Đánh giá thực trạng công tác quản lý chất thải y tế tại một số bệnh viện trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên và đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý

1. ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN
-----------------------
NGUYỄN THỊ KIM DUNG
ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG CÔNG TÁC
QUẢN LÝ CHẤT THẢI Y TẾ TẠI MỘT SỐ BỆNH VIÊN
TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH THÁI NGUYÊN
VÀ ĐỀ XUẤT CÁC GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ QUẢN LÝ
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC
THÁI NGUYÊN – 2012
i

2. ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN
-----------------------
NGUYỄN THỊ KIM DUNG
ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG CÔNG TÁC
QUẢN LÝ CHẤT THẢI Y TẾ TẠI MỘT SỐ BỆNH VIÊN
TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH THÁI NGUYÊN
VÀ ĐỀ XUẤT CÁC GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ QUẢN LÝ
Chuyên ngành: Khoa học Môi trường
Mã số: 608502
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC
TS. NGUYỄN QUANG TRUNG
THÁI NGUYÊN - 2012
ii

3. LỜI CẢM ƠN
Tôi xin bày tỏ lời cảm ơn chân thành và biết ơn sâu sắc đến TS. Nguyễn
Quang Trng, Viện công nghệ môi trường – Viện Khoa học và Công nghệ Việt
Nam, người đã tận tình hướng dẫn tôi trong quá trình nghiên cứu và hoàn
thành luận văn này.
Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy, cô giáo trong Khoa Môi trường đặc
biệt là các thầy cô trong bộ môn Công nghệ môi trường đã truyền đạt cho tôi
những kiến thức khoa học quý báu.
Nhân dịp này tôi cũng gửi lời cảm ơn tới gia đình và bạn bè đã luôn ở
bên động viên giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và hoàn thành luận văn
này.
Học viên
Nguyễn Thị Kim Dung
iii

4. MỤC LỤC
Bảng 1.1. Lượng chất thải y tế phát sinh tại Việt Nam..........................................................7
Bảng 1.2. Một số ví dụ về sự nhiễm khuẩn gây ra do tiếp xúc với các loại chất thải y tế, các
loại vi sinh vật gây bệnh và phương tiện lây truyền.............................................................15
Bảng 1.3. Các thuốc độc hại tế bào gây nguy hiểm cho mắt và da......................................17
Bảng 2.1. Ví dụ về tiêu chí đánh giá việc phân loại CTR bệnh viện...................................36
Bảng 2.2. Ví dụ về xác định mức độ quan trọng của tiêu chí..............................................37
Bảng 3.1. Tình hình thực hiện một số chỉ tiêu khám chữa bệnh từ năm 2005 đến Quý I năm
2011 – Bệnh viện A..............................................................................................................42
Bảng 3.2. Tình hình thực hiện một số chỉ tiêu khám chữa bệnh từ năm 2008 đến năm 2010
– Bệnh viện C.......................................................................................................................44
Bảng 3.3. Tình hình khám chữa bệnh qua các năm của BV Gang Thép.............................45
Bảng 3.4. Hiện trạng hoạt động của một số bệnh viện đa khoa tuyến huyện......................45
Bảng 3.7. Hiện trạng thu gom, phân loại rác thải của một số bệnh viện đa khoa tuyến
huyện trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên...................................................................................46
Bảng 3.8. Chi phí cho hoạt động thu gom, xử lý rác thải y tế cấp huyện............................46
Bảng 3.9. Kết quả đánh giá về các tiêu chí phân loại chất thải của BV A...........................47
Bảng 3.10. Kết quả đánh giá về các tiêu chí phân loại chất thải của BV C.........................48
Bảng 3.11. Đánh giá các tiêu chí phân loại chất thải của BV Gang Thép...........................49
Bảng 3.12. Kết quả đánh giá về các tiêu chí phân loại chất thải của bệnh viện đa khoa
huyện Định Hóa....................................................................................................................50
Bảng 3.13. Kết quả đánh giá về các tiêu chí phân loại chất thải của bệnh viện đa khoa
huyện Võ Nhai......................................................................................................................51
Bảng 3.14. Kết quả đánh giá về các tiêu chí phân loại chất thải của bệnh viện đa khoa
huyện Phú Bình....................................................................................................................52
Bảng 3.15. Đánh giá công tác vận chuyển chất thải của bệnh viện A.................................55
Bảng 3.16. Đánh giá công tác vận chuyển chất thải của bệnh viện C..................................56
Bảng 3.17. Đánh giá công tác vận chuyển chất thải của BV Gang Thép.............................57
Bảng 3.18. Đánh giá công tác vận chuyển chất thải của BV Định Hóa..............................58
Bảng 3.19. Đánh giá công tác vận chuyển chất thải của BV Võ Nhai.................................60
Bảng 3.20. Đánh giá công tác vận chuyển chất thải của BV Phú Bình...............................60
Bảng 3.21. Đánh giá công tác xử lý chất thải rắn của bệnh viện A.....................................62
Bảng 3.22. Đánh giá công tác xử lý chất thải rắn của bệnh viện C......................................63
Bảng 3.23. Đánh giá công tác xử lý chất thải rắn của BV Gang Thép................................64
Bảng 3.24. Đánh giá công tác xử lý chất thải rắn của BV Định Hóa..................................64
Bảng 3.25. Đánh giá công tác xử lý chất thải rắn của BV Võ Nhai.....................................64
Bảng 3.26. Đánh giá công tác xử lý chất thải rắn của BV Phú Bình...................................65
Bảng 3.27. Đánh giá công tác lưu giữ chất thải của bệnh viện A........................................67
Bảng 3.28. Đánh giá công tác lưu giữ chất thải của bệnh viện C........................................67
Bảng 3.29. Đánh giá công tác lưu giữ chất thải của bệnh viện Gang Thép.........................68
Bảng 3.30. Đánh giá công tác lưu giữ chất thải của BV Định Hóa......................................68
Bảng 3.31. Đánh giá công tác lưu giữ chất thải của bệnh viện Võ Nhai.............................69
Bảng 3.32. Đánh giá công tác lưu giữ chất thải của bệnh viện Phú Bình............................69
Bảng 3.33. Đánh giá việc thực hiện xử lý nước thải và khí thải của BV A.........................71
Bảng 3.34. Đánh giá việc thực hiện xử lý nước thải và khí thải của bệnh viện C...............72
Bảng 3.35. Đánh giá việc thực hiện xử lý nước thải và khí thải của bệnh viện Gang Thép 74
Bảng 3.36. Đánh giá công tác xử lý nước thải, khí thải của BV Định Hóa.........................75
iv

5. Bảng 3.37. Đánh giá công tác xử lý nước thải, khí thải của BV Võ Nhai...........................75
Bảng 3.38. Đánh giá công tác xử lý nước thải, khí thải của BV Phú Bình..........................75
Bảng 3.39. Phân bổ sử dụng kinh phí quản lý chất thải của 3 bệnh viện.............................78
Bảng 3.40. Kết quả phỏng vấn trực tiếp cán bộ làm việc tại bệnh viện về nắm bắt các kiến
thức QLCT...........................................................................................................................79
Bảng 3.41. Kết quả điều tra về cơ cấu tổ chức dành cho công tác QLCT...........................80
Bảng PL 1: Hệ thống các cơ sở y tế trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên.................................100
Bảng PL2. Các tiêu chí đánh giá về việc phân loại chất thải y tế......................................101
Bảng PL3. Nhóm tiêu chí về vận chuyển chất thải............................................................103
Bảng PL4 . Nhóm tiêu chí về xử lý chất thải rắn...............................................................104
Bảng PL5. Nhóm tiêu chí đánh giá về công tác lưu giữ.....................................................105
Bảng PL6. Nhóm tiêu chí đánh giá về công tác xử lý nước thải và khí.............................106
Bảng PL7. Tổng hợp đánh giá về mức độ quan trọng........................................................107
của các tiêu chí về phân loại chất thải................................................................................107
Bảng PL8. Tổng hợp đánh giá về mức độ quan trọng của các tiêu chí về vận chuyển chất
thải......................................................................................................................................108
Bảng PL9. Tổng hợp đánh giá về mức độ quan trọng của các tiêu chí của công tác xử lý
chất thải rắn........................................................................................................................108
Bảng PL10. Tổng hợp đánh giá về mức độ quan trọng của các tiêu chí của công tác lưu giữ
............................................................................................................................................109
Bảng PL11. Tổng hợp đánh giá về mức độ quan trọng của các tiêu chí của công tác xử lý
nước thải và khí..................................................................................................................109
v

6. DANH MỤC HÌNH
Hình 1.1. Sơ đồ tổng quan về nguồn phát sinh chất thải bệnh viện và tác động của chúng
đến môi trường và sức khoẻ con người..................................................................................9
Hình 1.2. Nguồn phát sinh chất thải bệnh viện theo bộ phận chức năng.............................10
Hình 1.3. Nguyên tắc xử lý nước thải bệnh viện..................................................................28
Hình 2.1. Sơ đồ vị trí các cơ sở y tế trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên....................................30
Hình 3.1. Biểu đồ so sánh công tác phân loại chất thải các bệnh viện.................................54
Hình 3.2. Biểu đồ so sánh công tác vận chuyển chất thải các bệnh viện.............................61
Hình 3.3. Biểu đồ so sánh công tác xử lý chất thải rắn của các bệnh viện..........................65
Hình 3.4. Biểu đồ so sánh công tác lưu giữ chất thải của 3 bệnh viện.................................70
..............................................................................................................................................76
Hình 3.5. Biểu đồ so sánh công tác xử lý nước thải và khí thải của các bệnh viện.............76
Hình 3.6. Kinh phí đầu tư hằng năm của cho XLCT của 3 BV tuyến tỉnh..........................77
Hình 3.8. Nguyên nhân tồn tại về quản lý chất thải y tế tại các bệnh viện..........................87
Hình 3.9. Hệ thống quản lý RTYT đề xuất cho hệ thống BV Thái Nguyên........................88
Hình 3.10. Sơ đồ nguyên lý hoạt động của hệ thống AAO..................................................95
vi

7. DANH MỤC BẢNG
Bảng 1.1. Lượng chất thải y tế phát sinh tại Việt Nam..........................................................7
Bảng 1.2. Một số ví dụ về sự nhiễm khuẩn gây ra do tiếp xúc với các loại chất thải y tế, các
loại vi sinh vật gây bệnh và phương tiện lây truyền.............................................................15
Bảng 1.3. Các thuốc độc hại tế bào gây nguy hiểm cho mắt và da......................................17
Bảng 2.1. Ví dụ về tiêu chí đánh giá việc phân loại CTR bệnh viện...................................36
Bảng 2.2. Ví dụ về xác định mức độ quan trọng của tiêu chí..............................................37
Bảng 3.1. Tình hình thực hiện một số chỉ tiêu khám chữa bệnh từ năm 2005 đến Quý I năm
2011 – Bệnh viện A..............................................................................................................42
Bảng 3.2. Tình hình thực hiện một số chỉ tiêu khám chữa bệnh từ năm 2008 đến năm 2010
– Bệnh viện C.......................................................................................................................44
Bảng 3.3. Tình hình khám chữa bệnh qua các năm của BV Gang Thép.............................45
Bảng 3.4. Hiện trạng hoạt động của một số bệnh viện đa khoa tuyến huyện......................45
Bảng 3.7. Hiện trạng thu gom, phân loại rác thải của một số bệnh viện đa khoa tuyến
huyện trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên...................................................................................46
Bảng 3.8. Chi phí cho hoạt động thu gom, xử lý rác thải y tế cấp huyện............................46
Bảng 3.9. Kết quả đánh giá về các tiêu chí phân loại chất thải của BV A...........................47
Bảng 3.10. Kết quả đánh giá về các tiêu chí phân loại chất thải của BV C.........................48
Bảng 3.11. Đánh giá các tiêu chí phân loại chất thải của BV Gang Thép...........................49
Bảng 3.12. Kết quả đánh giá về các tiêu chí phân loại chất thải của bệnh viện đa khoa
huyện Định Hóa....................................................................................................................50
Bảng 3.13. Kết quả đánh giá về các tiêu chí phân loại chất thải của bệnh viện đa khoa
huyện Võ Nhai......................................................................................................................51
Bảng 3.14. Kết quả đánh giá về các tiêu chí phân loại chất thải của bệnh viện đa khoa
huyện Phú Bình....................................................................................................................52
Bảng 3.15. Đánh giá công tác vận chuyển chất thải của bệnh viện A.................................55
Bảng 3.16. Đánh giá công tác vận chuyển chất thải của bệnh viện C..................................56
Bảng 3.17. Đánh giá công tác vận chuyển chất thải của BV Gang Thép.............................57
Bảng 3.18. Đánh giá công tác vận chuyển chất thải của BV Định Hóa..............................58
Bảng 3.19. Đánh giá công tác vận chuyển chất thải của BV Võ Nhai.................................60
Bảng 3.20. Đánh giá công tác vận chuyển chất thải của BV Phú Bình...............................60
Bảng 3.21. Đánh giá công tác xử lý chất thải rắn của bệnh viện A.....................................62
Bảng 3.22. Đánh giá công tác xử lý chất thải rắn của bệnh viện C......................................63
Bảng 3.23. Đánh giá công tác xử lý chất thải rắn của BV Gang Thép................................64
Bảng 3.24. Đánh giá công tác xử lý chất thải rắn của BV Định Hóa..................................64
Bảng 3.25. Đánh giá công tác xử lý chất thải rắn của BV Võ Nhai.....................................64
Bảng 3.26. Đánh giá công tác xử lý chất thải rắn của BV Phú Bình...................................65
Bảng 3.27. Đánh giá công tác lưu giữ chất thải của bệnh viện A........................................67
Bảng 3.28. Đánh giá công tác lưu giữ chất thải của bệnh viện C........................................67
Bảng 3.29. Đánh giá công tác lưu giữ chất thải của bệnh viện Gang Thép.........................68
Bảng 3.30. Đánh giá công tác lưu giữ chất thải của BV Định Hóa......................................68
Bảng 3.31. Đánh giá công tác lưu giữ chất thải của bệnh viện Võ Nhai.............................69
Bảng 3.32. Đánh giá công tác lưu giữ chất thải của bệnh viện Phú Bình............................69
Bảng 3.33. Đánh giá việc thực hiện xử lý nước thải và khí thải của BV A.........................71
Bảng 3.34. Đánh giá việc thực hiện xử lý nước thải và khí thải của bệnh viện C...............72
Bảng 3.35. Đánh giá việc thực hiện xử lý nước thải và khí thải của bệnh viện Gang Thép 74
Bảng 3.36. Đánh giá công tác xử lý nước thải, khí thải của BV Định Hóa.........................75
vii

