ผู้สูงอายุไทย มีความเจ็บป่ วยด้วยโรค/ปัญหาสุขภาพโรคความดันโลหิตสูง (ร้อยละ 41) โรคเบาหวาน (ร้อยละ 18) ข้อเข่าเสื่อม (ร้อยละ 9) เป็ นผู้พิการ (ร้อยละ 6) โรคซึมเศร้า (ร้อยละ 1) และผู้ป่ วยติดเตียง (ร้อยละ 1) ขณะที่มีเพียงร้อยละ 5 เท่านั้นที่ได้รับการตรวจวินิจฉัยจากแพทย์และไม่มีโรค/ปัญหาสุขภาพดังกล่าว

2. i
ชื่อหนังสือ : รายงานการสารวจสุขภาวะผู้สูงอายุไทย ปี 2556
ภายใต้แผนงานส่งเสริมสุขภาพผู้สูงอายุและผู้พิการ
ISBN : 978-616-11-2301-7
จัดพิมพ์โดย : กลุ่มอนามัยผู้สูงอายุ สานักส่งเสริมสุขภาพ กรมอนามัย
กระทรวงสาธารณสุข
พิมพ์ครั้งที่ 1 : 2556
จานวน : 500 เล่ม
พิมพ์ที่ : โรงพิมพ์วัชรินทร์ พี.พี. 02-497-6183

3. ii
รายงาน
การสารวจสุขภาวะผู้สูงอายุไทย ปี 2556
ภายใต้แผนงานส่งเสริมสุขภาพผู้สูงอายุและผู้พิการ

4. ii

5. i
คณะผู้วิจัย
สานักส่งเสริมสุขภาพ กรมอนามัย โครงการประเมินเทคโนโลยีและนโยบายด้านสุขภาพ
นพ.เอกชัย เพียรศรีวัชรา สุรเดช ดวงทิพย์สิริกุล
วิมล บ้านพวน ธีระ ศิริสมุด
แก้วกุล ตันติพิสิฐกุล
ผศ.ดร.ลี่ลี อิงศรีสว่าง
ดร.นพ.ยศ ตีระวัฒนานนท ์
ที่ปรึกษาโครงการ
นายแพทย์พรเทพ ศิริวนารังสรรค์ อธิบดีกรมอนามัย
นายแพทย์สุริยะ วงศ์คงคาเทพ ผู้ตรวจราชการกระทรวงสาธารณสุข เขตพนื้ที่เครือข่ายที่ 5
นายแพทย์ธีรพล โตพันธานนท ์ ผู้ตรวจราชการกระทรวงสาธารณสุข เขตพนื้ที่เครือข่ายที่ 12
นายแพทย์ดนัย ธีวันดา ผู้อานวยการสานักส่งเสริมสุขภาพ
นายแพทย์ไกรวุฒิ ก้วนหิน้ ผู้อานวยการศูนย์อนามัยที่ 11 นครศรีธรรมราช
นายแพทย์สุเทพ เพชรมาก ผู้อานวยการศูนย์อนามัยที่ 5 นครราชสีมา
คณะทางาน
นางเบญจมาภรณ์ ศิริเฉลิม สานักส่งเสริมสุขภาพ กรมอนามัย
นางสาวพีรญา จันทร์คง สานักส่งเสริมสุขภาพ กรมอนามัย
ผู้รับผิดชอบงานผู้สูงอายุ ศูนย์อนามัยเขต ที่ 1-12 กรมอนามัย
ออกแบบปก
วรุฒ เลิศศราวุฒ โครงการประเมินเทคโนโลยีและนโยบายด้านสุขภาพ

7. i
คานา
รายงานการสารวจสุขภาวะผู้สูงอายุไทย ปี 2556 ภายใต้แผนงานส่งเสริมสุขภาพผู้สูงอายุและผู้พิการ ฉบับนี้
กรมอนามัย โดยกลุ่มอนามัยผู้สูงอายุ สานักส่งเสริมสุขภาพ ได้ดาเนินการจัดทาขึ้น ภายใต้โครงการ
สารวจสุขภาวะผู้สูงอายุไทย ปี พ.ศ. 2556 ภายใต้แผนงานส่งเสริมสุขภาพผู้สูงอายุและผู้พิการ โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อ
สารวจสถานการณ์ปัญหาสุขภาพของผู้สูงอายุในประเทศไทย ติดตามผลการดาเนินงานการดูแลสุขภาพผู้สูงอายุ
ตามแผนงานส่งเสริมสุขภาพผู้สูงอายุและผู้พิการ และเพื่อเป็นข้อมูลในการจัดทาข้อเสนอเชิงนโยบายสาหรับผู้บริหาร
ในการกาหนดนโยบายด้านผู้สูงอายุ
สานักส่งเสริมสุขภาพ โดยกลุ่มอนามัยผู้สูงอายุ และคณะผู้วิจัยขอขอบพระคุณ ดร.นพ.พรเทพ ศิริวนารังสรรค์
อธิบดีกรมอนามัย นายแพทย์สุริยะ วงศ์คงคาเทพ ผู้ตรวจราชการกระทรวงสาธารณสุข เขตพืน้ที่เครือข่ายที่ 5
นายแพทย์ธีรพล โตพันธานนท์ ผู้ตรวจราชการกระทรวงสาธารณสุข เขตพืน้ที่เครือข่ายที่ 12 รองอธิบดีกรมอนามัย
ทุกท่าน นายแพทย์ดนัย ธีวันดา ผู้อานวยการสานักส่งเสริมสุขภาพ คณะผู้เชี่ยวชาญจากกรมสุขภาพจิต
กรมการแพทย์ กรมควบคุมโรค สานักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข ผู้รับผิดชอบงานผู้สูงอายุจากศูนย์อนามัย
ที่ 1-12 และผู้รับผิดชอบงานจากสานักงานสาธารณสุขจังหวัดพืน้ที่เป้าหมายทุกแห่ง นักวิจัยภาคสนามทุกท่าน
ในการร่วมกันดาเนินงานด้วยดีจนบรรลุวัตถุประสงค์ตามเป้าหมายแผนงานโครงการ
สุดท้ายนีข้อขอบพระคุณ สานักตรวจราชการกระทรวงสาธารณสุข และสานักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ
ที่ได้ให้ข้อคิดเห็น แนวทางการดาเนินงาน และสนับสนุนทุนในการวิจัยครัง้นี้
คณะผู้วิจัย
พ.ศ. 2556

8. ii

9. รายงานการสารวจสุขภาวะผู้สูงอายุไทย ปี 2556 ภายใต้แผนงานส่งเสริมสุขภาพผู้สูงอายุและผู้พิการ
iii
บทสรุปผู้บริหาร
ปี พ.ศ. 2555 กรมอนามัย ร่วมกับหน่วยงานอื่นๆ ของกระทรวงสาธารณสุข ตระหนักถึงความสาคัญในการพัฒนา
คุณภาพชีวิตผู้สูงอายุ จึงได้ร่วมกันจัดทาและดาเนินแผนงาน “โครงการส่งเสริมสุขภาพผู้สูงอายุและผู้พิการ” ขึน้
โดยบูรณาการงานร่วมกับภาคีเครือข่ายต่างๆ สาหรับกรมอนามัย โดยสานักส่งเสริมสุขภาพ ได้จัดทาและดาเนิน
แผนงานส่งเสริมสุขภาพผู้สูงอายุและผู้พิการตัง้แต่นัน้มา หลังดาเนินการ 1 ปี สานักส่งเสริมสุขภาพ กรมอนามัย
กระทรวงสาธารณสุข และโครงการประเมินเทคโนโลยีและนโยบายด้านสุขภาพ ร่วมมือสารวจสถานการณ์ปัญหา
สุขภาวะของผู้สูงอายุ รวมทัง้ติดตามผลการดาเนินงานดูแลสุขภาพผู้สูงอายุตามแผนงานส่งเสริมสุขภาพผู้สูงอายุ
และผู้พิการดังกล่าว โดยสารวจข้อมูลผู้สูงอายุจานวน 13,642 คน จาก 28 จังหวัดเป็นตัวแทนครอบคลุมทัง้
12 เครือข่ายบริการสุขภาพ/ศูนย์อนามัยเขต และสารวจระบบการให้บริการเกี่ยวกับผู้สูงอายุของสถานพยาบาลในพืน้ที่
สารวจสุขภาวะผู้สูงอายุ จานวน 181 แห่ง โดยมงุ่หวังเพื่อค้นหาข้อมูลจากการดาเนินงานตามแผนงานดังกล่าวมาใช้
ประโยชน์ในการวางแผน ปรับปรุงและพัฒนากลยุทธ์การดาเนินงานพัฒนาคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุและผู้พิการต่อไป
สรุปผลการศึกษา
1. ผู้สูงอายุไทย มีความเจ็บป่วยด้วยโรค/ปัญหาสุขภาพดังต่อไปนี้โรคความดันโลหิตสูง (ร้อยละ 41) โรคเบาหวาน
(ร้อยละ 18) ข้อเข่าเสื่อม (ร้อยละ 9) เป็นผู้พิการ (ร้อยละ 6) โรคซึมเศร้า (ร้อยละ 1) และผู้ป่วยติดเตียง (ร้อยละ 1)
ขณะที่มีเพียงร้อยละ 5 เท่านัน้ที่ได้รับการตรวจวินิจฉัยจากแพทย์และไม่มีโรค/ปัญหาสุขภาพดังกล่าว
2. จานวนผู้สูงอายุที่เจ็บป่วยข้างต้นอาจมีจานวนน้อยกว่านี้หากผู้สูงอายุเข้าถึงการคัดกรองโรคเหล่านัน้ได้อย่าง
ถ้วนหน้า โดยในรอบ 12 เดือนที่ผ่านมาผู้สูงอายุสามารถเข้าถึงบริการคัดกรองโรคความดันโลหิตสูง ร้อยละ 80
โรคเบาหวาน ร้อยละ 73 ซึมเศร้าร้อยละ 33 และข้อเข่าเสื่อม ร้อยละ 9
3. นอกเหนือจากการเพิ่มการเข้าถึงบริการคัดกรองโรคแล้ว คุณภาพของการคัดกรองโรคก็เป็นอีกปัจจัยหนึ่งที่สาคัญ
ที่ควรได้รับการดูแลเอาใจใส่ การสารวจนีพ้บว่าผู้สูงอายุที่มีผลการคัดกรองโรคเบาหวานผิดปกติ ร้อยละ 37
ไม่ทราบว่าตนเองอาจมีความเสี่ยงเป็นโรคเบาหวาน และผู้สูงอายุที่มีผลการคัดกรองโรคความดันโลหิตผิดปกติ
ร้อยละ 43 ไม่ทราบว่าตนเองอาจมีความเสี่ยงเป็นโรคความดันโลหิตสูง ทัง้นีผู้้สูงอายุที่มีผลการคัดกรองผิดปกติ
เหล่านัน้ จึงกลายเป็นผู้เสียโอกาสในการดูแลรักษาที่ถูกต้องและเหมาะสมอย่างทันท่วงที ทัง้ที่ได้รับการคัดกรอง
โรคแล้ว
4. การคัดกรองโรคเบาหวานและความดันโลหิตสูงอย่างถ้วนหน้าและมีคุณภาพจะช่วยลดปัญหาผู้สูงอายุป่วยเป็น
โรคแทรกซ้อนจากเบาหวานและความดันโลหิตสูง ลดภาระของระบบสุขภาพในการดูแลโรคแทรกซ้อนเหล่านัน้
ในปัจจุบันพบว่าผู้สูงอายุถึงร้อยละ 18 มีโรคแทรกซ้อนจากเบาหวานและร้อยละ 13 มีโรคแทรกซ้อนจาก
ความดันโลหิตสูง
5. คุณภาพการรักษาโรคเบาหวานและความดันโลหิตสูง ควรได้รับการดูแลเอาใจใส่เพิ่มขึน้ ทัง้นีถึ้งแม้ว่าผู้ป่วย
ที่ได้รับการวินิจฉัยโรคส่วนใหญ่จะได้รับการติดตาม รักษาโรค (ร้อยละ 94 ในผู้ป่วยโรคเบาหวาน และ ร้อยละ 97
ในผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูง) แต่ยังมีผู้สูงอายุมากถึงร้อยละ 55 ไม่สามารถควบคุมระดับนา้ตาลในเลือด
และร้อยละ 43 ไม่สามารถควบคุมระดับความดันโลหิต โดยปัจจัยที่สัมพันธ์กับการพบระดับค่านา้ตาลในเลือด

