Çevre Ahlakı ve Çevreyi Koruma Sorumluluğu

1. Çevre Ahlakı
ve Çevreyi
Koruma
Sorumluluğu
Bu sunum şu kaynaktan yararlanılarak hazırlanmıştır:
Coşkun Can Aktan, Toplam Ahlak, İstanbul:2004.
Sunumu Hazırlayan: Abdulmecit Gürcüler
Prof. Dr. Coşkun Can Aktan

2. “Ben ki İstanbul Fatihi abd-i aciz Fatih Sultan Mehmed,
bizatihi alın terimle kazanmış olduğum akçelerimle satın
aldığım İstanbul taşlık mevkiinde kain ma’lumu’l-hudud
olan 136 bab dükkanımı aşağıdaki şartlar
muvacehenesinde vakf-ı sahih eylerim. Şöyle ki:
Bu gayrimenkulatımdan elde olunacak nemalarla
İstanbul’un her sokağına ikişer kişi tayin eyledim.
Bunlar ki ellerinde bir kap içerisinde kireç tozu ve kömür
külü olduğu hâlde günün belirli saatlerinde bu sokakları
gezeler. Bu sokaklara tükürenlerin tükrükleri üzerine bu
tozu dökeler ki yevmiye yirmişer akçe alsınlar...”
Fatih Sultan Mehmed

3. ÇEVRE SORUNLARI
• Endüstriyel ülkeler karbondioksit
yaparak çevreyi önemli ölçüde
kirletmektedirler.
• Endüstriyel ülkeler karbondioksit
yaparak çevreyi önemli ölçüde
kirletmektedirler.
• Çevre kirliliği, bilinçsizce ve
plansızca avlanma vs. nedenler
dolayısıyla biyolojik türlerin
giderek azaldığı görülmektedir.
• Çevre kirliliği, bilinçsizce ve
plansızca avlanma vs. nedenler
dolayısıyla biyolojik türlerin
giderek azaldığı görülmektedir.
• Dünyada her yıl ormanların azaldığı
gözlemlenmektedir
• Dünyada her yıl ormanların azaldığı
gözlemlenmektedir

4. ÇEVRE SORUNLARI
Endüstriyel atıklar sonucu
denizler, nehirler
kirlenmektedir.
Zehirli gazlar çevreyi ve insan
sağlığını tehdit edecek boyutlara
ulaşmıştır.
Bazı ülkelerde ısınma amacıyla
kullanılan kömür vs. yakıtlar hava
kirliliği sorununu ortaya
çıkarmaktadır.

5. ÇEVRE SORUNLARI

6. ÇEVRE SORUNLARI
Sahil yerlerinin plansız-
programsız yapılaşmaya açılması
ve kaçak yapılara göz yumulması
doğanın katledilmesi anlamına
gelmektedir.

7. ÇEVRE SORUNLARI
Sanayileşme ile enerji
kullanımı doğru orantılıdır.
Enerji tüketiminin artması da
ister istemez doğa ve çevre
sorunlarını gündeme
getirmektedir

8. Ozon
tabakasını
olumsuz
etkiler
Yeryüzündeki
aşırı
ultraviyole
ışınlar
Sera
gazlarının
artması
Sanayileşme
ile birlikte
kullanılan
çeşitli gazlar
ÇEVRE SORUNLARI

9. Çevre Sorunu ve
Global İş birliği
Çevre Sorunu ve
Global İş birliği
Birleşmiş Milletler Çevre
Konferansı olarak bilinen bu
toplantıda 26 maddeden
oluşan bir deklarasyon
yayımlanmıştır.
Birleşmiş Milletler Çevre
Konferansı olarak bilinen bu
toplantıda 26 maddeden
oluşan bir deklarasyon
yayımlanmıştır.
Doğa ve çevre sorunlarını
global düzeyde ilk ele alan
toplantı BM’nin daveti ve 103
ülke temsilcisinin katılımı ile 16
Haziran 1972 tarihinde
Stockholm’de yapılmıştır.
Doğa ve çevre sorunlarını
global düzeyde ilk ele alan
toplantı BM’nin daveti ve 103
ülke temsilcisinin katılımı ile 16
Haziran 1972 tarihinde
Stockholm’de yapılmıştır.

10. Çevre Sorunu ve
Global İş birliği
Çevre Sorunu ve
Global İş birliği
Bu toplantının ardından 3-14
Haziran 1992 tarihleri arasında
Brezilya’nın Rio de Jenerio
Kenti’nde Dünya Çevre ve
Kalkınma Konferansı
düzenlenmiştir.

