การพัฒนาระบบริการในอาเซียน เกี่ยวข้องกับพัฒนาการของโลก

1. เตรียมความพร้อม
บุคลากรและองค์กร
สาธารณสุข
สู่การเป็ นประชาคม
อาเซียน
ท่ามกลางความ
เปลี่ยนแปลง
นพ. ชูชัย ศรชานิ
สานักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ
chuchai.sn@gmail.com
facebook , line ID : Morchuchai

2. HEALTH
Health
services
Risk
factors
Household
economy
National economy and
health-related sectors
Globalization
Economic opening Cross-border flows
International
rules and institutions
goods, services,
capital, people,
ideas, information

3. การรวมตัว
ระดับภูมิภาค
ในประเทศ นอก
ประเทศ
สิ่งท้าทาย
ระบบบริการ
สาธารณสุข
การเมือง ภาวะโลกร้อน

4. สถานการณ์เปลี่ยนแปลงที่สาคัญของโลก
• กระแสโลกาภิวัฒน์ทาให้โลกมีการเปลี่ยนแปลงผันผวนสูง
ตลอดเวลา ครอบคลุม ทั้งโครงสร้างประชากร ฐานะความ
เป็ นอยู่ ความเหลื่อมล้า สุขภาพของคนในโลก Global Health
• การค้าเสรีและการรวมกลุ่มเศรษฐกิจแพร่หลายทั่วโลก การ
เคลื่อนตัวของสังคมการเมืองโลก กาลังก้าวสู่ยุคหลายขั้ว
• ตามภูมิรัฐศาสตร์โลก ภูมิภาคเอเชียมีบทบาทสาคัญในระบบ
เศรษฐกิจโลกมากขึ้น

5. WEF (World Economic Forum)
Survey on the Global Agenda 2015
5
10 แนวโน้มของโลก
(10) ความสาคัญยิ่งขึ้นของบทบาทสุขภาพในระบบ
เศรษฐกิจ เมื่อมนุษย์โดยทั่วไปมีความกินดีอยู่ดีมากขึ้น มี
ข่าวสารมากขึ้น ประกอบกับเกิดความก ้าวหน้าอย่าง
รวดเร็วในด ้านวิทยาศาสตร์การแพทย์ จึงเกิดความสนใจ
ในเรื่องสุขภาพของตนเองยิ่งขึ้น แนวโน้มของโลกที่ทั้ง
ภาครัฐและประชาชนให ้ความสาคัญจะเป็นเรื่องสุขภาพ
และมีผลกระทบต่อคุณภาพชีวิตของประชากรโลก
WEF annual meeting ; January 2015

6. Global Connectivity
International Tourist Arrivals, 1950-2020
Source: World Tourism Organization (UNWTO)

7. 7
รู้เขารู้เรา

8. GDP อาเซียน 2013
8

9. การขยายตัวของเศรษฐกิจประเทศ
ในอาเซียน
9
ก่อนAECหมายถึง ๒๐๐๑-๒๐๑๕ หลังAECหมายถึง ๒๐๑๖-๒๐๒๐ จากIMF

10. อาเซียนมีประชากรคิดเป็นสัดส่วน
8.6% ของประชากรโลกทั้งหมด
10

11. 10 ประเทศอาเซียน ในปี 2558 จะมีกลุ่มชน
ชั้นกลางในอาเซียนจะมีมากถึง 300 ล ้านคน
(ประมาณ 4.5 เท่าของคนไทยทั้งประเทศ)

12. 12

13. แนวโน้มของ ASEAN 2015+
• สิ้น พ.ศ. 2558 ไทยและประเทศในกลุ่มอาเซียนจะก้าวเข้าสู่
ประชาคมเศรษฐกิจอาเซียนหรือเออีซี (ASEAN Economics
Community: AEC) อย่างเต็มตัว
• การรวมตัวที่เกิดขึ้นนี้เป็ นการนาผลประโยชน์ทางเศรษฐกิจมาตกลง
ร่วมกัน รูปแบบคล้ายๆ กลุ่มยูโรโซนหรือเขตเศรษฐกิจอื่นๆ ส่งผล
ให้ประเทศไทยจากเดิมที่ตลาดมีแค่การให้บริการประชาชนเกือบ 70
ล้านคน เพิ่มเป็ นตลาดของประชาชน ประมาณ 600 ล้านคนในอีก
10 ประเทศอาเซียน
13