10. iv
ปกติ ได้แก่ ผู้สูงอายุที่มีสมาชิกในบ้าน 2 คน (OR=1.4 95 CI:1.1-2.2) สิทธิสวัสดิการรักษาพยาบาลข้าราชการ
(OR=1.4 95 CI:1.0-1.9) รอบเอวปกติ (OR=1.1 95 CI:1.0-1.6) เป็นโรคเบาหวาน 1-2 ปี และ 3-4 ปี (OR=1.4
95 CI:1.1-1.9) และไม่ดื่มเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์ (OR=2.7 95 CI:1.1-1.9)
ปัจจัยที่สัมพันธ์กับการพบระดับค่าความดันโลหิตปกติ ได้แก่ ผู้สูงอายุอาศัยในเขตภาคใต้ (OR=1.5 95 CI:1.1-
2.4) ใช้สิทธิสวัสดิการรักษาพยาบาลข้าราชการ (OR=2.0 95 CI:1.2-3.4) มีและใช้สมุดคู่มือการดูแลส่งเสริม-
สุขภาพผู้สูงอายุ (OR=2.0 95 CI:1.1-3.7) มีฟันใช้งานมากกว่า 20 ซี่หรือ 4 คู่สบ (OR=1.4 95 CI:1.0-2.0)
ดื่มสุราเป็นบางครัง้และไม่ดื่มสุรา (OR=3.5 95 CI:1.1-3.4 และ OR=3.5 95 CI:1.3-3.4)
6. การสารวจครั้งนี้พบว่าผู้สูงอายุไทยร้อยละ 26 มีพฤติกรรมสุขภาพที่พึงประสงค์ ซึ่งต่ากว่าเป้าหมายที่ตัง้ไว้
ร้อยละ 30 ทัง้นีพ้ฤติกรรมสุขภาพที่พึงประสงค์ที่ผู้สูงอายุไทยปฏิบัติตัวได้น้อยที่สุดเรียงตามลาดับ ได้แก่
ออกกาลังกายสัปดาห์ละ 3 วัน วันละ 15-30 นาทีเป็นประจา (ร้อยละ 57) ดื่มนา้สะอาดวันละ 8 แก้วหรือมากกว่า
เป็นประจา (ร้อยละ 65) รับประทานผักและผลไม้เป็นประจา (ร้อยละ 66) ไม่ดื่มสุรา/เครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์
(ร้อยละ 83) และไม่สูบบุหรี่ (ร้อยละ 84)
7. ปัจจัยสัมพันธ์เชิงบวกที่สาคัญต่อการที่ผู้สูงอายุมีพฤติกรรมสุขภาพที่พึงประสงค์ครบทัง้ 5 ประการ ได้แก่
การจัดกิจกรรมทางสังคมสาหรับผู้สูงอายุ เช่น ชมรมผู้สูงอายุ (OR=1.4 95CI: 1.1-1.9) หรือการเข้าร่วมกิจกรรม
ในหมู่บ้าน/ชุมชนเป็นประจา (OR=2.0 95CI: 1.6-4.6) มีและใช้สมุดคู่มือการดูแลส่งเสริมสุขภาพผู้สูงอายุ
(OR=1.1 95CI: 1.4-2.7) รวมถึงผู้สูงอายุมีฟันใช้งานมากกว่า 20 ซี่หรือ 4 คสู่บ (OR=1.1 95CI: 1.4-2.3)
8. การมีพฤติกรรมสุขภาพที่ไม่พึงประสงค์ส่งผลให้ผู้สูงอายุไทยมีปัจจัยเสี่ยงทางสุขภาพหลายประการ ที่สาคัญที่สุด
คือ ภาวะนา้หนักเกินและโรคอ้วน การสารวจนีพ้บความชุกสูงถึงร้อยละ 43 ในเพศชาย และร้อยละ 50
ในเพศหญิง โดยปัจจัยป้องกันที่สาคัญ ได้แก่ การออกกาลังกายเป็นประจา (OR=0.8 95 CI: 0.7-0.9)
9. โรงพยาบาลชุมชนและโรงพยาบาลศูนย์ทัง้หมดมีโครงสร้างที่เหมาะสมกับผู้สูงอายุ อย่างไรก็ตาม โรงพยาบาล
ส่งเสริมสุขภาพตาบล (รพ.สต.) ร้อยละ 13 ไม่มีส้วมนงั่ราบห้อยขา นอกจากนัน้ยังพบว่าร้อยละ 13 ไม่ได้ปรับปรุง
ห้องส้วมให้มีราวจับเพื่อช่วยพยุง และไม่ปรับพืน้ห้องนา้เพื่อป้องกันการลื่นหกล้ม
10. จานวนพยาบาล เจ้าหน้าที่สาธารณสุข รวมถึงแพทย์ มีสัดส่วนบุคลากรต่อการดูแลผู้สูงอายุดีกว่าบุคลากร
ด้านอื่นๆ ได้แก่ นักกายภาพบาบัด นักกิจกรรมบาบัด นักสังคมสงเคราะห์ ทันตแพทย์ รวมทัง้แพทย์แผนไทย

11. รายงานการสารวจสุขภาวะผู้สูงอายุไทย ปี 2556 ภายใต้แผนงานส่งเสริมสุขภาพผู้สูงอายุและผู้พิการ
v
ข้อเสนอแนะเชิงนโยบาย
1. ปรับปรุงแผนงานส่งเสริมสุขภาพผู้สูงอายุฯ ให้ดาเนินการเชิงรุกนอกสถานพยาบาลมากขึน้ โดยครอบครัวและ
ชุมชนควรมีบทบาทที่สาคัญในการส่งเสริมให้ผู้สูงอายุมีพฤติกรรมที่พึงประสงค์เพื่อลดปัจจัยเสี่ยงและโอกาส
ในการเป็นโรคเรือ้รังในผู้สูงอายุ
2. ค้นหามาตรการและนโยบายที่มีประสิทธิภาพในการทาให้ผู้สูงอายุไทยมีพฤติกรรมสุขภาพที่พึงประสงค์
เพิ่มสูงขึน้ ทัง้นอี้าจพัฒนาเป็นงานวิจัยที่มีระบบการประเมินผลที่ถูกต้องแม่นยา
3. เพิ่มคุณภาพการคัดกรองโรคสาหรับผู้สูงอายุ โดยเฉพาะการแจ้งผลการตรวจ และการปฏิบัติตัวทัง้ผู้ที่เป็นโรค
และไม่เป็นโรค ทัง้นีค้วรพัฒนาตัวชีวั้ดด้านคุณภาพ (quality indicators) เพื่อใช้ประเมินผลการดาเนินงานของ
โครงการและจัดสรรงบประมาณ นอกเหนือจากตัวชีวั้ดเชิงกระบวนการ (process indicators) เช่น จานวนบริการ
ที่ให้
4. ปรับปรุงโครงสร้างทางกายภาพของ โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตาบล ให้เหมาะสมกับผู้สูงอายุ
5. พิจารณาเพมิ่จานวนบุคลากรที่ขาดแคลน ในพืน้ที่ที่ขาดแคลน เพื่อส่งเสริมให้ผู้สูงอายุไทยเข้าถึงบริการผู้สูงอายุ
ที่จาเป็นอย่างถ้วนหน้าและจาเป็น
6. มีการศึกษาเชิงลึกเพื่อเข้าใจความสัมพันธ์ของการมีสมุดคมูื่อฯ กับการควบคุมระดับนา้ตาลในเลือด และควบคุม
ระดับความดันโลหิตกับการมีพฤติกรรมสุขภาพที่พึงประสงค์
7. จัดให้มีการประเมินผลการดาเนนิงานแผนงานส่งเสริมสุขภาพผู้สูงอายุฯ ในสองปีข้างหน้า

