่นม่ ่
วิจารณ์ พานิช
(First Part)
บรรยายในงานตลาดนัดวิจัย “สร้างองค์ความรู้ ต่อยอดนวัตกรรม สู่การพัฒนาเด็กไทย” จัดโดย
สานักงานสภาการศึกษา ๒๕ กรกฎาคม ๒๕๕๙
1

2. นักวิจัยคือนักตั้งคำถำม
• ขี้สงสัย ไม่เชื่อง่าย ถือหลักกาลามสูตร
• ถามหา/ตรวจสอบ หลักฐานที่มีการตอบคาถามนั้นๆ
ไว้ก่อนแล้ว
• กล้าตั้งคาถามแปลกๆ
• ถามแล้วค้นหาคาตอบ และหลักฐานสนับสนุน
• ตั้งคาถามต่อความน่าเชื่อถือของคาตอบเหล่านั้น ... จริง
หรือ ไม่ด่วนเชื่อ
2

3. นิสัยเรียนรู้แบบเชื่อสัมผัสของตนเอง
• ไม่ใช่เชื่อความรู้สาเร็จรูปที่รับถ่ายทอดมา
• หากรับถ่ายทอดมา ก็ต้องเอามาพิสูจน์ด้วยตนเอง
จากการลองใช้งาน ... เรียนโดยการปฏิบัติ (Learning
by Doing) แล้วไตร่ตรองสะท้อนคิด (Reflection /
AAR)
• Facilitate โดยครู ที่ช่วยทา scaffolding โดยตั้ง
คาถามให้คิดเอง หรือแนะให้ค้นคว้าเอามา
เปรียบเทียบ
3

4. นิสัยเรียนรู้แบบเชื่อสัมผัสของตนเอง
• ไม่ใช่เชื่อความรู้สาเร็จรูปที่รับถ่ายทอดมา
• หากรับถ่ายทอดมา ก็ต้องเอามาพิสูจน์ด้วยตนเอง จากการ
ลองใช้งาน ... เรียนโดยการปฏิบัติ (Learning by Doing) แล้ว
ไตร่ตรองสะท้อนคิด (Reflection / AAR)
• Facilitate โดยครู ที่ช่วยทา scaffolding โดยตั้งคาถามให้คิดเอง
หรือแนะให้ค้นคว้าเอามาเปรียบเทียบ
ฝึกฝนทักษะรับสัมผัสทั้งหก จนเป็นอัตโนมัติ
Mastery Learning
เป็นนิสัย
4

5. เหตุการณ์ ความจาใช้งาน
ความจาระยะยาว
ตระหนักรู้ และคิด
รู้ข้อเท็จจริงและกระบวนการ
เรียนรู้ จา
สังเกต เก็บข้อมูล
ลืม
Ref.: Daniel T. Willingham. Why Don’t Students Like School?, 2009
Working
Memory
Longterm
Memory
5

6. เหตุการณ์ ความจาใช้งาน
ความจาระยะยาว
ตระหนักรู้ และคิด
รู้ข้อเท็จจริงและกระบวนการ
เรียนรู้ จา
สังเกต เก็บข้อมูล
ลืม
Ref.: Daniel T. Willingham. Why Don’t Students Like School?, 2009
Working
Memory
Longterm
Memory
มีการจัดระบบข้อมูล ให้ดึงมาใช้ง่าย
ฝึกคิด
6

7. Adult Learning
Observation &
Reflection
Forming Abstract
Concepts
Testing in New
Situations
Concrete
Experience
1
2
3
4
Student Learning = AL + Scaffolding
7

8. กำรเรียนรู้ที่ถูกต้อง
• เป็นการวางรากฐานการเป็นนักวิจัยไปในตัว
• เรียนโดยการปฏิบัติ(Learning by Doing) ตามด้วยการ
ไตร่ตรองสะท้อนคิด (reflection, AAR)
• ไตร่ตรองสะท้อนคิดโดยตรวจสอบกับความรู้เดิม
• หากไม่มีความรู้เดิมสาหรับอธิบายสิ่งที่พบ นั่นคือโจทย์วิจัย
• หากความรู้เดิมอธิบายสิ่งที่พบได้ไม่ครบถ้วน นั่นคือโจทย์วิจัย
• หากความรู้เดิมอธิบายสิ่งที่พบไม่ได้ นั่นคือโจทย์วิจัย
8