14. ประชาคมการเมือง
และความมั่นคงอาเซียน
ASEAN
Political-Security
Community
ASC
ประชาคมสังคม
และวัฒนธรรมอาเซียน
ASEAN
Socio-Cultural
Community
ASCC
ประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน
ASEAN
Economic
Community
AEC
ประชาคมอาเซียนในปี 2558
ASEAN Community 2015
ประชาคมอาเซียนประกอบด้วย 3 เสาหลัก

15. ประชาคมการเมืองและความมั่นคงอาเซียน
1. มีกฎ กติกา เป็ นพื้นฐานภายใต้ค่านิยมร่วมกัน
2. มีความสงบสุขและรับผิดชอบร่วมกันในการรักษาความมั่นคง
สาหรับประชาชนที่ครอบคลุมอย่างรอบด้าน
3. มีพลวัตและมีปฏิสัมพันธ์กับประเทศนอกอาเซียน
4. มุ่งให้ประเทศในภูมิภาคอยู่ร่วมกันอย่างสันติ
5. มีระบบแก้ไขความขัดแย้ง ระหว่างกันได้ด้วยดี
6. มีเสถียรภาพอย่างรอบด้าน
7. มีกรอบความร่วมมือเพื่อรับมือกับภัยคุกคาม ความมั่นคงทั้งรูปแบบเดิม
และรูปแบบใหม่ๆ เพื่อให้ประชาชนมีความปลอดภัยและมั่นคง
15

16. ประชาคมสังคมและวัฒนธรรมอาเซียน
1.เป็ นประชาคมที่มีประชาชนเป็ น
ศูนย์กลาง
2.มีสังคมที่เอื้ออาทรและแบ่งปัน
3.มีการพัฒนาในทุกด้านเพื่อ
ยกระดับคุณภาพชีวิต
4.ส่งเสริมการใช้
ทรัพยากรธรรมชาติอย่างยั่งยืน
5.ส่งเสริม อัตลักษณ์อาเซียน

17. ประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน
1. เป็ นตลาดและฐานการผลิตเดียว (single market and production base)
2. มีความสามารถในการแข่งขันทางเศรษฐกิจ
3. มีการพัฒนาทางเศรษฐกิจอย่างเสมอภาค
4. สามารถบูรณาการเข้ากับระบบเศรษฐกิจโลก
5. เกิดการรวมตัวทางเศรษฐกิจและอานวยความสะดวกในการติดต่อค้าขาย
6. เกิดการไหลเวียนอย่างเสรีของ สินค้า บริการ การลงทุน เงินทุน การพัฒนาทาง
เศรษฐกิจ
7. ลดปัญหาความยากจนและความเหลื่อมล้าทางสังคม
8. ลดช่องว่างการพัฒนาระหว่างประเทศสมาชิก
9. ส่งเสริมความร่วมมือในนโยบายการเงินและเศรษฐกิจมหภาค ตลาดการเงินและ
ตลาดทุน การประกันภัยและภาษีอากร การพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานและการ
คมนาคม
10. พัฒนาความร่วมมือด้านกฎหมาย การเกษตร พลังงาน การท่องเที่ยว
11. พัฒนาทรัพยากรมนุษย์โดยการยกระดับการศึกษาและการพัฒนาฝีมือแรงงาน 17

18. เป้ าหมายการขับเคลื่อน
ถึงปี 2558 ทุกประเทศสมาชิกอาเซียนจะต้องช่วยกันผลักดันให้
อาเซียนเป็ นประชาคมที่
 มุ่งเน้นการปฏิบัติ (Community of Action)
 มีการเชื่อมโยงและติดต่อสื่อสารระหว่างกันอย่าง
ใกล้ชิด(Community of Connectivity)
 เป็นประชาคมเพื่อประชาชนอย่างแท้จริง (Community
of People)

19. 19

20. 20

21. 21

22. 22

23. 23

24. รูปแบบการค้า และ บริการ

25. 25

26. 26

27. 27

29. Asean Beyond 2015 ตอน "ทิศทาง
พลเมืองอาเซียน" ฟิลิปปินส์มีเด็กเกิดใหม่
เป็ นจานวนมาก ในขณะที่อีก 3 ประเทศมี
อัตราการเกิดของประชากรลดน้อยลง และ
กาลังก้าวเข้าสู่ประเทศผู้สูงอายุ

