Presentatiebestand gebruikt tijdens de ORD 2017 in Antwerpen.

1. Het ontwikkelen van Computational Thinking
in het basisonderwijs met behulp van
gepersonaliseerd programmeeronderwijs
Pierre Gorissen
Senior Onderzoeker iXperium / Centre of Expertise Leren met ict

2. Context
• Open call in kader van Doorbraakproject Onderwijs & ICT
• Overkoepelende onderzoek -> landelijk onderzoeksteam van Universiteit
Utrecht, Universiteit Leiden en onderzoeksbureau Oberon
• Opdrachtgever Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek (NRO)
• Aanvrager praktijksituatie: Stichting Conexus
• Uitvoering van onderzoek binnen praktijksituatie: iXperium / Centre of
Expertise Leren met ICT van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen

3. Onderzoeksvraag
Hoe draagt een gepersonaliseerd leerarrangement rondom programmeren bij
aan
• de Computational Thinking vaardigheden en
• de motivatie met betrekking tot programmeren en technologie
van leerlingen in de middenbouw en de bovenbouw van het basisonderwijs?

4. Deelvragen
Zijn er verschillen die samenhangen met:
• eigenschappen en kenmerken van de leerlingen;
• voorkennis voor wat betreft programmeren;
• bestaande motivatie met betrekking tot programmeren en technologie;
• het gepersonaliseerd aanbieden van het leerarrangement;
• de keuze voor fysiek programmeren met robots of
via het beeldscherm programmeren.

5. Wat desriptives
• 5 scholen basisonderwijs regio Nijmegen
• klas 5 t/m 8
• 15 leerkrachten betrokken
• met 269 leerlingen van start, na nameting nog 227 leerlingen over
• 54,2% jongens 45,8% meisjes
• 143 leerlingen gepersonaliseerd aanbod, 84 niet-gepersonaliseerd aanbod
• 119 leerlingen met Edison robot, 108 leerlingen met Scratch

6. Sessies:
Bewegen
Herhalen
Als… dan…
Project
Computational Thinking (CT) is het denkproces dat nodig
is voor het formuleren van problemen en oplossingen op een
manier die het mogelijk maakt om de oplossingen op een
efficiënte wijze uit te laten voeren door een informatie-
verwerkende agent, zoals een computer (Wing, 2010).
5 scholen basisonderwijs
Regio Nijmegen
269 leerlingen
Groep 5 - 8
Nameting
• Motivatie (IMI)
• Meer programmeren?
• Vragen m.b.t. CT
Retentiemeting
• Motivatie (IMI)
• Meer programmeren?
• Vragen m.b.t. CT
4
sessies
2
maanden
Algoritmisch redeneren (denken in stappen)
Probleem decompositie (het opdelen van een probleem)
Debugging (verwijderen van fouten uit de stappen)
Interventie:
Instructieboekjes 3 niveau’s
(A) = Stap voor stap,
(B) = Stap voor stap + zelf ontdekken,
(C) = (B) + bonus opdracht.
Voormeting
• Motivatie (IMI - Ryan & Deci (2000))
• Ervaring met programmeren
• Vragen m.b.t. CT
(+ Cito Begrijpend lezen / Rekenen)
toestemming
ouders

7. Voorbeelden vragen Computational Thinking
Voorbeeld vraag Algoritmisch Redeneren

8. Voorbeelden vragen Computational Thinking
Voorbeeld vraag Debugging

9. Voorbeelden vragen Computational Thinking
Voorbeeld vraag Probleem decompositie

10. Programmeerervaring vooraf
Hoe vaak programmeer je? Geslacht Totaal
jongen meisje
ik heb het een keer geprobeerd 21 12 33
af en toe 27 11 38
een of twee keer per maand 7 0 7
elke week wel een keer 11 0 11
bijna elke dag 7 1 8
Totaal 73 23 97

11. Cito-scores
• Jongens > Meisjes
op rekenen
niet bij lezen

12. Motivatie vooraf
• Geen verschil
• programmeerervaring
• klas/groep
• cito-score rekenen / begr. lezen
• Wel verschil
• geslacht
• school

13. CT score vooraf
• Geen verschil
• geslacht
• programmeerervaring
• Verschil
• school
• cito-score rekenen / begr. lezen
• klas/groep
• motivatiescore

14. Motivatie achteraf
• Geen verschil
• programmeerervaring
• klas/groep
• cito-score rekenen / begr. lezen
• geslacht
• gepersonaliseerd
• edison / scratch
• Wel verschil
• school
• motivatie vooraf

15. CT score achteraf
• Geen verschil
• geslacht
• eerdere programmeerervaring
• motivatiescore
• gepersonaliseerd
• edison / scratch
• Verschil
• school
• cito-score rekenen / begr. lezen
• klas/groep

16. Effect interventie op programmeren
• 87 (38%) leerlingen (59 jongens, 28
meisjes) zijn meer gaan programmeren
• Daarvan 39 leerlingen zonder
voorafgaande programmeerervaring

17. Conclusies
• Geen wijziging CT score, wel stijging op algoritmisch redenen
• Geen wijziging Motivatiescore, wel op de subschalen (competence, effort, value)
• Geen effect door gepersonaliseerd aanbieden
• Geen effect door keuze Scratch of Edison
• Geen verschil geslacht bij CT score, wel bij motivatie
• Cito-scores blijvend van invloed op CT-score, niet op motivatie
• Wél effect op programmeeractiviteiten buiten school

18. Vervolg
• Langere interventie
• Interventie aanpassen voor lagere cito-scores rekenen / begrijpend lezen
• CT toets aanpassen voor lagere cito-scores rekenen / begrijpend lezen?
• Rol leerkracht toevoegen
• Aandacht voor competentie gevoel bij meisjes en leerlingen met
programmeerervaring
• Andere interventies dan programmeren?

19. Belangstelling voor de eindrapportage?
Pierre Gorissen
pierre.gorissen@han.nl
http://ixperium.nl