Αποτελέσματα από έρευνες έδειξαν ότι η αξιοποίηση διαφόρων μορφών της λογοτεχνίας, όχι στο περιοριστικό επίπεδο της αναγνωστικής προσέγγισης, αλλά στο επίπεδο της μεθοδολογικά  οργανωμένης συνεργατικής και βιωματικής αξιοποίησης μπορεί να είναι πολύ αποδοτική στη βελτίωση του κλίματος τάξης και άρα πρόληψης της βίας και του εκφοβισμού στο σχολικό περιβάλλον (ΣΒΕ).

1. Μαρία Ν. Παπαδοπούλου, Σχολική Σύμβουλος 38ης
Περιφέρειας Προσχολικής Εκπαίδευσης

2. Η βία και ο σχολικός
εκφοβισμός αποτελούν
πολυδιάστατα κοινωνικά
φαινόμενα τα οποία
τείνουν να λαμβάνουν
ανησυχητικές διαστάσεις
στα σχολεία.
Επιφέρουν σοβαρές
επιπτώσεις στην
ψυχοσυναισθηματική
ανάπτυξη του παιδιού και
του εφήβου, αλλά και
επιπτώσεις στη
διαδικασία της μάθησης
(Smith et al., 2004• Georgiou
& Stavrinides, 2008•

3. Ο όρος «εκφοβισμός και βία στα σχολεία»
(school bullying) και ο όρος «θυματοποίηση»
(victimization) χρησιμοποιούνται ευρέως για
την περιγραφή καταστάσεων στις οποίες ασκείται
εσκεμμένη, συστηματική και κατ’ επανάληψη βία
και επιθετική συμπεριφορά χωρίς να εμφανίζεται
συγκεκριμένος λόγος πρόκλησης από μαθητές
προς τους συμμαθητές τους, με σκοπό την
επιβολή, την καταδυνάστευση και την πρόκληση
ψυχικού και σωματικού πόνου μέσα και έξω από
τον σχολικό χώρο (Pateraki & Houndoumadi,
2001).

4. Οι διάφορες μορφές του εκφοβισμού
(Αρτινοπούλου, 2001· Espelage & Swearer, 2003· Ψάλτη &
Κωνσταντίνου, 2007 ·Lidzhegu, 2012) είναι οι εξής:
 Λεκτικός
 Συναισθηματικός
 Ψυχολογικός
 Σωματικός
 Κοινωνικός
 Ρατσιστικός
 Εκφοβισμός με
εκβιασμό
 Ηλεκτρονικό
bullying/cyber bullying

5. Πρόληψη προβλημάτων
συμπεριφοράς και μάθησης
 Η σύγχρονη εκπαιδευτική πράξη δίνει
ιδιαίτερη βαρύτητα στην πρόληψη
προβλημάτων συμπεριφοράς και μάθησης
(Albee, 1996).
 Στόχος των εκπαιδευτικών συστημάτων
είναι να λειτουργήσουν προληπτικά, προτού
δηλαδή εμφανιστούν τα διάφορα
προβλήματα συμπεριφοράς και προτού
ακόμα εξελιχθούν σε σοβαρότερα
προβλήματα βίας και επιθετικότητας.

6. Καθημερινή επιδίωξη των εκπαιδευτικών
είναι μέσω της χρήσης κατάλληλων
στρατηγικών, να διασφαλίσουν ένα ασφαλές
μαθησιακό περιβάλλον για τη διεξαγωγή της
διδασκαλίας, αλλά και για την ικανοποίηση
της προσωπικής ανάγκης των μαθητών για
ψυχολογική και φυσική ασφάλεια.

7. Σημαντικοί παράγοντες στη
διαμόρφωση κατάλληλου
μαθησιακού περιβάλλοντος :
 Η συλλογική διατύπωση κανόνων
συμπεριφοράς
 Οι θετικές διαπροσωπικές σχέσεις
 Η ενεργητική εμπλοκή των μαθητών
στη μαθησιακή διαδικασία
 Η συστηματική διδασκαλία
κοινωνικών δεξιοτήτων
 Το θετικό σχολικό κλίμα.

8. Αναμόρφωση σχολικού
κλίματος
Έρευνες έχουν αναδείξει ότι το κλίμα του σχολείου
είναι ένας σημαντικός παράγοντας που πρέπει να
προσεχθεί, προκειμένου να κατανοηθούν και να
μειωθούν οι επιθετικές συμπεριφορές των μαθητών
στα σημερινά σχολεία.
Η έρευνα επιβεβαιώνει ότι είναι σημαντικό όλοι οι
μαθητές να αισθάνονται ότι ανήκουν κάπου
(Mylonakou-Keke, 2015). Αυτό σημαίνει ότι η
σχολική τάξη πρέπει να προωθεί μια ατμόσφαιρα
κοινωνικής ένταξης.

9. Αποτελέσματα από έρευνες
έδειξαν ότι η αξιοποίηση
διαφόρων μορφών της
λογοτεχνίας, όχι στο
περιοριστικό επίπεδο της
αναγνωστικής προσέγγισης,
αλλά στο επίπεδο της
μεθοδολογικά οργανωμένης
συνεργατικής και βιωματικής
αξιοποίησης μπορεί να είναι
πολύ αποδοτική στη βελτίωση
του κλίματος τάξης και άρα
πρόληψης της ΣΒΕ.

