ΙΣΤΟΡΙΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Η ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΑΚΜΗΣ : ΑΠΟ ΤΟΝ ΤΕΡΜΑΤΙΣΜΟ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑΣ ΩΣ ΤΟ ΣΧΙΣΜΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ (843-1054)

1. 4. Διοίκηση και νομοθεσία
Μπαθάιεο Κψζηαο
history-logotexnia.blogspot.com
 ΢ηέκκα ηνπ βπδαληηλνύ απηνθξάηνξα Λένληα ΢Σ΄
(886--912). Βελεηία (IΗηαιία), Θεζαπξνθπιάθην
ηεο εθθιεζίαο ηνπ Αγίνπ Μάξθνπ.

2. Α. Η ΓΙΟΙΚΗΣΗ

3. • ΢ηηο αξρέο ηνπ 10νπ αη.  ν αξηζκφο ησλ ζεκάησλ αςξάνεηαι ζεκαληηθά
 θαη απλοςζηεύεηαι ε επαξρηαθή πνιηηηθή δηνίθεζε.
ΕΠΑΡΧΙΑΚΗ ΠΟΛΙΣΙΚΗ ΔΙΟΙΚΗ΢Η
• Αληίζεηα, ε θεληξηθή θξαηηθή κεραλή
 αλαπξνζαξκφδεηαη δηαξθψο
 θαη ε ςπαλληλική ιεπαπσία γίλεηαη ζπλερψο πεξηζζφηεξν πολύπλοκη.
 Ηδξχνληαη λέεο ππεξεζίεο κε λέα αμηψκαηα,
 ελψ ηα παιαηφηεξα είηε παξαθκάδνπλ είηε αιιάδνπλ πεξηερφκελν.
 Ζ γπαθειοκπαηία θζάλεη ζην απόγειο ηεο.
ΚΕΝΣΡΙΚΗ ΚΡΑΣΙΚΗ ΜΗΧΑΝΗ

4.  Αλαδξνκή ζηελ ηζηνξία ησλ ζεκάησλ. Δπί Μαθεδφλσλ ν αξηζκφο ηνπο απμάλεηαη.

5.  Μεηαμσηό ύθαζκα κε αεηό, πνπ ζπκβόιηδε ηε δύλακε ηνπ
βπδαληηλνύ θξάηνπο. Σα κεηαμσηά ηεο Κσλζηαληηλνύπνιεο
ήηαλ θεκηζκέλα θαη είραλ κεγάιε δήηεζε. Σα πθάζκαηα ζην
ρξώκα ηεο πνξθύξαο (βαζύ θόθθηλν) ηα έθηηαρλαλ ζηα
απηνθξαηνξηθά εξγαζηήξηα κόλν γηα ην βπδαληηλό
απηνθξάηνξα θαη ηελ νηθνγέλεηά ηνπ. 10νο αηώλαο,
Μπξεζαλόλα (Ιηαιία), Γηαθνληθφ Μνπζείν.
Πνηήξη ηνπ βπδαληηλνύ απηνθξάηνξα Ρσκαλνύ Β ΄(959–963).  Σν πνηήξη θηηάρηεθε ηνλ
3ν ή ηνλ 4ν αηώλα θαη ε δηαθόζκεζή ηνπ έγηλε αλάκεζα ζηα 959--963. Έρεη ηελ επηγξαθή:
«Κύξηε, βνήζεζε ην Ρσκαλό, νξζόδνμν δεζπόηε [θπξίαξρν]». Βελεηία (Iηαιία),
Θεζαπξνθπιάθην ηεο εθθιεζίαο ηνπ Αγίνπ Μάξθνπ.

