лекц №11

1. НЯГТЛАН БОДОХ
БҮРТГЭЛИЙН БОДЛОГЫН
ӨӨРЧЛӨЛТ БА АЛДАА
НББОУС-8

2. НББОУС-8
Зорилго
Энэхүү стандартын зорилго нь НББ-
ийн бодлогын сонголт ба өөрчлөлтийн
шалгуур, бодлогын өөрчлөлт,
тооцооллын өөрчлөлт болон алдааны
залруулгын тодруулга, бүртгэлийн
хяналтыг тодорхойлоход оршино.

3. НББОУС-8
Хамрах хүрээ
Энэ стандартыг дараах нөхцөлд мөрдөнө.
Үүнд:
a) Нягтлан бодох бүртгэлийн бодлогын
сонголт болон хэрэгжүүлэлтийн үед;
б) Нягтлан бодох бүртгэлийн бодлогын
өөрчлөлт ба тооцооллын өөрчлөлтийн
бүртгэл; болон
в) Өмнөх үеийн алдааны залруулгын
бүртгэл.

4. НББОУС-8
Нягтлан бодох бүртгэлийн бодлого
Бүртгэлийн бодлогын сонголт ба
хэрэглээ
Энэ стандартад нягтлан бодох бүртгэлийн
бодлогыг санхүүгийн тайлан бэлтгэх болон
толилуулахад мөрддөг аж ахуйн нэгжийн
гаргасан тусгай зарчим, дүрэм, журам,
практик үйл ажиллагаа гэж тодорхойлсон.

5. Нягтлан Бодох Бүртгэлийн Бодлогын Өөрчлөлт
Аж ахуйн нэгж зөвхөн дараах тохиолдолд бүртгэлийн бодлогоо өөрчилж
болно.
Үүнд:
а) Аль нэг СТОУС-аар шаардсаны улмаас;
б) Аж ахуйн нэгжийн санхүүгийн байдал, санхүүгийн гүйцэтгэл эсвэл
мөнгөн гүйлгээнд үзүүлэх ажил гүйлгээ, бусад үйл явдлын үр нөлөөний
талаар илүү найдвартай бөгөөд хамааралтай мэдээлэл санхүүгийн
тайланд бий болж байвал. (НББОУС 8.14)
Буцаан мөрдөх горимын үед тухайн тайлант үе болон өмнөх үеүдийн
санхүүгийн тайлангуудыг шинэ бодлогод нийцүүлэн тохируулдаг. Энэ үед
тайлант үе бүрт толилуулсан ашгийг дахин илэрхийлж, улмаар
хуримтлагдсан ашгийг дахин илэрхийлэх замаар хуримтлагдсан ашгийн
эхний үлдэгдлийг тохируулна.
НББОУС -8

6. НББОУС -8
Бүртгэлийн тооцооллын өөрчлөлт
Бизнесийн үйл ажиллагааны тодорхойгүй, хоёрдмол байдлаас
шалтгаалж санхүүгийн тайлангийн маш олон үзүүлэлтүүдийг нарийн хэмжиж
чадахгүй ч зөвхөн тооцоолж болдог. Тооцооллыг хамгийн сүүлийн үеийн бодит,
ашиглахад бэлэн байгаа мэдээлэл дээр үндэслэн хийнэ. Дараах зүйлс
тооцоолллын өөрчлөлтийг шаардаж болно. Тухайлбал:
а) Найдваргүй авлага;
б) Бараа материалын хуучралт;
в) Санхүүгийн хөрөнгө ба өр төлбөрийн бодит үнэ цэнэ;
г) Элэгдүүлэх хөрөнгийн ашиглалтын хугацаа эсвэл ирээдүйд хүлээгдэж буй
эдийн засгийн өгөөж; ба
д) Баталгааны үүрэг хариуцлага . (НББОУС 8.32)
Тооцооллын өөрчлөлтийн үед бүртгэлийн алдааг залруулахтай адилаар эхний
үлдэгдлийг тохируулахгүй бөгөөд нөлөөг тухайн тайлант үе болон ирээдүй үеүдэд
авч үздэг. Өөрөөр хэлбэл ирээдүйд мөрдөх горимоор тооцооллын өөрчлөлтийг
хийнэ.