12. vi

13. รายงานการสารวจสุขภาวะผู้สูงอายุไทย ปี 2556 ภายใต้แผนงานส่งเสริมสุขภาพผู้สูงอายุและผู้พิการ
vii
สารบัญ
หน้า
คานา i
บทสรุปผู้บริหาร iii
1 บทนา 1
2 ระเบียบวิธีวิจัย 5
3 ผลการศึกษา 15
การสารวจสุขภาวะผู้สูงอายุไทย 16
การสารวจสถานพยาบาลและการให้บริการผู้สูงอายุ 40
ผลการติดตามและประเมินผลการดาเนินงานตามแผนงาน 59
ยุทธศาสตร์ที่ 1: ส่งเสริมผู้สูงอายุให้มีสุขภาพดีตามมาตรฐานสุขภาพผู้สูงอายุที่พึงประสงค์ 59
ยุทธศาสตร์ที่ 2: การพัฒนาระบบบริการสุขภาพที่มีคุณภาพเชื่อมโยงจากสถานบริการสู่ชุมชน 67
ยุทธศาสตร์ที่ 3: สร้างความเข้มแข็งการมสี่วนร่วมของท้องถิ่นในการส่งเสริมสุขภาพและดูแลผู้สูงอายุ
ในชุมชน
68
4 สรุปและอภิปรายผล 71
ข้อเสนอแนะเชิงนโยบาย 83
เอกสารอ้างอิง 85
ภาคผนวก 87

14. viii
สารบัญรูป
หน้า
รูป 1 กรอบการศึกษา 7
รูป 2 กรอบการวิเคราะห์ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับภาวะสุขภาพและพฤติกรรมสุขภาพที่พึงประสงค์ 11
รูป 3 กรอบการวิเคราะห์ปัจจัยที่ส่งผลต่อการได้รับการคัดกรองและประเมินอาการโรคเบาหวานและ
ความดันโลหิตสูง
13
รูป 4 จังหวัดตัวอย่างในการสารวจ 17
รูป 5 ร้อยละของผู้สูงอายุที่มีความพิการจาแนกตามประเภทความพิการ 18
รูป 6 ร้อยละของผู้สูงอายุที่มีความพิการจาแนกตามความจา เป็นและการได้รับอุปกรณ์เครื่องช่วยคน
18
พิการ
รูป 7 ร้อยละของระดับรอบเอวผู้สูงอายุจาแนกตามเพศ 19
รูป 8 ร้อยละของค่าดัชนีมวลกายผู้สูงอายุจา แนกตามเพศ 20
รูป 9 ร้อยละของค่าของดัชนีมวลกายผู้สูงอายุจาแนกตามกลุ่มโรคและเพศ 20
รูป 10 ร้อยละของโรค/ปัญหาสุขภาพผู้สูงอายุจาแนกตามเพศ 21
รูป 11 สัดส่วนของผู้สูงอายุที่ไม่ทราบค่าระดับนา้ตาลในเลือดจาแนกตามเพศ เขตการปกครอง ภาค
และสถานพยาบาลที่รับบริการ
22
รูป 12 สัดส่วนของผู้สูงอายุทเี่ป็นโรคเบาหวานไม่ได้รับคาแนะนาหลังตรวจจาแนกตามสถานพยาบาล
ที่รับบริการ
22
รูป 13 สัดส่วนของผู้สูงอายุที่ไม่ทราบค่าระดับความดันโลหิตจาแนกตามเพศ เขตการปกครอง ภาค
และสถานพยาบาลที่รับบริการ
23
รูป 14 สัดส่วนของผู้สูงอายุทเี่ป็นโรคความดันโลหิตสูงไม่ได้รับคาแนะนาหลังตรวจจา แนกตาม
สถานพยาบาลที่รับบริการ
24
รูป 15 ร้อยละของผู้สูงอายุกลุ่มติดเตียงที่ได้รับการเยี่ยมบ้านและความพึงพอใจต่อการเยี่ยมบ้าน 25
รูป 16 ร้อยละของผู้สูงอายุที่ได้รบัการคัดกรองโรค/ปัญหาสุขภาพ 26
รูป 17 สัดส่วนของผู้สูงอายุที่ไม่ได้รับการคัดกรองโรคเบาหวานจาแนกตาม เพศ เขตการปกครอง และภาค 26
รูป 18 สัดส่วนของผู้สูงอายุกลุ่มที่ไม่เป็นโรคเบาหวานไม่ทราบค่าระดับนา้ตาลในเลือดจากการคัดกรอง
จาแนกตาม เพศ เขตการปกครอง ภาค และสถานพยาบาลที่รับบริการ
26
รูป 19 สัดส่วนของผู้สูงอายุกลุ่มที่ไม่เป็นโรคเบาหวานไม่ได้รบัคาแนะนาการปฏิบัติตัวหลังการคัดกรอง
จาแนกตามสถานพยาบาลที่รับบริการ
28
รูป 20 สัดส่วนของผู้สูงอายุที่ไม่ได้รับการคัดกรองโรคความดันโลหิตสูงจาแนกตาม เพศ เขตการปกครอง
และภาค
28
รูป 21 สัดส่วนของผู้สูงอายุกลุ่มที่ไม่เป็นโรคความดันโลหิตสูงไม่ทราบค่าระดับความดันโลหิตจากการคัด
กรองจาแนกตาม เพศ เขตการปกครอง ภาค และสถานพยาบาลที่รับบริการ
29

15. รายงานการสารวจสุขภาวะผู้สูงอายุไทย ปี 2556 ภายใต้แผนงานส่งเสริมสุขภาพผู้สูงอายุและผู้พิการ
ix
สารบัญรูป (ต่อ)
รูป 22 สัดส่วนของผู้สูงอายุกลุ่มที่ไม่เป็นโรคความดันโลหิตสูงไม่ได้รับคาแนะนา การปฏิบัติตัวหลังการคัด
กรองจาแนกตามสถานพยาบาลที่รับบริการ
หน้า
29
รูป 23 ร้อยละของผู้สูงอายุจา แนกตามพฤติกรรมสุขภาพที่พึงประสงค์และการปฏิบัติ 31
รูป 24 สัดส่วนของผู้สูงอายุทปี่่วยเป็นโรคเบาหวานและ/หรือความดันโลหิตสูง 32
รูป 25 สัดส่วนของผู้สูงอายุทปี่่วยเป็นโรคเบาหวานและ/หรือความดันโลหิตสูงและได้รับคาแนะนาการปฏิบัติ
ตัวจาแนกตามพฤติกรรมการดื่มสุรา
32
รูป 26 ร้อยละของผู้สูงอายุจา แนกตามการเข้าร่วมกิจกรรมทางสังคมและความพึงพอใจ 32
รูป 27 ปัจจัยที่สัมพันธ์กับการพบระดับนา้ตาลในเลือดปกติของผู้ป่วยเบาหวานที่มารบัการตรวจประเมิน
ในรอบ 12 เดือนที่ผ่านมา
34
รูป 28 ปัจจัยที่สัมพันธ์กับการพบระดับค่าความดันโลหิตปกติของผู้ป่วยความดันโลหิตสูง ที่มารับการ
ตรวจประเมินในรอบ 12 เดือนที่ผ่านมา
35
รูป 29 ปัจจัยที่สัมพันธ์กับการมีพฤติกรรมสุขภาพที่พึงประสงค์ 36
รูป 30 ปัจจัยที่สัมพันธ์กับการพบ BMI ต่ากว่าเกณฑ์ปกติ (< 18.5 kg/m2) 38
รูป 31 ปัจจัยที่สัมพันธ์กับการพบ BMI สูงกว่าเกณฑ์ปกติ (≥ 25.0 kg/m2) 39
รูป 32 จานวนบุคลากรเทียบกับประชากรผู้สูงอายุในพืน้ที่จา แนกตามประเภทสถานพยาบาล 41
รูป 33 ร้อยละของสถานพยาบาลที่มีบุคลากรอบรมหลักสูตร ผู้ดูแลผู้สูงอายุและผู้พิการ (ครู ก) 42
รูป 34 ร้อยละของสถานพยาบาลที่มีคมูื่อปฏิบัติงานกจิกรรมส่งเสริมสุขภาพผู้สูงอายุทสี่าคัญจาแนกตาม
ประเภทสถานพยาบาล
44
รูป 35 ร้อยละของสถานพยาบาลจาแนกตามความเพียงพอของงบประมาณในการดาเนินงานปี
พ.ศ. 2556 และประเภทของสถานพยาบาล
47
รูป 36 จานวนและร้อยละของสถานพยาบาลจาแนกตามจานวนบุคลากรในทีมสุขภาพ
(home health care team)
48
รูป 37 ร้อยละของบุคลากรในทีมสุขภาพ (home health care team) จาแนกตามประเภท 49
รูป 38 ร้อยละของสถานพยาบาลจาแนกตามผลการประเมินการดูแลสุขภาพผู้สูงอายุทบี่้านที่มีคุณภาพ 50
รูป 39 ร้อยละของสถานพยาบาลจาแนกตามผลการประเมินคุณภาพ “กิจกรรมส่งเสริมป้องกันทันต
สุขภาพ”
52
รูป 40 ร้อยละของสถานพยาบาลจาแนกตามการประเมินตาบลดูแลสุขภาพผู้สูงอายุระยะยาวของ
สถานพยาบาลสุขภาพ
55
รูป 41 ปัจจัยที่สัมพันธ์กับการได้รับการคัดกรองและการประเมินอาการโรคเบาหวาน 56
รูป 42 ปัจจัยที่สัมพันธ์กับการได้รับการคัดกรองและการประเมินอาการโรคความดันโลหิตสูง 57