9. ทักษะสำคัญที่สุดของนักวิจัย
• การตั้งคาถาม
• การตั้งคาถามสาคัญกว่าการให้คาตอบ
• เรียนโดยตั้งคาถาม เป็นพื้นฐานของการสร้างนักวิจัย
• หนึ่งคาถาม มีหลายคาตอบ กระตุ้นการฝึกคิด
• ในชีวิตจริง สรรพสิ่งซับซ้อน หนึ่งคาถามย่อมมีหลาย
คาตอบ
• ฝึกหาคาตอบที่ดีที่สุด … critical appraisal …ตั้งคาถาม
9

10. IBL – Inquiry-Based Learning
• ครูตั้งคาถาม ให้ศิษย์ช่วยกันหาคาตอบจากแหล่ง
ความรู้
• หรือเรียนจากของจริง
• หรือเรียนจากการทดลอง
10

11. ผลิตครูวิทย์แบบใหม่
http://digital.nsta.org/publication/?i=298478&article_id=2458639&view=articleBrowser&ver=html5#{"issue_id":298478,"view":"articleBrowser","article_id":"2458637"}
11

12. http://digital.nsta.org/publication/?i=298478&article_id=2458639&view=articleBrowser&ver=html5#{"issue_id":298478,"view":"articleBrowser","article_id":"2458637"}
12

13. http://www.nsta.org/publications/news/story.aspx?id=48890
13

14. ครูปฏิบัติเป็นตัวอย่ำง
• ครูทาวิจัยอยู่ตลอดเวลา... เพื่อพัฒนาวิธีทาหน้าที่ครู
… R2R
• ตัวช่วยคือ PLC – Professional Learning
Community
• ปรึกษานักวิชาการ/วิจัย การศึกษา
• ครูปฏิสัมพันธ์กับศิษย์ด้วยคาถาม นิสัยนี้จะ
ถ่ายทอดสู่ศิษย์
14

15. RBL – Research-Based Learning (1)
http://www.trf.or.th/index.php?option=com_content&view=article&id=6708:2015-07-24-12-52-09&catid=333:2557&Itemid=433
15

16. RBL – Research-Based Learning (2)
http://www.trf.or.th/index.php?option=com_content&view=article&id=6708:2015-07-24-12-52-09&catid=333:2557&Itemid=433
16

17. RBL – Research-Based Learning (3)
http://www.trf.or.th/index.php?option=com_content&view=article&id=6708:2015-07-24-12-52-09&catid=333:2557&Itemid=433
รศ. ดร. สุธีระ ประเสริฐสรรพ์
17

18. SECI Model
Internalization
ค. เชิงหลักการ
Explicit
Explicit
Tacit
Explicit
Explicit
Tacit
Socialization Externalization
Combination
Adapted From Nonaka 22 Nov 2010
คท. ตีควา
คท. เติ
ค. จากการปฏิบัติ
ยกระดับค.
เชิงหลักการ
ค. เพื่อการปฏิบัติ
ABL – Action-Based Learning KM
ไม่ตรง 100%
ได้ผลไม่ 100%
โจทย์วิจัย
โจทย์วิจัย
18

19. ระบบกำรศึกษำเพื่อสร้ำงนักวิจัย
• ไม่สอน/เรียน โดยถ่ายทอดความรู้สาเร็จรูป
• แต่เรียนโดยการปฏิบัติ สังเกตผล ตามด้วยการ
ไตร่ตรองสะท้อนคิด(reflection, AAR)
• เรียนเป็นทีม reflection เป็นทีม โดยวิธีการ
dialogue ทาให้ฟังคนอื่นเป็น เรียนรู้วิธีคิดจากคน
อื่น ฝึกคิดด้วยตนเอง
19

20. ระบบกำรศึกษำเพื่อสร้ำงนักวิจัย
• ไม่สอน/เรียน โดยถ่ายทอดความรู้สาเร็จรูป
• แต่เรียนโดยการปฏิบัติ สังเกตผล ตามด้วยการไตร่ตรองสะท้อนคิด
(reflection, AAR)
• เรียนเป็นทีม reflection เป็นทีม โดยวิธีการ dialogue ทาให้ฟังคนอื่น
เป็น เรียนรู้วิธีคิดจากคนอื่น ฝึกคิดด้วยตนเอง
ใช้การเรียนรู้แห่งศตวรรษที่ ๒๑
21st Century Learning
20

21. End of First Part
21