6. Ζ πνιχπινθε απηή δηνίθεζε ειέγρεηαη θαη
θαηεπζχλεηαη απφ ηε βνχιεζε ηνπ απηνθξάηνξα
θαη επνκέλσο επηθξαηεί απφιπηνο ζπγθεληξσηηζκφο.
Ο αςηοκπάηοπαρ, εθιεθηφο ηνπ ζενχ θαη
πξνζηαηεπφκελνο ηεο ζείαο Πξφλνηαο,
 είλαη ε θεθαιή ηεο δεκόζηαο δηνίθεζεο,
 αξρεγόο ηνπ ζηξαηνύ,
 αλώηαηνο δηθαζηήο
 θαη κνλαδηθόο λνκνζέηεο,
 πξνζηάηεο ηεο Εθθιεζίαο θαη θύιαθαο ηεο
Οξζνδνμίαο.
Ζ εξοςζία ηνπ πεπιοπίζεηαι κφλν
 απφ ηηο εληνιέο ηεο εζηθήο θαη ηεο παξάδνζεο
 θαη δεζκεχεηαη απφ ηνπο ηζρχνληεο λφκνπο,
ηνπο νπνίνπο φκσο κπνξεί λα θαηαξγήζεη,
εθδίδνληαο λένπο.
▲ Βαζίιεηνο Β΄
976-1025

7. ► ΢ηελ θνξπθή ηεο ππξακίδαο ησλ
αμησκάησλ ηνπ βπδαληηλνύ θξάηνπο
βξίζθεηαη ν απηνθξάηνξαο.
΢ηελ εηθόλα, ο αςηοκπάηοπαρ Μισαήλ Γ'
(842-867). Λεπηνκέξεηα κηθξνγξαθίαο
από ην Χξνληθό ηνπ Ισάλλε ΢θπιίηδε,
ηέιε 12νπ-αξρέο 13νπ αηώλα.
Madrid, Biblioteca Nacional, fol. 66rα.
©Biblioteca Nacional, Madrid
http://www.ime.gr/chronos/09/gr/gallery
/main/people/p4ap1.html
◄ Νόκηζκα κε ηελ Θεοδώπα από
ηελ κία πιεπξά θαη ηνλ Μισαήλ Γ'
κε ηελ αδειθή ηνπ Θέκλα από ηελ
άιιε.

8. Χαπακηήπαρ, ζκοποί και ςποσπεώζειρ ηηρ αςηοκπαηοπικήρ εξοςζίαρ
Ο Απηνθξάηνξαο είλαη ε λφκηκε εμνπζία θαη ην θνηλφ αγαζφ φισλ ησλ πνιηηψλ. Γελ ηηκσξεί
απφ αληηπάζεηα νχηε επεξγεηεί απφ πξνζσπνιεςία, αιιά, φπσο έλαο αγσλνζέηεο, απνλέκεη
βξαβεία. Ο απηνθξάηνξαο απνβιέπεη κε ηελ αξεηή ηνπ ζην λα δηαηεξεί θαη λα δηαθπιάζζεη
ηα αγαζά, λα αλαθηά κε ηελ άγξππλε δξάζε ηνπ ηα ρακέλα θαη λα θαηαθηά κε ην δήιν, κε ηε
θξνληίδα θαη ηηο δίθαηεο λίθεο ηνπ ηα αγαζά πνπ ιείπνπλ. Ο απηνθξάηνξαο ηεξεί θαη απαηηεί
λα εθαξκφδνληαη φζα είλαη γξακκέλα ζηε ζεία Γξαθή, φζα δνγκάηηζαλ νη επηά άγηεο
νηθνπκεληθέο ζχλνδνη θαη φζα πξνβιέπνπλ νη ηζρχνληεο ξσκατθνί λφκνη.
Επαλαγσγή (Εηζαγσγή) , ηίηινο Α, άξζξα 1,2 θαη 4, I. Εέπνο - Π. Εέπνο, Jus
Graecoromanum, Αζήλα 1931 η. Β', 57-58.
 Ο Λέσλ ΢η ' γνλππεηήο παξαιακβάλεη ηε
Θεία ΢νθία από ηνλ έλζξνλν Χξηζηό.
Ψεθηδσηό από ην λάξζεθα ηεο Αγίαο
΢νθίαο ζηελ Κσλζηαληηλνύπνιε (ηέιε 9νπ
αηώλα).
. Πνηνο ήηαλ ν ραξαθηήξαο ηεο απηνθξαηνξηθήο εμνπζίαο; Πνην ζεκείν ηνπ παξαζέκαηνο
εθθξάδεη ην βπδαληηλό επεθηαηηζκό;

