Η Αναγέννηση και οι Τέχνες

1. ΑΝΑΓΕΝΝΗ΢Η
ΚΑΙ
ΑΝΘΡΩΠΙ΢ΜΟ΢
ΜΕΡΟ΢ B’
Μυςτικόσ Δείπνοσ, Leonardo, 1494-1498, Santa Maria delle Grazie, Milano

2. ΓΡΑΜΜΑΣΑ ΚΑΙ ΕΠΙ΢ΣΗΜΗ
• Κατά τον 16ο αι. ανανεώνεται η λογοτεχνία με:
– τη χρήση των εθνικών γλωσσών
– τον εμπλουτισμό της θεματολογίας
Παλάτι των Έστε, Υερράρα

3. ΢ΗΜΑΝΣΙΚΟΣΕΡΟΙ ΕΚΠΡΟ΢ΩΠΟΙ
(1)
΢ημαντικό έργο του: Μαινόμενος Ορλάνδος
(Orlando Furioso). Επικό ποίημα. Η δράση
επικεντρώνεται σε μια σειρά μαχών από τις οποίες
μερικές γίνονται για τη Φριστιανοσύνη και εναντίον
του Ισλάμ, οι περισσότερες όμως γίνονται για τις
γυναίκες. Βασικοί ήρωες είναι ο Ορλάνδος, η
Αντζέλικα, ο Ρουτζιέρο και η Μπραμάντε.
Λουδοβίκος Αριόστο (Ludovico Ariosto):Ιταλός
Έκδοση του
Μαινόμενου
Ορλάνδου
(Orlando
Furioso) του
Αριόστο
το1562.

4. ΢ΗΜΑΝΣΙΚΟΣΕΡΟΙ ΕΚΠΡΟ΢ΩΠΟΙ
(2)
• ΢ημαντικό έργο του: Απελευθερωμήνη
Ιερουσαλήμ (Gerusalemme Liberata).
Πρόκειται για έπος που περιγράφει την
κατάληψη της αγίας πόλεως από τους
Φριστιανούς υπό την αρχηγία του
Γοδεφρείδου ντε Μπουιγιόν, το 1099, στην
πρώτη ΢ταυροφορία.
Σορκουάτο Σάσσο(Torquato Tasso): Ιταλός
Έκδοση της
Απελευθερωμένης
Ιερουσαλήμ (1709)

5. ΢ΗΜΑΝΣΙΚΟΣΕΡΟΙ ΕΚΠΡΟ΢ΩΠΟΙ
(3)
Νικολό Μακιαβέλλι( N. Macchiavelli): Ιταλός
• ΢ημαντικό έργο του: Ο Ηγεμόνας (Il
Principe). ΢το έργο αυτό α) αναλύει την
τακτική και τη συμπεριφορά που
πρέπει να ακολουθεί ο ηγεμόνας για
την κατάκτηση της εξουσίας, β)
ανεξαρτητοποιεί την πολιτική
επιστήμη από τη θεολογία και την
ηθική υποστηρίζοντας ότι στην
πολιτική ο σκοπός αγιάζει τα μέσα.
Ο Ηγεμόνας του Ν.
Μακιαβέλλι, έκδοση του 1769

6. ΢ΗΜΑΝΣΙΚΟΣΕΡΟΙ ΕΚΠΡΟ΢ΩΠΟΙ
(4)
Μισέλ ντε Μονταίν (Michel de Montaigne): Γάλλος
΢ημαντικό του έργο: Δοκίμια
(Essays). Σο έργο αυτό
ξεκίνησε το 1570 και συνέχισε
να το συμπληρώνει ως το
θάνατό του. ΢την ουσία
πρόκειται για μια σύνοψη της
ελληνικής και λατινικής
σκέψης και φιλοσοφίας.