11. Kısaca Rio Deklarasyonu olarak
bilinen ve 27 ilkeden oluşan
bildirge Stockholm
Konferansı’nda ele alınan doğa
ve çevre sorunlarını çok daha
geniş perspektiften ele almış,
strateji ve eylem planları
geliştirilmiştir.
Çevre Sorunu ve
Global İş birliği
Çevre Sorunu ve
Global İş birliği

12. 1992 yılında New York’ta imzalanan bu
anlaşmanın amacı:
1-) İklim
Değişikliği
Konvansiyonu
Çevre Konusunda Beş
Uluslararası Anlaşma
Çevre Konusunda Beş
Uluslararası Anlaşma
Sera gazlarının global iklim üzerindeki olumsuz
etkilerinin azaltılması ve atmosferdeki
karbondioksit oranının azaltılmasıdır

13. 2-)Ozon Tabakasını
Koruma Amacına
Yönelik Viyana
Konvansiyonu
2-)Ozon Tabakasını
Koruma Amacına
Yönelik Viyana
Konvansiyonu
Çevre Konusunda Beş
Uluslararası Anlaşma
Çevre Konusunda Beş
Uluslararası Anlaşma
1985 yılında Viyana’da imzalanan
bu anlaşmanın amacı
ozon tabakası
üzerinde olumsuz
etkisi olan madde
kullanımlarını
azaltmaktır
ozon tabakasının
insan sağlığı
üzerindeki
etkilerini
araştırmak

14. 3-)Ozon Tabakasını
Yok Edecek
Maddelere Dair
Montreal Protokolü
3-)Ozon Tabakasını
Yok Edecek
Maddelere Dair
Montreal Protokolü
Çevre Konusunda Beş
Uluslararası Anlaşma
Çevre Konusunda Beş
Uluslararası Anlaşma
Bu protokol 1987
yılında Montreal’de
(Kanada)
imzalanmıştır.
Bu protokol 1987
yılında Montreal’de
(Kanada)
imzalanmıştır.
Anlaşmanın
Amacı:
İlk aşamada %20
İkinci Aşamada %50
Oranında Azaltmak
İlk aşamada %20
İkinci Aşamada %50
Oranında Azaltmak
Klorofürkarbon
tüketimini
Klorofürkarbon
tüketimini

15. Çevre Konusunda Beş
Uluslararası Anlaşma
Çevre Konusunda Beş
Uluslararası Anlaşma
4-) Türleri Yok Olma
Tehlikesinde Olan
Bitki ve Hayvan
Ticaretini Önlemeye
Dair Konvensiyon
Kısa adı “Denizler Kanunu” olan bu anlaşma 1982
yılında Montego Bay’da (Jamaika) imzalanmıştır.
Amacı, türleri yok olacak tehlikeli hayvan ve bitki
türlerini korumak; bu konuda uluslararası alanda
sıkı denetim yapmaktır

16. 5-) İklim Değişikliği
Üzerine Kyoto Protokolü
5-) İklim Değişikliği
Üzerine Kyoto Protokolü
1997 yılında Japonya’nın Kyoto Şehri’nde
imzalanmıştır. Amacı; sera gazı emisyonları ile ilgili
olarak ülkeleri bağlayıcı sınırlar oluşturmak; söz
konusu gazları 2008-2012 yılına kadar 1990 yılındaki
seviyesinden en az yüzde 5.2 oranında azaltmak
olarak belirlenmiştir. Anlaşma çerçevesinde,
ülkelerin “iklim dostu teknolojiler” kullanımı da
benimsenmiştir.
1997 yılında Japonya’nın Kyoto Şehri’nde
imzalanmıştır. Amacı; sera gazı emisyonları ile ilgili
olarak ülkeleri bağlayıcı sınırlar oluşturmak; söz
konusu gazları 2008-2012 yılına kadar 1990 yılındaki
seviyesinden en az yüzde 5.2 oranında azaltmak
olarak belirlenmiştir. Anlaşma çerçevesinde,
ülkelerin “iklim dostu teknolojiler” kullanımı da
benimsenmiştir.
Çevre Konusunda Beş
Uluslararası Anlaşma
Çevre Konusunda Beş
Uluslararası Anlaşma

17. Çevre Ahlakı (Ekolojik Ahlak)Çevre Ahlakı (Ekolojik Ahlak)
Çevre ahlakı, insan eylem ve
davranışlarının insanlar ve insanlar
dışındaki canlı varlıklar üzerindeki
etkilerini ahlaki yönden inceleyen
bir araştırma alanıdır.
Çevre ahlakı, insanların
doğaya zarar vermeyecek
şekilde kullanması gerektiğini
savunur.
ÇEVRE AHLAKI EKOLOJİK AHLAK