8. Bảng 3.37. Đánh giá công tác xử lý nước thải, khí thải của BV Võ Nhai...........................75
Bảng 3.38. Đánh giá công tác xử lý nước thải, khí thải của BV Phú Bình..........................75
Bảng 3.39. Phân bổ sử dụng kinh phí quản lý chất thải của 3 bệnh viện.............................78
Bảng 3.40. Kết quả phỏng vấn trực tiếp cán bộ làm việc tại bệnh viện về nắm bắt các kiến
thức QLCT...........................................................................................................................79
Bảng 3.41. Kết quả điều tra về cơ cấu tổ chức dành cho công tác QLCT...........................80
Bảng PL 1: Hệ thống các cơ sở y tế trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên.................................100
Bảng PL2. Các tiêu chí đánh giá về việc phân loại chất thải y tế......................................101
Bảng PL3. Nhóm tiêu chí về vận chuyển chất thải............................................................103
Bảng PL4 . Nhóm tiêu chí về xử lý chất thải rắn...............................................................104
Bảng PL5. Nhóm tiêu chí đánh giá về công tác lưu giữ.....................................................105
Bảng PL6. Nhóm tiêu chí đánh giá về công tác xử lý nước thải và khí.............................106
Bảng PL7. Tổng hợp đánh giá về mức độ quan trọng........................................................107
của các tiêu chí về phân loại chất thải................................................................................107
Bảng PL8. Tổng hợp đánh giá về mức độ quan trọng của các tiêu chí về vận chuyển chất
thải......................................................................................................................................108
Bảng PL9. Tổng hợp đánh giá về mức độ quan trọng của các tiêu chí của công tác xử lý
chất thải rắn........................................................................................................................108
Bảng PL10. Tổng hợp đánh giá về mức độ quan trọng của các tiêu chí của công tác lưu giữ
............................................................................................................................................109
Bảng PL11. Tổng hợp đánh giá về mức độ quan trọng của các tiêu chí của công tác xử lý
nước thải và khí..................................................................................................................109
viii

9. MỞ ĐẦU
Tỉnh Thái Nguyên có 01 bệnh viện đa khoa trung ương, 03 bệnh viện đa khoa
tuyến tỉnh và 8 bệnh viện huyện (trước đây là các trung tâm y tế tuyến huyện, nay
chuyển thành bệnh viện huyện) nằm khắp nơi trên địa bàn tỉnh. Việc phát triển và
nâng cấp các bệnh viện là một nhu cầu thiết yếu và cần thiết của xã hội đối với việc
chăm sóc, bảo vệ và nâng cao sức khoẻ nhân dân, song sự phát triển ồ ạt dẫn tới
việc không đồng bộ của hoạt động bộ máy, đặc biệt bảo vệ môi trường luôn là vấn
đề được đặt ra sau cùng trong quá trình phát triển này.
Để đáp ứng được nhu cầu phát triển các bệnh viện trên địa bàn tỉnh, các bệnh
viện, cơ sở y tế không ngừng được nhà nước và chính quyền địa phương trang bị và
nâng cấp về thiết bị, cơ sở hạ tầng và nguồn nhân lực… Tuy nhiên, việc thực hiện
công tác bảo vệ môi trường dường như lại được ít quan tâm hơn cả. Chính vì thế,
các bệnh viện trên địa bàn tỉnh hàng ngày vẫn luôn thải ra một lượng lớn các chất
thải đặc biệt là các chất thải nguy hại như: chất thải nhiễm khuẩn (chiếm khoảng
10%), chất thải gây độc hại như chất gây rối loạn nội tiết, chất gây độc tế bào…
(chiếm khoảng 5%), các loại dược phẩm (chiếm 5%) và các chất thải y tế…
Một số công trình nghiên cứu của các nhà khoa học trước đây đã tiến hành
điều tra về thực trạng cũng như các ảnh hưởng của chất thải bệnh viện đối với môi
trường. Các nghiên cứu đó đã phần nào cho thấy được những tồn tại trong công tác
quản lý chất thải bệnh viện. Song việc đưa ra một bức tranh tổng quát để cho thấy
việc thực hiện công tác bảo vệ môi trường tại các bệnh viện vẫn còn chưa được rõ
nét. Là học viên cao học của tỉnh, tôi mong muốn đóng góp công sức của mình để
thực hiện công cuộc phát triển bền vững tại địa phương. Đề tài "Đánh giá thực
trạng công tác quản lý chất thải y tế tại một số bệnh viện trên địa bàn tỉnh Thái
Nguyên và đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý” được đặt ra tập
chung vào nghiên cứu các bệnh viện đa khoa là phù hợp với chính sách bảo vệ và
khắc phục tình trạng ô nhiễm môi trường do chất thải y tế của Chính phủ ban hành
theo Quyết định số 64/2003/QĐ-TTg ngày 22/4/2003, về việc phê duyệt kế hoạch
xử lý triệt để các cơ sở gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng [13].

10. Mục tiêu nghiên cứu
Đề tài này được đặt ra với 2 mục tiêu chính là:
- Đánh giá thực trạng công tác quản lý chất thải y tế tại các bệnh viện đa khoa
trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên.
- Đề xuất một số biện pháp tăng hiệu quả quản lý chất thải, giảm thiểu ô nhiễm
thích hợp.

11. CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU
1.1. Tổng quan về chất thải y tế
1.1.1. Cơ sở pháp lý xác định chất thải y tế
Theo Quy chế quản lý chất thải y tế ban hành năm 1999 của Bộ Y tế thì “Chất
thải y tế được hiểu là chất thải phát sinh trong các cơ sở y tế, từ các hoạt động khám
chữa bệnh, chăm sóc, xét nghiệm, phòng bệnh, nghiên cứu, đào tạo. Chất thải y tế
có thể ở cả 3 dạng: dạng rắn (rác thải y tế), dạng lỏng (nước thải) và dạng khí (khí
thải từ các công trình, thiết bị xử lý, tiêu huỷ chất thải y tế)” [6] [7]. Nhìn một cách
tổng quát thì khái niệm này tương đối đầy đủ và chính xác, tuy nhiên chưa nêu lên
được đặc tính nghiêm trọng của chất thải y tế, và không có sự phân biệt với các loại
chất thải khác.
Do đó, khái niệm này đã được thay đổi vào năm 2007 và Chất thải y tế được
hiểu là vật chất ở thể rắn, lỏng và khí được thải ra từ các cơ sở y tế bao gồm chất
thải y tế nguy hại và chất thải thông thường. Theo cách nhìn này thì chất thải y tế
được nhấn mạnh gồm có cả chất thải nguy hại. Chất thải y tế nguy hại được định
nghĩa là chất thải y tế chứa yếu tố nguy hại cho sức khoẻ con người và môi trường
như dễ lây nhiễm, gây ngộ độc, phóng xạ, dễ cháy, dễ nổ, dễ ăn mũn hoặc có đặc
tính nguy hại khác nếu những chất thải này không được tiêu huỷ an toàn. (nguồn:
Quy chế Quản lý chất thải y tế, ban hành kèm theo Quyết định số 43/2007/QĐ-BYT
ngày 03 tháng 12 năm 2007 của Bộ trưởng Bộ Y tế).
Mặc dù được phân thành 2 loại chính là chất thải nguy hại và chất thải thông
thường, tuy nhiên chỉ có khoảng từ 10-25% các chất thải y tế được xác định là chất
thải nguy hại theo Thông tư mới nhất số 12/2011/TT-BTNMT quy định về quản lý
chất thải nguy hại ngày 14 tháng 4 năm 2011 thì chất thải y tế nằm trong danh mục
A các chất thải nguy hại có mã số A4020 - Y1, chỉ trừ các loại chất thải sinh hoạt
thông thường. Còn lại khoảng 75% - 90% chất thải y tế được phát sinh từ các cơ sở
y tế là không nguy hại còn gọi là chất thải y tế "chung" như chất thải sinh hoạt.

12. 1.1.2. Phân loại chất thải y tế
Chất thải y tế có rất nhiều thành phần rất phức tạp nên cần được phân ra thành
những loại khác nhau. Tuy nhiên cũng có nhiều cách phân loại tuỳ thuộc vào mục
đích mà người ta có thể phân theo tính chất nguy hại của chất thải, phân loại theo
thành phần có trong chất thải hay là phân loại theo dạng tồn tại của chất thải.
a. Phân loại theo tính chất nguy hại
Đây là cách phân loại theo hướng dẫn của WHO, 1992 [17] được sử dụng tại
phần lớn các nước đang phát triển. Theo phân loại này, chất thải y tế được phân
thành các loại sau:
- Chất thải không độc hại (chất thải sinh hoạt gồm chất thải không bị nhiễm
các yếu tố nguy hại);
- Chất thải sắc nhọn (truyền nhiễm hay không);
- Chất thải nhiễm khuẩn (khác với các vật sắc nhọn nhiễm khuẩn);
- Chất thải hoá học và dược phẩm (không kể các loại thuốc độc đối với tế bào);
- Chất thải nguy hiểm khác (chất thải phóng xạ, các thuốc độc tế bào, các bình
chứa khí có áp suất cao).
Mục đích của việc phân loại này để nhằm thu gom chất thải và tái chế chất thải
một cách an toàn. Để đáp ứng được mục đích này, trong tài liệu của WHO cũng còn
nêu ra nguồn gốc phát sinh của các loại chất thải này [18]. Cũng dựa trên sự phân
loại hợp lý này, Bộ Y tế đã ban hành Quy chế quản lý chất thải y tế được sửa đổi
vào năm 2007. Theo đó, chất thải y tế được chia thành 5 loại và được định nghĩa cụ
thể như sau:
* Chất thải lây nhiễm:
- Chất thải sắc nhọn (loại A): Là chất thải có thể gây ra các vết cắt hoặc chọc
thủng, có thể nhiễm khuẩn, bao gồm: bơm kim tiêm, đầu sắc nhọn của dây truyền,
lưỡi dao mổ, đinh mổ, cưa, các ống tiêm, mảnh thuỷ tinh vỡ và các vật sắc nhọn
khác sử dụng trong các hoạt động y tế.
- Chất thải lây nhiễm không sắc nhọn (loại B): Là chất thải bị thấm máu, thấm
dịch sinh học của cơ thể và các chất thải phát sinh từ buồng bệnh cách ly.