7. ΢ΗΜΑΝΣΙΚΟΣΕΡΟΙ ΕΚΠΡΟ΢ΩΠΟΙ
(5)
Μιγκέλ ντε Θερβάντες (Miguel de Cervantes): Ισπανός
΢ημαντικό του έργο: Δον Κιχώτης
(Don Quixote de la Mancha ).
Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα
που περιγράφει τις περιπέτειες
του πρωταγωνιστή Αλόνσο
Κιχάνο, ενός απλού αγρότη, ο
οποίος έχοντας διαβάσει πολλά
βιβλία για τον ιπποτισμό, πιστεύει
ότι είναι ιππότης, παίρνει το
όνομα Δον Κιχώτης και ξεκινάει
τις περιπέτειές του.

8. ΢ΗΜΑΝΣΙΚΟΣΕΡΟΙ ΕΚΠΡΟ΢ΩΠΟΙ
(6)
Ουίλιαμ ΢αίξπηρ (William Shakespeare): Άγγλος
Ήταν Άγγλος ποιητής και
θεατρικός συγγραφέας. Θεωρείται
ευρέως ως ο σημαντικότερος
συγγραφέας που έγραψε στην
αγγλική γλώσσα και ένας από τους
σημαντικότερους δραματουργούς
παγκοσμίως. Αντιπροσωπευτικά
θεατρικά του έργα: Άμλετ,
Οθέλλος, Μάκβεθ, Ρωμαίος και
Ιουλιέτα, Όνειρο θερινής νυκτός,
Ο έμπορος της Βενετίας.

9. 15ος - 16ος αι.:
• Οι Ανακαλύψεις γέννησαν νέους
προβληματισμούς για τη Γη, το
σύμπαν και την επιστήμη.
• Eξέλιξη κυρίως της αστρονομίας
και της ιατρικής.

10. ΟΙ ΢ΠΟΤΔΑΙΟΣΕΡΟΙ ΕΠΙ΢ΣΗΜΟΝΕ΢
ΣΗ΢ ΑΝΑΓΕΝΝΗ΢Η΢ (1)
Ν. Κοπέρνικος (Nicolaus Copernicus):
Πολωνός αστρονόμος
Ο Κοπέρνικος μελέτησε προσεκτικά τα
έργα του Κλαύδιου Πτολεμαίου
(αρχαίος φυσικός φιλόσοφος) και τελικά
διαφώνησε με τη θεωρία του
Πτολεμαίου πως η Γη είναι ακίνητη και
πως ο Ήλιος, η ΢ελήνη και
τα άστρα κινούνται γύρω της. ΢ύμφωνα
με τη θεωρία του Κοπέρνικου ο ήλιος
ήταν το κέντρο του ηλιακού συστήματος
και η Γη, όπως και οι άλλοι πλανήτες,
περιστρέφονταν περί τον άξονά τους
και κινούνταν γύρω από τον ήλιο.

11. ΟΙ ΢ΠΟΤΔΑΙΟΣΕΡΟΙ ΕΠΙ΢ΣΗΜΟΝΕ΢
ΣΗ΢ ΑΝΑΓΕΝΝΗ΢Η΢ (2)
Ι. Κέπλερ (Johannes Kepler):
Γερμανός αστρονόμος
Ο Ιωάννης Κέπλερ ανέτρεψε κάποια αξιώματα του
Κοπέρνικου, βελτιώνοντας έτσι το έργο του και ορίζοντας
με μαθηματική αυστηρότητα τους νόμους που διέπουν τις
κινήσεις των ουρανίων σφαιρών γύρω απ’ τον Ήλιο. Σα
έργα του όπου περιγράφονται οι νόμοι αυτοί αποτέλεσαν
θεμελίωση της θεωρίας του Νεύτωνα για την παγκόσμια
έλξη.

12. ΟΙ ΢ΠΟΤΔΑΙΟΣΕΡΟΙ ΕΠΙ΢ΣΗΜΟΝΕ΢
ΣΗ΢ ΑΝΑΓΕΝΝΗ΢Η΢ (3)
Γαλιλαίος Γαλιλέι (Galileo Galilei):
Ιταλός αστρονόμος
Με τη θεωρία του για το ηλιακό σύστημα
υποστήριξε ότι η Γη και οι άλλοι πλανήτες,
στρέφονται γύρω από τον Ήλιο
(ηλιοκεντρική θεωρία) προκαλώντας έτσι
την αντίδραση της Εκκλησίας. Επίσης
βελτίωσε το τηλεσκόπιο, ανακάλυψε τους
τέσσερις δορυφόρους του Δία, ανακάλυψε
τις ηλιακές κηλίδες, εφηύρε τους νόμους
του εκκρεμούς που χρησιμοποιήθηκαν στα
ρολόγια, διατύπωσε το νόμο της πτώσεως
των σωμάτων, εφηύρε τέλος το
θερμόμετρο και τον αναλογικό
διαβήτη (που ακόμη χρησιμοποιείται στα
γεωμετρικά σχέδια).