18. Çevre Ahlakının Tesis
Edilmesine Yönelik Öneriler
Organizasyonda çevre ahlakı
konusunda yazılı ahlak kuralları ve
kodları oluşturulmalıdır.
“ahlak standartları” belirlenmeli ve
bu standartlara uygun hareket
edilmelidir.
üst yönetim tarafından bir
“ahlak kurulu” oluşturulmalıdır

19. Çevre Ahlakının Tesis
Edilmesine Yönelik Öneriler
“ahlak kültürü” nün uzun
dönemli olarak
kurumsallaşması gereklidir.
çevre ahlakına yönelik davranış ve
eylemler takdir görmeli ve
ödüllendirilmeli
çevre ahlakına uygun olmayan
davranışlar kınanmalı, gerekirse
cezalandırılmalıdır.

20. üretimde bulunurken “çevre
dostu teknolojiler” kullanmaya
özen göstermeli
Atıkların azaltılmasında geri dönüşüm
(recycling) yoluyla eski maddelerin
tekrar kullanımı sağlanmalıdır.
Yenilenebilir ve yenilenemez doğal
kaynakların uzun süre kullanımı için
önlemler alınmalı dikkatli planlama
yapılmalıdır.
Çevre Ahlakının Tesis
Edilmesine Yönelik Öneriler

21. Devlet tarafından alınması
gerekli önlemler
Çevre ahlakına yönelik
hukuksal düzenlemeler
yapılmalıdır
Koordinasyon görevini üstlenecek
bazı resmî kurumlar
oluşturulmalıdır.
Çevreyi kirleten kurumlar için
telafi edici cezalar
getirilmelidir.

22. Devlet tarafından alınması
gerekli önlemler
Kamusal regülasyonlar son
derece önem taşımaktadır
Kamusal regülasyonları
tamamlayıcı olarak “çevre
vergileri” getirilmelidir.
Çevresel Etki Değerlendirmesi
(ÇED) sistemi uygulanmalıdır.

23. ÇED sistemi, bir yatırım
yapılmadan önce o yatırımın
çevreye etkilerinin etraflıca
değerlendirilmesi demektir. ÇED
sistemi “önceden tahmin” ve
“önceden önleme” mantığına
dayalıdır.
Devlet tarafından alınması
gerekli önlemler

24. SON OLARAK
Önemle belirtelim ki çevrenin korunması
ve çevre ahlakının toplumda
kurumsallaşması için gönüllü kuruluşların
da aktif mücadelesi çok önem
taşımaktadır. İş dünyası çevre sorunları
ile ilgilenecek ve çevre ahlakının toplumda
benimsenmesini sağlayacak bir gönüllü
kuruluş oluşturmalıdır.

25. “İnsanın; hürriyet, eşitlik ve yeterli yaşam koşulları sağlayan onurlu ve
refah içinde bir çevrede yaşamak temel hakkıdır. İnsanın bugünkü ve
gelecek nesiller için çevreyi korumak ve geliştirmek için ciddi bir
sorumluluğu vardır.”
Birleşmiş Milletler İnsan Çevresi Konferansı Stockholm
Deklarasyonu (Madde 1)
“Dünyanın ekosisteminin korunması ve iyileştirilmesi amacıyla devletler
global ortaklık ruhu içinde iş birliği yapacaklardır. Ülkeler, global çevre
bozulmasına katkıları doğrultusunda ortak ancak farklı düzeyde
sorumluluklara sahiptirler.
Gelişmiş ülkeler, kendi toplumlarının global çevre üzerinde yarattığı
baskı ve sahip oldukları teknoloji ve finansal kaynaklar doğrultusunda,
sürekli ve dengeli kalkınmadaki sorumluluklarını kabul etmektedirler.”
Birleşmiş Milletler Çevre ve Kalkınma Rio Deklarasyonu (İlke 7)

26. Prof.Dr. Coşkun Can Aktan
Dokuz Eylül Üniversitesi, İİBF Öğretim Üyesi &
Sosyal Bilimler Araştırmaları Derneği
http://www.sobiad.org
Professor Coşkun Can Aktan
Dokuz Eylul University, Faculty of Economics and Management &
Social Sciences Research Society
http://www.sobiad.org
CAN AKTAN: Sosyal Bilimler Kütüphanesi
CAN AKTAN: Social Science Library
http://www.canaktan.org
CAN AKTAN: Yaşam Felsefesi ve Gezme Sanatı
CAN AKTAN: Philosophy of Life and Art of Travel
http://www.canaktan.net