13. - Chất thải có nguy cơ lây nhiễm cao (loại C): Là chất thải phát sinh trong các
phòng xét nghiệm như: bệnh phẩm và dụng cụ đựng, dính bệnh phẩm.
- Chất thải giải phẫu (loại D): Bao gồm các mô, cơ quan, bộ phận cơ thể
người; rau thai, bào thai và xác động vật thí nghiệm.
* Chất thải hoá học nguy hại:
- Dược phẩm quá hạn, kém phẩm chất không còn khả năng sử dụng.
- Chất hoá học nguy hại sử dụng trong y tế
- Chất gây độc tế bào, gồm: vỏ các chai thuốc, lọ thuốc, các dụng cụ dính thuốc
gây độc tế bào và các chất tiết từ người bệnh được điều trị bằng hoá trị liệu
- Chất thải chứa kim loại nặng: thuỷ ngân (từ nhiệt kế, huyết áp kế thuỷ ngân
bị vỡ, chất thải từ hoạt động nha khoa), cadimi (Cd) (từ pin, ắc quy), chì (từ tấm gỗ
bọc chì hoặc vật liệu tráng chì sử dụng trong ngăn tia xạ từ các khoa chẩn đoán hình
ảnh, xạ trị).
* Chất thải phóng xạ: Gồm các chất thải phóng xạ rắn, lỏng và khí phát sinh
từ các hoạt động chẩn đoán, điều trị, nghiên cứu và sản xuất.
* Bình chứa áp suất: Bao gồm bình đựng oxy, CO2, bình ga, bình khí dung.
Các bình này dễ gây cháy, gây nổ khi thiêu đốt.
* Chất thải thông thường: là chất thải không chứa các yếu tố lây nhiễm, hoá
học nguy hại, phóng xạ, dễ cháy, nổ, bao gồm:
- Chất thải sinh hoạt phát sinh từ các buồng bệnh (trừ các buồng bệnh cách ly).
- Chất thải phát sinh từ các hoạt động chuyên môn y tế như các chai lọ thuỷ
tinh, chai huyết thanh, các vật liệu nhựa, các loại bột bó trong gẫy xương kín.
Những chất thải này không dính máu, dịch sinh học và các chất hoá học nguy hại.
- Chất thải phát sinh từ các công việc hành chính: giấy, báo, tài liệu, vật liệu
đóng gói, thùng các tông, túi nilon, túi đựng phim.
- Chất thải ngoại cảnh: lá cây và rác từ các khu vực ngoại cảnh.
b. Phân loại theo dạng tồn tại của chất thải
Cách phân loại theo dạng tồn tại này rất ít được sử dụng, tuy nhiên cách phân
loại này cũng phù hợp với một số mục đích cụ thể, nhất là phù hợp với việc xây

14. dựng các dự án, đề án. Theo cách phân loại này thì chất thải y tế được chia thành 3
loại:
- Chất thải y tế dạng rắn: là dạng chất thải có nhiều thành phần phức tạp nhất,
chứa nhiều thành phần nguy hại gồm các loại kim loại, kim tiêm, ống tiêm, chai lọ
nhựa, thuỷ tinh, bông băng, bệnh phẩm, rác hữu cơ, đất dá, bột bó gãy xương và các
vật rắn khác.
- Chất thải lỏng bệnh viện gồm: nước thải từ khoa Xét nghiệm, X quang, các
khoa lâm sàng, cận lâm sàng, các bộ phận phục vụ trong bệnh viện, nước thải sinh
hoạt và nước mưa.
- Khí thải: từ các công trình, thiết bị xử lý, tiêu huỷ chất thải y tế.
c. Phân loại theo thành phần có trong chất thải
Việc phân loại theo thành phần có trong chất thải cũng được sử dụng để phù
hợp với một số mục đích như tách riêng các thành phần chất thải khi đem đi xử lý
hoặc để thống kê được lượng tiêu thụ từng loại. Phân loại theo cách này có thể chia
thành phân loại theo thành phần vật lý, thành phần hoá học và thành phần sinh học.
* Phân loại theo thành phần vật lý
- Đồ bông vải sợi: Gồm băng, gạc, bông, quần áo cũ, khăn lau, vải trải
- Đồ giấy: Hộp đựng dụng cụ, giấy gói, giấy thải từ nhà vệ sinh…
- Đồ thuỷ tinh: Chai lọ, ống tiêm, bơm tiêm thuỷ tinh, ống nghiệm
- Đồ nhựa: Hộp đựng, bơm tiêm, dây chuyền máu, túi đựng hàng
- Đồ kim loại: Kim tiêm, hộp đựng, dao mổ, cưa…
- Thành phần tách ra từ cơ thể: Máu mủ dính ở băng gạc, bộ phận cơ thể cắt bỏ
- Rác rưởi lá cây, đất đá…
* Phân loại theo thành phần hoá học
- Những chất vô cơ, kim loại, bột bó, chai thuỷ tinh, sỏi đá, hoá chất, thuốc thử
- Những chất hữu cơ: Đồ vải, giấy, phần cơ thể, đồ nhựa
- Nếu phân tích nguyên tố thì có những thành phần: C, H, O, N
* Phân loại theo thành phần sinh học:

15. Theo thành phần sinh học gồn có các loại: máu, những loại dịch tiết, những
động vật thí nghiệm, phần cơ thể cắt bỏ và đặc biệt là những vi trùng gây bệnh…
1.2. Nguồn phát sinh chất thải y tế từ các hoạt động trong bệnh viện
Rác thải y tế là một loại chất thải đặc biệt sản sinh ra trong quá trình tiến hành
các hoạt động chữa bệnh và phòng bệnh. Rác thải y tế chủ yếu là loại chất thải nguy
hại cần được xử lý triệt để trước khi thải vào môi trường.
Rác thải y tế chủ yếu là rác thải bệnh viện hiện nay đang gây sự quan tâm lo
lắng cho nhân dân, đặc biệt là từ khi có sự xuất hiện của đại dịch AIDS. Bệnh viện
là nơi hội tụ nhiều loại bệnh nhân, đa số là bệnh nhân nặng. Nếu không có sự quản
lý tốt thì nguy cơ lây lan bệnh dịch không thể lường trước được.
Nước ta có một mạng lưới bệnh viện từ trung ương đến địa phương. Thống kê
năm 2005, chúng ta đã có 13.337 với tổng số 194.713 giường bệnh (Niên giám
thống kê y tế, 2005). Các cơ sở y tế này đã thải ra một lượng lớn chất thải y tế.
Ngoài các bệnh viện của Bộ Y tế, chúng ta còn có cả một hệ thống bệnh viện của
các lực lượng vũ trang. Tổng số cơ sở điều trị và tổng số giường của hệ thống này
theo ước tính cũng có thể lên tới hàng ngàn. Ngoài ra còn hệ thống trên một chục
viện nghiên cứu y học và một loạt các viện nghiên cứu y sinh học khác cũng thải ra
các loại chất thải vi sinh trong quá trình nghiên cứu. Bộ Y tế còn có nhiều xí nghiệp
dược mà trong quá trình sản xuất cũng thải ra chất thải độc hại [1] [9].
Bảng 1.1. Lượng chất thải y tế phát sinh tại Việt Nam
Tuyến bệnh viện Tổng lượng chất thải y tế
(kg/giường bệnh/ngày)
Chất thải y tế nguy hại
(kg/giường bệnh/ngày)
Bệnh viện Trung
ương
0,97 0,16
Bệnh viện tỉnh 0,88 0,14
Bệnh viện huyện 0,73 0,11
Trung bình 0,86 0,14
(Nguồn [17])
Trong số các bệnh viện hiện nay có tới 815 bệnh viện không có hệ thống xử lý
chất thải hoặc có nhưng không hoạt động, hoặc hoạt động không thường xuyên,
không có hiệu quả. Trung bình một bệnh viện nhỏ thải ra vài trăm kg rác, một bệnh

16. viện trung bình thải ra 600 - 800kg rác, bệnh viện lớn có hơn 1 tấn một ngày. Khối
lượng chất thải của từng bệnh viện phụ thuộc vào các yếu tố của bệnh viện như:
chuyên khoa của bệnh viện, giường bệnh, lưu lượng bệnh nhân, kỹ thuật điều trị,
khí hậu thời tiết, phong tục tập quán v.v... [2].
Bộ Y tế đã tiến hành khảo sát tại 280 tại bênh viện trên cả nước cho thấy tỷ lệ
phát sinh chất thải rắn y tế theo từng tuyến, loại bệnh viện, cơ sở y tế rất khác nhau.
Lượng chất thải rắn bệnh viện phát sinh trong quá trình khám chữa bệnh mỗi ngày
vào khoảng 429 tấn chất thải rắn y tế, trong đó lượng chất thải rắn y tế nguy hại
phát sinh ước tính khoảng 34 tấn/ngày. Nếu phân chia lượng chất thải rắn y tế nguy
hại theo địa bàn thì 35% lượng chất thải y tế nguy hại tập trung ở Hà Nội và thành
phố Hồ Chí Minh; 65% còn lại ở các tỉnh thành khác. Mặt khác, nếu phân lượng
chất thải rắn y tế phát sinh theo khu vực của các tỉnh, thành thì 70% lượng chất thải
y tế nguy hại tập trung ở các tỉnh thành phố, thị xã thuộc các đô thị và 30% ở các
huyện, xã, nông thôn, miền núi. Ước tính trong tổng lượng khoảng 15 triệu tấn chất
thải rắn phát sinh hàng năm thì chất thải y tế nguy hại vào khoảng 21.000 tấn [11].
Tất cả các hoạt động trong bệnh viện đều tạo ra chất thải và có khả năng tác
động đến môi trường và ảnh hưởng đến sức khoẻ con người và cộng đồng được mô
tả theo hình 1.1 dưới đây. Việc nắm được các nguồn phát sinh các chất thải y tế
giúp cho giảm thiểu và loại bỏ chất thải nhằm quản lý và xử lý chất thải tốt hơn.
Tuy nhiên, nghiên cứu này muốn dựa trên việc phân loại chất thải trong quy chế
quản lý chất thải y tế để trình bày được rõ hơn các nguồn gốc phát sinh của chúng
và để người đọc có thể thấy rõ được việc phân loại chất thải y tế như thế nào.

17. Hình 1.1. Sơ đồ tổng quan về nguồn phát sinh chất thải bệnh viện và tác động
của chúng đến môi trường và sức khoẻ con người
Sự phát sinh Rác thải y tế từ các hoạt động chuyên môn của bệnh viện và các
nghiên cứu rất đa dạng song chưa được điều tra và thống kê đầy đủ. Sơ bộ có thể
liệt kê như sau:
- Chất thải khoa điều trị: gạc, bông băng dính máu mủ, mủ hoại tử, tổ chức
hoại tử đã cắt lọc, kim tiêm, bơm tiêm, ống thuốc, thuốc thừa. Các dịch, bệnh phẩm,
túi đựng.
- Chất thải phòng mổ: bông nhiễm khuẩn, mủ, tổ chức hoại tử, các phần cắt bỏ
của cơ thể, máu, dịch, thuốc, hoá chất, kim tiêm, bơm tiêm.
- Chất thải phòng khám: bệnh phẩm, mủ, các tổ chức hoại tử, bông băng, gạc
nhiễm khuẩn, dụng cụ, nẹp cố định, quần áo nhiễm khuẩn.
- Chất thải khoa xét nghiệm huyết học: môi trường, máu, hoá chất chai lọ, kim
tiêm.
- Chất thải khoa xét nghiệm vi sinh, hoá sinh: bệnh phẩm, phân, nước giải,
máu mủ, đờm, hoá chất, môi trường nuôi cấy.
- Chất thải phòng thí nghiệm: các xác động vật, các bộ phận cắt bỏ của động
vật, các chất thải của quá trình sản xuất văc - xin.
BỆNH VIỆN
CHẤT THẢI Y TẾ
(rắn, lỏng, khí)
Hoạt động
Ô nhiễm môi trường
(Nước sinh hoạt, nước thải,
không khí, đất)
Ảnh hưởng sức khoẻ
cộng đồng
Quản lý, xử lý chất
thải không tốt