16. x
สารบัญรูป (ต่อ)
หน้า
รูป 43 ผลการประเมินตัวชวีั้ดการคัดกรองสุขภาพผู้สูงอายุ จานวน 5 โรค/ปัญหาสุขภาพจาก
การสารวจผู้สูงอายุไทยปี พ.ศ. 2556
60
รูป 44 ผลการประเมินตัวชวีั้ดการคัดกรองสุขภาพผู้สูงอายุ จานวน 6 โรคหรือปัญหาสุขภาพของ
สถานพยาบาล
61
รูป 45 ผลการประเมินตัวชวีั้ดผู้สูงอายุและผู้พิการกลุ่มเสี่ยงได้รับการพัฒนาทักษะทางกายและใจ
ของสถานพยาบาล
65
รูป 46 ผลการประเมินตัวชวีั้ดผู้สูงอายุและผู้พิการกลุ่มผู้ป่วยได้รับการพัฒนาทักษะทางกายและใจ
ของสถานพยาบาล
65
รูป 47 ผลการประเมินตัวชวีั้ดผู้สูงอายุมีพฤติกรรมสุขภาพทพีึ่งประสงค์จากการสารวจผู้สูงอายุไทย
ปี พ.ศ. 2556
66
รูป 48 ผลการประเมินตัวชวีั้ดสถานพยาบาลที่มีห้องนา้ผู้สูงอายุและผู้พิการ (ส้วมนงั่ราบห้อยขา
และการปรับปรุงห้องนา้)
67
รูป 49 ผลการประเมินตัวชวีั้ดผู้สูงอายุมีฟันใช้เคีย้วอาหารได้อย่างเหมาะสม 68
รูป 50 ร้อยละสถานพยาบาลที่มี อผส. ในพืน้ที่รับผิดชอบ 69
รูป 51 ผลการประเมินตัวชวีั้ดตาบลดูแลสุขภาพผู้สูงอายุระยะยาว 70

17. รายงานการสารวจสุขภาวะผู้สูงอายุไทย ปี 2556 ภายใต้แผนงานส่งเสริมสุขภาพผู้สูงอายุและผู้พิการ
xi
สารบัญตาราง
หน้า
ตาราง 1 ร้อยละของผู้สูงอายุที่มีพฤติกรรมสุขภาพไม่พึงประสงค์ จาแนกตามภาค 8
ตาราง 2 รายละเอียดขัน้ตอนและวิธีการคานวนกลุ่มตัวอย่าง 8
ตาราง 3 อัตราตอบกลับแบบสอบถาม 40
ตาราง 4 จานวนบุคลากรที่ทางานด้านผู้สูงอายุและอัตราส่วนต่อสถานพยาบาล 41
ตาราง 5 จานวนและร้อยละของการถ่ายทอดองค์ความรู้และพัมนาทักษะของครู ก ในแต่ละ
สถานพยาบาล
43
ตาราง 6 จานวนและร้อยละของความเพียงพอของคมูื่อปฏิบัติงานในสถานพยาบาล 45
ตาราง 7 จานวนและร้อยละของการบันทึกและใช้ประโยชน์ข้อมูลด้านผู้สูงอายุในสถานพยาบาล 46
ตาราง 8 จานวนและร้อยละของแหล่งงบประมาณดา เนนิงานด้านผู้สูงอายุในสถานพยาบาล 47
ตาราง 9 จานวนและร้อยละของการบริหารงบประมาณที่ไม่เพียงพอต่อการดาเนินงานในสถานพยาบาล 48
ตาราง 10 จานวนและร้อยละของสถานพยาบาลที่มีการเยี่ยมบ้านผู้สูงอายุนอนติดเตียงและติดบ้านของทีม
สุขภาพ (home health care team)
49
ตาราง 11 จานวนและร้อยละของสถานพยาบาลที่มีอาสาสมัครดูแลผู้สูงอายุ (อผส.)และการปฏิบัติงาน
เยี่ยมบ้าน
51
ตาราง 12 จานวนและร้อยละของกิจกรรมส่งเสริมป้องกันทันตสุขภาพของผู้สูงอายุและผู้พิการใน
สถานพยาบาล
52
ตาราง 13 จานวนและร้อยละของส้วมนงั่ราบห้อยขา และการปรับส้วมและทางลาดชันให้เหมาะกับ
ผู้สูงอายุและผู้พิการในสถานพยาบาล
53
ตาราง 14 จานวนและร้อยละของการจัดสภาพแวดล้อมในหมู่บ้าน/ชุมชน 54
ตาราง 15 ผลการประเมินตัวชีวั้ดการได้รับการพัฒนาทักษะกายและใจ 64

18. xii

20. 2
หลักการและเหตุผล
ประเทศไทยก้าวสู่สังคมสูงอายุ (Aging Society) ตัง้แต่ปี พ.ศ. 2548 และมีแนวโน้มสถานการณ์ผู้สูงอายุ
เพิ่มสูงขึน้อย่างรวดเร็วทัง้จานวนและสัดส่วน โดยพบว่าประชากรที่มีอายุ 65 ปีขึน้ไป คิดเป็นร้อยละ 7.4 หรืออายุ
60 ปีขึน้ไป คิดเป็นร้อยละ 12 มีการคาดการณ์ว่าอีก 20 ปีข้างหน้า ประเทศไทยจะเป็นสังคมสูงวัยระดับสุดยอด
(Super aged society) ซึ่งหมายถึงมีสัดส่วนประชากรผู้สูงอายุ 65 ปีขึน้ไป คิดเป็นร้อยละ 20 ขึน้ไป หรืออาจ
กล่าวได้ว่าในอีก 7 ปี ข้างหน้า (พ.ศ. 2564) ประเทศไทยจะกลายเป็นสังคมสูงวัยอย่างสมบูรณ์ (Aged Society)1
ในขณะที่แนวโน้มผู้สูงอายุอยู่คนเดียวหรืออยู่ลาพังกับคู่สมรสเพิ่มมากขึน้ ซึ่งมีผลต่อการให้การดูแลผู้สูงอายุ
ทัง้ด้านร่างกายและจิตใจ อายุยิ่งสูงยิ่งเจ็บป่วย โดยเฉพาะเจ็บป่วยด้วยโรคไร้เชือ้ เช่น ความดันโลหิตสูง เบาหวาน
หรือไขมันในเลือดสูง ซงึ่โรคเหล่านีล้้วนมีแนวโน้มเพิ่มสูงขึน้และเป็นโรคที่รักษาไม่หาย ทาให้มีภาวการณ์พึ่งพา
ต้องการการดูแลอย่างต่อเนื่องและระยะยาว ผู้สูงอายุจานวนมากมีปัญหาข้อเข่าเสื่อม และครึ่งหนึ่งของผู้สูงอายุ
มีฟันแท้เหลือน้อยกว่า 20 ซี่ ทาให้ไม่สามารถเคีย้วอาหารได้ ส่งผลต่อการดาเนินชีวิตประจาวัน2 การจัด
สภาพแวดล้อมให้เอือ้ต่อการส่งเสริมสุขภาพผู้สูงอายุโดยเฉพาะการจัดให้มีส้วมนงั่ราบห้อยขาในทุกสถานบริการ
และในชุมชนเพื่อลดความรุนแรงจากโรคข้อเข่าเสื่อม และการสร้างเสริมสุขภาพชอ่งปากผู้สูงอายุจึงมีความสาคัญ
จากรายงานโครงการติดตามและประเมินผลการดาเนินงานตามแผนผู้สูงอายุแห่งชาติ ฉบับที่ 2
(พ.ศ. 2554 - 2564) ฉบับปรับปรุงครัง้ที่ 1 พ.ศ. 2552 ระยะที่ 2 (พ.ศ. 2550 - 2554)3 ดัชนีวัดที่ 8 สัดส่วน
ประชากรสูงอายุที่มีพฤติกรรมสุขภาพที่พึงประสงค์ ซงึ่กระทรวงสาธารณสุขเป็นผู้รับผิดชอบหลักมีเป้าหมายการ
ดาเนินงาน ร้อยละ 30 ซึ่งพบว่าผลการดาเนินงานได้เพียงร้อยละ 18.7 เช่นเดียวกับ ดัชนีวัดที่ 38 สัดส่วนของ
ตาบลที่มีบริการสาหรับผู้สูงอายุต่อไปนี้1. สนับสนุนการดูแลระยะยาว 2. ระบบประคับประคอง 3. ดูแลโรคเรือ้รัง
ที่สาคัญ 4. อาสาสมัครในชุมชน 5. สนับสนุนให้ผู้ดูแลมีความรู้ความสามารถในการดูแลผู้สูงอายุ ซึ่งกระทรวง
สาธารณสุขดาเนินงานภายใต้ “ตาบลดูแลสุขภาพผู้สูงอายุระยะยาว” ซึ่งไม่ผ่านการประเมินที่กาหนดไว้ โดย
ผลการประเมินคิดเป็นร้อยละ 34.3 จากเป้าหมายร้อยละ 50
ปี พ.ศ. 2555 กรมอนามัย ร่วมกับหน่วยงานอื่นๆ ของกระทรวงสาธารณสุข ตระหนักถึงความสาคัญในการพัฒนา
คุณภาพชีวิตผู้สูงอายุ จึงได้ร่วมกันดาเนินงานแผนงาน “โครงการส่งเสริมสุขภาพผู้สูงอายุและผู้พิการ”
โดยบูรณาการงานร่วมกับภาคีเครือข่ายโดยเฉพาะองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น มีเป้าหมายสาคัญเพื่อ 1) ส่งเสริม
และปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพผู้สูงอายุให้มีสุขภาพทพีึ่งประสงค์โดยผสมผสานมาตรฐานการดูแลสุขภาพแบบ
องค์รวมทัง้สุขภาพกายและจิต 2) เพื่อส่งเสริมและสนับสนุนให้ผู้สูงอายุเข้าถึงบริการสุขภาพอย่างถ้วนหน้า
และเท่าเทียม 3) เพื่อพัฒนาระบบบริการเพื่อดูแลสุขภาพผู้สูงอายุให้มีคุณภาพทัง้ในสถานบริการและบริการเชิงรุก
ในชุมชน 4) เพื่อส่งเสริมสนับสนุนให้ครอบครัว ชุมชนและท้องถิ่น มีส่วนร่วมในการดูแลผู้สูงอายุ และ 5) เพื่อดูแล
ผู้สูงอายุและผู้พิการให้มีคุณภาพชีวิตที่ดีต่อไป