13. ΟΙ ΢ΠΟΤΔΑΙΟΣΕΡΟΙ ΕΠΙ΢ΣΗΜΟΝΕ΢
ΣΗ΢ ΑΝΑΓΕΝΝΗ΢Η΢ (4)
• Θεόφραστος Παράκελσος (Theophrastus Bombastus von Hohenheim): Ελβετός
γιατρός-φαρμακοποιός. Σο όνομα "Παράκελσος" το διάλεξε ο ίδιος για τον
εαυτό του που σημαίνει "πέρα από τον Αύλο Κορνήλιο Κέλσο", γιατί πίστευε
πως ήταν ανώτερος εκείνου. Ο Κέλσος ήταν Ρωμαίος γιατρός του 1ου μ.Φ.
αι.Πίστευε ότι η υγεία του σώματος βασίζεται στην αρμονία του ανθρώπου με
τη φύση. Η προσέγγισή του ήταν ότι πρέπει να υπάρχει ισορροπία στα
μεταλλικά στοιχεία στο σώμα και ότι οι ασθένειες μπορούν να θεραπευτούν με
τη χρήση χημικών ουσιών.
• Αντρέ Βεσάλ (Andreas Vesalius ή Andries van Wesel):Υλαμανδός γιατρός-
ανατόμος. Διάσημη είναι η πραγματεία του De humani corporis fabrica libri
septem (1543), η πρώτη περιγραφή του ανθρώπινου σώματος η οποία διόρθωνε
τα λάθη του Γαληνού.
Υραγκίσκος Βάκων ( Francis Bacon): Άγγλος, συνδυασμός επιστήμονα
και φιλοσόφου. Θεωρείται ο πατέρας της σύγχρονης επιστημονικής
μεθόδου.

14. ΣΕΦΝΗ
• Αρχιτεκτονική: εμπνέεται από την κλασική
αρχαιότητα και δίνει έμφαση στις οριζόντιες γραμμές
ενώ ταυτόχρονα επιδιώκει την αρμονία στην τελική
σύνθεση. Σο στοιχείο της διακόσμησης, με θέματα
δανεισμένα από την αρχαιότητα, είναι, επίσης, έντονο.
Ίσως η πιο αξιοπρόσεκτη αρχιτεκτονική πρακτική
είναι οι θόλοι των κτηρίων, εμπνευσμένοι πιθανά από
το ρωμαϊκό Πάνθεον.
Βαπτιστήριο στη Υλωρεντία (Brunelleschi και
Ghiberti)
Ο τρούλος της Santa Maria del Fiore,
Brunelleschi, Υλωρεντία

15. Το εςωτερικό του τροφλου
του Brunelleschi

16. Βασιλική του Αγίου Πέτρου, Βατικανό. Η ανέγερσή
της ξεκίνησε το 1506, επί Πάπα Ιουλίου Β’, και σε
σχέδια του Bramante, και ολοκληρώθηκε το 1614 επί
Πάπα Παύλου Ε’.