18. - Chất thải sinh hoạt từ bệnh nhân, nhân viên y tế và người nhà bệnh nhân: đồ
ăn, thức uống, vỏ thuốc, giấy loại, quần áo bẩn.
Hình 1.2. Nguồn phát sinh chất thải bệnh viện theo bộ phận chức năng
Tỷ trọng của các thành phần rác cũng đa dạng và thay đổi tuỳ theo loại bệnh
viện. Chúng ta chưa có quy định thật tỷ mỉ về tiêu chuẩn phân loại nên các điều tra
gần đây đều nêu ra tỷ lệ rác nguy hiểm trong bệnh viện lớn thường chiếm tới 20 -
25% toàn bộ rác phát sinh. Con số này so với các bệnh viện của nước ngoài là hơi
cao, theo tài liệu của WHO (1994) thì trong chất thải bệnh viện trung bình có 15%
là độc hại.
1.3. Tác động đến môi trường [12]
* Tác động đối với môi trường đất
Khi chất thải y tế được chôn lấp không đúng cách thì các vi sinh vật gây bệnh,
hóa chất độc hại có thể ngấm vào đất gây nhiễm độc đất làm cho việc tái sử dụng
bãi chôn lấp gặp khó khăn…
Chất thải rắn y tế sau khi được phân loại, thu gom, tập trung tại nơi lưu giữ
chất thải không đảm bảo vệ sinh: có nhiều côn trùng, loài gặm nhấm (như chuột,
ruồi, gián) xâm nhập, sinh sống đã mang vi khuẩn gây bệnh và gây ảnh hưởng đến
môi trường trong và ngoài bệnh viện. Các chất thải y tế độc hại như gạc, bông, băng
nhiễm khuẩn, hoá chất chưa được xử lý được thu gom và đổ chung với rác sinh hoạt

19. vào bãi chôn lấp, thường không được đào sâu, không đảm bảo yêu cầu vệ sinh sẽ
gây ô nhiễm đất và nguồn nước ngầm. Kết quả nghiên cứu tại 6 bệnh viện đa khoa
tỉnh về các vi khuẩn chỉ điểm vệ sinh trong đất cho thấy: tại các bệnh viện có đường
cống thải kín giá trị trung bình Coliform và Fecal coliform/1 gam đất thấp hơn các
bệnh viện có đường cống thải không kín hoàn toàn. Vì vậy nguy cơ gây ô nhiễm
môi trường đất không chỉ do chất thải rắn mà còn do cả chất thải lỏng bệnh viện nếu
không được quản lý, xử lý đúng quy định.
* Tác động đối với môi trường không khí
Chất thải bệnh viện từ khi phát sinh đến khâu xử lý cuối cùng đều gây ra
những tác động xấu đến môi trường không khí. Khi phân loại tại nguồn, thu gom,
vận chuyển chúng phát tán bụi rác, bào tử vi sinh vật gây bệnh, hơi dung môi, hóa
chất vào không khí. Ở khâu xử lý (đốt, chôn lấp) phát sinh ra các khí độc hại HX,
NOX, Đioxin, furan… từ lò đốt và CH4, NH3, H2S… từ bãi chôn lấp. Các khí này
nếu không được thu hồi và xử lý sẽ gây ảnh hưởng xấu tới sức khỏe của cộng đồng
dân cư xung quanh.
Mặt khác, ở bệnh viện, đặc biệt khoa truyền nhiễm là nơi có chứa rất nhiều
mầm bệnh như: Streptococcus, Corynebacterium diphteriae, Mycobacterium
tuberculosis, Staphylococcus và không khí là môi trường truyền mầm bệnh vi
khuẩn, ngoài ra còn là yếu tố truyền mầm bệnh virus như virus cúm, virus sởi, quai
bị, có thể gây nên các vụ dịch lớn trong cộng đồng.
Môi trường không khí bệnh viện còn chịu tác động rất lớn của công tác xử lý
chất thải y tế:
- Rác bệnh viện vứt bừa bãi, tồn đọng sẽ gây các mùi hôi thối cho bệnh viện,
khu vực dân cư xung quanh và là ổ truyền nhiễm các loại dịch bệnh.
- Nước thải bệnh viện gây ô nhiễm không khí do quá trình phát tán các chất
độc hại bay vào không khí, mùi hôi thối từ các bể chứa nước thải, đường ống dẫn
nước thải từ các nơi phát sinh đến nơi tập trung.
- Hơi khí độc phát sinh từ một số khoa/ phòng trong bệnh viện như khoa chẩn
đoán hình ảnh, khoa xét nghiệm không được xử lý đúng cũng là một trong những

20. nguồn gây ô nhiễm môi trường không khí bệnh viện, ảnh hưởng trực tiếp đến sức
khoẻ của cán bộ, nhân viên y tế và người bệnh.
- Các chất thải từ lò đốt bao gồm những chất ô nhiễm thông thường như các
hạt bụi, các khí NO2, SO2, các hợp chất hữu cơ bay hơi cũng như dioxin, furan, chì,
crôm, thuỷ ngân. Các lò đốt chất thải y tế ở Việt Nam hầu hết không có bộ phận
kiểm soát ô nhiễm không khí, thêm vào đó do thiết kế, khả năng vận hành, bảo
dưỡng kém; các lò đốt quy mô nhỏ, quản lý kém nên đã phát sinh các khí độc trong
ống khói với nồng độ cao hơn nhiều so với tiêu chuẩn cho phép, đặc biệt là các chất
dioxin và furan. Khí thải từ khâu đốt rác còn gây mùi khó chịu cho người dân sống
gần khu vực đốt rác bệnh viện. Vì vậy, nếu các lò đốt rác không được quản lý tốt thì
"lợi bất cập hại" và lại trở thành mối đe doạ cho môi trường và sức khoẻ con người.
* Tác động đối với môi trường nước
Nước thải bệnh viện chứa nhiều hóa chất độc hại, phóng xạ, tác nhân gây bệnh
các khả lây nhiễm cao như Samonella, coliform, tụ cầu, liên cầu… Nếu không được
xử lý trước khi thải bỏ vào hệ thống thoát nước chung của thành phố thì có thể gây
ra tình trạng ô nhiễm nghiêm trọng nguồn nước.
Khi chôn lấp chất thải y tế không đúng kỹ thuật và không hợp vệ sinh. Đặc
biệt là chất thải y tế được chôn lấp chung với chất thải sinh hoạt có thể gây ô nhiễm
nguồn nước ngầm.
Hệ thống phân phối nước bệnh viện có thể bị ô nhiễm từ nguồn cấp nước hoặc
trong quá trình bảo quản, sử dụng và tuỳ theo nguồn nước mức độ ô nhiễm khác
nhau. Nguồn nước giếng đào bị ô nhiễm do nhiều nguyên nhân như cấu tạo địa chất,
chiều sâu của giếng, điều kiện vệ sinh xung quanh giếng, gần công trình vệ sinh, ý
thức vệ sinh, hoặc do nước ngầm nông bị ô nhiễm bởi các chất thải. Nguồn nước
giếng khoan lấy mạch nước ngầm sâu hơn nên thường sạch hơn nước giếng đào
nhưng có thể bị ô nhiễm bởi cấu tạo địa chất hoặc do việc khai thác sử dụng chưa
đảm bảo. Đối với nguồn nước máy ít bị ô nhiễm, tuy nhiên do các bể chứa không
sạch, ý thức vệ sinh chưa tốt làm vi sinh vật xâm nhập, sinh sản và gây ô nhiễm một
phần hoặc toàn bộ màng lưới phân phối nước. Như vậy các loại chất thải phát sinh

21. trong sinh hoạt, trong đó có nguồn chất thải từ bệnh viện không được quản lý, xử lý
tốt; ý thức vệ sinh chưa tốt sẽ là những nguyên nhân gây ô nhiễm nước sinh hoạt.
Nước thải bệnh viện luôn có những nguy cơ tiềm tàng:
 Nguy cơ nhiễm khuẩn Salmonella, Shigella, dạng Coli, phẩy khuẩn,
liên cầu, các vi khuẩn gây nhiễm khuẩn bệnh viện, tụ cầu, phế cầu, các chủng này ở
bệnh viện thường có tỷ lệ kháng kháng sinh cao; Nguy cơ nhiễm virus chủ yếu các
virus đường tiêu hoá (bại liệt, ECHO, Coxsackie ...), virus viêm gan A, virus gây ỉa
lỏng ở trẻ em Rotavirus; Nguy cơ nhiễm ký sinh trùng như amip, Lamblia, trứng
giun, sán
 Nguy cơ nhiễm chất độc hại: thường gặp trong việc rửa, tráng phim
hay thuỷ ngân của các nhiệt kế, huyết áp bị vỡ, các độc dược bị đổ đi rơi vào các
nguồn nước thải, tuy vậy nguy cơ này thường thấp hơn nước thải công nghiệp.
 Nguy cơ nhiễm chất phóng xạ: do nguồn phóng xạ sử dụng trong điều
trị và nghiên cứu không được bảo quản đúng mức sẽ gây phát xạ nguy hiểm.
Nước thải bệnh viện chứa nhiều loại vi khuẩn gây bệnh có nguồn gốc từ
người bệnh và các chất độc hại khác hình thành trong quá trình điều trị, phần lớn
bệnh viện đều nằm trong các đô thị hoặc khu dân cư đông đúc, nên nước thải bệnh
viện không được xử lý tốt mà vẫn thải ra môi trường xung quanh sẽ gây nhiễm bẩn
và làm lan truyền dịch bệnh. Ở nước ta hiện nay, nhiều bệnh viện không có trạm xử
lý nước thải nên vấn đề ô nhiễm môi trường do nước thải cần được quan tâm và có
biện pháp xử lý.
1.4. Tác động đối với sức khoẻ con người
Hệ thống cung cấp nước trong bệnh viện không chỉ tác động tới một quần thể
người lành mà còn tác động trực tiếp tới một quần thể bệnh nhân rất đa dạng.
Nhiễm khuẩn bệnh viện liên quan tới nhóm người bệnh có nguy cơ cao nhất là
những người phải làm thủ thuật thăm dò và điều trị, vi khuẩn có thể xâm nhập vào
cơ thể và gây nguy hại cho người bệnh, tất cả đều có liên quan tới nước.
 Cơ chế tác động của chất thải y tế đối với con người

22. Chất thải y tế là môi trường có khả năng chứa đựng các loại vi sinh vật gây
bệnh, các chất độc hại như hoá chất, chất gây độc tế bào, chất phóng xạ...Các tác
nhân gây bệnh này có thể xâm nhập vào cơ thể con người qua các đường sau:
- Tác động trực tiếp: Qua các vết da bị trầy xước hoặc bị thương; Qua niêm
mạc (màng nhầy); Qua đường hô hấp (do hít phải); Qua đường tiêu hoá
- Tác động gián tiếp do ô nhiễm môi trường trong và ngoài bệnh viện hoặc
tiếp xúc với các tác nhân trung gian như ruồi, muỗi, chuột…, thực phẩm.
 Những đối tượng phơi nhiễm với chất thải y tế
Tất cả mọi cá nhân tiếp xúc với chất thải y tế nguy hại là những người có
nguy cơ tiềm tàng, bao gồm những người làm trong các cơ sở y tế, những người làm
nhiệm vụ vận chuyển các chất thải y tế và những người trong cộng đồng bị phơi
nhiễm với chất thải do hậu quả của sự bất cẩn và tắc trách trong khâu quản lý và
kiểm soát chất thải, bao gồm: Bác sĩ, y tá, hộ lý và các nhân viên hành chính của
bệnh viện; Bệnh nhân điều trị nội trú hoặc ngoại trú; Khách tới thăm hoặc người
nhà bệnh nhân; Những công nhân làm việc trong các dịch vụ hỗ trợ phục vụ
cho các cơ sở khám chữa bệnh và điều trị, chẳng hạn như giặt là, lao công, vận
chuyển bệnh nhân; Những người làm việc trong các cơ sở xử lý chất thải (tại các bãi
đổ rác thải, các lò đốt rác) và những người bới rác, thu gom rác.
 Các loại hình rủi ro:
Việc tiếp xúc với các chất thải y tế có thể gây nên bệnh tật hoặc tổn thương.
Khả năng gây rủi ro từ chất thải y tế có thể do một hoặc nhiều đặc trưng cơ bản
sau:Chất thải y tế chứa đựng các yếu tố truyền nhiễm, là tác nhân nguy hại có trong
rác thải y tế; Các loại hóa chất dược phẩm có thành phần độc, tế bào nguy hiểm;
Các chất chứa đồng vị phóng xạ; Vật sắc nhọn có thể gây tổn thương; Chất thải có
yếu tố ảnh hưởng tâm lý xã hội.
 Nguy cơ từ chất thải truyền nhiễm và các vật sắc nhọn:
Các vật sắc nhọn không những gây thương tích (các vết xước, xuyên thủng da)
cho người phơi nhiễm mà còn có thể làm nhiễm khuẩn tại các vị trí gây xước hoặc