21. รายงานการสารวจสุขภาวะผู้สูงอายุไทย ปี 2556 ภายใต้แผนงานส่งเสริมสุขภาพผู้สูงอายุและผู้พิการ
3
หลังจากดาเนินงานตามแผนงานส่งเสริมสุขภาพผู้สูงอายุและผู้พิการระยะเวลา 1 ปี สานักส่งเสริมสุขภาพ
กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข และโครงการประเมินเทคโนโลยีและนโยบายด้านสุขภาพ จึงได้จัดทา
“โครงการสารวจสุขภาวะผู้สูงอายุไทย ปี พ.ศ. 2556 ภายใต้แผนงานส่งเสริมสุขภาพผู้สูงอายุและผู้พิการ”
โดยมุ่งหวังเพื่อค้นหาและนาข้อมูลจากการดาเนินงานตามแผนงานดังกล่าวมาใช้ประโยชน์ในการวางแผน
ปรับปรุงและพัฒนากลยุทธ์การดาเนินงานพัฒนาคุณภาพชีวติผู้สูงอายุและผู้พิการในการดาเนินงานตามแผนงาน
ส่งเสริมสุขภาพผู้สูงอายุและผู้พิการระยะต่อไป
วัตถุประสงค์
1. เพื่อสารวจสถานการณ์ปัญหาสุขภาวะของผู้สูงอายุในประเทศไทย ในปี พ.ศ. 2556
2. เพื่อติดตามผลการดาเนินงานดูแลสุขภาพผู้สูงอายุตามแผนงานส่งเสริมสุขภาพผู้สูงอายุและผู้พิการ
สานักส่งเสริมสุขภาพ กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข
3. เพื่อเป็นข้อมูลในการจัดทาข้อเสนอเชิงนโยบายสาหรับผู้บริหารในการกาหนดนโยบายด้านผู้สูงอายุ
พื้นที่เป้าหมายดาเนินการ
พนื้ที่ดาเนินงานสารวจสุขภาวะผู้สูงอายุไทย ปี พ.ศ. 2556 จานวน 28 จังหวัด ครอบคลุม 12 เครือข่ายบริการ
สุขภาพฯ
ประโยชน์ที่คาดว่าจะได้รับ
1. มีข้อมูลที่สาคัญและมีความจาเป็นในการวางแผนการดาเนินงานพัฒนาคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุทัง้ในระดับเขต
บริการสุขภาพและในภาพรวมของประเทศ
2. มีข้อมูลผลการดาเนินงานตามตัวชวีั้ดสาคัญตามแผนงานส่งเสริมสุขภาพผู้สูงอายุและผู้พิการ เพื่อรายงานต่อ
กระทรวงสาธารณสุขและรัฐบาล
3. ผู้สูงอายุมีคุณภาพชีวิตที่ดี ได้รับการดูแลที่เหมาะสม

22. 4

24. 6
การสารวจครัง้นี้ต้องการศึกษาผลที่เกิดจากการดาเนินงานด้านการดูแลสุขภาพผู้สูงอายุตามแผนงานส่งเสริม
สุขภาพผู้สูงอายุและผู้พิการ เป็นการศึกษาตลอดทัง้การดาเนินงานของโครงการในช่วง 1 ปีที่ผ่านมา
(ปีงบประมาณ 2556) ซึ่งประเด็นที่ศึกษา ได้แก่ ปัจจัยนาเข้า (Inputs) ในด้านบุคลากร งบประมาณ วัสดุอุปกรณ์
เครื่องมือ การบริหารจัดการ แนวคิดและนโยบาย ศึกษาวิธีการหรือกระบวนการดาเนินงาน ( Processes)
ของแผนงานส่งเสริมสุขภาพผู้สูงอายุและผู้พิการ ศึกษาผลการดาเนินของกิจกรรมโครงการ (Outputs)
ตามแผนงานดังกล่าว เพื่ออธิบายผลลัพธ์ตามเป้าหมายและตัวชีวั้ดที่ต้องการของโครงการ ( Outcomes)
นอกจากนัน้ยังศึกษาผลกระทบระยะสัน้ที่จะเกิดขึน้จากโครงการดังกล่าว (Impacts) ดังนัน้ การสารวจครัง้นีจึ้ง
ต้องเก็บรวบรวบข้อมูลจาก 2 ส่วน คือ 1) ข้อมูลสุขภาวะและการใช้บริการด้านสุขภาพของผู้สูงอายุ และ 2) ข้อมูล
ผู้ให้บริการ สถานพยาบาลและระบบบริการ ดาเนินการศึกษาตัง้แต่เดือนพฤศจิกายน พ.ศ. 2556 ถึง เมษายน
พ.ศ. 2557 รวมระยะเวลา 6 เดือน โดยมีกรอบการศึกษา ดังรูป 1
การสารวจแบ่งออกเป็น 2 ส่วน ได้แก่ 1) การสารวจสุขภาวะผู้สูงอายุไทย 2) การสารวจสถานพยาบาลและการ
ให้บริการผู้สูงอายุ มีรายละเอียดของระเบียบวิธีวิจัยในแต่ละส่วน ดังนี้
ส่วนที่ 1 การสารวจสุขภาวะผู้สูงอายุไทย
รูปแบบและขอบเขตการศึกษา
การศึกษาวิจัยเชิงสารวจครัวเรือนภาคตัดขวาง (cross-sectional household survey) โดยเก็บข้อมูลผู้สูงอายุไทย
ที่มีอายุ 60 ปีบริบูรณ์ขึน้ไป ที่อาศัยในหมบู่้านหรือชุมชนในพนื้ที่12 เครือข่ายบริการสุขภาพฯ
ประชากรเป้าหมาย
ผู้สูงอายุไทยที่พักอาศัยในหมบู่้าน/ชุมชนตัวอย่าง อย่างน้อย 6 เดือน (นับย้อนจากวันที่สัมภาษณ์) และเกิดก่อน
วันที่ 1 มกราคม พ.ศ. 2497
กลุ่มตัวอย่างและการกาหนดขนาดตัวอย่าง
การสารวจเสนอผลข้อมูล 2 ระดับ คือ ระดับเครือข่ายบริการสุขภาพหรือศูนย์อนามัยเขต และระดับประเทศ ดังนัน้
ผู้สูงอายุที่จะสมุ่เป็นกลุ่มตัวอย่างจะคานวณตามแต่ละเครือข่ายบริการสุขภาพฯ ตามสูตรการสารวจข้อมูลที่ทราบ
จานวนประชากรผู้สูงอายุ และเป็นประชากรผู้สูงอายุในแต่ละเครือข่ายบริการสุขภาพฯ มีสูตรคานวณ ดังนี้
2
/ 2
Z NPQ
α
+
ε α
2 2
/ 2
Z PQ N
n
=
n = จานวนผู้สูงอายุตัวอย่าง Z oe/2 = 1.96 (ค่าคงที่ที่ระดับความเชื่อมนั่ 95) N = จานวนประชากรผู้สูงอายุในแต่ละเครือข่ายบริการสุขภาพฯ P = สัดส่วน
พฤติกรรมสุขภาพผู้สูงอายุที่ไม่พึงประสงค์4 (ตาราง 1)) e = ขนาดความคลาด-เคลื่อนหรือความผิดพลาดที่ยอมให้เกิดจากการวิจัย = 3
หมายเหตุ : สัดส่วนพฤติกรรมสุขภาพผสูู้งอายุที่ไม่พึงประสงค์ของแต่ละภาค (P1-P4) จะถูกนาไปคิดคานวณกลุ่มตัวอย่างในแต่ละเครือข่ายบริการสุขภาพฯ ที่อยู่ในภูมิภาคนนั้ๆ