17. Παλάτι των Αραγονέζων.
Ναπολετάνικη Αναγεννησιακή
αρχιτεκτονική

18. Ναός της Santa Maria
della Consolazione στο
Todi (Ούμβρια),
Bramante

19. • Σο ανθρώπινο σώμα απεικονίζεται γυμνό
• Προβάλλονται μύθοι της αρχαιότητας παράλληλα με το
θρησκευτικό περιεχόμενο.
• ΢τη ζωγραφική απεικονίζεται η φύση και οι ανθρώπινες
φιγούρες δένουν αρμονικά με αυτή.
• Και εφαρμόζονται νέες τεχνοτροπίες
– η προοπτική: η προσπάθεια, δηλαδή, απόδοσης της
τρίτης διάστασης, του βάθους.
– η τεχνική της φωτοσκίασης (sfumato), η προσπάθεια,
δηλαδή, απόδοσης του όγκου.
ΓΛΤΠΣΙΚΗ- ΖΩΓΡΑΥΙΚΗ

20. 15ος ΑΙΩΝΑ΢
Ή ΚΟΤΑΣΡΟΣ΢ΕΝΣΟ (΄400)
• Σο 15ο αι., εποχή κυριαρχίας της γοτθικής τέχνης,
στη Υλωρεντία ξεκινά ένα καλλιτεχνικό ρεύμα, το
κουατροτσέντο (Quattrocento ή ‘400) που
προαναγγέλλει την ιταλική αναγέννηση. ΢την τέχνη
του κουατροτσέντο μπορουμε να δούμε και επιρροές
της γοτθικής και βυζαντινής τέχνης.
• Φαρακτηριστικότερος ζωγράφος της εποχής
αυτής είναι ο Sandro Botticelli (΢άντρο
Μποτιτσέλι.)

21. Η Άνοιξη, Botticelli, π. 1482,
Galleria degli Uffizi, Υλωρεντία

22. Η γζννηςη τησ Αφροδίτησ, Botticelli, 1486, Galleria degli Uffizi, Φλωρεντία

23. Filippo Lippi, H Μαντόνα με το
βρέφος και δύο αγγέλους, 1465,
Galleria degli Uffizi, Υλωρεντία

24. Andrea Mantegna, Ο νεκρόσ
Χριςτόσ, 1490, Πινακοθήκη τησ
Μπρζρασ, Μιλάνο

25. Andrea Mantegna, Ο Άγιοσ Σεβαςτιανόσ, 1480,
Μουςείο Λοφβρου

26. 16ος ΑΙΩΝΑ΢
Ή Σ΢ΙΝΚΟΤΣ΢ΕΝΣΟ (΄500)
Η ιταλική τέχνη της Αναγέννησης διαδίδεται το 16ο αι.
(τσινκουετσέντο (cinquecento)) στην υπόλοιπη Ευρώπη,
με αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός ενιαίου
καλλιτεχνικού ρεύματος με πολλά κοινά
χαρακτηριστικά· πρόκειται για την τέχνη της
Αναγέννησης.
΢ημαντικοί ιταλοί ζωγράφοι της περιόδου είναι:
- Leonardo da Vinci (Λεονάρντο)
- Michelangelo Buonarroti (Μιχαήλ Άγγελος)
- Raffaello Sanzio (Ραφαήλ)
- Vecellio Tiziano (Σιτσιάνο)

27. Leonardo da Vinci
• Ενσαρκώνει τον τύπο του
«οικουμενικού ανθρώπου», αφού
εκτός από ζωγράφος ήταν και
πολύπλευρος επιστήμονας.
• Εφάρμοσε την τεχνική της προοπτικής
(«Ευαγγελισμός»)
• Επινόησε την τεχνική της
διαβάθμισης, η οποία εξαφανίζει τα
περιγράμματα και δίνει την αίσθηση
μιας ελαφριάς ομίχλης γύρω από τα
σχήματα, προκαλώντας εντύπωση
γλυκύτητας, ποίησης και μυστηρίου
(«Παρθένος των Βράχων»,
«Σζοκόντα ή Μόνα Λίζα»)

28. Μυςτικόσ Δείπνοσ, Leonardo, 1494-1498, Santa Maria delle Grazie, Milano

29. Mona Lisa, π.1504, Leonardo da Vinci,
Μουςείο Λοφβρου

30. Η Παναγία των Βράχων, Leonardo da
Vinci, 1483-1486, Εκδοχή Μουςείου
Λοφβρου

31. Η Παναγία των Βράχων, Leonardo da Vinci, Εκδοχή
Πινακοθήκησ Λονδίνου

32. Ο Ευαγγελιςμόσ τησ Θεοτόκου, Leonardo da Vinci, 1472 -1475, Galleria degli Uffizi, Φλωρεντία