10.  Ο σχεδιασμός και η υλοποίηση ομαδικών
δημιουργικών δραστηριοτήτων με την αξιοποίηση
βιβλίων με στόχο την πρόληψη και αντιμετώπιση της ΣΒΕ
είναι ζωτικής σημασίας.
Οι δραστηριότητες βελτιώνουν τους δεσμούς και τη
συνεργασία μεταξύ των μαθητών και δίνουν ευκαιρία
ανάδειξης και καταξίωσης ακόμη και σε μαθητές που,
ενδεχομένως, υστερούν στα συμβατικά μαθήματα.
Χρήσιμος είναι, επίσης, ο εμπλουτισμός των σχολικών
βιβλιοθηκών και των βιβλιοθηκών τάξης με σχετικά
βιβλία…

11. Συχνά εκπαιδευτικοί ευαισθητοποιούν τα
παιδιά και τους εφήβους και δημιουργούν
πλαίσιο επέκτασης των γνώσεών τους για
τη διαφορετικότητα, την ισότητα, τα
δικαιώματα, κ.λπ. εκθέτοντάς τα σε
πρότυπα μέσω της λογοτεχνίας δίχως
ηθικολογίες και στείρο διδακτισμό....

12. Οι διάφορες μορφές
εκφοβισμού, θέματα
διαφορετικότητας, ρατσισμού
αλλά και φιλειρηνικά,
ενέπνευσαν συγγραφείς
παιδικών λογοτεχνικών βιβλίων.
Πληθώρα βιβλίων με σχετικό
περιεχόμενο είναι στις
εκδοτικές επιλογές, αλλά και
στις επιλογές των
εκπαιδευτικών…

13. Τα βιβλία άλλοτε
διαπραγματεύονται
εμφανώς ζητήματα
σχετικά με την ΣΒΕ
και άλλοτε
συγκαλυμμένα.
http://epsype.blogspot.gr/2012/02/6.html

14. Εργαστήρι –περιεχόμενο:

15. Σκοποί του Εργαστηρίου
& «Παιδεία της Δημοκρατίας»
Η «Παιδεία της Δημοκρατίας» δηλαδή
επαφή των συμμετεχόντων με καλές πρακτικές
αξιοποίησης της λογοτεχνίας με στόχο την
ενδυνάμωση των παιδιών έτσι ώστε να ασκούν και
να υπερασπίζονται τα δημοκρατικά τους
δικαιώματα και τις υποχρεώσεις στο σχολείο, να
εκτιμούν τη διαφορετικότητα και να
διαδραματίζουν ενεργό ρόλο στη δημιουργία
θετικού κλίματος σχολείου, τάξης.

16.  «Εκπαίδευση για τα ανθρώπινα
δικαιώματα» δηλαδή «εκπαίδευση,
επιμόρφωση, ευαισθητοποίηση, ενημέρωση
συμμετεχόντων εκπαιδευτικών σε ζητήματα
προστασίας των δικαιωμάτων των παιδιών,
ανάπτυξης δεξιοτήτων προστασίας εαυτού
και του άλλου και βελτίωσης σχολικού
κλίματος μέσω του παιδικού λογοτεχνικού
βιβλίου.
Σκοποί Εργαστηρίου
& «Εκπαίδευση για τα ανθρώπινα
δικαιώματα»

17.  α. δημιουργία συνθηκών ομάδας
 επιλογή-γνωριμία με τα βιβλία
 β. κριτική προσέγγιση των βιβλίων –τρόποι
αξιοποίησης τους στην μαθησιακή διαδικασία
 γ. κριτική προσέγγιση των διαδικασιών μάθησης
 δ. επέκταση και σύνδεση με προσωπικές
εμπειρίες και βιώματα διασφαλίζοντας
περιβάλλον εμπιστευτικότητας και ασφάλειας
στα μέλη της ομάδας.
Βήματα…

18. Κουίζ
Μάντεψε ποια
λογοτεχνικά βιβλία
/ κείμενα
επιλέχτηκαν για το
εργαστήρι;

19. 2. Γνωριμία ομάδας -Παιχνίδι μοιράζομαι….
3. Δημιουργία 6 μικροομάδων -Κριτική ανάγνωση του κειμένου
του λογοτεχνικού κειμένου/βιβλίου στην μικροομάδα σε σχέση
με το περιεχόμενο και τον τρόπο που επικοινωνεί στα παιδιά
το αντικείμενο που διαπραγματεύεται
4. Επιλογή τρόπου παρουσίασής του στην ολομέλεια
5. Παρουσίαση των εργασιών στην ολομέλεια
6. Σύγκριση των διαφορετικών κειμένων των μικροομάδων
-προβληματισμός
7. Επισκόπηση του τρόπου εργασίας
8. Αποτίμηση του εργαστηρίου
Φύλλο εργασίας
Τίτλος λογοτεχνικού κειμένου/βιβλίου:
…………………………….
Ομάδα ομάδας: ………….