25. วัสดุอุปกรณ์ เครื่องมือ สื่อ แนวคิด/นโยบาย
ประชาสัมพันธ์ให้สถานบริการสาธารณะปรับ
สภาพแวดล้อมให้เอือ้ต่อผู้สูงอายุและคนพิการ
รายงานการสารวจสุขภาวะผู้สูงอายุไทย ปี 2556 ภายใต้แผนงานส่งเสริมสุขภาพผู้สูงอายุและผู้พิการ
7
Inputs
Processes
Outputs
Outcomes
Impacts
บุคลากร งบประมาณ การบริหารจัดการ
จัดระบบบริการผู้สูงอายุกลมุ่ต่างๆ
เน้นติดบ้าน ติดเตียง
จัดตัง้ชมรมผู้สูงอายุ
การอบรม ครู ก (เจ้าหน้าที่)
ครู ก จัดอบรมเจ้าหน้าที่คน
อื่น/อสม. อปท. วัด
พัฒนาและจัดระบบบริการ/ทีม Home
health care
มีแนวทาง เครื่องมือ และทาการคัดกรองโรค พัฒนาคู่มือส่งเสริมสุขภาพผู้สูงอายุ (สมุดประจาตัว)
ได้แก่ เบาหวาน ความดัน ADL ซึมเศร้า ข้อเข่า
เสื่อม สมองเสื่อม คนพิการ จัดทาแนวทางพัฒนากาย ใจ และการปรับเปลี่ยนพฤติกรร
รมทุกระดับสถานบริการและ อสม.
จัดให้มีส้วมนงั่ราบห้อยขาในสถาน
บริการสาธารณะ
มีเวทีแลกเปลี่ยนเรียนรู้
การติดตามประเมินผล
ผู้สูงอายุที่ได้การคัดกรองและการ
จาแนกกลมุ่ (ปกติ เสี่ยง เป็นโรค)
มีเจ้าหน้าที่ได้รับการ
อบรมเป็นครู ก และ
อบรมถ่ายทอดสู่
เจ้าหน้าที่คนอื่น/อสม.
และผู้สูงอายุ
มีระบบบริการดูแล ติดตาม เฝ้าระวังผู้สูงอายุกลมุ่
ต่างๆ เน้นกลมุ่ติดบ้าน ติดเตียง
มี Home health care ที่มี
คุณภาพ
มีระบบส่งเสริม ป้องกัน ทันตสุขภาพ
มีส้วมนงั่ราบห้อยขาในสถานบริการสุขภาพ
สถานบริการสาธารณะปรับสภาพแวดล้อมเอือ้ต่อ
ผู้สูงอายุและคนพิการ
อสม. ผสอ.มีความรู้ความเข้าใจและ
สามารถพัฒนาทักษะกาย ใจของตน
ได้
ผสอ.มีและใช้สมุดคู่มือประจาตัว
เกิดชมรมผู้สูงอายุคุณภาพ
การส่งเสริม ป้องกัน รักษา ติดตาม เฝ้าระวัง (ทัง้ผู้สูงอายุปกติ และผู้ที่เป็นโรคที่พบจากการ คัดกรอง โรค
ทางทันตกรรม การฟื้นฟูสมรรถภาพและการให้เครื่องช่วยคนพิการ)
ผสอ. มีพฤติกรรมที่พึงประสงค์ ได้แก่ การออกกาลังกาย ทานผัก ผลไม้ ดื่มนา้สะอาดเพียงพอ
ไม่ดื่มเหล้า ไม่สูบบุรี่
ผู้สูงอายุมีสุขภาพที่ดีทัง้กายใจ ได้แก่ 1. กินอาหารได้ 2. มีค่า BMI ปกติ/รอบเอว
ปกติ 3. ช่วยเหลือตนเองได้ 4. ไม่ฆ่าตัวตาย
ผู้สูงอายุที่เป็นโรคมีการดาเนินชีวิตอย่างเป็นสุข ไม่มีภาวะแทรกซ้อน
ผู้พิการได้รับการบริการการทางแพทย์ที่เหมาะสมและเท่าเทียม
ผู้สูงอายุและผู้พิการมีส่วน
ร่วมกับชุมชน
รูป 1 กรอบการศึกษา

26. 8
ตาราง 1 ร้อยละของผู้สูงอายุที่มีพฤติกรรมสุขภาพไม่พึงประสงค์ จาแนกตามภาค
ผู้สูงอายุที่มีพฤติกรรมสุขภาพไม่พึงประสงค์ ร้อยละ
กลาง (ตะวันออกและตะวันตก) (P1) 0.79
เหนือ (P2) 0.83
ตะวันออกเฉียงเหนือ (P3) 0.83
ใต้ (P4) 0.80
รวมทัง้ประเทศ 0.81
ได้กลุ่มตัวอย่างทัง้สิน้ 14,070 คน มีรายละเอียดขัน้ตอนและวธิีการคานวณ ดังนี้(ตาราง 2)
ตาราง 2 รายละเอียดขัน้ตอนและวธิีการคานวณกลุ่มตัวอย่าง
ขัน้ตอนการคานวณกลุ่มตัวอย่าง
จานวนกลุ่ม
ตัวอย่าง (คน)
1. แทนค่าในสูตรข้างต้น 8,510
2. กาหนดอัตราการไม่ให้ความร่วมมือตอบแบบสอบถาม ร้อยละ 10 9,361
3. ปรับค่าความแปรปรวนที่มีการสุ่มเลือกกลุ่มตัวอย่างแบบหลายขัน้ตอน เป็น 1.5
เท่า
14,042
4. กาหนดเก็บข้อมูลหมู่บ้าน/ชุมชนละ 30 คน คานวณหาจานวนหมู่บ้าน/ชุมชน
ตัวอย่าง โดยนาขนาดตัวอย่างแต่ละเครือข่ายบริการสุขภาพฯ หารกับ 30 ปรับ
กลุ่มตัวอย่างตามความเหมาะสม
14,070
การเลือกพื้นที่และกลุ่มตัวอย่าง
การสารวจครัง้นไี้ด้สุ่มเลือกกลุ่มตัวอย่างแบบ 3 ชัน้ภูมิ (stratified three-stage sampling) มีรายละเอียด ดังนี้
ขั้นที่ 1 สุ่มเลือกจังหวัดพืน้ที่ตวัอย่างเป็นระบบ (Systematic random sampling) มีขัน้ตอน ดังนี้
1. แบ่งพนื้ที่การเก็บข้อมูลออกเป็น 12 หน่วย (ตามเครือข่ายบริการสุขภาพฯ ยกเว้น กทม.)
2. หาจานวนประชากรผู้สูงอายุของเครือข่ายบริการสุขภาพฯ นัน้ๆ
3. คิดสัดส่วนประชากรผู้สูงอายุจากทัง้หมดของแต่ละเครือข่ายบริการสุขภาพฯ
4. กาหนดจานวนพืน้ที่ตัวอย่าง โดยมีข้อกาหนด ได้แก่
4.1 เครือข่ายบริการสุขภาพฯ ที่มีสดัส่วนผู้สูงอายุ < ร้อยละ 10 สุ่มเลือก 2 จังหวัด
4.2 เครือข่ายบริการสุขภาพฯ ที่มีสัดส่วนผู้สูงอายุ ≥ ร้อยละ 10 สุ่มเลือก 3-4 จังหวัด
5. การเลือกจังหวัดตัวอย่างจะสุ่มเลือกอย่างง่าย (Simple random sampling ) โดยพิจารณาให้จังหวัดที่สุ่ม
เลือกมีการกระจายไปตามขนาดพืน้ที่เล็ก/ใหญ่ของจังหวัด และพิจารณาให้เกิดการกระจายครอบคลุมทวั่
ภูมิภาคตามแผนที่ประเทศไทย