30. สถานการณ์ทางระบบบริการสุขภาพ
• ไทยมีโรงพยาบาล ๑๒๐๐ แห่ง เป็นเอกชน ๓๐๐ แห่ง
และ ๓๐ แห่งพร ้อมรับชาวต่างชาติ ในสิงคโปร์ร ้อยละ
๗๐ เป็นภาคเอกชน ในเวียดนามกว่าร ้อยละ ๙๕ เป็น
ของรัฐ ที่เหลือเป็นเอกชนเล็กๆไม่มีเตียง ในมาเลเซีย
สถานพยาบาลเป็นของรัญ ร ้อยละ ๖๐
• ไทยมีโรงเรียนแพทย์ ๑๙ แห่งเป็นเอกชน ๑ แห่ง
มาเลเซียมีโรงเรียนแพทย์ ๒๗ แห่ง เป็นเอกชน ๑๗
แห่ง ส่วนสิงคโปร์มีแพทย์ต่อประชากร ๑:๖๐๐
(ใกล ้เคียงกับกรุงเทพฯ) และเปิดรับแพทย์จากกลุ่ม
Common Wealth โดยไม่มีข ้อจากัด
• แพทย์ไทยในระบบราชการ (๑๐ ปีขึ้นไป) รายได ้
๔๓,๐๐๐ ยูเอสดอลลาร์ต่อปี ส่วนมาเลเซียและสิงคโปร์
อยู่ที่ ๔๐,๐๐๐ และ ๔๔,๐๐๐

31. สถานการณ์
31

32. จานวนผู้ป่ วยชาวต่างชาติและประมาณการรายได้
ปี พ.ศ. จานวนผู้ป่ วยชาวต่างชาติ (ครั้ง) ประมาณการรายได ้
(ล ้านบาท)
2546 973,552 110
2547 1,103,095 19,635
2548 1,249,984 23,100
2549 1,330,000 36,000
2550 1,373,380 41,000
2551 1,550,000 50,963
2552 1,750,000 63,347
2553 1,980,000 78,740
2554 2,240,000 97,874
2555 2,530,000 121,658
ทีมา: สนง. คณะกรรมการบริหารศูนย์กลางสุขภาพระหว่างประเทศ กรม สบส

33. สถานการณ์ทางระบบสุขภาพ
• ข ้อตกลงยอมรับร่วมของสาขาวิชาชีพแพทย์ ทันต
แพทย์ และพยาบาลมีหลักการสาคัญคือการเปิดให ้ผู้มี
คุณสมบัติตามที่กาหนดสามารถจดทะเบียนและขอรับ
ใบอนุญาตฯในประเทศอาเซียนได ้ตามกฎระเบียบของ
ประเทศนั้นๆ
• ภาพรวมด ้านการแพทย์และระดับการพัฒนาทาง
เทคโนโลยี สิงคโปร์อันดับหนึ่ง รองลงมาคือไทยกับ
มาเลเซีย แต่ดูศักยภาพของธุรกิจรักษาพยาบาลแล ้ว
ไทยเป็นประเทศที่ดึงดูดผู้ป่ วยต่างชาติเป็นอันดับ ๑
ของเอเซีย

34. ประเทศไทย แม ้จะเป็นประเทศที่มีจานวนแรงงานมากเป็นอันดับ
3 ของภูมิภาคหรือประมาณ 44 ล ้านคน และปัจจุบันมีประชากรที่
อยู่ในตลาดแรงงานกว่า 38 ล ้าน แต่ในหลายภาคส่วนของไทย
ยังคงประสบปัญหาการขาดแคลนแรงงาน
โดยเฉพาะแรงงานในสาขาวิชาชีพ
34

35. สาขาวิชาชีพ วันที่ลงนามความตกลง
1. วิศวกร 9 ธันวาคม 2548
2. พยาบาล 8 ธันวาคม 2549
3. ด้านการสารวจ 19 พฤศจิกายน 2550
4. สถาปนิก 19 พฤศจิกายน 2550
5. ผู้ประกอบการท่องเที่ยว 9 มกราคม 2552
6. แพทย์ 26 กุมภาพันธ์ 2552
7. ทันตแพทย์ 26 กุมภาพันธ์ 2552
8. บัญชี 26 กุมภาพันธ์ 2552

36. กรณีพยาบาล

37. 37

38. Trade in health services
in the ASEAN region
38
Export revenues
Number of
patients
Origin of patients
Malaysia (2003)
RM 150 million ($40
million)
More than 100 000
60% from
Indonesia, 10%
from other ASEAN
countries
Singapore (2002) $420 million 210 000
45% from
Indonesia, 20%
from Malaysia, 3%
from other ASEAN
countries
Thailand
Around 20 billion
baht in 2003 ($482
million)
470 000 (2001)
630 000 (2002)
42% from the Far
East (mostly
Japan), 7% from
ASEAN countries