23. chọc thủng. Do nguy cơ tổn thương gấp hai lần và sự truyền bệnh nên các vật sắc
nhọn được coi là loại chất thải rất nguy hại.
Do sự quản lý yếu kém các chất thải y tế tại các cơ sở y tế, một số vi khuẩn đã
có tính đề kháng cao đối với các loại thuốc kháng sinh và các hoá chất sát khuẩn.
Điều này đã được minh chứng, chẳng hạn các plasmit từ các động vật thí nghiệm có
trong chất thải y tế đã được truyền cho vi khuẩn gốc qua hệ thống xử lý chất thải.
Hơn nữa, vi khuẩn E. Coli kháng thuốc đã cho thấy nó vẫn còn sống trong môi
trường bùn hoạt mặc dù ở đó có vẻ như không phải là môi trường thuận lợi cho loại
vi sinh vật này trong điều kiện thông thường của hệ thống thải bỏ và xử lý rác,
nước.
Ở các nước đang phát triển, còn thêm nguy hiểm do tìm bới và phân loại rác
bằng tay ở bãi rác của các cơ sở y tế. Những người thu nhặt rác có nguy cơ tổn
thương do kim tiêm và tiếp xúc với các độc chất.
Các vật thể trong thành phần chất thải y tế chứa đựng một lượng lớn các tác
nhân vi sinh vật gây bệnh truyền nhiễm như tụ cầu, HIV, viêm gan B. Những virus
này thường lan truyền qua vết tiêm hoặc các tổn thương do kim tiêm có nhiễm máu
người bệnh.
Bảng 1.2. Một số ví dụ về sự nhiễm khuẩn gây ra do tiếp xúc với các loại chất
thải y tế, các loại vi sinh vật gây bệnh và phương tiện lây truyền
Loại nhiễm khuẩn Vi sinh vật gây bệnh Dạng chất thải
Nhiễm khuẩn đường tiêu
hoá
Salmonella, Shigella, Vibrio
cholera trứng giun, sán
Phân và chất nôn
Nhiễm khuẩn hô hấp Trực khuẩn lao, virus sởi,
phế cầu
Chất tiết đường hô
hấp, nước bọt
Nhiễm khuẩn mắt Herpes Chất tiết ở mắt
Nhiễm khuẩn da Phế cầu Mủ
Nhiễm khuẩn sinh dục Neisseria gonorrhoeae,
Herpes
Dịch tiết sinh dục
Bệnh than Bacillus anthracis Chất tiết của da (mồ
hôi, chất nhờn)
Viêm màng não Não mô cầu (Neisseria
meningitidis)
Dịch não tuỷ
AIDS HIV Máu, chất tiết sinh
dục

24. Nhiễm khuẩn huyết do tụ
cầu
Staphylococcus spp Máu
Nhiễm khuẩn huyết (do các
loại VK khác nhau)
Enterobacter, Enterococcus,
Klebssiella
Máu
Nấm Candida Candida albican Máu
Viêm gan A Virus viêm gan A Phân
Viêm gan B và C Virus viêm gan A, C Máu, dịch cơ thể
(Nguồn: [13])
Tỷ lệ các tổn thương hàng năm do các vật sắc nhọn trong chất thải y tế và dịch
vụ vệ sinh môi trường cả trong và ngoài các bệnh viện gây ra đã được cơ quan Đăng
ký các Độc chất và Bệnh tật Hoa Kỳ (ATSDR) đánh giá. Nhiều tổn thương gây ra
do kim tiêm trước khi vứt bỏ vào các thùng chứa, do những thùng chứa đó không
kín hoặc được làm bằng những loại vật liệu dễ bị rách, thủng.
Như đã trình bày ở trên, y tá và những nhân viên bệnh viện là những nhóm
nguy cơ chính bị tổn thương, tỷ lệ tổn thương hàng năm của những đối tượng này
vào khoảng 10 – 20 phần nghìn. Các nhân viên lao công và nhân viên xử lý chất
thải là những đối tượng có tỷ lệ tổn thương nghề nghiệp cao nhất trong số các nhân
viên làm tại các cơ sở y tế, tỷ lệ hàng năm ở Mỹ là 180 phần nghìn. Cho đến thời
điểm hiện nay thì ở Việt nam vẫn chưa có một công trình nghiên cứu nào phản ảnh
được tình trạng tổn thương do nghề nghiệp của các nhân viên y tế.
 Nguy cơ từ các chất thải gây độc tế bào:
Đối với nhân viên y tế do nhu cầu công việc phải tiếp xúc và xử lý loại chất
thải gây độc tế bào mà mức độ ảnh hưởng và chịu tác động từ các rủi ro tiềm tàng
sẽ phụ thuộc vào các yếu tố như tính chất, liều lượng gây độc của chất độc và
khoảng thời gian tiếp xúc. Quá trình tiếp xúc với các chất độc có trong công tác y tế
có thể xảy ra trong lúc chuẩn bị hoặc trong quá trình điều trị bằng các thuốc đặc biệt
hoặc bằng phương pháp hóa trị liệu. Những phương thức tiếp xúc chính là hít phải
hóa chất có tính nhiễm độc ở dạng bụi hoặc hơi qua đường hô hấp, bị hấp thụ qua
da do tiếp xúc trực tiếp, qua đường tiêu hóa do ăn phải thực phẩm nhiễm thuốc, hoá
chất hoặc chất bẩn có tính độc. Việc nhiễm độc qua đường tiêu hoá là kết quả của
những thói quen xấu chẳng hạn như dùng miệng để hút ống pipet trong khi định

25. lượng dung dịch. Mối nguy hiểm cũng có thể xảy ra khi tiếp xúc với các loại dịch
thể và các chất tiết của những bệnh nhân đang được điều trị bằng hoá trị liệu.
Độc tính đối với tế bào của nhiều loại thuốc chống ung thư là tác động đến các
chu kỳ đặc biệt của tế bào, nhằm vào các quá trình tổng hợp ADN hoặc quá trình
phân bào nguyên phân. Các thuốc chống ung thư khác, chẳng hạn như nhóm alkyl
hoá, không phải là pha đặc hiệu, chỉ biểu hiện độc tính tại một vài điểm trong chu
kỳ tế bào. Các nghiên cứu thực nghiệm cho thấy nhiều loại thuốc chống ung thư lại
gây nên ung thư và gây đột biến. Khối u thứ phát, xảy ra sau khi ung thư nguyên
phát đã bị tiêu diệt, được biết hình thành do sự kết hợp của các công thức hoá trị
liệu.
Nhiều loại thuốc có độc tính cao và gây nên hậu quả hủy hoại cục bộ sau khi
tiếp xúc trực tiếp với da hoặc mắt (Bảng 1.3). Chúng cũng có thể gây ra chóng mặt
buồn nôn, đau đầu hoặc viêm da.
Bảng 1.3. Các thuốc độc hại tế bào gây nguy hiểm cho mắt và da
Nhóm Alkyl hoá:
Các thuốc gây rộp da (*): Aclarubicin, Chlormethine, Cisplatin, Mitomycin
Các thuốc gây kích thích: Carmustine, Cyclophosphamide, Dacarbazine,
Ifosphamide, Melphalan, Streptozocin, Thiotepa
Nhóm thuốc xen kẽ:
Các thuốc gây rộp da: Asacrine, Dactinomycin, Daunorubicin,
Doxorubicin, Epirubicin, Pirarubicin, Zorubicin
Các thuốc gây kích thích: Mitoxantrone
Các alkaloid thuộc nhóm
Vinca và các dẫn xuất:
Các thuốc gây rộp da: Vinblastine, Vincristine, Vindesine, Vinorelbine,
Epipodophyllotoxins.
Các thuốc gây kích thích: Teniposide
(*)
Tạo thành các mụn nước
(Nguồn: [13])
Cần phải đặc biệt cẩn thận trong việc sử dụng và vận chuyển chất thải
genotoxic, việc đào thải những chất thải như vậy vào môi trường có thể gây nên
những hậu quả sinh thái thảm khốc.

26. Trong khi không có tài liệu khoa học nào cho thấy mức độ phổ biến của bệnh
tật gây ra do chất thải hoá chất hoặc dược phẩm từ các bệnh viện đối với cộng đồng,
thì nhiều trường hợp nhiễm độc quy mô lớn do chất thải hoá chất công nghiệp đã
xảy ra.
 Tác động của chất thải hoá học và dược phẩm
Rất nhiều hoá chất và dược phẩm dùng trong các cơ sở y tế là chất nguy hại
như độc dược, chất gây độc tế bào, chất ăn mòn, chất dễ cháy, chất gây phản ứng,
gây nổ. Các chất này có thể gây nhiễm độc, gây các tổn thương như bỏng, gây sốc
hoặc ảnh hưởng đến di truyền.
Hiện nay chưa tìm thấy tài liệu khoa học nào cho thấy mức độ phổ biến của
bệnh tật gây ra do chất thải hoá chất hoặc dược phẩm từ các bệnh viện đối với cộng
đồng, nhưng đã có nhiều trường hợp tổn thương hoặc ngộ độc liên quan đến việc xử
lý các hoá chất và dược phẩm không đảm bảo trong các cơ sở y tế. Để hạn chế tối
đa nguy cơ bệnh nghề nghiệp, nên thay thế các hoá chất an toàn hơn và cung cấp
các phương tiện bảo hộ cho tất cả những người tiếp xúc với hoá chất. Những nơi
bảo quản và sử dụng hoá chất độc hại cần được trang bị hệ thống thông gió, cần
được đào tạo, huấn luyện các biện pháp phòng hộ và biện pháp cấp cứu, chăm sóc
cho những người bị tai nạn khi tiếp xúc với hoá chất.
Nhiều loại hoá chất và dược phẩm được sử dụng trong các cơ sở y tế là những
mối nguy cơ đe doạ sức khoẻ con người (các độc dược, các chất gây độc gen, chất
ăn mòn, chất dễ cháy, các chất gây phản ứng, gây nổ, gây shock phản vệ…). Các
loại chất này thường chiếm số lượng nhỏ trong chất thải y tế, với số lượng lớn hơn
có thể tìm thấy khi chúng quá hạn, dư thừa hoặc hết tác dụng cần vứt bỏ. Những
chất này có thể gây nhiễm độc khi tiếp xúc cấp tính và mạn tính, gây ra các tổn
thương như bỏng, ngộ độc. Sự nhiễm độc này có thể là kết quả của quá trình hấp
thụ hoá chất hoặc dược phẩm qua da, qua niêm mạc, qua đường hô hấp hoặc đường
tiêu hoá. Việc tiếp xúc với các chất dễ cháy, chất ăn mòn, các hoá chất gây phản
ứng (formaldehyd và các chất dễ bay hơi khác) có thể gây nên những tổn thương tới

27. da, mắt hoặc niêm mạc đường hô hấp. Các tổn thương phổ biến hay gặp nhất là các
vết bỏng.
Các chất khử trùng là những thành phần đặc biệt quan trọng của nhóm này,
chúng thường được sử dụng với số lượng lớn và thường là những chất ăn mòn.
Cũng cần phải lưu ý rằng những loại hoá chất gây phản ứng có thể hình thành nên
các hỗn hợp thứ cấp có độc tính cao.
Các sản phẩm hoá chất được thải thẳng vào hệ thống cống thải có thể gây
nên các ảnh hưởng bất lợi tới hoạt động của hệ thống xử lý nước thải sinh học hoặc
gây ảnh hưởng độc hại tới hệ sinh thái tự nhiên nhận được sự tưới tiêu bằng nguồn
nước này.
Những vấn đề tương tự như vậy cũng có thể bị gây ra do các sản phẩm của
quá trình bào chế dược phẩm bao gồm các kháng sinh và các loại thuốc khác, do các
kim loại nặng như thuỷ ngân, phenol và các dẫn xuất, các chất khử trùng và tẩy uế.
Nguy cơ từ chất thải phóng xạ:
Loại bệnh và hội chứng gây ra do chất thải phóng xạ được xác định bởi loại
chất thải đối tượng và phạm vi tiếp xúc. Nó có thể là hội chứng đau đầu, hoa mắt,
chóng mặt và nôn nhiều một cách bất thường. Chất thải phóng xạ, cũng như chất
thải dược phẩm, là một loại độc hại tới tế bào, gen. Tiếp xúc với các nguồn phóng
xạ có hoạt tính cao ví dụ như nguồn phóng xạ của các thiết bị chuẩn đoán như máy
Xquang, máy chụp cắt lớp… có thể gây ra một loạt các tổn thương chẳng hạn như
phá hủy các mô, nhiều khi gây ra bỏng cấp tính. Các nguy cơ từ những loại chất thải
có chứa các đồng vị có hoạt tính thấp có thể phát sinh do việc nhiễm xạ trên bề mặt
của các vật chứa, do phương thức hoặc khoảng thời gian lưu giữ của loại chất thải
này. Các nhân viên y tế hoặc những người làm nhiệm vụ thu gom và vận chuyển rác
khi phải tiếp xúc với chất thải có chứa các loại đồng vị phóng xạ này là những
người có nguy cơ cao.
Chất thải phóng xạ có khả năng gây ảnh hưởng đến chất liệu di truyền và gây
ra một loạt các triệu chứng: đau đầu, ngủ gà, hoa mắt chóng mặt, nôn.