9. Σν Ιεξό Παιάηη όπσο ήηαλ γύξσ ζηα ηέιε ηνπ 10νπ αηώλα (αλαπαξάζηαζε).
ΠΖΓΖ: http://museduc.gr/docs/Istoria/B/LAI_K3_K4.pdf

10. ΢ην Βπδάληην, ζε αληηζηνηρία κε ην κνλνζετζκφ, ππήξρε ε ππέξηαηε εμνπζία ζηε γε ηνπ ελφο
θαη κφλνπ απηνθξάηνξα. Ο εζηεκκέλνο απηνθξάηνξαο ήηαλ ν εθιεθηφο ηνπ Θενχ, ν
αληηπξφζσπφο ηνπ ζηε γε. Δλζάξθσλε φιεο ηηο αξεηέο θαη ην λφκν. Όιεο νη εμνπζίεο
εθπνξεχνληαλ απφ απηφλ θαη απηφο δηφξηδε ηνπο αμησκαηνχρνπο ζηελ πνιηηηθή, δηνηθεηηθή
θαη ζηξαηησηηθή ηεξαξρία. Ζ ηδηφηεηα ηνπ απηνθξάηνξα πξνυπέζεηε θαη εμαηξεηηθή
γελλαηφηεηα. Αλψηαηνο αξρεγφο ηνπ ζηξαηνχ, ζπρλά εγνχληαλ ησλ ζηξαηησηηθψλ δπλάκεσλ
θαηά ηνπο πνιέκνπο θαη κεξηκλνχζε γηα ηελ αζθάιεηα ησλ ζπλφξσλ. ΢ην ρψξν ηεο
Δθθιεζίαο, θεθαιή ηεο νπνίαο ήηαλ ν παηξηάξρεο Κσλζηαληηλνππφιεσο, ν απηνθξάηνξαο
αζθνχζε επνπηεία θαη απνιάκβαλε εηδηθά πξνλφκηα. Δθθιεζία θαη θξάηνο επηδίσθαλ απφ
θνηλνχ λα ζπληάμνπλ φινπο ηνπο ιανχο ππφ ηελ αηγίδα ηνπ Υξηζηνχ, θαη ζπλεπψο θαη ηνπ
Βπδαληηλνχ απηνθξάηνξα πνπ ήηαλ ν εθπξφζσπφο ηνπ επί ηεο γεο.
ΠΖΓΖ: http://www.byzantinemuseum.gr/el/permanentexhibition/byzantine_world/authority_administration/
 Ο Μηραήι Γ΄σο
αξκαηνδξόκνο ζηα αλάθηνξα
ηνπ Αγίνπ Μάκαληα. ΢ύλνςηο
Ιζηνξηώλ Ισάλλνπ ΢θπιίηζε,
Κώδηθαο Μαδξίηεο.

11. Με ηνπο Μαθεδφλεο εκπεδψλεηαη έλα αίζζεκα
δπλαζηηθήο ζηαζεξφηεηαο.
Αθφκε θαη νη ιεγφκελνη εςκλεείρ ζθεηεπιζηέρ ή
θεδεκφλεο απηνθξάηνξεο (Ρσκαλφο Λαθαπελφο,
Νηθεθφξνο Φσθάο, Ησάλλεο Σδηκηζθήο)
 πξνζπάζεζαλ λα κε ζίμνπλ ην αίζζεκα απηφ,
ζεβφκελνη ηα δηθαηψκαηα ησλ λνκίκσλ
απηνθξαηφξσλ
 θαη πηνζεηψληαο ηίηινπο,
φπσο βαζιλεοπάηωπ, καίζαπ, ζςμβαζιλεύρ.
▲ Νηθεθφξνο Β΄ Φσθάο
963-969