33. Michelangelo Buonarroti
• Θεωρείται αρχηγός της
Υλωρεντινής ΢χολής
• Διακρίθηκε ως ζωγράφος,
γλύπτης,αρχιτέκτονας και
ποιητής.
• ΢υνδυάζει χαρακτηριστικά
της αρχαίας ελληνικής
τέχνης και της τέχνης της
εποχής του.
• Αριστουργηματική είναι η
διακόσμηση της Καπέλα
΢ιξτίνα στο Βατικανό με
θέμα τη Δευτέρα Παρουσία.

34. Η οροφή της Capella Sistina, Michelangelo, 1508-1512, Βατικανό

35. Η Δημιουργία του Αδάμ, Λεπτομέρεια από την
οροφή της Capella Sistina, Michelangelo, 1508-1512

36. Δευτέρα Παρουσία, Michelangelo, 1537-1541, Capella Sistina, Βατικανό

37. Αγία Οικογένεια,
Michelangelo,
1506-1508,
Uffizi,
Υλωρεντία

38. Pietà, Michelangelo, 1497-1499,
Βασιλική Αγίου Πέτρου,
Βατικανό

39. Δαυίδ, Michelangelo, 1501-1504, Galleria dell’
Accademia, Υλωρεντία
Μωυσής, Michelangelo, 1513-1515, San Pietro
in Vincoli, Ρώμη

40. Raffaello Sanzio
• Επικεφαλής της Ρωμαϊκής
΢χολής.
• Σονίζει στα έργα του το
ανθρώπινο στοιχείο, την
ευγένεια και το πνεύμα
(περίφημες είναι οι
«Μαντόνες» του, δηλαδή οι
εικόνες της Παναγίας)

41. Η ΢χολή των Αθηνών, Stanze della
Segnatura, 1510-1511, Raffaelo, Βατικανό

42. Μαντόνα και Βρέφος,
Raffaello, 1508, Παλαία
Πινακοθήκη, Μόναχο

43. Madonna d’ alba, Raffaello, 1511,
Εθνική Πινακοθήκη,
Ουάσιγκτον.

44. Ο Γάμος της Παρθένου,
Raffaello, 1504, Πινακοθήκη της
Μπρέρας, Μιλάνο

45. H νύμφη Γαλάτεια, Raffaello, 1512-1514, Villa Farnesina, Ρώμη

46. Άγγελοι του Raffaello

47. Άγγελοι του Raffaello

48. Tiziano Vecellio
• Είναι ο κυριότερος εκπρόσωπος της βενετικής
σχολής.
• Προσέχει ιδιαίτερα:
– το χρώμα
– την κομψότητα
– τη χάρη

49. Ο Φριστός και ο καλός κλέφτης, Tiziano, 1563,
Εθνική Πινακοθήκη Μπολόνια

50. Αφροδίτη και Άδωνη, Σιτσιάνος, 1553,
Μουσείο Πάντρο, Μαδρίτη

51. Σο Δείπνο στους Εμμαούς, Tiziano, 1535,
Μουσείο Λούβρου, Παρίσι

52. Απόθεση στον τάφο, Tiziano, 1559,
Μουσείο Πράντο, Μαδρίτη

53. Η Αφροδίτη του Ουρμπίνο, 1538, Σiziano, Uffizi, Υλωρεντία

54. Albrecht Dürer
• Διακρίθηκε στη
Γερμανία
• ΢τα έργα του υπάρχουν,
εκτός από
χαρακτηριστικά
αναγεννησιακής τέχνης,
σκοτεινά στοιχεία, όπως
ο φόβος και οι
δεισιδαιμονίες («Η
αποκάλυψη»)

55. Αποκάλυψη, Οι
Σέσσερις
καβαλάρηδες, 1498

56. Ο Ιησούς διδάσκει στον ναό, 1506

57. Η Γέννηση – Άγιος Γεώργιος και Άγιος Ευστάθιος,
τρίπτυχο Παουμγκάρτνερ, 1503

58. Hieronymus Bosch
• Διακρίθηκε στις Κάτω
Φώρες.
• ΢υνέθεσε έργα με
θέματα φανταστικά,
συμβολικά και
αινιγματικά στα οποία
συνυπάρχουν η
πραγματικότητα με το
όνειρο.
• Γι’ αυτό θεωρείται
προάγγελος του
υπερρεαλισμού.

