Φύλλο Εργασίας για την ενότητα Η εμφάνιση του Ισλάμ: Ιστορία Β' Λυκείου

1. Φύλλο Εργασίας: Η Εμφάνιση του Ισλάμ και η Επίδρασή του στο Δυτικό Πολιτισμό
Εισαγωγή: Σε αυτήν την εργασία, θα μελετήσουμε την εμφάνιση του Ισλάμ και την επίδρασή του στο
δυτικό πολιτισμό. Θα διαβάσετε πρωτογενείς και δευτερογενείς ιστορικές πηγές, θα αναλύσετε τις
πληροφορίες και θα συνεργαστείτε ως ομάδα για να μοιραστείτε τις γνώσεις σας.
Ομάδα: Σχηματίστε μια ομάδα με τους συμμαθητές σας. Κάθε ομάδα θα αποτελείται από 4-5
μαθητές.
Κύριο Μέρος:
Βήμα 1: Πρωτογενείς Ιστορικές Πηγές (15 λεπτά):
1. Διαβάστε τα αποσπάσματα από το Κοράνι που δίνονται παρακάτω.
2. Συζητήστε με την ομάδα σας τις βασικές αρχές του Ισλάμ που περιγράφονται σε αυτά.
3. Σημειώστε τις σημαντικότερες πληροφορίες από το απόσπασμα.
Κείμενο 1
Απόσπασμα από το Κοράνι: "Ο Θεός είναι Ένας και ο μοναδικός. Ο προφήτης Μωάμεθ είναι ο
αγαπημένος του Θεού και ο διακήρυξε το μήνυμά του. Οι πιστοί πρέπει να τηρούν την προσευχή, να
νηστεύουν κατά το Ραμαζάνι και να προσφέρουν ενίσχυση σε όσους έχουν ανάγκη."
Κείμενο 2
To Κοράνι για τον πόλεμο κατά των απίστων
Καταπολεμήστε τους εχθρούς σας στον πόλεμο που γίνεται για τη θρησκεία, αλλά μην επιτεθείτε ποτέ
πρώτοι. Ο θ ε ό ς μισεί τους επιτιθέμενους. Σκοτώστε τους εχθρούς σας παντού όπου τους βρίσκετε.
Διώξτε τους από το φως απ' όπου σας έδιωξαν. Ο κίνδυνος να αλλάξετε θρησκεία είναι χειρότερος
από το φόνο. Μην τους πολεμάτε καθόλου κοντά στο τέμενος Χαράμ, εκτός αν σας προκαλέσουν. Αν
σας επιτεθούν, κολυμπήστε μέσα στο αίμα τους. Αυτή είναι η ανταμοιβή που χρωστιέται στους
άπιστους.
Κ. Καλοκαιρινός, Ιστορία Ρωμαϊκή και Βυζαντινή (146Π.Χ-1453 μ. Χ.). ΟΕΔΒ, Αθήνα 1981, 232
Βήμα 2: Δευτερογενείς Ιστορικές Πηγές (15 λεπτά):
1. Διαβάστε τα παρακάτω αποσπάσματα.
2. Συζητήστε με την ομάδα σας πώς ο Ισλάμ επηρέασε τον δυτικό πολιτισμό.
3. Σημειώστε παραδείγματα πολιτισμικών αλληλεπιδράσεων που αναφέρονται στο κείμενο.
Κείμενο 1
Οι Άραβες και οι αρχαίοι Έλληνες
(Ο Αλ Μαμούν) δημιούργησε σχέσεις με τους βυζαντινούς αυτοκράτορες, τους έκανε πλούσια δώρα
και τους παρακάλεσε να του κάνουν δώρο βιβλία φιλοσοφίας που είχαν στην κατοχή τους. Κι εκείνοι
του έστειλαν έργα του Πλάτωνα, του Αριστοτέλη, του Ιπποκράτη, του Γαληνού, του Ευκλείδη, του
Πτολεμαίου και των άλλων, όποια είχαν. Ο Αλ Μαμούν λοιπόν διάλεξε τους καλύτερους μεταφραστές
και τους ανάθεσε να μεταφράσουν αυτά τα έργα με κάθε δυνατή προσοχή. Αφού έγινε η μετάφραση,
όσο μπορούσε καλύτερα, ο χαλίφης παρακίνησε τους υπηκόους του να τα διαβάσουν και τους
ενθάρρυνε να τα μελετήσουν. Στη συνέχεια της βασιλείας αυτού του ηγεμόνα η επιστημονική κρίση
αναπτύχθηκε.