39. Price comparisons (US$, 2001)
Coronary by-pass
graft surgery
Single private
hospital room per
night
Malaysia $6 315 $52
Singapore $10 417 $229
Thailand $7 894 $55
United Kingdom $19 700 n/a
United States $23 938 $1351

40. ASEAN consumers are increasingly moving online, with mobile
penetration of 110 percent and Internet penetration of 25
percent across the region.
40

42. REGIONAL ACTION PLAN ON HEALTHY
ASEAN LIFESTYLES
By 2020 all ASEAN citizens will lead healthy
lifestyles consistent with their values, beliefs and
culture in supportive environments. 42

43. Priority Health Issues
1. Accident and injury prevention
2. Alcohol consumption
3. Communicable diseases control (malaria, TB, HIV, ARI, CDD,
etc.)
4. Environmental health
5. Healthy ageing
6. Mental health
7. Non-communicable diseases prevention (diabetes,
hypertension, cancer, CVD, and others)
8. Nutrition
9. Physical activity
10. Substance abuse
11. Tobacco control
12. Women’s and children’s health

44. Programme of Work on Promoting
Healthy ASEAN Lifestyles
3.5 Health care services – to ensure that
their heath system reforms are designed in a
manner to provide universal access to
promotive, preventive, curative, and
rehabilitative services appropriate to each
individual ASEAN Member Country;
44

45. Intensify collaboration with a wide variety of international
partners, particularly through working with the World Health
Organisation (WHO)
4.2.1 Health services
To increase the capacity of health care services
personnel to undertake effective health
education and advocacy for social change in
priority areas including nutrition, tobacco
control, physical activity and personal and
food hygiene; and
To increase the accessibility of quality health
services emphasising health promotion and
disease prevention.
45

46. การปรับตัวทางด้านระบบสุขภาพ
46

47. การศึกษาผลกระทบของข้อตกลงยอมรับร่วมภายใต้กรอบอาเซียนต่อ
ระบบสุขภาพของประเทศไทย (การวิเคราะห์ประสบการณ์จากสหภาพ
ยุโรป)
• ข้อตกลงการยอมรับร่วมของอียูมีความซับซ้อนและระบุลงไปใน
รายละเอียดของคุณวุฒิ สาขา รวมทั้งผู้เชี่ยวชาญเฉพาะทาง โดยใช้
เวลาถึง ๓๐ ปี (๒๕๑๘-๒๕๔๘) ในการลงลึกถึงรายละเอียดของแต่
ละสาขาความเชี่ยวชาญได้อย่างครอบคลุม (อาเซียนยังอยู่ในขั้น
เริ่มต้น โดยในการทาข้อตกลงการยอมรับร่วมทั้งของแพทย์ ทันต
แพทย์และพยาบาล)
• ปัจจัยที่ทาให้ อี ยู รวมกลุ่มแล้ว มีความก้าวหน้ามากกว่ากลุ่มหรือ
ภูมิภาคื่น คือ องค์ประกอบของรัฐสมาชิกที่มีระดับของการพัฒนา
ทางเศรษฐกิจที่ไม่แตกต่างกันมาก รวมทั้งความคล้ายคลึงของ
ระบอบการปกครองและวัฒนธรรม
47

48. การศึกษาผลกระทบของข้อตกลงยอมรับร่วมภายใต้กรอบอาเซียนต่อ
ระบบสุขภาพของประเทศไทย (การวิเคราะห์ประสบการณ์จากสหภาพ
ยุโรป)
• การเคลื่อนย้ายของบุคคลากรในอียู โดยรวมจะเป็ นการย้าย
จากประเทศที่มีระดับการพัฒนาน้อยกว่า (อียูใหม่) ไปสู่
ประเทศที่มีระดับการพัฒนามากกว่า (อังกฤษ ฝรั่งเศส)
• ประเทศมีมาตรการรองรับการเคลื่อนย้ายที่แตกต่างกัน
ขึ้นอยู่กับระดับความต้องการด้านบุคลากรของประเทศ โดย
ประเทศที่มีความต้องการบุคลากรจะเปิ ดรับการเคลื่อนย้าย
ทันที และประเทศที่ยังไม่ต้องการบุคคลากรจากประเทศอื่น
จะชะลอการเปิ ดรับ (ฝรั่งเศส)
48