7. НББОУС -8
Алдаа
Алдааг тухайн тайлант үед илрүүлж санхүүгийн тайланг хэвлэн
нийтлэхээс өмнө залруулсан бол түүнийг тайлант үеийн алдаа гэнэ.
Гэхдээ, зарим алдаа нь дараа үед илэрдэг бөгөөд эдгээр өмнөх тайлант
үеийн алдааг илрүүлсэн дараагийн тайлант үеийн санхүүгийн тайлан
дахь зэрэгцүүлсэн мэдээллээр толилуулж залруулна. (НББОУС 8.41)
Аж ахуйн нэгж өмнөх тайлант үеийн материаллаг алдааг илрүүлсэн
тайлант үедээ түүнийг санхүүгийн тайланд буцаан мөрдөх горимын
дагуу дараах байдлаар залруулна:
а) Алдаа гарсан өмнөх тайлант үед толилуулсан зэрэгцүүлэгдэх дүнг
дахин тайлагнах;
б) Хамгийн эхний өмнөх үеүдэд толилуулахаас өмнө алдаа гарсан
бол хамгийн эхний өмнөх үед хөрөнгө, өр төлбөр, ба эздийн өмчийн
эхний үлдэгдлийг дахин тайлагнана. (НББОУС 8.42)

8. Жишээ нь: А компани 2010 оны 1.1-нээс үйл ажиллагаа явуулаад 2 жил болж
байгаа. Тус компани нь хүүгийн зардлаа тайлант үед зардлаар хүлээн зөвшөөрч
бүртгэхээр НББ-ийн бодлогодоо заасан.
Тус компаний 2011 оны 12-р сарын 31-эий зэрэгцүүлсэн санхүүгийн тайлан
дараах байдалтай байв.
2008 он 2010 он
Үндсэн хөрөнгө 284000 241000
Бусад хөрөнгө 899000 900000
Нийт хөрөнгө 1183000 1141000
Хувьцаат капитал 100000 100000
Хуримтлагдсан ашиг
2007 оны эцэс 41000 41000
2008 оны эцэс 42000
Өр төлбөр 1000000 1000000
Нийт эх үүсвэр 1183000 1141000
Энэ 2 жилийн хугацаанд хөрөнгийг бүтээн босгоход зориулагдсан зээлийн
хүүгийн зардлыг тайлант үеийн зардлаар бүртгэсэн
НББОУС -8

9. НББОУС 23 Зээлийн өртөгт өөрчлөлт орсноор зээлийн хүүгийн
зардлыг бүтээн босголтын өртөгт шингээх шаардлагатай болсон.
Иймээс өнгөрсөн 2 жилийн хүүгийн зардлыг бүтээн босголтын өртөгт
шингээх болсон. НББ-ийн энэхүү өөрчлөлтийг буцаан мөрдөх
горимоор тайланг бэлтгэвэл 2008 он
2010 он
Үндсэн хөрөнгө
284000+10000+10000 304000
241000+10000 251000
Бусад хөрөнгө 899000 900000
Нийт хөрөнгө 1203000 1151000
Хувьцаат капитал 100000 100000
Хуримтлагдсан ашиг
2010 оны эцэс 41000+10000 51000 51000
2011 оны эцэс 42000+10000 52000
Өр төлбөр 1000000 1000000
Нийт эх үүсвэр 1203000 1151000
НББОУС -8

10. НББОУС -8
Жишээ нь: А компани 2009 оны эхэнд СТ-гийн зорилгоор
ашиглаж байсан давхар бууруулах аргаас ШША руу шилжсэн. Татварын
зорилгоор ШША-ыг ашигладаг ба орлогын татварын түвшин 10%. Үндсэн
хөрөнгийг 2007 оны 1.1-нд 7200000 төгрөгөөр худалдан авсан ашиглалтын
хугацаа 15 жил, үлдэх өртөггүй.
Бодлогын өөрчлөлтийн нөлөөг 2009 оны эхэнд
Хуримтлагдсан элэгдэл 832000
Хойшлогдсон татварын хөрөнгө 83200
Хуримтлагдсан элэгдэл 748800
Жил
Давхар
бууруулах
арга
Шулуун
шугамын
арга
Зөрүү
Татварын
нөлөө
Ашигт
нөлөөлөх
байдал
2007 960000 480000 480000 48000 432000
2008 832000 480000 352000 35200 316800
Нийт 1792000 960000 832000 83200 748800

11. НББОУС -8
Жишээ нь: Машин тоног төхөөрөмжийн анхны өртөг 10000000
төгрөг, ашиглалтын хугацаа 10 жил, үлдэх өртөггүй. Элэгдлийн
ШША-аар тооцно. Зах зээлд өөрчлөлт орсны улмаас ашиглалтын
4 дэх жилийн эхэнд хөрөнгийн үлдсэн ашиглалтын хугацааг 3 жил
гэж тооцсон.
ШША-аар тооцсон жилийн элэгдэл: 10000000/10=1000000
3 жил ашигласны дараах дансны үнэ=10000000-3000000=7000000
Үлдсэн хугацааны элэгдлийн зардал=7000000/3=2333333
4 дэх жилийн эцэст:
Элэгдлийн зардал 2333333
Хуримтлагдсан элэгдэл 2333333
Энэхүү нөлөөг дараагийн тайлант хугацаануудад тодруулна