28. Nhiều tai nạn đã được ghi nhận do việc thanh toán và xử lý các nguyên liệu
trong trị liệu hạt nhân cùng với số lượng lớn những người bị tổn thương do tiếp xúc
với yếu tố nguy cơ. Có thể đã có nhiều trường hợp tiếp xúc với chất thải phóng xạ
bệnh viện có liên quan đến các vấn đề về sức khoẻ, song không được ghi nhận. Chỉ
có những báo cáo các vụ tai nạn có liên quan đến việc tiếp xúc với các chất phóng
xạ ion hoá trong các cơ sở điều trị do hậu quả từ các thiết bị X quang hoạt động
không an toàn, do việc chuyên chở các dung dịch xạ trị không đảm bảo hoặc thiếu
các biện pháp giám sát trong xạ trị liệu.
 Tính nhạy cảm xã hội:
Bên cạnh việc lo ngại đối với những mối nguy cơ gây bệnh của chất thải rắn y
tế tác động lên sức khỏe, cộng đồng thường cũng rất nhạy cảm với những ấn tượng
tâm lý, ghê sợ đặc biệt là khi nhìn thấy loại chất thải thuộc về giải phẫu, các bộ
phận cơ thể bị cắt bỏ trong phẫu thuật như chi, dạ dày, các loại khối u, rau thai, bào
thai, máu…
Đối với một số nền văn hoá, đặc biệt là ở châu Á, những niềm tin tôn giáo và
đời sống tâm linh đòi hỏi các phần của cơ thể phải được trả lại cho gia đình người
bệnh trong những chiếc quan tài nhỏ và được mai táng trong nghĩa địa.
1.5. Các biện pháp quản lý chất thải y tế
1.5.1. Tổng quan công tác quản lý chất thải y tế trên Thế giới
Theo Tổ chức Y tế thế giới, có 18 - 64% cơ sở y tế chưa có biện pháp xử lý
chất thải đúng cách. Tại các cơ sở Y tế, 12,5% công nhân xử lý chất thải bị tổn
thương do kim đâm xảy ra trong quá trình xử lý chất thải y tế (CTYT). Tổn thương
này cũng là nguồn phơi nhiễm nghề nghiệp, với máu phổ biến nhất, chủ yếu là dùng
hai tay tháo lắp kim và thu gom tiêu huỷ vật sắc nhọn. Có khoảng 50% số bệnh viện
trong diện điều tra vận chuyển CTYT đi qua khu vực bệnh nhân và không đựng
trong xe thùng có nắp đậy.
Theo Ogawa, cố vấn Tổ chức Y tế thế giới về sức khoẻ, môi trường khu vực
Châu Á, phần lớn các nước đang phát triển không kiểm soát tốt CTYT, chưa có khả
năng phân loại CTYT mà xử lý cùng với tất cả các loại chất thải. Từ những năm 90,

29. nhiều quốc gia như Nhật Bản, Singapo, Australia, Newziland đã đi đầu trong công
tác xử lí CTYT, Malaixia có phương tiện xử lý rác thải tập trung trên bán đảo và các
hệ thống xử lý rác thải thải riêng biệt cho các bệnh viện ở xa tại Boocneo.
Ở các nước phát triển đã có công nghệ xử lý CTYT đáng tin cậy như đốt rác
bằng lò vi sóng, tuy nhiên đây không phải là biện pháp hữu hiệu được áp dụng ở các
nước đang phát triển, vì vậy, các nhà khoa học ở các nước Châu Á đã tìm ra một số
phương pháp xử lý chất thải khác để thay thế như Philippin đã áp dụng phương
pháp xử lý rác bằng các thùng rác có nắp đậy; Nhật Bản đã khắc phục vấn đề khí
thải độc hại thoát ra từ các thùng đựng rác có nắp kín bằng việc gắn vào các thùng
có những thiết bị cọ rửa; Indonexia chủ trương nâng cao nhận thức trước hết cho
các bệnh viện về mối nguy hại của CTYT gây ra để bệnh viện có biện pháp lựa
chọn phù hợp.
1.5.2. Thực trạng công tác quản lý, xử lý chất thải y tế tại Việt Nam
Phần lớn các bệnh viện ở Việt Nam trong quá trình thiết kế và xây dựng nằm
trong giai đoạn đất nước còn nghèo, trải qua chiến tranh lại chưa có nhận thức đúng
nên đều không có phần xử lý chất thải nghiêm túc, đúng quy trình và ngày nay vấn
đề này đã trở nên bức xúc, gây ô nhiễm, bệnh tật nghiêm trọng cho môi trường bệnh
viện và xung quanh bệnh viện gây ra sự không đồng tình của nhân dân mà các cơ
quan báo chí, truyền hình đã phản ánh dưới dạng các phóng sự điều tra [2] [8].
Ở nước ta, chất thải y tế đã được quản lý bằng hệ thống các văn bản pháp luật,
nhưng việc thực hiện chưa nghiêm túc theo quy định, hầu hết chất thải y tế ở các
bệnh viện chưa được xử lý đạt tiêu chuẩn trước khi thải ra môi trường. Nhiều bệnh
viện không có hệ thống thu gom, xử lý nước thải, hoặc có thì nhiều hệ thống cống
rãnh đã bị hư hỏng, xử lý xuống cấp; rác thải không được phân loại, chôn lấp thủ
công hoặc đốt thủ công tại chỗ. Thực trạng như sau:
 Về quản lý rác thải
Kết quả điều tra năm 2002 của Bộ Y tế tại 294 bệnh viện trong cả nước cho
thấy 94,2% bệnh viện phân loại CTYT tại nguồn phát sinh, chỉ có 5,8% bệnh viện
chưa thực hiện. Các bệnh viện tuyến trung ương, tuyến tỉnh, bệnh viện tư nhân thực

30. hiện phân loại CTYT ngay tại nguồn tốt hơn các bệnh viện tuyến huyện và bệnh
viện ngành. Có 93,9% bệnh viện thực hiện tách riêng vật sắc nhọn ra khỏi CTYT,
hầu hết các bệnh viện sử dụng chai nhựa, lọ truyền đã dùng để đựng kim tiêm.
Nhưng qua kiểm tra thực tế, việc phân loại CTYT ở một số bệnh viện chưa chính
xác, làm giảm hiệu quả của việc phân loại chất thải. 85% bệnh viện sử dụng mã
màu trong việc phân loại, thu gom và vận chuyển chất thải [4] [5].
Kết quả nghiên cứu tại 6 bệnh viện đa khoa tỉnh của Đinh Hữu Dung (2003)
cho thấy: cả 6 bệnh viện đều phân loại chất thải rắn ngay tại nguồn phát sinh nhưng
chưa có bệnh viện nào phân loại rác đúng theo Quy chế của Bộ Y tế và việc phân
loại phụ thuộc vào hình thức xử lý hiện có của bệnh viện.
Kết quả thanh tra, kiểm tra của Bộ Y tế (2004) về CTYT ở 175 bệnh viện tại
14 tỉnh, thành phố, cho thấy số bệnh viện có thùng chứa chất thải chiếm 76%, có bể
chứa rác chiếm 9,6%, có nắp đậy thùng rác hoặc mái che bể chứa rác chiếm 43%,
rác được để riêng biệt chiếm 19,3% trong tổng số bệnh viện, nơi chứa rác thải đảm
bảo vệ sinh chiếm 35,5%; 29% bệnh viện chôn CTR trong bệnh viện; có 3,2% bệnh
viện vừa chôn, vừa đốt trong bệnh viện. Hầu hết các CTR trong bệnh viện đều
không được xử lý trước khi đem đốt hoặc chôn. Một số ít bệnh viện có lò đốt CTYT
nhưng lại quá cũ kỹ và gây ô nhiễm môi trường.
Kết quả kiểm tra của Bộ Y tế (2007) tại 4 bệnh viện Hà Nội, Bệnh viện Lao và
bệnh phổi Trung ương được đánh gía là bệnh viện quản lý rác thải tốt nhất trong 4
bệnh viện được kiểm tra nhưng Đoàn kiểm tra đã phát hiện trong buồng bệnh chỉ có
thùng đựng rác sinh hoạt thiếu thùng chứa đờm của bệnh nhân. Ở Bệnh viện Việt
Đức tất cả rác thải đều chứa chung trong một loại túi đựng rác màu vàng.
Theo báo cáo của Bộ Y tế (2009), năm 2006, tỷ lệ bệnh viện thực hiện phân
loại CTYT là 95,6% và thu gom hàng ngày là 90,9%. Phương tiện thu gom CTYT
như túi, thùng đựng chất thải, xe đẩy rác, nhà chứa rác còn thiếu và chưa đồng bộ,
hầu hết chưa đạt tiêu chuẩn theo yêu cầu của Quy chế quản lý CTYT. Chỉ có
khoảng 50% các bệnh viện trên phân loại, thu gom đạt yêu cầu theo quy chế.
 Về nước thải

31. Kết quả kiểm tra của Bộ Y tế (2004) tại 175 bệnh viện ở 14 tỉnh, thành phố thì
có đến 31,5% bệnh viện không có hệ thống thoát nước thải, chủ yếu ở các bệnh viện
tuyến huyện. Trong số bệnh viện có hệ thống thoát nước thì có tới 47,4% bệnh viện
sử dụng hệ thống thoát nước chung gồm cả nước mưa, nước thải sinh hoạt, nước
thải y tế; chỉ có 21,1% bệnh viện có hệ thống thoát nước thải riêng biệt; 26,3% bệnh
viện có hệ thống thoát nước thải kín; 31,4% hở và 42,3% vừa kín vừa hở.
Kết quả điều tra tại 6 bệnh viện đa khoa tỉnh (2003): cả 6 bệnh viện đều có hệ
thống cống thoát nước thải nhưng chất lượng cống khác nhau, có bệnh viện hệ
thống cống nổi nhưng không có nắp đậy, nước thải bệnh viện không được xử lý
(bệnh viện Yên Bái), hoặc xử lý một phần (bệnh viện Quảng Nam, Cần Thơ), hoặc
đã xử lý toàn bộ (bệnh viện Phú Thọ, Quảng Ngãi, Đồng Tháp) nhưng tất cả đều đổ
nước thải ra cống thoát nước chung.
Theo báo cáo của Bộ Y tế (2009), năm 2006, tỷ lệ bệnh viện có hệ thống xử
lý nước thải tuyến Trung ương là 71%, tuyến tỉnh là 46%, tuyến huyện là 30% và
bệnh viện tư nhân là 85%. Tính chung tỷ lệ bệnh viện có hệ thống xử lý nước thải là
37% và chỉ có khoảng 30% trong số này đạt tiêu chuẩn cho phép.
Hiện cả nước có 36 bệnh viện tuyến trung ương, 409 bệnh viện tuyến tỉnh, 645
bệnh viện huyện, 48 bệnh viện ngành và 10.748 trạm y tế xã với tổng cộng 164.800
giường bệnh. Ngoài ra, cả nước hiện còn có 121 bệnh viện tư nhân với gần 6.290
giường bệnh [http://www.vietnamplus.vn]. Tuy nhiên, với con số đó, chỉ có khoảng
1/3 số lượng bệnh viện trên cả nước có trạm xử lý nước thải y tế, số còn lại không
được xử lý mà thải thẳng ra ngoài môi trường, gây ô nhiễm môi trường [Nguồn:
Cục y tế dự phòng]. Trong số 834 bệnh viện được khảo sát thì số bệnh viện có hệ
thống xử lý nước thải đạt tiêu chuẩn của Bộ Y tế rất ít. Hiện cả nước còn có gần 640
bệnh viện cần được trang bị hệ thống xử lý nước thải, số bệnh viện cần cải tạo lại hệ
thống xử lý nước thải khoảng 220 bệnh viện. Tại thành phố Hồ Chí Minh có hơn 40
bệnh viện chưa có hệ thống xử lý nước đạt chuẩn và 35 cơ sở không có hệ thống xử
lý nước thải.
 Về xử lý khí thải bệnh viện:

32. Chỉ có một số bệnh viện lớn có hệ thống xử lý khí thải hoặc có hotte hút hơi
khí độc tại các khoa/ phòng Xét nghiệm, X quang, còn đa phần các bệnh viện chưa
có hệ thống xử lý khí thải.
Tuy nhiên về khí thải bệnh viện ô nhiễm nhất phải kể đến khí thải từ lò đốt rác
thải. Hầu hết khí thải từ các lò đốt rác thải đều vượt tiêu chuẩn, trong đó có chứa
CO và SO2 là những khí độc. Công nghệ đốt ứng dụng nguyên lý nhiệt phân nên
quá trình vận hành lò ảnh hưởng rõ rệt tới chất lượng khí thải. Thực tế, các lò đốt
đều chưa đạt được nhiệt độ trên 1.000 độ C ở buồng đốt thứ cấp, nhiệt độ buồng đốt
sơ cấp giai đoạn cuối mẻ đốt không được nâng trên 1.000 độ C. Do đó, vẫn còn
thành phần hữu cơ chưa cháy khá cao trong tro thải, khả năng gây ô nhiễm môi
trường đất và nước rất cao nếu không được chôn lấp an toàn. Một điều đáng lưu ý
khác là việc xây dựng lò đốt rác thải y tế tại các bệnh viện đều không đủ khoảng
cách an toàn đối với khu vực dân sinh sống xung quanh.
 Về bố trí nguồn nhân lực cho công tác bảo vệ môi trường
Tại các bệnh viện quy mô lớn, Bệnh viện tuyến trung ương như Bạch Mai,
Việt Đức, Bệnh viện Lao và Bệnh phổi trung ương và một số bệnh viện tuyến tỉnh
đều có khoa chống nhiễm khuẩn, có đội ngũ cán bộ được đào tạo chính quy về quản
lý chất thải. Còn hầu hết các bệnh viện, nhất là bệnh viện tuyến huyện việc thực
hiện Quy chế quản lý chất thải đều chưa đầy đủ và không thường xuyên. Kết quả
nghiên cứu tại 6 bệnh viện đa khoa tỉnh năm 2003: chỉ có 3/6 bệnh viện có khoa
chống nhiễm khuẩn, phân loại chất thải rắn chủ yếu do điều dưỡng, hộ lý thực hiện,
chưa có văn bản quy định rõ ràng về trách nhiệm của mỗi thành viên trong công tác
quản lý chất thải.
Hoạt động giám sát nhà nước về công tác quản lý chất thải y tế còn chưa đầy
đủ, năng lực giám sát và điều tiết còn hạn chế, đội ngũ thanh tra còn hạn chế, chế tài
xử lý vi phạm chưa đủ sức răn đe.
 Về đầu tư kinh phí và trang thiết bị xử lý chất thải y tế
Việc đầu tư kinh phí cho xử lý chất thải tại các cơ sở y tế còn gặp rất nhiều
khó khăn. Các cơ sơ y tế phần lớn là các đơn vị sự nghiệp, không có khả năng tự

33. cân đối kinh phí đầu tư các công trình xử ý chất thải. Kinh phí cho xử lý chất thải
chưa được kết cấu vào chi phí đầu giường bệnh nên khó khăn trong việc duy trì hoạt
động xử lý chất thải.
Việc khoán chi ở bệnh viện, đã làm cho các bệnh viện phần lớn chỉ quan tâm
đến việc đầu tư máy móc thiết bị, vật tư chuyên môn, ít quan tâm đầu tư cho quản
lý, xử lý chất thải. Đây cũng chính là một trong những nguyên nhân cơ bản dẫn đến
công tác quản lý, xử lý chất thải tại các bệnh viện còn nhiều hạn chế và bất cập. Ở
Tây Ninh có 7 lò đốt rác y tế nhưng cả 7 lò đều đang bị hỏng do không có chi phí
bảo dưỡng và vận hành. Theo tính toán, bình quân chi phí cho việc xử lý chất thải
rắn và chất thải lỏng cho một giường bệnh dao động từ 5.000 tới 8.000đ/GB/ngày.
Nếu bệnh viện thuê trung tâm đốt CTYT sẽ mất vào 9.000đ/kg/ngày. Bên cạnh
đó cũng còn có những vấn đề liên quan khác như: theo quyết định 43/2007/QĐ-
BYT quy định về màu sắc thùng rác, bao bì, chất liệu.. nhưng chưa có nhà sản xuất
nào đáp ứng đúng như quy định đề ra.
1.5.3. Biện pháp xử lý chất thải y tế
 Về xử lý chất thải rắn y tế
Hình thức xử lý chất thải rắn trong bệnh viện ở nước ta rất đa dạng, phụ thuộc
vào quy mô, điều kiện của từng bệnh viện.
Theo báo cáo diễn biến môi trường Việt Nam (2004), Việt Nam đã xây dựng
được 43 lò đốt CTYT hiện đại, nâng công suất xử lý lên 28.840 kg/ngày Công suất
thiết kế của một lò đốt khoảng 40kg/h - 50 kg/h. Tuy nhiên đại đa số các lò đốt chưa
sử dụng hết công suất, khi so sánh tổng công suất của các lò đốt với lượng CTYT
phát sinh, đã cho thấy, các lò đốt được lắp đặt đã đáp ứng đủ khối lượng phát sinh
tại thời điểm. Qua đó đã chứng tỏ rằng vẫn còn một khối lượng lớn CTYT phát sinh
chưa được thu gom và xử lý đúng cách. Thực trạng như sau:
- Thiêu đốt chất thải rắn y tế:
+ Thiêu đốt CTYT bằng lò đốt rác hiện đại: Tại Hà Nội và Thành phố Hồ Chí
Minh đã xử lý CTYT tập trung với công nghệ nhập của nước ngoài. Một số bệnh
viện đã lắp đặt lò đốt chất thải y tế Hoval MZ2 của Thuỵ Sĩ đảm bảo an toàn về môi

34. trường. Theo báo cáo của Bộ Y tế (2009), cả nước đã có gần 200 lò đốt CTYT
(chiếm 73,3%). Trong số các bệnh viện có lò đốt, ở tuyến trung ương có 5/5 hoạt
động thường xuyên và có bảo dưỡng định kỳ theo đúng quy định; tuyến tính là
79/106 lò. Nhưng chưa có một nghiên cứu thống kê cụ thể nào về các loại lò đốt
hiện đang hoạt động tại các bệnh viện ở Việt Nam và hiệu quả xử lý của các lò đốt
thiết kế và chế tạo trong nước và cũng chưa có số liệu về số lò đốt đạt tiêu chuẩn
khí thải. Thiết kế cơ bản của các lò đốt hiện có đều thiếu hệ thống xử lý khí thải,
gây ô nhiễm môi trường, công suất lò đốt sử dụng chưa hợp lý.
+ Thiêu đốt CTYT bằng lò thủ công hoặc đốt ngoài trời: Hiện nay, phần lớn
các bệnh viện trong cả nước, nhất là bệnh viện tuyến tỉnh và tuyến huyện thiêu đốt
CTYT bằng các lò đốt thủ công không có hệ thống xử lý khí thải hoặc đốt ngoài
trời. Nghiên cứu 6 bệnh viện tuyến tỉnh năm 2003 cho thấy: chỉ có 2/6 bệnh viện xử
lý rác bằng lò đốt chuyên dụng, còn 4/6 bệnh viện chôn lấp hoặc sử dụng lò đốt thủ
công và tuyến huyện là 97/201 lò đốt. Tuy nhiên chỉ có 197 lò đốt 2 buồng, còn lại
là lò thủ công.
+ Chôn lấp chất thải rắn y tế: Kết quả điều tra của Bộ Y tế (1998) tại 80 bệnh
viện, phần lớn CTYT ở các bệnh viện được xử lý theo phương pháp thô sơ, đơn
giản, chưa đảm bảo vệ sinh và an toàn môi trường, rác thải y tế được chôn lấp trong
khu đất bệnh viện và bãi rác công cộng chiếm tỷ lệ cao (70% bệnh viện chôn rác
thải nhiễm khuẩn; 44,3% bệnh viện chôn rác thải vật sắc nhọn; 44,2% bệnh viện
chôn rác thải từ phòng xét nghiệm, 50% bệnh viện chôn lấp rác thải là hoá chất và
dược phẩm). Tình trạng thiếu đất để chốn lấp CTYT đang trở nên phổ biến, nhiều
bệnh viện phải chôn đi chôn lại nhiều lần trong khu đất bệnh viện. Theo báo cáo của
Bộ Y tế (2009), đến năm 2006, cả nước vẫn còn 26,7% bệnh viện đang thực hiện
chôn lấp CTYT hoặc đốt thủ công ngoài trời, chủ yếu tập trung ở các bệnh viện
tuyến huyện và một số bệnh viện tuyến tỉnh.
 Về xử lý nước thải bệnh viện
- Nguyên tắc xử lý: phải đảm bảo tiêu chuẩn môi trường, trong đó thu gom
nước thải là mắt xích quan trọng trong quản lý và xử lý nước thải. Nước thải chuyên

35. môn và nước từ bể tự hoại phải được xử lý triệt để trước khi đổ ra môi trường [10]
[16].
- Các phương pháp xử lý nước thải
+ Phương pháp xử lý cơ học: được sử dụng để tách các chất không hoà tan và
một phần các chất ở dạng keo ra khỏi nước thải.
Bao gồm các phương pháp như: Song chắn rác, lưới lọc; bể lắng cát tách ra
khỏi nước thải các chất bẩn vô cơ có trọng lượng riêng lớn; bể tách các chất lơ lửng
có trọng lượng riêng khác với trong lượng riêng của nước thải; bể lọc nhằm tách các
chất ở trạng thái lơ lửng kích thước nhỏ.
Phương pháp xử lý cơ học thường chỉ là giai đoạn xử lý sơ bộ trước khi qua xử
lý sinh học.
+ Phương pháp xử lý hoá học: Đưa vào nước thải chất phản ứng nào đó để gây
tác động với các tạp chất bẩn, biến đổi hoá học và tạo cặn lơ lửng hoặc tạo dạng
chất hoà tan nhưng không độc hại, không gây ô nhiễm môi trường.
Phương pháp xử lý hoá học có thể là giai đoạn cuối cùng hoặc chỉ là giai đoạn
sơ bộ ban đầu của xử lý nước thải. Bao gồm các phương pháp như: trung hoà, keo
tụ, ozôn hoá ...
+ Phương pháp hoá - lý: dựa trên cơ sở ứng dụng các quá trình hấp thụ, trao
đổi ion, cô đặc, khử hoạt tính phóng xạ, khử mùi, ...
+ Phương pháp xử lý sinh học: Dựa vào khả năng sống và hoạt động của các
vi sinh để phân huỷ - oxy hoá các chất hữu cơ ở dạng keo và hoà tan trong nước
thải. Là nhóm phương pháp xử lý chất hữu cơ tan trong nước có hiệu quả nhất.
Công trình xử lý sinh học phân thành 2 nhóm:
Quá trình xử lý thực hiện trong điều kiện tự nhiên: cánh đồng tưới, bãi lọc, hồ
sinh học ... thường quá trình xử lý diễn ra chậm.
Quá trình xử lý thực hiện trong điều kiện nhân tạo: bể lọc sinh học (bể
biophin), bể làm thoáng sinh học (aeroten) ... Quá trình xử lý diễn biến nhanh hơn,
cường độ mạnh hơn