12. 913 1025913 926 939 95 965 978 991 1004
ΑΝΑΚΣΗ΢Η ΚΤΠΡΟΤ
965
ΜΑΧΗ ΢ΠΕΡΧΕΙΟΤ
997
ΜΑΧΗ ΚΛΕΙΔΙΟΤ
1014
ΑΝΑΚΣΗ΢Η ΚΡΗΣΗ΢
961
ΤΠΟΣΑΓΗ ΒΟΤΛΓΑΡΙΑ΢
1018
ΚΩΝ΢ΣΑΝΣΙΝΟ΢Ζ΄913 - 959
ΡΩΜΑΝΟ΢ Α΄ ΛΑΚΑΠΗΝΟ΢920 -944
959 - 963 ΡΩΜΑΝΟ΢Β΄
963 - 969 ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ Β΄ ΦΩΚΑΣ
969 -976 ΙΩΑΝΝΗΣ Α΄ ΤΖΙΜΙΣΚΗΣ
ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Β΄976 - 1025

13. Β. ΟΙ ΣΦΔΣΔΙΣ ΚΡΑΤΟΥΣ - ΔΚΚΛΗΣΙΑΣ

14. Ακθηιεγφκελν είλαη ην δήηεκα ησλ ζρέζεσλ Κξάηνπο-Δθθιεζίαο. Γχν θπξίαξρεο απφςεηο. ΢ην εξψηεκα:
«ςποηαγμένη ζηο κπάηορ εκκληζία ή ανεξάπηηηη εκκληζία» ε απάληεζε βξίζθεηαη θάπνπ ζηε
κέζε, ζπλαξηψκελε κε ηελ πξνζσπηθφηεηα ηνπ εθάζηνηε παηξηάξρε θαη ηεο ηζρπξήο ή αδχλακεο
πξνζσπηθφηεηαο ηνπ εθάζηνηε απηνθξάηνξα .
ΤΠΟΣΑΓΜΔΝΖ
ΑΝΕΞΑΡΣΗΣΗ
Τπνζηεξίρζεθε φηη ην κπάηορ, επσθεινχκελν
απφ ηελ εικονομασία,
• ςπέηαξε ηε Βπδαληηλή Δθθιεζία
• θαη φηη νη παηπιάπσερ κεηαβιήζεθαλ ζε
όπγανα ησλ εθάζηνηε απηνθξαηφξσλ.
•Δπηζεκαίλεηαη ι.ρ. φηη αξθεηνί παηξηάξρεο
καθαιπέθηκαν (Φψηηνο, Ηγλάηηνο),
•ελψ δπν θνξέο ην παηξηαξρηθά αμίσκα δφζεθε
ζε κέιε ηεο απηνθξαηνξηθήο νηθνγέλεηαο.
 Μφλν ζηο δεύηεπο μιζό ηος 10ος αι. ν παηξηάξρεο Πολύεςκηορ θαηέζηεζε ηελ
εμνπζία ηνπ αξθεηά ιζσςπή θαη ανεξάπηηηη, ψζηε λα επεξεάδεη θαη ηνλ ίδην ηνλ
απηνθξάηνξα.

15. Έρεη φκσο
δηαηππσζεί
θαη ε αληίζεηε
άπνςε:
 θαηά ηελ νπνία πεπιοπίζηηκε αιζθηηά ε αςηοκπαηοπική
εξοςζία ζην θπηζκεςηικό ηομέα,
 ελψ ην κύπορ ηνπ παηπιάπση θαη ηεο Εκκληζίαρ ενιζσςόηαν
διαπκώρ.
 Αλ θαη ε πιήξσζε ηνπ παηξηαξρηθνχ ζξφλνπ απνθαζηδφηαλ απφ
ηνλ απηνθξάηνξα,
 γηα ην διοπιζμό θαη ηελ καθαίπεζη ησλ εθθιεζηαζηηθψλ
ιεηηνπξγψλ ήηαλ απαπαίηηηη ε ζςγκαηάθεζη ηνπ κλήπος.
 Σέινο, ε εκκληζιαζηική ζύνοδορ είρε ηνλ πξψην ιφγν ζε
εκκληζιαζηικά θαη δογμαηικά θέμαηα.

16. Γ. Η ΝΟΜΟΘΔΣΙΑ