59. Ο Κήπος των επίγειων απολαύσεων,
Σρίπτυχο, Prado, Μαδρίτη ΚόλασηΠαράδεισος

60. Σο κάρο με το άχυρο,
Σρίπτυχο, Prado, Μαδρίτη.

61. Pieter Bruegel
• Διακρίθηκε στις Κάτω Φώρες
• Ζωγραφίζει θέματα από την
καθημερινή ζωή των απλών
ανθρώπων της εποχής του
με μεγάλη μαεστρία
• Δίνει έμφαση:
– στη λεπτομέρεια
– το χρώμα
– Σις πιστές απεικονίσεις της
φύσης και των εναλλαγών
των εποχών.

62. Ο πύργος της Βαβέλ, 1563,
Gemäldegalerie, Βερολίνο,

63. Κυνηγοί στο χιόνι, 1565,
Μουσείο Ιστορίας της τέχνης,
Βιἐννη

64. Γάμος χωρικών, 1568, Αναγράφεται
ςτον κατάλογο του 1659 τησ ςυλλογήσ
του Λεοπόλδου Γουλιζλμου

65. Δομήνικος Θεοτοκόπουλος
• Είναι ο γνωστός El Greco (= ο
Έλληνας)
• Διακρίθηκε στην Ισπανία
• ΢τα έργα του διακρίνουμε:
– Σην τεχνοτροπία της
Αναγέννησης ως προς τα
θέματα και την προοπτική
– Σις επιρροές της βυζαντινής
ζωγραφικής ως προς τις
μορφές και την
πνευματικότητα.
– Προβολή έντονων
συγκινησιακών καταστάσεων,
όπως δραματικότητα και
πάθος.

66. Ταφή του κόμη του Οργάθ
(1586-88)

67. Το Μαρτύριο
του Αγίου Μαυρίκιου(1580-82)

68. Η Αγία οικογένεια
και η Αγία Άννα, 1595

69. El Espolio ,
Ο διαμερισμός των ιματίων του Χριστού,
1577-9

70. ΜΟΤ΢ΙΚΗ
• Παράλληλα με την
εκκλησιαστική
καλλιεργείται και η κοσμική
μουσική.
• Διαφοροποιείται η μουσική
από χώρα σε χώρα.
• Αναπτύσσεται σημαντικά η
πολυφωνική μουσική.
• Εμφανίζονται οι πρώτες
μορφές κονσέρτου και
συμφωνίας (16ος αι.)

71. • Κατά την αναγέννηση, σε αντίθεση με το Μεσαίωνα, έχουμε
στροφή προς την αισιοδοξία που φέρνει η πίστη στην πρόοδο του
ανθρώπου, ενώ η μελέτη των κλασικών θα συμβάλει στη σταδιακή
αλλαγή της αντίληψης για τη ζωή.
• Σο νέο πρότυπο του οικουμενικού ανθρώπου δίνει έμφαση στην
ευρύτερη δυνατή παιδεία κι ο άνθρωπος της αναγέννησης παύει να
είναι μοιρολάτρης και στηρίζεται στις δικές του δυνάμεις.
• Η τυπογραφία προσφέρει πρόσβαση στο βιβλίο σε σαφώς
περισσότερους ανθρώπους από ό,τι τα χειρόγραφα του Μεσαίωνα,
ενώ την ίδια εποχή αναπτύσσονται οι εθνικές γλώσσες στις οποίες
γράφονται πολύ σημαντικά λογοτεχνικά έργα.
ΝΑ ΘΤΜΑ΢ΑΙ

72. ΣΕΛΟ΢
Επιμέλεια: Ελένη Νασιώτη ΠΕ02