36. Việc lựa chọn công nghệ xử lý tuỳ thuộc vào điều kiện cụ thể của từng bệnh
viện. Đối với nước thải có nguồn gốc từ khoa lây, nhất thiết phải được khử trùng
bằng phương pháp vật lý (Khử trùng bằng nhiệt) trước khi ra khỏi khoa vào các
công trình xử lý sinh học. Nước thải từ khu vệ sinh của các khoa khác qua bể tự
hoại và đến các công trình xử lý sinh học. Nước thải có nguồn gốc từ khoa X
quang, chiếu xạ ... tuy số lượng nhỏ nhưng cần có biện pháp xử lý riêng (xử lý hoá
lý hoặc hoá học) trước khi vào các công trình xử lý sinh học (Theo sơ đồ nguyên tắc
xử lý nước thải bệnh viện dưới đây – Hình 1.3).
Hình 1.3. Nguyên tắc xử lý nước thải bệnh viện
Một số bệnh viện như Bệnh viện đa khoa và Bệnh viện Lao Tuyên Quang;
Bệnh viện Lao và bệnh phổi Thái Nguyên; Bệnh viện đa khoa tỉnh Sơn La, Trung
tâm Y tế huyện Lương Tài - Bắc Ninh đang áp dụng công nghệ xử lý nước thải
bệnh viện theo phương pháp lọc sinh học ngập nước cải tiến hoặc phương pháp lọc
sinh học nhỏ giọt [14] [15].
 Xử lý chất thải khí bệnh viện
- Nguyên tắc xử lý
Các phòng xét nghiệm, kho hoá chất, dược phẩm phải đảm bảo tiêu chuẩn
Việt Nam TCVN 5937-1995, 5938 - 1995
Nước thải khoa lâyNước thải khoa X quang Nước thải các khoa khác
Khử trùng bằng phương
pháp vật lý
Xử lý hoá lý hoặc hoá
học
Lắng và phân huỷ khị khí
cặn lắng
Xử lý sinh học
Khử trùng hoá chất
Xả vào hệ thống thoát nước
chung

37. - Mô hình
+ Các phòng xét nghiệm, kho hoá chất, dược phẩm phải có hệ thống thông khí
và các bốc xử lý khí độc.
+ Các khí thải phóng xạ phải được tiêu huỷ theo Pháp lệnh an toàn và kiểm
soát bức xạ.
+ Các lò đốt chất thải rắn y tế có công suất lớn phải có hệ thống kiểm soát và
xử lý khí thải.

38. CHƯƠNG 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1. Đối tượng nghiên cứu
Hệ thống bệnh viện trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên gồm có 8 bệnh viện tuyến
tỉnh, 9 Trung tâm y tế huyện, thành, thị xã ( trong đó một số trung tâm đã chuyển
thành Bệnh viện đa khoa tuyến huyện), 180 trạm y tế thuộc xã/phường trên địa bàn
tỉnh và 7 trung tâm y tế chuyên ngành. Các đơn vị này đều thuộc sự quản lý của Sở
y tế tỉnh Thái Nguyên.
Danh sách chi tiết các đơn vị thể hiện tại Phụ lục 1. Sơ đồ vị trí các cơ sở y tế
trên địa bàn tỉnh được mô tả trong hình 2.1.
Hình 2.1. Sơ đồ vị trí các cơ sở y tế trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên

39. Với số lượng các bệnh viện trên địa bàn tỉnh là rất lớn, bao gồm các bệnh viện
tuyến tỉnh và tuyến huyện. Căn cứ vào sự phân bố các bệnh viện và chức năng
khám chữa bệnh theo quy mô vùng đề tài lựa chọn nghiên cứu đánh giá thực trạng
củọnmotj số bệnh viện sau:
1. Bệnh viện A – Phường Thịnh Đán, Thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái
Nguyên;
2. Bệnh viện C – Phường Phố Cò, Thị xã Sông Công, tỉnh Thái Nguyên;
3. Bệnh viện Gang thép – Phường Hương Sơn, Thành phố Thái Nguyên, Tỉnh
Thái Nguyên.
4. Một số bệnh viện đa khoa tuyến huyện như: Bệnh viện đa khoa huyện Định
Hóa, huyện Võ Nhai và huyện Phú Bình.
2.2. Phương pháp nghiên cứu
Các phương pháp nghiên cứu được thực hiện bao gồm:
- Phương pháp thu thập, kế thừa và tổng hợp các tài liệu liên quan đến bệnh
viện trên địa bàn tỉnh (thu thập các tài liệu, số liệu có liên quan đến nội dung đề tài
từ các bệnh viện, Sở Y Tế, Sở Tài Nguyên và Môi Trường, từ thầy cô, từ sách báo,
thông tin trên mạng. v.v. Sau đó sẽ lựa chọn những thông tin liên quan để tổng hợp
thành các thông tin có ích phục vụ cho luận văn)
- Phương pháp điều tra, khảo sát (khảo sát tình hình thực tế tại các bệnh viện
trên địa bàn tỉnh) bằng phiếu điều tra. Phiếu điều tra được gửi đến các bộ phận và
cán bộ chức năng trong bệnh viện gồm: Giám đốc bệnh viện, Phụ trách bộ phận
quản lý môi trường bệnh viện, các cán bộ thực hiện chăm sóc môi trường bệnh viện
và một số bác sỹ tại bệnh viện nghiên cứu. Thực hiện điều tra khảo sát nhằm lấy ý
kiến của các bộ phận, cán bộ liên quan đến quản lý môi trường bệnh viện nhằm làm
rõ hơn phần nào về thực trạng quản lý môi trường bệnh viện tỉnh và để nhằm nắm

40. bắt được quan điểm, cách nhìn nhận và hiểu biết của các thành phần này đối với vấn
đề ô nhiễm môi trường bệnh viện do chất thải.
- Phương pháp tổng hợp phân tích và xử lý các số liệu (từ các số liệu thu thập
được, tổng hợp lại và đưa ra 1 số liệu thống nhất, chính xác nhất làm cơ sở đánh giá
và giải quyết các vấn đề cần quan tâm).
- Phương pháp tham khảo ý kiến chuyên gia (của thầy cô, của các cơ quan chịu
trách nhiệm quản lý chất thải bệnh viện như Sở Tài Nguyên Môi trường và Sở Y tế
tỉnh Thái Nguyên, cán bộ quản lý và phụ trách bệnh viện...) để xác nhận và điều
chỉnh các dữ liệu điều tra khảo sát. Hơn nữa, việc tham khảo ý kiến chuyên gia việc
xây dựng các tiêu chí đánh giá.
- Phương pháp so sánh nhằm đánh giá mức độ chênh lệch trong việc quản lý
môi trường. Phương pháp so sánh bao gồm so sánh các tiêu chí trong công tác bảo
vệ môi trường và so sánh tổng thể thực trạng bảo vệ môi trường giữa các bệnh viện
nghiên cứu.
2.3. Nội dung đề tài
2.3.1. Nắm bắt về thực trạng quản lý chất thải y tế nói chung trên địa bàn tỉnh
Thái Nguyên
- Thu thập các tài liệu liên quan đến điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội của
tỉnh.
- Thu thập các tài liệu về các chính sách, thông tư, luật và quy định của nhà
nước liên quan đến việc quản lý chất thải bệnh viện.
- Thu thập và tổng hợp thông tin liên quan đến thực trạng quản lý môi
trường bệnh viện.
- Thu thập và tổng hợp các tài liệu, hướng dẫn về việc phân loại chất thải y
tế.
- Thu thập và tổng hợp các tài liệu liên quan đến việc xác định các nguồn
thải trong bệnh viện.
- Thu thập các tài liệu liên quan đến các hệ thống xử lý chất thải bệnh viện
(bao gồm lò đốt rác và hệ thống xử lý nước thải).

41. - Thu thập và tổng hợp các thông tin chi tiết có thể của các bệnh viện được
nghiên cứu.
2.3.2. Phân tích và đánh giá thực trạng công tác quản lý chất thải y tế tại các
bệnh viện nghiên cứu dựa trên các số liệu và các thông tin điều tra khảo sát có được
- Nghiên cứu về hiện trạng của hệ thống quản lý chất thải tại các bệnh viện
nghiên cứu
- Khảo sát và đánh giá về thực trạng phân loại, thu gom vận chuyển và xử
lý chất thải của các bệnh viện được nghiên cứu
- Khảo sát và đánh giá mô hình quản lý môi trường trong các bệnh viện
nghiên cứu
- Phân tích và đánh giá thực trạng tổng quát về công tác quản lý môi
trường tại bệnh viện.
2.3.3. Phân tích đánh giá thực trạng sử dụng công nghệ trong lĩnh vực xử lý
chất thải (nước thải, khí thải và chất thải rắn) tại các bệnh viện nghiên cứu
- Hiện trạng sử dụng các loại hình công nghệ xử lý chất thải (nước thải, khí
thải và chất thải rắn) tại các bệnh viện nghiên cứu
- Đánh giá các công nghệ được sử dụng hiện tại và đánh giá việc vận hành
các hệ thống này.
2.3.4. Trên cơ sở thực trạng về công tác quản lý chất thải y tế tại bệnh viện, đề
xuất một số biện pháp giảm thiểu
- Các vấn đề còn tồn tại trong hệ thống quản lý chất thải bệnh viện của
tỉnh.
- Đề xuất một số biện pháp quản lý chất thải trên địa bàn tỉnh:
- Phương án trong việc phân loại, thu gom, vận chuyển, tiêu huỷ chất thải.
- Phương án cải thiện hệ thống quản lý rác thải trên địa bàn tỉnh.
- Một số phương án khả thi khác
2.4. Xây dựng các tiêu chí và chuẩn mực đánh giá
Việc đánh giá công tác quản lý môi trường là rất khó nếu không có những
định lượng cụ thể, rõ ràng. Có thể xây dựng các tiêu chí đánh giá để xác định mức

42. độ của một mô hình quản lý môi trường song việc làm này đôi khi cũng khó được
chấp nhận và thường gặp phải những tranh cãi. Tuy nhiên, để thuận tiện và phù hợp
với mức độ của luận văn, các tiêu chí đánh giá được xây dựng và được tham khảo
qua ý kiến của những chuyên gia trong lĩnh vực quản lý môi trường. Việc đánh giá
dựa trên các tiêu chí xây dựng là một phương pháp khoa học đã được các nhà khoa
học trên thế giới áp dụng. Việc xây dựng các tiêu chí đánh giá cũng dựa theo những
phương pháp từ tài liệu tham khảo của Owen và Roger, hướng dẫn lập báo cáo đánh
giá tác động môi trường, 2009.
Trong nghiên cứu của Hoàng Thị Liên, 2009 cũng có đưa ra rất nhiều tiêu chí
đánh giá, tuy nhiên, theo cách này tính chất khoa học chưa cao. Tác giả chỉ dựa vào
khảo sát và cách nhìn nhận của cá nhân để đánh giá, cho điểm nên rất khó định
lượng. Do đó, nghiên cứu này sẽ xây dựng các tiêu chí mới dựa trên Quy chế Quản
lý chất thải y tế 2007 của Bộ y tế làm cơ sở chuẩn mực để đánh giá.
Các tiêu chí đánh giá được phân loại theo các hoạt động quản lý chất thải của
bệnh viện. Việc đánh giá thực trạng quản lý trong công tác bảo vệ môi trường của
bệnh viện được phân chia thành các nhóm tiêu chí để có thể dễ dàng đánh giá sau
đó được đánh giá tổng hợp về thực trạng quản lý môi trường. Các nhóm tiêu chí
trong nghiên cứu này gồm:
a. Nhóm tiêu chí đánh giá về công tác phân loại chất thải rắn bệnh viện:
Các tiêu chí đánh giá này dựa theo Quy chế Quản lý chất thải y tế, 2007 và một số
tài liệu tham khảo để xây dựng.
b. Nhóm tiêu chí đánh giá về công tác vận chuyển: Các tiêu chí đánh giá
này dựa theo Quy chế Quản lý chất thải y tế, 2007; Thông tư 12/2006/TT-BTNMT
ngày 26 tháng 12 năm 2006 của Bộ Tài nguyên và Môi trường hướng dẫn điều kiện
hành nghề và thủ tục lập hồ sơ, đăng ký, cấp phép hành nghề, mã số quản lý chất
thải nguy hại và một số tài liệu tham khảo để xây dựng.
c. Nhóm tiêu chí về lưu giữ chất thải rắn bệnh viện: Các tiêu chí đánh
giá này dựa theo Quy chế Quản lý chất thải y tế, 2007 và một số tài liệu tham khảo
để xây dựng.