49. การศึกษาผลกระทบของข้อตกลงยอมรับร่วมภายใต้กรอบอาเซียนต่อ
ระบบสุขภาพของประเทศไทย (การวิเคราะห์ประสบการณ์จากสหภาพ
ยุโรป)
• ผลกระทบจากการเคลื่อนย้ายบุคลากรในอียูมีทั้งผล
• ด้านบวก คือการเข้าถึงบริการสุขภาพที่ดีขึ้นในประเทศผู้รับ และเป็ น
โอกาสการทางานและแลกเปลี่ยนความรู้ร่วมกัน
• ส่วนผลด้านลบเกิดกับคุณภาพของการให้บริการสุขภาพอัน
เนื่องมาจากปัจจัยข้อจากัดทางภาษา ระดับการศึกษา และวัมนธรรม
ที่แตกต่างกันของบุคลากรจากประเทศอื่น นอกจากนี้ยังส่งผลต่อ
การขาดแคลนบุคลากรในประเทศผู้ส่ง
• มาตรการที่ประเทศส่วนใหญ่ใช้ในการธารงบุคลากร คือ มาตรการ
ทางการเงิน
49

50. 21st-Century Health Care System
• ปลอดภัย Patient Safety
• ประสิทธิภาพ Effective
• ให ้ความสาคัญแก่ผู้ป่ วย Patient-centered
• ลดการสูญเปล่า Efficient
• ลดการเสียเวลา/ล่าช ้า Timely
• ความเป็นธรรม Equitable
50
ที่มา NAP. Crossing the Quality Chasm: A New Health System for the 21st Century. (2001)

51. การปฏิรูปและ วิวัฒนาการของการจัดการระบบบริการ
สุขภาพ Health Care System 2.0
Activated / Informed
patient and caregiver
Prepared / Proactive
care team
Payer Service
Delivery
Design Special HC
Providers
Local
Community
Industries
Health IT System
Social Network
mobile devices
Associations
Patient and
HC Provider
Community
Population
Health Mnt.
Care mng. /
wellness /
dz. Mnt.
Distribution
Life Science :
Medicine Medical
Devices Diagnose
?

52. โรงพยาบาล
สปา
คลีนิก
เสริมสวย
นวด
ผ่อนคลาย
นวดบาบัด
ลองสเตย์
ดูแลคนชรา
กายภาพ
บาบัด
Para-medic ทันตกรรม
บริการที่
เกี่ยวข้องกับ
บริการ
สุขภาพ
สินค้าที่
เกี่ยวข้องกับ
บริการสุขภาพ
วัสดุอุปกรณ์
ทันตกรรม
ยา
วิตามิน
อุปกรณ์และ
เครื่องมือแพทย์
อาหารเสริม
สมุนไพรไทย
ตารับยา
พื้นบ้าน
เครื่องสาอาง
Lab testing
R&D
Health insurance
Life Science
ท่องเที่ยว ที่พัก
บริการอาหาร
และเครื่องดื่ม
จัดจาหน่าย
ร้านขายยา
Impact Health Services Cluster
CORE ACTIVITIES

53. สิ่งที่ต้องเตรียมการ
• เราต ้องเตรียมความพร ้อม โดยเฉพาะบุคลากรต ้องตามให ้
ทันและยืดหยุ่นปรับตัวให ้รับสถานการณ์ได ้
• ภาษาอังกฤษจะเป็นภาษาราชการของอาเซียน ต ้องเพิ่ม
ทักษะทางด ้านภาษาอังกฤษ ให ้สามารถสื่อสารได ้
• ปรับปรุงความเข ้าใจทางประวัติศาสตร์ เพื่อลดข ้อขัดแย ้งใน
ภูมิภาคอาเซียน
• สร ้างบัณฑิตให ้สามารถแข่งขันได ้ในอาเซียน และเพิ่ม
โอกาสในการทางาน ไม่เช่นนั้น จะถูกแย่งงานเพราะเกิด
การเคลื่อนย ้ายแรงงาน/บริการอย่างเสรี คณะกรรมการ
วิชาชีพ สภาวิชาชีพ ต ้องเตรียมการรองรับผลกระทบ
• โอกาสในการเป็น Hub ของอาเซียนในด ้านต่างๆ

54. สมเด็จพระมหิตลาธิเบศร อดุลยเดชวิกรม พระบรมราชชนก
องค์พระบิดาแห่งการแพทย์แผนปัจจุบันของไทย
“ความสาเร็จที่แท้จริงมิได้อยู่ที่การเรียนรู้
หากแต่อยู่ที่การนามาประยุกต์ใช้ เพื่อคุณประโยชน์แก่มนุษยชาติ”
54