2. Σαΐντ αλ Ανταλουζί (Αραβας ιστορικός. 11ος αι.). Οι κατηγορίες των Εθνών, στο Μ. Mollat, Ο
Μεσαίωνας, σ. 47, (μετάφραση), στο Λ. Τσακτσίρας κ.ά., σ. 201.
Κείμενο 2
Η Αρχιτεκτονική
Το Ισλάμ επέβαλε ομοιομορφία στην αρχιτεκτονική και οι παραλλαγές που υπάρχουν οφείλονται όχι
τόσο σε τοπικές ή εθνικές μορφολογικές διαφορές, όσο στις προσωπικές προτιμήσεις των χαλιφών.
Τα πιο ενδιαφέροντα κτίσματα είναι τα τζαμιά και τα ανάκτορα. Η αρχιτεκτονική τους είναι απλή: τα
τζαμιά αποτελούνται συνήθως από ένα κεντρικό κτίσμα που έχει τη μορφή κύβου, πάνω στον οποίο
στηρίζεται ο τρούλος. Τα ανάκτορα είναι συνήθως συγκροτήματα με εσωτερικές αυλές, όπου
υπάρχουν κήποι, κρήνες κ.λπ. Δομικό στοιχείο που επικρατεί στην αραβική αρχιτεκτονική είναι τα
τεθλασμένα και οξυκόρυφα τόξα, ενώ στη διακόσμηση επικρατούν τα αραβουργήματα.
Από τα πιο ονομαστά μνημεία της αραβικής αρχιτεκτονικής είναι το τέμενος του Ομάρ (7ος αι.)
στα Ιεροσόλυμα, το Μεγάλο Τζαμί στην Κόρδοβα της Ισπανίας (8ος αι.) και το Μεγάλο Τζαμί στο
Κάιρο (9ος αι.). Στα κορυφαία μνημεία της αραβικής αρχιτεκτονικής συγκαταλέγονται, επίσης, τα
ανάκτορα της Αλάμπρας στη Γρανάδα της Ισπανίας, που κτίστηκαν το 13ο αιώνα. Σε αυτό το
μεγαλοπρεπές αλλά και κομψό σύνολο ανακτόρων, κήπων, εξωστών και κρηνών, θριαμβεύει ο
πλούσιος διάκοσμος με αραβουργήματα.
Βήμα 3ο
Οπτικές Πηγές
Προσπαθήστε να συσχετίσετε τις παρακάτω εικόνες α) με τις βασικές αρχές του Ισλάμ και β) τις
επιδράσεις του στο Δυτικό πολιτισμό. Εξάγετε ένα σύντομο συμπέρασμα.
1)
Ο Μωάμεθ έλαβε την πρώτη του αποκάλυψη από τον άγγελο Γαβριήλ. Εικονογράφηση
μινιατούρας από το βιβλίο Jami' al-Tawarikh (κυριολεκτικά "Σύνταξη των Χρονικών" αλλά συχνά
αναφέρεται ως Η Παγκόσμια Ιστορία ή Ιστορία του Κόσμου), του Rashid al-Din, που δημοσιεύτηκε
στο Tabriz, Περσία, 1307 μ.Χ. Τώρα στο τη συλλογή της Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου του
Εδιμβούργου, Σκωτία.

3. 2)
Ελεφαντοποίκιλτη σκακιέρα.Το σκάκι κατάγεται από την Ινδία, απ' όπου γίνεται γνωστό στις
αραβικές χώρες μέσω της Περσίας ήδη από τον 9ο αι. Εξειδικευμένα συγγράμματα και μικρογραφίες
χειρογράφων μαρτυρούν τη δημοτικότητα του παιχνιδιού στο ισλαμικό κόσμο. Αίγυπτος, 14ος-15ος
αι. Πλ. 0,475 μ. Μουσείο Μπενάκη Ισλαμικής Τέχνης
Δραστηριότητα: Γράψτε ένα σύντομο κείμενο (περίπου 1 σελίδα) όπου θα αναλύετε πώς ο Ισλάμ
επηρέασε τον δυτικό πολιτισμό, λαμβάνοντας υπόψη τις πληροφορίες από τις πρωτογενείς και
δευτερογενείς πηγές.
Σημείωση: Κατά τη διάρκεια της εργασίας, είναι σημαντικό να αναθεωρείτε και να συζητάτε τις
απαντήσεις σας με την ομάδα σας. Αφού ολοκληρώσετε το φύλλο εργασίας, μπορείτε να το
μοιραστείτε με τους συμμαθητές σας και να συζητήσετε τα αποτελέσματά σας στην τάξη.