27. รายงานการสารวจสุขภาวะผู้สูงอายุไทย ปี 2556 ภายใต้แผนงานส่งเสริมสุขภาพผู้สูงอายุและผู้พิการ
9
ขั้นที่ 2 สุ่มเลือกหมู่บ้านหรือชุมชนอย่างง่าย (Simple random sampling) มีขัน้ตอน ดังนี้
6. กาหนดให้พนื้ที่ตัวอย่างกระจายตามเขตการปกครอง คือ เขตเทศบาลและนอกเขตเทศบาล ในอัตราส่วน 1:2
7. กาหนดการสัมภาษณ์ผู้สูงอายุหมบู่้าน/ชุมชนละ 30 คน และนาไปคานวณโดยหารกับจานวนกลุ่มตัวอย่างที่
คานวณได้ของแต่ละเครือข่ายบริการสุขภาพฯ จะได้จานวนหมู่บ้าน/ชุมชนตัวอย่างของแต่ละเครือข่ายบริการ
สุขภาพฯ
8. กาหนดจานวนหมบู่้าน/ชุมชนในจังหวัดที่ถูกเลือกของเครือข่ายฯ นัน้ๆ ตามขนาดสัดส่วนประชากรผู้สูงอายุ
9. สุ่มเลือกหมู่บ้าน/ชุมชนอย่างง่ายตามจานวนของแต่ละจังหวัด และตามอัตราส่วนระหว่างเขตเทศบาล
และนอกเขตในจังหวัดที่สุ่มเลือก
ขั้นที่ 3 สุ่มเลือกกล่มุตัวอย่างผู้สูงอายุอย่างเป็นระบบ (Systematic random sampling)
10. แบ่งกลุ่มอายุเป็น 3 ชัน้ภูมิ ได้แก่ อายุ 60-69 ปี อายุ 70-79 ปี และ อายุ 80 ปีขึน้ไป คานวณสัดส่วนผู้สูงอายุ
ในแต่ละกลุ่มช่วงอายุ (จากการสารวจผู้สูงอายุคนไทยปี พ.ศ. 25544) พบสัดส่วน แต่ละกลุ่มเป็น 58, 32, 10
หรือ 6:3:1 ได้กลุ่มตัวอย่างผู้สูงอายุ ดังนี้อายุ 60-69 ปี จานวน 18 คน (ชาย 9 คน หญิง 9 คน) อายุ 70-79
ปี จานวน 9 คน (ชาย 4 คน หญิง 5 คน) อายุ 80 ปีขึน้ไป จานวน 3 คน (ชาย 1 คน หญิง 2 คน)
11. สุ่มเลือกผู้สูงอายุในแต่ละชัน้ภูมิด้วยวิธีการสุ่มอย่างง่าย กาหนดให้สัมภาษณ์ผู้สูงอายุครัวเรือนละ 1 คน
โดยสัมภาษณ์หมู่บ้านหรือชุมชนละ 30 คน
(กรณีไม่สามารถหากลุ่มตัวอย่างได้ครบตามข้อ 10 ได้ ควรสัมภาษณ์อย่างนอ้ย 25 คนและกระจายทุกกลุ่มอายุ)
เกณฑ์การคัดเลือกผู้เข้าร่วมโครงการ
(Inclusion criteria)
เกณฑ์การคัดเลือกผู้เข้าร่วมออกจากโครงการ
(Exclusion criteria)
 ผู้สูงอายุไทย ที่พักอาศัยในหมบู่้าน/ชุมชน
ตัวอย่างอย่างน้อย 6 เดือน (นับจากวันที่
สัมภาษณ์)
 เกิดก่อนวันที่ 1 มกราคม พ.ศ. 2497
 เป็นผู้ที่สามารถให้ข้อมูลได้ ถึงแม้มีความ
ผิดปกติทางจิตหรือทางกาย โดยขึน้อยกูั่บการ
ประเมินของทีมวิจัยหรือเจ้าหน้าที่เก็บข้อมูล
 ยินดีให้ความร่วมมือ
 เป็นผู้สูงอายุที่มีอายุไม่ครบ 60 ปี คือ เกิดหลัง
ปี พ.ศ. 2496
 เป็นผู้สูงอายุคนที่ 2 หรือมากกว่าในครัวเรือน
เดียวกับผู้สูงอายุที่สุ่มเลือกสัมภาษณ์
 ไม่ยินยอมเข้าร่วมโครงการ
 เป็นผู้ที่เจ้าหน้าที่ได้ประเมินและสรุปว่าไม่
สามารถทาการสัมภาษณ์ได้ อาจเนื่องจาก
มีความผิดปกติทางจิตหรือทางกายกาเริบ
ดื่มสุราและอาจเป็นอันตรายต่อผู้สัมภาษณ์
เป็นต้น

28. 10
เครื่องมือในการสารวจ
ในการสารวจประกอบด้วยแบบสอบถาม 4 ส่วน ดังนี้1) ข้อมูลทวั่ไป 2) ข้อมูลด้านสุขภาพและการได้รับบริการ
สุขภาพ 3) ข้อมูลพฤติกรรมสุขภาพ และ 4) ข้อมูลสภาวะแวดล้อมที่เอือ้ต่อผู้สูงอายุ
ดาเนินการเก็บรวบรวมข้อมูลในพื้นที่
1. หัวหน้าทีมสารวจภาคสนามบริหารจัดการทีมสารวจให้สามารถดาเนินการตามขัน้ตอนและข้อกาหนดในคู่มือ
การปฏิบัติการภาคสนาม5
2. การลงพืน้ที่เก็บข้อมูลจะต้องกาหนดผู้รับผิดชอบดาเนินการในแต่ละวัน ได้แก่ ผู้ตรวจสอบความครบถ้วน
ของข้อมูลในแบบสารวจ
3. ทีมสารวจภาคสนามติดต่อผู้ประสานงานเพื่อนาทางไปพืน้ที่เป้าหมาย
4. ผู้สัมภาษณ์ชีแ้จงและพิทักษ์สิทธิของผู้ยินยอมให้ข้อมูล ก่อนเก็บข้อมูลรับคายินยอม ให้กลุ่มตัวอย่างลง
ลายมือชื่อในใบยินยอมเข้าร่วมโครงการโดยสมัครใจ ในกรณีที่กลุ่มตัวอย่างไม่สามารถลงลายมือชื่อได้ด้วย
สาเหตุทางกายภาพ หรือไม่สามารถเขียนหนังสือได้ ให้พิมพล์ายนวิ้มือ แทนและมีพยานลงลายมือชื่อรับรอง
2 คน
5. ผู้สัมภาษณ์ดาเนินการสัมภาษณ์ตามขัน้ตอน
6. ตรวจสอบความถูกต้องของข้อมูล ดังนี้
ครัง้ที่ 1 โดยผู้สัมภาษณ์ ทาการตรวจสอบก่อนออกจากพืน้ที่ กรณีข้อมูลไม่ครบถ้วนให้ขอข้อมูลเพิ่มเติม
ครัง้ที่ 2 โดยหัวหน้าทีมภาคสนามทาการตรวจสอบก่อนออกจากพืน้ที่ กรณีข้อมูลไม่ครบถ้วนให้ขอข้อมูลเพิ่มเติม
ครัง้ที่ 3 โดยหัวหน้าทีมนักวิจัย หรือผู้รับผิดชอบระดับจังหวัด/เขตบริการสุขภาพ ตรวจสอบข้อมูลในการสารวจ
ก่อนส่งทีมวิจัยจากส่วนกลาง กรณีข้อมูลไม่ครบถ้วนให้ประสานพนื้ที่เพื่อขอข้อมูลเพิ่มเติม
หัวหน้าทีมสารวจภาคสนามสรุปรายงานการสารวจและจัดส่งแบบสารวจให้กับทีมวิจัยตรวจสอบความถูกต้อง
ของข้อมูลก่อนบันทึกและวิเคราะห์ข้อมูลต่อไป

29. รายงานการสารวจสุขภาวะผู้สูงอายุไทย ปี 2556 ภายใต้แผนงานส่งเสริมสุขภาพผู้สูงอายุและผู้พิการ
11
การประมวลผลและวิเคราะห์ข้อมูล
 การประมวลผลข้อมูล นาแบบสารวจลงรหัสข้อมูล บันทึกข้อมูลในเครื่องคอมพิวเตอร์ ตรวจสอบข้อมูลในทุก
ขัน้ตอนโดยนักวิจัยจากส่วนกลาง
 การวิเคราะห์ข้อมูล ดังนี้
สถิติเชิงพรรณนา (Descriptive statistics) ได้แก่ จานวนร้อยละ สัดส่วนค่าเฉลี่ยส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน เพื่อใช้
อธิบายลักษณะทวั่ไป ข้อมูลด้านสุขภาพและการได้รับบริการสุขภาพ ข้อมูลพฤติกรรมสุขภาพ และข้อมูลสภาวะ
แวดล้อมที่เอือ้ต่อผู้สูงอายุ
สถิติเชิงวิเคราะห์ (analytical statistics) เพื่อพิสูจน์ความสัมพันธ์ของปัจจัยด้านต่างๆ ที่ส่งผลต่อการมีภาวะ
สุขภาพและพฤติกรรมสุขภาพที่พึงประสงค์ของผู้สูงอายุในพนื้ที่เป้าหมายตามกรอบการวิเคราะห์ โดยใช้สถิติ ดังนี้
วิเคราะห์ความสัมพันธ์โดยใช้สถิติความถดถอยโลจิสติกเชิงพหุ (multiple binary logistic regression) เพื่อได้
adjusted odd ratio (OR.adj.) และ 95 Confidence Interval กาหนดระดับนัยสาคัญทางสถิติที่ 0.05 ตามกรอบ
การวิเคราะห์ (รูป 2)
รูป 2 กรอบการวิเคราะห์ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับภาวะสุขภาพและพฤติกรรมสุขภาพที่พึงประสงค์

30. 12
ส่วนที่ 2 การสารวจสถานพยาบาลและการให้บริการ
รูปแบบและขอบเขตการศึกษา
สารวจข้อมูลการให้บริการผู้สูงอายุในสถานพยาบาล ประกอบด้วย โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตาบล
(โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตาบล) โรงพยาบาลชุมชน โรงพยาบาลทั่วไป โรงพยาบาลศูนย์ ในพืน้ที่ดาเนิน
โครงการสารวจสุขภาวะผู้สูงอายุไทยปี พ.ศ. 2556 จานวน 28 จังหวัด
เครื่องมือในการสารวจ
แบบสอบถามจานวน 13 ข้อ ซึ่งประกอบด้วย ข้อมูลโครงสร้างพืน้ฐานของสถานบริการ รวมถึงงบประมาณ
การบันทึกและรายงานผล ข้อมูลการจัดบริการผู้สูงอายุทวั่ไป ข้อมูลการจัดสภาพแวดล้อมที่เอือ้ต่อผู้สูงอายุและ
ผู้พิการและข้อคิดเห็นหรือข้อเสนอแนะของสถานบริการ
การเก็บรวบรวมข้อมูล
ผู้รับผิดชอบแต่ละสถานพยาบาลเป็นผู้กรอกข้อมูลตามแบบสอบถาม และส่งข้อมูลกลับมายังส่วนกลาง
โดยนักวิจัยส่วนกลางทาหน้าที่ตรวจสอบข้อมูล ลงรหัสข้อมูล บันทึกข้อมูลและนาเสนอข้อมูลเชิงพรรณนา
และเชิงวิเคราะห์
การวิเคราะห์ข้อมูล
สถิติเชิงพรรณนา (Descriptive statistics) ได้แก่ จานวนร้อยละ สัดส่วนค่าเฉลี่ยส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน เพื่อใช้
อธิบายลักษณะ ข้อมูลโครงสร้างพืน้ฐานของสถานบริการ งบประมาณ การบันทึกและรายงานผลข้อมูล
การจัดบริการผู้สูงอายุทวั่ไป ข้อมูลการจัดสภาพแวดล้อมที่เอือ้ต่อผู้สูงอายุและผู้พิการ
สถิติเชิงวิเคราะห์ (Analytical statistics) พิสูจน์ความสัมพันธ์ของปัจจัยด้านต่างๆ ที่ส่งผลต่อการได้รับการ
คัดกรองและประเมินอาการโรคเบาหวานและความดันโลหิตสูงของผู้สูงอายุตามกรอบการวิเคราะห์ โดยใช้สถิติ
ความถดถอยโลจิสติกเชิงพหุ (multiple binary logistic regression) เพื่อได้ adjusted odd ratio (OR.adj.) และ
95 Confidence Interval ระดับนัยสาคัญทางสถิติที่ 0.05 ตามกรอบการวิเคราะห์ (รูป 3)

31. รายงานการสารวจสุขภาวะผู้สูงอายุไทย ปี 2556 ภายใต้แผนงานส่งเสริมสุขภาพผู้สูงอายุและผู้พิการ
13
รูป 3 กรอบการวิเคราะห์ปัจจัยที่ส่งผลต่อการได้รับการคัดกรองและประเมินอาการโรคเบาหวานและ
ความดันโลหิตสูง

32. 14

34. 16
การสารวจสุขภาวะผู้สูงอายุไทย
การสารวจสุขภาวะผู้สูงอายุไทยในกลุ่มตัวอย่างประชากรอายุตัง้แต่ 60 ปีขึน้ไป ผลสารวจแบ่งเป็น 5 ส่วน ดังนี้
ส่วนที่ 1 ข้อมูลทวั่ไป
ส่วนที่ 2 ข้อมูลด้านสุขภาพและการได้รับบริการสุขภาพ
ส่วนที่ 3 ข้อมูลพฤติกรรมสุขภาพ
ส่วนที่ 4 ข้อมูลสภาวะแวดล้อมที่เอือ้ต่อผู้สูงอายุ
ส่วนที่ 5 ปัจจัยที่สัมพันธ์กับภาวะสุขภาพและพฤติกรรมสุขภาพที่พึงประสงค์
ส่วนที่ 1 ข้อมูลทั่วไป
การสารวจสุขภาวะผู้สูงอายุไทย ปี พ.ศ.2556 จานวน 13,642 คน ใน 28 จังหวัด ได้แก่ เชียงใหม่ พะเยา ลาพูน
สุโขทัย เพชรบูรณ์ อุทัยธานี กาแพงเพชร อ่างทอง ปทุมธานี สระบุรี สิงห์บุรี สมุทรสงคราม กาญจนบุรี ชลบุรี
สระแก้ว มหาสารคาม ร้อยเอ็ด หนองบัวลาภู เลย นครราชสีมา ชัยภูมิ สุรินทร์ อุบลราชธานี ยโสธร ชุมพร กระบี่
นราธิวาส และสงขลา (รูป 4) ผลการสารวจกลุ่มตัวอย่างผู้สูงอายุพบว่า อาศัยอยใู่นพืน้ที่เขตเทศบาล ร้อยละ 38
นอกเขตเทศบาล ร้อยละ 62 (คิดเป็นอัตราส่วน 1:2) ช่วงอายุ 60-69 ปี ร้อยละ 59 ช่วงอายุ 70-79 ปี ร้อยละ 31
และช่วงอายุ 80 ปีขึน้ไป ร้อยละ 10 (คิดเป็นอัตราส่วน 6:3:1) เพศหญิง ร้อยละ 56 เพศชาย ร้อยละ 44
กลุ่มตัวอย่างผู้สูงอายุส่วนใหญ่มีสถานภาพสมรส (ร้อยละ 61) รองลงมาคือ หม้าย (ร้อยละ 33) หย่าร้าง/แยกกัน-
อยู่ และโสดเท่ากันที่ร้อยละ 3 ระดับการศึกษาส่วนใหญ่จบระดับประถมศึกษา (ร้อยละ 75) รองลงมา ไม่ได้รับ-
การศึกษา (ร้อยละ 16) ผู้ดูแลหลักส่วนใหญ่จะเป็นผู้สูงอายุดูแลตนเอง (ร้อยละ 47) รองลงมาคือ บุตร
(ร้อยละ 38) คสู่มรส (ร้อยละ 11) นอกจากนีพ้บว่ามีผู้สูงอายุร้อยละ 8 ที่อาศัยอยคู่นเดียว
ด้านเศรษฐานะพบว่า กลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่ไม่ได้ประกอบอาชีพ/ทางานบ้าน (ร้อยละ 46) รองลงมาประกอบ
อาชีพเกษตรกรรม (ร้อยละ 34) ค้าขาย/ธุรกิจส่วนตัว (ร้อยละ 9) รับจ้างทั่วไป (ร้อยละ 8) ค่ามัธยฐานรายได้
รวมกันของสมาชิกในครัวเรือนต่อเดือน 6,000 บาท แหล่งรายได้หลักส่วนใหญ่มาจากบุตร (ร้อยละ 50) รองลงมา
จากตนเอง (ร้อยละ 38) คู่สมรส (ร้อยละ 8) และจากบุคคลอื่นๆ (ร้อยละ 4)
ด้านสวัสดิการพบว่าร้อยละ 93 ได้รับเบีย้ยังชีพผู้สูงอายุ สาหรับผู้ที่ไม่ได้รับเบีย้ยังชีพฯ ส่วนใหญ่เป็นกลุ่มอายุ
60-69 ปี อาศัยอยู่ในเขตเทศบาล สิทธิในการรักษาพยาบาลส่วนใหญ่ใช้สิทธิหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้า
(ร้อยละ 86) รองลงมาคือ สวัสดิการรักษาพยาบาลข้าราชการ (ร้อยละ 13) ประกันสังคม (ร้อยละ 1)

35. รายงานการสารวจสุขภาวะผู้สูงอายุไทย ปี 2556 ภายใต้แผนงานส่งเสริมสุขภาพผู้สูงอายุและผู้พิการ
17
รูป 4 จังหวัดตัวอย่างในการสารวจ

36. 18
ผู้สูงอายุกับความพิการ
กลุ่มตัวอย่างผู้สูงอายุจานวน 728 คน (ร้อยละ 6) เป็นผู้ขึน้ทะเบียนเป็นคนพิการ โดยแยกเป็นเพศชาย ร้อยละ 49
เพศหญิง ร้อยละ 51 ในจานวนดังกล่าว ร้อยละ 85 ได้รับเบยี้ยังชีพคนพิการ ด้านประเภทความพิการ ส่วนใหญ่
พิการด้านการเคลื่อนไหวหรือทางร่างกาย (ร้อยละ 58) รองลงมาคือ การได้ยินหรือสื่อความหมาย (ร้อยละ 24)
การเห็น (ร้อยละ 19) การเรียนรู้ (ร้อยละ 4) จิตใจหรือพฤติกรรม (ร้อยละ 3) และสติปัญญา (ร้อยละ 2) ทัง้นี้
บางรายมีประเภทความพิการมากกว่า 1 ด้าน (รูป 5) สาหรับอุปกรณ์เครื่องช่วยคนพิการพบว่า ร้อยละ 53 ระบุว่า
ตนเองจาเป็นต้องใช้อุปกรณ์เครื่องช่วยฯ โดยมีเพียงร้อยละ 29 ที่ได้รับอุปกรณ์ฯ (รูป 6)
58
24
19
4 3 2
60
50
40
30
20
10
0
การเคลื่อนไหว
และร่างกาย
การได้ยินหรือ
สื่อความหมาย
การเห็น การเรียนรู้ จิตใจหรือ
พฤติกรรม
สติปัญญา
รูป 5 ร้อยละของผู้สูงอายุที่มีความพิการ จาแนกตามประเภทความพิการ
ร้อยละ
ไม่จาเป็น
47%
ไม่ได้รับ
อุปกรณ์ฯ
24%
ได้รับ
อุปกรณ์ฯ
29%
รูป 6 ร้อยละของผู้สูงอายุที่มีความพิการ จาแนกตามความจาเป็นและการได้รับอุปกรณ์เครื่องช่วยคนพิการ
ด้านการฟื้นฟูสมรรถภาพในรอบ 12 เดือน พบว่าผู้สูงอายุที่มีความพิการส่วนใหญ่ได้รับการฝึกทากิจวัตร-
ประจาวัน/ทักษะการดารงชีวิต (ร้อยละ 37) รองลงมาได้รับการทากายภาพบาบัด และทากิจกรรมบาบัด/
พฤติกรรมบาบัด/จิตบาบัด (ร้อยละ 29 และ 23 ตามลาดับ) นอกจากนีมี้ร้อยละ 9 ได้รับงบประมาณสนับสนุนเพื่อ
ปรับสภาพบ้าน/ส่งเสริมอาชีพ